Μικροοικονομική Ανάλυση Ι Ανδρέας Δριχούτης, h Επίκουρος Καθηγητής Τμ. Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Οικονομικό Πρόβλημα & Οικονομική Επιστήμη Ανεπάρκεια Σπανιότητα Οικονομική επιστήμη Πως κατανέμονται οι διαθέσιμοι πόροι για την ικανοποίηση των αναγκών 2 Περιορισμένοι Εργασία Κεφάλαιο Πρώτες ύλες Απεριόριστες
Μικροοικονομική Με ποιόν τρόπο οι οικονομικές μονάδες παίρνουν αποφάσεις έτσι ώστε να πετύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα Πως επιδρούν στις αγορές Ο ρόλος των τιμών είναι κεντρικός Η Μικροοικονομική Θεωρία εξηγεί με ποιόν τρόπο οι αποφάσεις των αγοραστών και πωλητών διαμορφώνουν τις τιμές αλλά και με ποιον τρόπο οι τιμές καθορίζουν τις αποφάσεις τους 3
Εκατομμύρια αποφάσεις παίρνονται καθημερινά από τις οικονομικές μονάδες Ποια αγαθά και σε τι ποσότητες Που και πόσο θα απασχοληθούν Καταναλωτές Άτομα Εργαζόμενοι Επιδοτήσεις-Φόρους Ποια αγαθά/υπηρεσίες και σε τι ποσότητες εισροές-εκροές Καταναλωτής Παραγωγός Κράτος 4 Επιχειρήσεις - Παραγωγοί
Ο ρόλος των τιμών και των αγορών Το οικονομικό πρόβλημα χωρίζεται: Ποια αγαθά θα παραχθούν Πως θα παραχθούν Πως θα διανεμηθούν Συνδετικός κρίκος Τιμές Βασικός θεσμός Αγορές 5
6 Μεθοδολογία και θεωρία Οικονομικά υποδείγματα ή οικονομική θεωρία Η απλή παρατήρηση των φαινομένων δεν επαρκεί για να εξηγήσει γιατί συνέβησαν αυτά. (αναλογία με παρακολούθηση ΤV) Σωστό στην θεωρία αλλά όχι στην πράξη καλή και κακή θεωρία Η διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ οικονομικών μεταβλητών επιτυγχάνεται με απλοποίηση της πραγματικότητας δηλαδή με αφαιρέσεις από την πραγματικότητα (ένας χάρτης με κλίμακα 1:1 θα ήταν χρήσιμος;). Καταλληλότερο υπόδειγμα αυτό που ερμηνεύει καλύτερα την πραγματικότητα. Καταναλωτές και μεγιστοποίηση της ωφέλειας Παίκτης μπιλιάρδου και γεωμετρία.
Βασικά αναλυτικά εργαλεία Εξωγενείς μεταβλητές: Η τιμή τους θεωρείται δεδομένη σε ένα υπόδειγμα Ενδογενείς μεταβλητές: Η τιμή τους καθορίζεται μέσα στο υπόδειγμα Εργαλεία: 1. Αριστοποίηση υπό περιορισμούς 2. Ανάλυση ισορροπίας 3. Συγκριτική στατική ανάλυση 7
Αριστοποίηση υπό περιορισμούς Συνάρτηση αντικειμενικού σκοπού και ένα σύνολο περιορισμων π.χ. ικανοποίηση καταναλωτή από ένα σύνολο αγαθών ή ελαχιστοποίηση κόστους παραγωγής ή μεγιστοποίηση παραγόμενης ποσότητας Περιορισμός στις επιλογές π.χ. εισόδημα ή δαπάνη για εισροές 8
Αριστοποίηση υπό περιορισμούς max L, W LW Συνάρτηση αντικειμενικού σκοπού υπό τον περιορισμό: 2L+2W F Μεγιστοποίηση (max) ή ελαχιστοποίηση (min) L, W: ενδογενείς μεταβλητές F: εξωγενής μεταβλητή π.χ. κατασκευή ενός ορθογώνιου φράχτη υπό τον περιορισμό F μέτρων συρματοπλέγματος 9
Αριστοποίηση υπό περιορισμούς Καταναλωτής αγοράζει τρόφιμα F και ρούχα C. Μεγιστοποιεί την ικανοποίηση του που μετριέται με FC. Αν F και C οι τιμές των αγαθών και I το εισόδημα του: Α) ποια η συνάρτηση αντικειμενικού σκοπού; Β) ποιος ο περιορισμός; Γ) ποιες μεταβλητές είναι εξωγενείς και ποιες ενδογενείς; ) πως θα διατυπώσουμε μαθηματικά το πρόβλημα; 10
Ανάλυση ισορροπίας Καμπύλη ζήτησης: Ποιά ποσότητα θα αγοραστεί σε συγκεκριμένη τιμή Καμπύλη προσφοράς: Ποιά ποσότητα θα προσφερθεί σε συγκεκριμένη τιμή 11
Συγκριτική στατική ανάλυση 1 1 C 0 B A 1 1 1 0 Πως μια αλλαγή σε μια εξωγενή μεταβλητή θα επηρεάσει το ύψος μιας ενδογενούς μεταβλητής; 12
Οργάνωση του μαθήματος Πώς καθορίζεται η τιμή ενός προϊόντος; Το υπόδειγμα της Ζήτησης-Προσφοράς Ποιοι παράγοντες προσδιορίζουν την ζήτηση ενός προϊόντος Θεωρία συμπεριφοράς του καταναλωτή Ποίες τεχνολογικές λύσεις έχει στη διάθεσή της η επιχείρηση Θεωρία της παραγωγής Πως επιλέγεται η άριστη λύση Θεωρία του κόστους 13
14
Ζήτηση Η ποσότητα που είναι διατεθειμένος να αγοράσει ο καταναλωτής σε μια συγκεκριμένη τιμή με βάση τις προτιμήσεις του, το εισόδημά του και τις τιμές των άλλων αγαθών 15
Παράδειγμα Σε ένα καταναλωτή προτάθηκαν πέντε διαφορετικές τιμές και ρωτήθηκε για τις ποσότητες που είναι διατεθειμένος να αγοράσει στις τιμές αυτές. 300 Τιμή Ποσότητα 2,40 450 2,15 560 1,76 650 1,45 875 1,25 990 Τιμή 250 200 150 100 50 0 200 600 1000 1400 Ποσότητα 16
Ατομική Καμπύλη Ζήτησης 1 2 A B Μεταβολή στην ζητούμενη ποσότητα 3 C 1 2 3 17
Παράγοντες που επηρεάζουν την ατομική ζήτηση Η τιμή του αγαθού Το εισόδημα του καταναλωτή Κατώτερα αγαθά Κανονικά αγαθά Οι τιμές των άλλων αγαθών Υποκατάστατα αγαθά Συμπληρωματικά αγαθά Οι προτιμήσεις του καταναλωτή Τα περιουσιακά στοιχεία των καταναλωτών Οι προσδοκίες 18
Μεταβολή στην ζήτηση 2 1 3 Μεταβολή στην ζήτηση 1 2 1 3 3 1 2 19
Παράδειγμα Ατομική ζήτηση μπύρας Μείωση της τιμής από 1.50 σε 1.00 Αύξηση της ζητούμενης ποσότητας από 1 σε 2 Αύξηση του εισοδήματος κατά 200 1 μετατοπίζεται 2 Στην τιμή 1.50 η ζήτηση αυξάνεται από 1 σε 1.7 2 Στην τιμή 1.00 η ζήτηση αυξάνεται από 2 σε 3 3 1 Μείωση της τιμής του κρασιού από 2 σε 1.5 (αρχικό εισόδημα) 1 μετατοπίζεται 3 1.50 Στην τιμή 1.50 η ζήτηση μειώνεται από 1 σε 0.5 1.00 2 Στην τιμή 1.00 η ζήτηση μειώνεται από 2 σε 1.3 1 3 0.5 1 1.3 1.7 2 3 20
Συνάρτηση Ζήτησης Υπόθεση: Η σχέση μεταξύ ζητούμενης ποσότητας και των παραγόντων που την προσδιορίζουν μπορεί να εκφραστεί με μια μαθηματική συνάρτηση,,,..., I, W, U 1 2 n Ζητούμενη Ποσότητα Τιμή Τιμές άλλων αγαθών Εισόδημα Προτιμήσεις Περιουσία Συνάρτηση της Καμπύλης Ζήτησης 21
Παράδειγμα Ο Γιώργος πίνει Ελληνικό αλλά και Γαλλικό καφέ. Θέλει όμως απαραίτητα γάλα και στις δύο περιπτώσεις. Η συνάρτηση ζήτησης Ελληνικού καφέ του Γιώργου είναι: 20 7.8 1.5 0.5 0. 03I Αν π.χ. τιμή Ελληνικού καφέ= 4 /κιλό, τιμή Γαλλικού καφέ=12 /κιλό, τιμή γάλακτος=1 /κιλό, εισόδημα=1000 ο Γιώργος καταναλώνει περίπου 37 καφέδες τον μήνα 22
Παράδειγμα (συνέχεια ) Όταν I 12 1 1000 67.5 7. 8 Συνάρτηση Καμπύλης Ζήτησης 23 Τιμή 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Ποσότητα
Συνολική ζήτηση (στην αγορά) Άθροισμα των ατομικών καμπυλών ή συναρτήσεων f 1 1 f 2 2.. n n f n i f i1 24
Παράδειγμα A 100 0. 5 B 150 0. 75 250 1. 25 250 250 200 250 200 200 Τ ιμ ή 150 100 50 Τ ιμ ή 150 100 50 Τιμή 150 100 50 0 0 20 40 60 80 100 120 Ποσότητα 0 0 50 100 150 200 Ποσότητα 0 0 50 100 150 200 250 300 Ποσότητα 25
Παράγοντες που επηρεάζουν την συνολική ζήτηση Η Τιμή του αγαθού Το συνολικό εισόδημα των καταναλωτών Οι τιμές των άλλων αγαθών Οι προτιμήσεις των καταναλωτών Τα περιουσιακά στοιχεία των καταναλωτών Οι προσδοκίες Ο αριθμός των καταναλωτών (πληθυσμός) Η κατανομή του εισοδήματος 26
Η έννοια της ελαστικότητας Ελαστικότητα ενός μεγέθους Υ ως προς ένα δεύτερο μέγεθος Χ από το οποίο εξαρτάται. Μετράει το βαθμό ευαισθησίας του Υ σε μεταβολές του Χ. Είναι αριθμός χωρίς διάσταση Ανεξάρτητος από μονάδες μέτρησης Ποσοστιαία μεταβολή της Υ % Υ Ε Υ,Χ = = Ποσοστιαία μεταβολή της % Χ Y, Y Y Y Y Y Y Y 2 1 1 2 1 1 27
Ελαστικότητα τόξου Κατάλληλη όταν δεν είναι γνωστή η μορφή της συνάρτησης αλλά συγκεκριμένα ζεύγη τιμών Χ,Υ Πρόβλημα Y Y Y Y Y Y 2 1 1 1 2 2 2 1 1 1 2 2 Η τιμή της ελαστικότητας εξαρτάται από το αρχικό σημείο ιόρθωση Y, Y Y 2 1 2 1 Y 2 Y 2 2 1 2 1 Y, Y Y Y Y 2 1 2 1 2 1 2 1 28
Παράδειγμα Υ Χ 250 100 750 150 Y Y 750 250 100, 100.4 150 100 250 250 750 150, 100.2 100 150 750 4 2 Ελαστικότητα τόξου Y 250 750 150 100, 100.25 100 150 750 250 2.5 29
Ελαστικότητα σημείου Y, dy d Y Ακριβής ορισμός της ελαστικότητας Κατάλληλη όταν είναι γνωστή η μορφή της συνάρτησης 30
Παράδειγμα Y 2000.8 Υ 200 Α Υ Χ 200 0 168 40 136 80 120 100 80 150 56 180 0 250 Ε Υ,Χ 0.00-0.19-0.47-0.67-1.50-2.57 Άπειρο 168 136 120 80 56 Β Γ Δ Ε Ζ Η 40 80 100 150 180 250 Χ Στο σημείο dy d Y 100 0.8 120 Y, 0.67 31
Παράδειγμα (Σύγκριση ελαστικότητας τόξου και σημείου) -0.087-0.316-0.563-1.000-1.941-6.143 Υ Χ A 200 0 B 168 40 Γ 136 80 120 100 Ε 80 150 Ζ 56 180 Η 0 250 Ε Υ,Χ 0.00-0.19-0.47-0.67-1.50-2.57 Άπειρο Μεταξύ των σημείων Β και Γ Y, Y Y 136168 4080 Y Y 8040 168136 2 1 1 2 2 1 1 2 0.316 32
Ελαστικότητα Ζήτησης,, d d 1 2 1 2 Ελαστικότητα σημείου Ελαστικότητα τόξου Ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας ύστερα από μια μεταβολή στην τιμή κατά 1% Το εισόδημα, οι τιμές των άλλων προϊόντων και γενικά όλοι οι άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης παραμένουν σταθεροί 33
Γιατί είναι χρήσιμη η ελαστικότητα ζήτησης; Netflix: πάροχος on-demand ταινιών Τον Αύγουστο του 2011 αποφασίζει αλλαγή τιμολόγησης της συνδρομής για το βασικό πακέτο από $10 $16 Μείωση πελατείας από 24,1 σε 23,8 εκ. Τι συνέβη με τα κέρδη τους; 34
Σχέση ελαστικότητας ζήτησης και δαπάνης (εσόδων) όταν ή, 1, 1 Ελαστική Ζήτηση Αύξηση της τιμής Μείωση της τιμής Μείωση της ποσότητας κατά μεγαλύτερο ποσοστό Αύξηση της ποσότητας κατά μεγαλύτερο ποσοστό Μείωση της απάνης Αύξηση της απάνης Η δαπάνη () ακολουθεί αντίθετη πορεία από την τιμή () 35
όταν ή, 1, 1 Ανελαστική Ζήτηση Αύξηση της τιμής Μείωση της τιμής Μείωση της ποσότητας κατά μικρότερο ποσοστό Αύξηση της ποσότητας κατά μικρότερο ποσοστό Αύξηση της απάνης Μείωση της απάνης Η δαπάνη () ακολουθεί την πορεία της τιμής () 36
όταν ή, 1, 1 Αύξηση ή μείωση της τιμής Μείωση ή αύξηση της ποσότητας κατά το ίδιο ποσοστό Αμετάβλητη απάνη 37
Παράδειγμα R= 2-1 2-1 2+1 2+1 2 250 3 210 5 126 7 55 500 630 630 385 - - - - - 1-40 5 460-0.43 2-84 8 336-1.00 2-71 12 181-2.35 Ζήτηση Ανελαστική (-0.43) Αύξηση τιμής (2 σε 3) Αύξηση δαπάνης (500 σε 630) Ζήτηση Ελαστική (-2.35) Αύξηση τιμής (5 σε 7) Μείωση δαπάνης (630 σε 385) 38
Εφαρμογή στο γενικό γραμμικό υπόδειγμα ζήτησης a b 2 a b, a 2 α, 1 a b, 0 a b ab, 0 1 b Κλίση της καμπύλης ζήτησης, d d b 39 Στο σημείο 0 a, Στο σημείο 0 Στο σημείο a, b a ab, 2 2 0 b 0 a ab b 0 a 2b b 1 a 2
Σχέση ελαστικότητας ζήτησης και δαπάνης (εσόδων) f R dr d d d d d d 1 d 1 Ανελαστική Ζήτηση, 1, 1 dr d 0 Η δαπάνη (R) ακολουθεί την πορεία της τιμής () Ελαστική Ζήτηση, 1, 1, 1, 1 dr d dr d 0 0 Η δαπάνη (R) ακολουθεί αντίθετη πορεία από την τιμή () Αμετάβλητη δαπάνη 40
Σχέση ελαστικότητας ζήτησης και δαπάνης (εσόδων) (Εφαρμογή στο γενικό γραμμικό υπόδειγμα ζήτησης) a a b b 2,, 1 R Max R, 0 dr d 2 R ab ab 0 dr a 2 b 0 d ab 2 R a 2 a Κατά μήκος της καμπύλης ζήτησης η ελαστικότητα μεταβάλλεται 41
Παράδειγμα R 250 125 A 100 200 0. 8 200 2 200 0.8 200 0.8 R R Max R 0 200 1.6 0 125 d 100 125 στο Α 0.8 1 100 Max R 12500 42
Σχέση ελαστικότητας ζήτησης και δαπάνης (εσόδων) Μπορεί η υπερβολική φορολόγηση να οδηγήσει σε μείωση των εσόδων του κράτους; (π.χ. πετρέλαιο θέρμανσης) Θα πρέπει η αύξηση της τιμής να είναι τέτοια ώστε T > B Λόγω συμμετρικότητας θα ισχύει: 1/ da A d B B d d R R Α =R B 43 B a 2 A A B B A A 1 B b A b B A 1 ab b a b A b B a B A b a T A b B
Σχέση ελαστικότητας ζήτησης και δαπάνης (εσόδων) Τι θα συμβεί αν παράλληλα μειωθεί το εισόδημα των καταναλωτών; a a ab, a a A A b b a a A T A T T T b b R R Α =R B B A 44 a 2
Ειδικές περιπτώσεις καμπυλών ζήτησης Πλήρως ανελαστική καμπύλη ζήτησης Απείρως ελαστική καμπύλη ζήτησης Σταθερή ελαστικότητα a A, a 0 Σταθερή ελαστικότητα a 1 Aa ln ln Aaln dln ln d d A a d a ln d d ln a a 45
Ειδικές περιπτώσεις καμπυλών ζήτησης Έστω καμπύλη ζήτησης της μορφής: =200-1/2 Ποια η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή; Έστω καμπύλη ζήτησης της μορφής: =400-10 Ποια η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή όταν =30 και όταν =10; 46
Άλλες Ελαστικότητες Ελαστικότητες μπορούν να υπολογιστούν για κάθε προσδιοριστικό παράγοντα της ζήτησης που μπορεί να ποσοτικοποιηθεί. Ως προς το εισόδημα (Εισοδηματική Ελαστικότητα) Ως προς τις τιμές άλλων αγαθών (Σταυροειδής Ελαστικότητα) Ως προς την δαπάνη για διαφήμιση Ως προς το μέγεθος της οικογένειας κ.λ.π 47
Εισοδηματική Ελαστικότητα I d I di 1 2 I I 1 2 I I Ποσοστιαία μεταβολή της ζήτησης ύστερα από μια μεταβολή στο εισόδημα κατά 1% Η τιμή του αγαθού, οι τιμές των άλλων προϊόντων και γενικά όλοι οι άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες τις ζήτησης παραμένουν σταθεροί I 0 Κανονικό αγαθό I 0 I 1 αναγκαίο 1 Πολυτελείας I 0 I Κατώτερο αγαθό Ουδέτερο αγαθό 48
Παράδειγμα Η ζήτηση ελληνικού καφέ σαν συνάρτηση της τιμής του, της τιμής του γαλλικού καφέ, της τιμής του γάλακτος και του εισοδήματος. K 20 7.8 1.5 0.5 0. 03I I I I 0.03 Η Εισοδηματική Ελαστικότητα εξαρτάται από το Ι και την ποσότητα η οποία όμως εξαρτάται και από το επίπεδο τιμών των άλλων παραγόντων που λαμβάνονται ως σταθεροί (Ρ ΚΕ, Ρ ΚΓ, Ρ Γ ) I K ΚΓ Γ Ι I 4 12 1.0 1000 36.3 0.82 4 12 1.0 2000 66.3 0.90 5 10 1.5 2000 55.3 1.08 49
Σταυροειδής Ελαστικότητα d Y, Y dy 1 2 Y Y, Y 1 2 Y Ποσοστιαία μεταβολή της ζήτησης του αγαθού Χ ύστερα από μια μεταβολή στην τιμή του Υ κατά 1% Η τιμή του αγαθού Χ, το εισόδημα και γενικά όλοι οι άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης παραμένουν σταθεροί 0 Υποκατάστατα Y 0 Συμπληρωματικά Y 50 0 Ανεξάρτητα Y
Παράδειγμα Η ζήτηση ελληνικού καφέ σαν συνάρτηση της τιμής του, της τιμής του γαλλικού καφέ, της τιμής του γάλακτος και του εισοδήματος. K 20 7.8 1.5 0.5 0. 03I K K K K, K K K 1. 5 Η Σταυροειδής Ελαστικότητα εξαρτάται από την τιμή του γαλλικού καφέ και την ζητούμενη ποσότητα ελληνικού καφέ η οποία όμως εξαρτάται και από το επίπεδο των άλλων παραγόντων που λαμβάνονται ως σταθεροί (Ρ ΚΕ, Ρ Γ,Ι) Να υπολογιστεί K ΚΓ Γ Ι K, ΚΓ K, Γ στον ίδιο πίνακα το K, Γ 4 12 1.0 1000 36.3 0.49-0.0137 4 12 1.0 2000 66.3 0.27-0.0075 5 10 1.5 2000 55.3 0.27-0.0136 K 51
Προσφορά Η ποσότητα που είναι διατεθειμένος να προσφέρει ο παραγωγός σε μια συγκεκριμένη τιμή με βάση τις τιμές των συντελεστών παραγωγής (κόστος), την τεχνολογία της επιχείρησης και γενικά τους παράγοντες που προσδιορίζουν το ύψος προσφοράς 52
Παράδειγμα Σε ένα παραγωγό προτάθηκαν πέντε διαφορετικές τιμές και ρωτήθηκε για τις ποσότητες που είναι διατεθειμένος να προσφέρει στις τιμές αυτές. 300 Τιμή Ποσότητα 250 1000 210 850 185 650 150 490 100 280 Τιμή 250 200 150 100 50 0 0 500 1000 1500 Ποσότητα 53
Ατομική Καμπύλη Προσφοράς 3 2 B Μεταβολή στην προσφερόμενη ποσότητα 1 A 1 2 3 54
Παράγοντες που επηρεάζουν την ατομική προσφορά Οι τιμές των συντελεστών παραγωγής Το τεχνολογικό επίπεδο Οι καιρικές συνθήκες Οι προσδοκίες κλπ 55
3 1 2 1 Μεταβολή στην προσφορά 3 1 2 3 1 2 56
Παράδειγμα Ατομική προσφορά μήλων Μείωση της τιμής από 0.80 σε 0.60 Μείωση της προσφερόμενης ποσότητας από 73 σε 45 Μείωση του κόστους μεταφοράς 1 μετατοπίζεται 2 Στην τιμή 0.80 η προσφορά αυξάνεται από 73 σε 100 1 Στην τιμή 0.60 η προσφορά αυξάνεται από 45 σε 78 3 2 Αύξηση του κόστους μεταφοράς 1 μετατοπίζεται 3 0.80 0.60 Στην τιμή 0.80 η προσφορά μειώνεται από 73 σε 50 3 1 2 Στην τιμή 0.60 η προσφορά μειώνεται από 45 σε 5 57 5 4550 73 78 100
Συνάρτηση Προσφοράς Υπόθεση: Η σχέση μεταξύ προσφερόμενης ποσότητας και των παραγόντων που την προσδιορίζουν μπορεί να εκφραστεί με μια μαθηματική συνάρτηση,,,, W L K M Ποσότητα Τιμή Τιμές συντελεστών Καιρικές συνθήκες Συνάρτηση της Καμπύλης Προσφοράς 58
Παράδειγμα Ατομική προσφορά χοιρινού κρέατος Η ποσότητα χοιρινού κρέατος ( s ) που είναι διατεθειμένη να προσφέρει μια επιχείρηση εξαρτάται από την τιμή του χοιρινού κρέατος στην αγορά (Ρ Κ ), από την τιμή αγοράς των ζώων (Ρ Ζ ) και από το ημερομίσθιο (Ρ )που πληρώνει ο επιχειρηματίας στους εργάτες που απασχολεί. Z 100 40 60 3 Αν π.χ. τιμή χοιρινού κρέατος= 3 /κιλό, τιμή ζώου =1.5 /κιλό, ημερομίσθιο =30 η επιχείρηση είναι διατεθειμένη να προσφέρει 40 τόνους 59
Παράδειγμα (συνέχεια ) Όταν Z 1.5 30 80 40 Συνάρτηση Καμπύλης Προσφοράς Τιμή (Ρ) 8 7 6 5 4 3 2 1 0-100 -50 0 50 100 150 200 250 Ποσότητα () 60
Συνολική Προσφορά (στην αγορά) Άθροισμα των ατομικών καμπυλών ή συναρτήσεων 1 1 2 2 f f.. n n f n i f i1 61
Παράδειγμα A B 60 1,5 100 1, 25 60 1,5 80 160 2,75 80 250 250 180 200 200 160 140 150 100 150 100 120 100 80 60 50 50 40 62 0 0 50 100 150 200 250 300 0 0 50 100 150 200 20 0 0 50 100 150 200 250 300
Ελαστικότητα Προσφοράς,, d d 1 2 1 2 Ελαστικότητα σημείου Ελαστικότητα τόξου Ποσοστιαία μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας ύστερα από μια μεταβολή στην τιμή κατά 1% 63
Εφαρμογή στο γενικό γραμμικό υπόδειγμα προσφοράς c d cd, 0, d d d d c d c0 1 Σταθερή Ελαστικότητα c0 1 1 c 0 1 Ανελαστική Προσφορά 1 Ελαστική Προσφορά 64
Ειδικές περιπτώσεις καμπυλών προσφοράς Πλήρως ανελαστική καμπύλη προσφοράς Απείρως ελαστική καμπύλη προσφοράς 65
Η έννοια της αγοράς Ο κύριος θεσμός για την λειτουργία της ελεύθερης οικονομίας Αγορά ενός αγαθού είναι ο τόπος που πραγματοποιούνται οι οικονομικές συναλλαγές για το αγαθό αυτό Ελεύθερη ανταλλαγή (περιλαμβάνει και την άρνηση συναλλαγής) Μια αγορά μπορεί να απαγορευτεί με νόμο δεν μπορεί όμως να καθιερωθεί Στην αγορά ενός αγαθού εξισώνονται οι επιθυμίες των καταναλωτών και των παραγωγών Τιμές Η μοναδική γλώσσα επικοινωνίας αγοραστών και πωλητών 66
Η έννοια της ισορροπίας της αγοράς Μια οικονομική μεταβλητή βρίσκεται σε ισορροπία όταν δεν έχει την τάση να αλλάξει. Οι οικονομικές δυνάμεις που ασκούνται πάνω της είναι εξισορροπημένες. Η τιμή στην αγορά ενός αγαθού βρίσκεται σε ισορροπία όταν η προσφερόμενη και η ζητούμενη ποσότητα στην τιμή αυτή είναι ίσες. Τιμή ισορροπίας Ποσότητα ισορροπίας 67
Τιμή ισορροπίας 1 Ποσότητα ισορροπίας 2-1 Πλεόνασμα (Υπερβάλλουσα Προσφορά) 2 4-3 Έλλειμμα (Υπερβάλλουσα Ζήτηση) 1 3 4 2 68
Εφαρμογή στο γενικό γραμμικό υπόδειγμα a b c d ab cd abcd,,, 0 a c 1 cd d c a 1 ab b b Συνθήκη Ισορροπίας abcd ac b d ad bc bd 69
Παράδειγμα 200 1,5 10 2 200 1,5 10 2 60 110 133 100 100 50 190 140 Πλεόνασμα 60 50 5 50 125 90 Έλλειμμα 35 70 110 200
Συγκριτική στατική ανάλυση Μεταβολή του σημείου ισορροπίας ύστερα από μια μεταβολή στην ζήτηση ή την προσφορά. 2 1 2 1 1 2 1 1 2 1 2 2 1 2 1 2 Αύξηση της ζήτησης Μείωση της ζήτησης Αύξηση της προσφοράς Μείωση της προσφοράς 71
Μεταβολή στη ζήτηση Ο ρόλος της ελαστικότητας προσφοράς 1 1 Αύξηση της ζήτησης 1 1 2 1 0 A C B Βραχυχρόνιο αποτέλεσμα Υπερβάλλουσα ζήτηση ΑΒ Τελικό αποτέλεσμα Νέα ισορροπία C ( 1 1 ) 1 1 Λιγότερο ελαστική στο Α 1 Ισορροπία στο 0 2 < 0 1 1 0 2 > 0 1 72 0 2 1 Μικρότερη ελαστικότητα προσφοράς Μικρότερη επίδραση στην ποσότητα Μεγαλύτερη επίδραση στην τιμή
Μεταβολή στη ζήτηση Ο ρόλος της ελαστικότητας ζήτησης 2 1 0 1 d A d 1 C B Αύξηση της ζήτησης 1 1 Βραχυχρόνιο αποτέλεσμα Υπερβάλλουσα ζήτηση ΑΒ Τελικό αποτέλεσμα Νέα ισορροπία C ( 1 1 ) d 0 1 2 d 1 1 dd Λιγότερο ελαστική στο Α d 1 d 1 Ισοδύναμη παράλληλη μετατόπιση της dd Ισορροπία στο 0 2 > 0 1 0 2 > 0 1 Μικρότερη ελαστικότητα ζήτησης Μεγαλύτερη επίδραση στην ποσότητα Μεγαλύτερη επίδραση στην τιμή 73
Μεταβολή στη προσφορά Ο ρόλος της ελαστικότητας ζήτησης 2 1 0 B C 1 A 1 Μείωση της προσφοράς 1 1 Βραχυχρόνιο αποτέλεσμα Υπερβάλλουσα ζήτηση ΑΒ 1 1 Τελικό αποτέλεσμα Νέα ισορροπία C ( 1 1 ) Λιγότερο ελαστική στο Α 1 Ισορροπία στο 0 2 < 0 1 1 2 0 1 0 2 > 0 1 Μικρότερη ελαστικότητα ζήτησης Μικρότερη επίδραση στην ποσότητα Μεγαλύτερη επίδραση στην τιμή 74
Μεταβολή στη προσφορά Ο ρόλος της ελαστικότητας προσφοράς 2 1 0 1 s 1 B s 1 2 C 1 s A 0 s 1 Μείωση της προσφοράς 1 1 Βραχυχρόνιο αποτέλεσμα Υπερβάλλουσα ζήτηση ΑΒ Τελικό αποτέλεσμα Νέα ισορροπία C ( 1 1 ) ss Λιγότερο ελαστική στο Α s 1 s 1 Ισοδύναμη παράλληλη μετατόπιση της ss Ισορροπία στο 0 2 > 0 1 0 2 > 0 1 Μικρότερη ελαστικότητα προσφοράς Μεγαλύτερη επίδραση στην ποσότητα Μεγαλύτερη επίδραση στην τιμή 75
Εφαρμογή στο γενικό γραμμικό υπόδειγμα ab cd abcd,,, 0 ac b d ad bc bd Παράλληλη μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης d da 1 bd 0 Επίδραση στην τιμή και ποσότητα ισορροπίας d da Ζήτηση Ζήτηση d 0 bd a a 76 Ο ρόλος της ελαστικότητας προσφοράς Ο ρόλος της ελαστικότητας ζήτησης d d b b
Εφαρμογή στο γενικό γραμμικό υπόδειγμα ab cd abcd,,, 0 ac b d ad bc bd Παράλληλη μετατόπιση της καμπύλης προσφοράς d 1 dc b d d 0 b 0 dc b d Επίδραση στην τιμή και ποσότητα ισορροπίας Προσφορά Προσφορά c c 77 Ο ρόλος της ελαστικότητας προσφοράς Ο ρόλος της ελαστικότητας ζήτησης d d b b
Εφαρμογή #1 Κατώτατη τιμή 1 0 1 B Α Γ 1 Είναι αποτελεσματική όταν Ρ ΚΑΤΩΤΑΤΗ >Ρ Ε Το πλεόνασμα ΒΓ μπορεί Να απορροφηθεί από το κράτος (αγροτικά προϊόντα) Να υπάρχει με δυσμενείς επιπτώσεις (αγορά εργασίας) 0 Να περιοριστεί με περιορισμό της προσφοράς 1 1 (περιορισμός των καλλιεργούμενων εκτάσεων) 78
Εφαρμογή #2 Ανώτατη τιμή Είναι αποτελεσματική όταν Ρ ΑΝΩΤΑΤΗ <Ρ Ε 2 0 1 1 B 0 Α 1 0 Γ Το έλλειμμα ΒΓ μπορεί να οδηγήσει Σε ουρές αναμονής Σε επιλογή πελατών από τον πωλητή Σε δημιουργία «Μαύρης Αγοράς» (Η τιμή μπορεί να φτάσει μέχρι Ρ 2 ) Στη διανομή με δελτίο (Μείωση της ζήτησης 1 1 ) 79
Εφαρμογή #3 Επιδότηση παραγωγού με συγκεκριμένο ποσό ανά μονάδα προϊόντος Αρχική ισορροπία στο Α 2 0 Α 1 Επιδότηση ίση με ΑΒ 1 1 B Γ Μετατόπιση της στη θέση 1 1 Νέα ισορροπία στο Γ 0 1 2 0 1 Η αρχική τιμή ισορροπίας. Κοινή για καταναλωτή και παραγωγό Η τιμή ισορροπίας για τον καταναλωτή μετά την επιδότηση Η τιμή ισορροπίας για τον παραγωγό μετά την επιδότηση 1 2 Το συνολικό ύψος της επιδότησης 1 0 Το κέρδος του καταναλωτή 0 2 Το κέρδος του παραγωγού 80 Μεγαλύτερη ελαστικότητα ζήτησης (Μικρότερη κλίση της ) Μικρότερο το κέρδος του καταναλωτή Μεγαλύτερο το κέρδος του παραγωγού
Εφαρμογή στο γραμμικό υπόδειγμα Τιμή παραγωγού=τιμή καταναλωτή + Επιδότηση t ab cd abcd,,, 0 Στο σημείο ισορροπίας ac d t bd bd ac b t bd bd abcd ab cd t f t 1f t a c dt b d a c bt b d f το ποσοστό της επιδότησης που κερδίζει ο καταναλωτής 1-f το ποσοστό της επιδότησης που κερδίζει ο παραγωγός Μεγαλύτερο b (μεγαλύτερη ελαστικότητα ζήτησης) Μικρότερο f μεγαλύτερο 1-f 81
Παράδειγμα Αγορά φράουλας 100 20 5 15 H συνάρτηση ζήτησης φράουλας H συνάρτηση προσφοράς φράουλας η ζητούμενη ποσότητα σε χιλιάδες τόνους η προσφερόμενη ποσότητα σε χιλιάδες τόνους η τιμή σε Ισορροπία στην αγορά φράουλας 100 20 5 15 82 3 40 /Kg Χιλ. τον.
Παράδειγμα (συνέχεια ) 5.00 Επιδότηση 0.5 /kg Οι παραγωγοί είναι διατεθειμένοι να αποδεχτούν μια τιμή κατά 0.5 /kg μικρότερη 3.29 3.00 2.79 0.5 Η τιμή που εισπράττουν οι παραγωγοί είναι κατά 0.5 /kg μεγαλύτερη από αυτή που πληρώνουν οι καταναλωτές 0.33 2.50 40 44.35 100 0.5 5 15 0.5 83 2.5 15 100 20 2.79 44. 35 2.79 0.5 3.29 Κέρδος παραγωγού: 3.29 3.00 = 0.29 Κέρδος καταναλωτή: 3.00 2.79 = 0.21 Επιδότηση 0.50