6o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι Φύλλο Άνθος - Αναπαραγωγή
Φωτοσύνθεση: Δέσμευση της ηλιακής ενέργειας και του CO 2 της ατμόσφαιρας και μετατροπή σε οργανικές θρεπτικές ενώσεις φως 6 CO 2 + 12 H 2 O ---------> C 6 H 12 O 6 + 6 O 2 + 6 H 2 O χρωστικές, ένζυμα Αναπνοή Διαπνοή: Η εξάτμιση του νερού με τη μορφή υδρατμών από την επιφάνεια των φύλλων, κυρίως μέσω των στομάτων (γίνεται παράλληλα με τη φωτοσύνθεση) Επικοινωνία: μέσω του αγγειακού συστήματος, δέχονται ορμονικά ή άλλου είδους σήματα-πληροφορίες για την κατάσταση στα υπόλοιπα όργανα του φυτού και στο περιβάλλον και στέλνουν σήματα για την δική τους κατάσταση (συντονισμός λειτουργίας) Άμυνα και Προστασία: από βιοτικούς παράγοντες καταπόνησης (έντομα, παθογόνα και φυτοφάγους οργανισμούς κ.ά.) & από αβιοτικούς παράγοντες καταπόνησης (έλλειψη νερού-θρεπτικών, αυξομειώσεις θερμοκρασίας κ.ά.)
Φύλλο Η ανατομία του εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: Νερό, Φως, Θερμοκρασία, Άνεμος
Πρωτογενές ξύλωμα & φλοίωμα
Μεσόφυλλο: δρυφακτοειδή (πασσαλώδη) φωτοσυνθετικά κύτταρα σπογγώδη φωτοσυνθετικά κύτταρα
Από ανατομική άποψη, (διάταξη των ιστών στο μεσόφυλλο) τα φύλλα διακρίνονται σε: Γαστρονώτια ή ετερόπλευρα: δρυφακτοειδές παρέγχυμα προς την πάνω επιφάνεια και σπογγώδες προς την κάτω (τα πιο πολλά δικότυλα) άνω επιδερμίδα δρυφακτοειδές παρέγχυμα αγωγός δεσμίδα σπογγώδες παρέγχυμα Syringa sp. (κν. πασχαλιά) κάτω επιδερμίδα στόμα άνω επιδερμίδα δρυφακτοειδές παρέγχυμα αστροσκληρεϊδα αερέγχυμα Nymphaea sp. (κν. νούφαρο) κάτω επιδερμίδα
Ισόπλευρα ή αμφίπλευρα: όταν αποτελούνται από δρυφακτοειδές παρέγχυμα στην πάνω και κάτω επιφάνεια, με λίγο σπογγώδες παρέγχυμα στη μέση π.χ. Dianthus sp. (γαρυφαλιά), Capparis sp. (κάππαρη). Τομή φύλλου Capparis spinosa (κάππαρη)
Ομοιογενή: το μεσόφυλλο αποτελείται από ένα τύπο παρεγχύματος (όπως παρατηρείται συνήθως στα Μονοκότυλα (π.χ. Αγρωστώδη Ζea mays) και στα Γυμνόσπερμα (π.χ. Pinus sp.): στόμα επιδερμίδα φλοίωμα ομοιογενές χλωροφυλλούχο παρέγχυμα ξύλωμα σκληρέγχυμα Τομή φύλλου Zea mays (καλαμπόκι) συχνά το σκληρέγχυμα φτάνει μέχρι τις δύο επιδερμίδες Τομή φύλλου Pinus sp. επιδερμίδα στόμα ρητινοφόρος αγωγός ενδοδερμίδα αγωγός δεσμίδα ομοιογενές χλωροφυλλούχο παρέγχυμα
Ετερόπλευρο φύλλο Nerium oleander (δικότυλο) δρυφακτοειδές παρέγχυμα εφυμενίδα επιδερμίδα κολλέγχυμα ξύλωμα σκληρέγχυμα σπογγώδες παρέγχυμα ξύλωμα φλοίωμα στοματική κοιλότητα (κρύπτη) με πολλά στόματα κ τριχώματα δρυφακτοειδές παρέγχυμα σπογγώδες παρέγχυμα φλοίωμα κολλέγχυμα
Νωπό: εγκάρσια τομή φύλλου δικότυλου ηθμαγγειώδης δεσμίδα άνω επιδερμίδα δρυφακτοειδές παρέγχυμα σπογγώδες παρέγχυμα κάτω επιδερμίδα
ΑΝΘΟΣ η διαφοροποιημένη κορυφή του βλαστού με σπονδύλους από ειδικά μεταμορφωμένα φύλλα (κάλυκας, στεφάνη, στήμονες, καρπόφυλλα) Στα ανώτερα φυτά (Αγγειόσπερμα) στα άνθη δημιουργούνται οι γαμέτες, τα ειδικά δηλαδή όργανα αναπαραγωγής
Σέπαλα & Πέταλα μοιάζουν με κανονικά φύλλα, έχουν επιδερμίδα και σπογγώδες παρέγχυμα: Πέταλα: στεφάνη - χρώματα (χρωμοπλάστες ή/και χυμοτόπια) αρώματα (αιθέρια έλαια στα επιδερμικά και οσμοφόρα κύτταρα) Σέπαλα: σχηματίζουν τον κάλυκα - χλωροπλάστες Στήμονες: 2 θήκες εκατέρωθεν του νήματος με 4 γυρεόσακκους Νήμα: ηθμαγγειώδης δεσμίδα Ποδίσκος Στίγμα: επιφάνεια σύλληψης γυρεόκοκκων Ωοθήκη: χώρος που δημιουργούνται οι σπερματικές βλάστες, μέσα στις οποίες δημιουργείται ο εμβρυόσακκος που φέρει τα ωοκύτταρα (θηλυκοί γαμέτες) Στύλος: σωλήνας δια μέσου του οποίου διέρχεται η προβολή του γυρεόκοκκου (μικρογαμετόφυτο, όταν βλαστήσει) και φτάνει στην ωοθήκη
Εγκάρσια τομή ωοθήκης Lilium sp. (κρίνος) με 3 καρπόφυλλα (τρίχωρη ωοθήκη) σπερματοβλάστη (με μητρικό κύτταρο μεγασπορίου-θα αναπτυχθεί σε σπέρμα μετά τη γονιμοποίηση) πλακούντας καρπόφυλλο (μεταμορφωμένα φύλλα που αποτελούν το τοίχωμα της ωοθήκης - θα αποτελέσουν το τοίχωμα του καρπού μετά τη γονιμοποίηση)
Εγκάρσια τομή ανθήρα Lilium sp. (κρίνος) με 4 γυρεόσακκους (διακρίνεται ο σπορογόνος ιστός) θήκη γυρεόσακκος (περιέχει γυρεόκοκκους) ανοιχτά τοιχώματα γυρεόσακκων επιδερμίδα νήμα τάπητας (αποταμιευτικές ουσίες-θρέψη)
Σχηματική απεικόνιση του κύκλου ζωής των Αγγειοσπέρμων
Γυρεόκοκκοι Hymenonema sp.
Παρατήρηση γυρεόκοκκων Calendula arvensis και Lillium sp. μετά από χρώση με τη χρωστική cotton blue
Αναλόγως της συμμετρίας τους τα άνθη διακρίνονται σε: Ακτινόμορφα ή πολυσυμμετρικά. Ακτινόμορφα είναι τα περισσότερα άνθη, (π.χ. οικογ. Caryophyllaceae, οικογ. Liliaceae) Δισυμμετρικά, όταν μπορούν να διαιρεθούν με δύο επίπεδα σε δύο συμμετρικά μέρη (π.χ. οικογ. Cruciferae (Σταυρανθή). Ζυγόμορφα, όταν διαιρούνται μόνο με ένα επίπεδο σε δύο συμμετρικά τμήματα (π.χ. οικογ. Papillionaceae) Ασύμμετρα, όταν δεν υπάρχει κανένα επίπεδο συμμετρίας.