Δ ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ Κ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΤΠΖΡΔΗΩΝ ΤΓΔΗΑ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέμα Σειεταηξηθή : Σν δηθαίσκα ηεο ηζφηεηαο ζηελ πξφζβαζε ππεξεζηψλ πγείαο θαη ηνπ Ηαηξηθνχ Απνξξήηνπ Επιβλέπων Δρ. Σωτήρης Παυλόπουλος Σπουδάςτρια Νίκη Γεωργίου ΑΘΗΝΑ - 2010
Δπραξηζηίεο Δθθξάδσ ηηο επραξηζηίεο κνπ ζηνλ Καζεγεηή θ. Γξ. Σσηήξε Παπιόπνπιν, γηα ηα ζεκαληηθά ηνπ ζρόιηα ζηελ δηαδηθαζία ζπγγξαθήο ηεο παξνύζαο εξγαζίαο θαζώο θαη ζηε δνκή ηεο. Θεξκά επραξηζηήξηα απεπζύλσ ζε όινπο όζνπο δέρηεθαλ λα κε βνεζήζνπλ κε ηελ παξνρή πιεξνθνξηώλ, ζηελ Βηβιηνζήθε ηεο Δζληθήο Σρνιήο Γεκόζηαο Υγείαο, ζηνλ θ. Τζαγθάξε ηεο Μνλάδαο Τειεταηξηθήο ηνπ Σηζκαλνγιείνπ Ννζνθνκείνπ Αζελώλ. Τέινο, έλα κεγάιν επραξηζηώ ζηνπο θαζεγεηέο κνπ ζηελ Δζληθή Σρνιή Γεκόζηαο Γηνίθεζεο θαη ζηνπο γνλείο κνπ, γηα ηελ βάζε πνπ κνπ έδσζαλ γηα λα δηεμάγσ ζσζηά ηελ έξεπλα θαη κειέηε. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 2
Πεξίιεςε ηελ επνρή ηεο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο, ε πςεινχ επηπέδνπ πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε απνηειεί ζεκαληηθή αλάγθε γηα ηνλ αλζξψπηλν πιεζπζκφ. Ζ ζχγρξνλε ηερλνινγία θαη επηζηήκε έρεη ζπκβάιιεη ζηελ παξνρή βειηησκέλσλ ππεξεζηψλ πγείαο, ζε φιεο ηηο νκάδεο αηφκσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ δηάθνξα θαη ζεκαληηθά πξνβιήκαηα πγείαο ηα νπνία ζρεηίδνληαη θαη κε ηελ θνηλσληθν-πνιηηηθή δηάζηαζε απηψλ. Δληνχηνηο, ην πξφβιεκα ζηελ επαξθή θαη απνηειεζκαηηθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε γηα ηνπο ειηθησκέλνπο θαη ηνπο θαηνίθνπο ησλ λεζηψλ ή άιισλ πεξηνρψλ κε απνκαθξπζκέλε πξφζβαζε, δελ ήηαλ πνηέ πην επίθαηξν απφ ζήκεξα. Δδψ έξρεηαη λα δψζεη κία απνηειεζκαηηθή ιχζε, ε Σειεταηξηθή θαη νη εθαξκνγέο ηεο. Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία απνζθνπεί παξνπζηάδεη ηελ ρξήζε ηεο Σειεταηξηθήο ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο φπσο απηή εκθαλίδεηαη ζε εζληθφ επίπεδν αιιά θαη ζε Δπξσπατθφ. Όζηεξα απφ κία αλαζθφπεζε ζην ηη είλαη ε ηειεταηξηθή, ηηο ρξήζεηο ηεο, ην ηζηνξηθφ ηεο θαη ηηο εθαξκνγέο ηεο, αλαιχνπκε ηα επηκέξνπο ζηνηρεία ηεο Σειεταηξηθήο έηζη ψζηε λα ηελ αλαδείμνπκε σο κέζν ίζεο πξφζβαζεο ζηηο ππεξεζίεο πγείαο, ζε φιεο ηηο πεξηνρέο ηεο επηθξάηεηαο, αλεμάξηεηα απφ ην εάλ απηέο είλαη λεζησηηθέο, νξεηλέο, απνκαθξπζκέλεο. Αλεμάξηεηα απφ ην αλ νηθνλνκηθνί ή άιινη ιφγνη εκπνδίζνπλ απηή ηελ ίζε πξφζβαζε ζηηο ππεξεζίεο πγείαο, ε ίζε πξφζβαζε ζε απηέο, είλαη έλα δηθαίσκα πξνζηαηεπφκελν απφ ην χληαγκα, ηελ Δπξσπατθή πλζήθε ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ θαη άιιεο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο θαη ζα πξέπεη λα δηαζθαιηζζεί απφ ην θξάηνο, βάζεη ησλ αξρψλ ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο, ηεο απνδνηηθφηεηαο, θαη ηεο εγγχηεηαο ζηνλ πνιίηε. Πεξαηηέξσ, εμεηάδνπκε κία ζεκαληηθή πιεπξά ηεο Σειεταηξηθήο, απηή ηνπ ηαηξηθνχ απνξξήηνπ θαη ηεο δηαζθάιηζεο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. πγθεθξηκέλα, αλαιχνπκε κε ηηο απαηηήζεηο αζθαιείαο απηψλ, ην ππάξρνλ λνκηθφ πιαίζην ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, ηνπο πηζαλνχο θηλδχλνπο πνπ δχλαληαη λα πξνζβάιινπλ ηα αλσηέξσ πξνζηαηεπφκελα έλλνκα αγαζά. Δπίζεο, εμεηάδνπκε ηνπο Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 3
φξνπο ηεο αζθάιεηαο, ηεο εκπηζηεπηηθφηεηαο, ην πνηνο θαη γηα πνηφλ ιφγν ζα πξέπεη λα ρεηξίδεηαη ηελ ηαηξηθή πιεξνθνξία, θ.ιπ. Σέινο, ζα θάλνπκε θάπνηα ζπκπεξαζκαηηθά ζρφιηα αλαθνξηθά κε ηα φζα αλαιχζεθαλ ζηελ παξνχζα εξγαζία θαη ζα δηεξεπλήζνπκε ην κέιινλ ηεο ηειεταηξηθήο φπσο απηφ πξνβιέπεηαη ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, αλαθέξνληαο θάπνηεο πξνθιήζεηο γηα ην κέιινλ απηήο θαζψο θαη ην πψο δηαθαίλεηαη ην κέιινλ ηεο ηειεταηξηθήο βάζεη ησλ λέσλ Δπξσπατθψλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ νη νπνίεο θαίλνληαη λα ραξάζζνπλ ην κέιινλ απηήο. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 4
Abstract In times that Information Technology is highly used, high quality in providing health care services, is a specific need for the whole population of a country. Modern technologies and science, have both contributed to providing better health care services to all groups of people with specific needs that deal with a series of important health problems that are linked to both the social and political dimension of health choices. However, providing efficient and quality health care services to the elders and the citizens of the faraway islands and other distant regions, has never been more opportune than today. At this point, Telemedicine Services and its applications are an effective solution this problem. This paper aims to present the uses of Telemedicine in providing health care services as it is shown both at a European and a national level. After referring to the meaning of Telemedicine, its uses, with a brief historic reference and its applications, we examine the use of Telemedicine as a way of providing equal access to the health care services, in all the regions of the country, no matter how far away these territories may be, islands or highlands. Regardless of the nature of the obstacles- if they are of an economic nature or any other kind, the access to these health services, is a right protected both by the Constitutional law and the European Convention of Human Rights, and should be reassured by all means by the nation since the state works based on the principles of functionalism, effectiveness, and closeness to the citizen. Furthermore, we examine two important sides of Telemedicine, the one of the medical information that must be classified as secret and that of safeguarding the patient s personal information as well. In specific, we examine the needs for security for the above data; the laws applied both at a national and European level and the possible dangers that may insult the data described. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 5
Also, we discuss on the conditions for the security to exist, on the confidentiality of the data, on whom or for what reason someone should deal with the medical data and so on. Last but not least, we make a resume on all the information that are presented in this paper and we also examine the future of telemedicine as it shown not only at a national level but also at an international one, examining also the challenges for the future use of telemedicine. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 6
Λέμεηο Κιεηδηά Σειεταηξηθή - Ηζφηεηα - Τγεηνλνκηθή Αληζφηεηα Αζθάιεηα Πξνζσπηθψλ Γεδνκέλσλ - Ηαηξηθφ απφξξεην Θεζκηθφ πιαίζην Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 7
Πεξηερφκελα Μέξνο Α Γεληθά πεξί Σειεταηξηθήο 1. Δηζαγσγή...11 2. Οξηζκνί.. 17 3. Ηζηνξηθή Αλαδξνκή...20 4. Δθαξκνγέο ηεο ηειεταηξηθήο...21 5. Ζ Σειεταηξηθή ζηελ Διιάδα..24 Μέξνο Β Ηζφηεηα θαη Ηαηξηθφ Απφξξεην 1. Ηζφηεηα.. 34 1.1 ηελ πξφζβαζε ππεξεζηψλ πγείαο...36 1.2 Τγεηνλνκηθή αληζφηεηα.. 37 1.3 Απνθάζεηο θαη παξεκβάζεηο.. 37 1.4 ΠΦΤ θαη πεξηθεξεηαθά θέληξα ηειεταηξηθήο.....39 1.5 Σν επείγνλ πεξηζηαηηθφ.. 41 1.6 Σν ρξφλην πεξηζηαηηθφ....42 1.7 Γηαζθάιηζε ηεο ηζφηεηαο.. 43 2. Ηαηξηθφ απφξξεην...44 2.1 Οξηζκνί...49 2.2 Θεζκηθέο ξπζκίζεηο.49 2.3 Ννκηθά Εεηήκαηα...52 Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 8
2.4. Δπαίζζεηα πξνζσπηθά δεδνκέλα...58 2.5 Αζθάιεηα 59 2.5.1 Απαηηήζεηο 59 2.5.2 Απεηιέο.....60 2.5.3 Μέηξα... 60 2.6 Δκπηζηεπηηθφηεηα....61 Μέξνο Γ Σν Μέιινλ ηεο Σειεταηξηθήο 1. Ζ ηειεταηξηθή ζηελ Δ.Δ..64 2. πκπεξάζκαηα θαη πξνθιήζεηο γηα ην κέιινλ. 67 Διιεληθή Βηβιηνγξαθία 69 Ξέλε Βηβιηνγξαθία...72 Παξάξηεκα.74 Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 9
Μέξνο Α Γεληθά πεξί Σειεταηξηθήο Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 10
1.Δηζαγσγή Χο ζχζηεκα πγείαο νξίδεηαη έλα νξγαλσηηθφ θαη ιεηηνπξγηθφ πιαίζην ζπλδπαζκνχ, αιιειεμάξηεζεο, ζπληνληζκνχ θαη αμηνπνίεζεο ησλ πθηζηακέλσλ δπλαηνηήησλ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ πγείαο θαη ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ πξννπηηθψλ ζηνλ ρψξν ηεο πγείαο. Σν ζχζηεκα πγείαο ζα πξέπεη λα αμηνπνηήζεη ηηο πθηζηάκελεο δπλαηφηεηεο γηα ηελ θάιπςε αλαγθψλ πγείαο, αιιά επίζεο ζα πξέπεη λα αμηνπνηήζεη ηελ ηερλνινγία θαη ηελ πιεξνθνξηθή πξνο φθεινο αλαβάζκηζεο απηψλ, θαη ζε απηφ, ζα έξζεη λα ζπκβάιιεη ε ηειεταηξηθή. Οη ηειεππεξεζίεο απνηεινχλ, ζηελ αξρή ηνπ αηψλα, ηελ πην κεγάιε θαη δπλακηθή αγνξά ζε φγθν. ε απηφ νδήγεζε κεηαμχ άιισλ, ε αχμεζε ησλ δηθηχσλ θαη ηεο ελαξκφληζεο ηνπο, ε κείσζε ηνπ θφζηνπο γηα αγνξά Hardware θαη Software (Λνπΐδε, 2006). Οη ζχγρξνλεο δεκνγξαθηθέο, θνηλσληθννηθνλνκηθέο θαη ηερλνινγηθέο αιιαγέο ζηελ ρψξα καο θαζηζηνχλ αλαγθαία ηελ αλάπηπμε ηεο πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο πγείαο θαη ηελ αλάπηπμε πνιηηηθψλ γηα ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ηζφηηκα παξερφκελσλ ππεξεζηψλ πγείαο ζηνπο πνιίηεο. ηφρνο ζα πξέπεη λα είλαη ε βειηίσζε ηεο πξνζθεξφκελεο πνηφηεηαο ζηελ πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε θαη εηδηθφηεξα ζηηο επάισηεο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ. Απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ ηεο ηειεταηξηθήο. (Εσγξαθάθεο, 2009) Γηα λα γίλεη αληηιεπηφ ην δπλακηθφ ηεο ηειεταηξηθήο, ηφζν ζηνπο επαγγεικαηίεο πγείαο φζν θαη ζηα αλψηεξα θιηκάθηα θάζε θπβέξλεζεο θξάηνπο- κέινπο, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή πξνρψξεζε ζηε δεκηνπξγία ηνπ Δπξσπατθνχ πλεηαηξηζκνχ Σειεκαηηθήο ζηελ Τγεία, ν νπνίνο δξαζηεξηνπνηείηαη ζε ζπλέδξηα πγείαο θαη ηειεταηξηθήο, ζε ζπλαληήζεηο κε ππνπξγνχο θπβεξλήζεσλ θαη κε ηελ έθδνζε ελεκεξσηηθψλ δειηίσλ γηα ηελ ελεκέξσζή ηνπο. Με ηελ ηειεταηξηθή ππεξεηείηαη ε εζηθή θαη ε ινγηθή ηεο πξνιεπηηθήο θξνληίδαο. Ζ ηειεταηξηθή κπνξεί λα ηεζεί ζηελ ππεξεζία ηεο πξνιεπηηθήο ηαηξηθήο θαη λα είλαη ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθή θαη απνδνηηθή αιιά θαη ζηελ δηαηήξεζε θαη πξναγσγή ηεο πγείαο ηνπ πιεζπζκνχ. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 11
χκθσλα κε ηνλ Π.Ο.Τ (1970-1980), ππάξρνπλ αλάγθεο γηα «ζπζηήκαηα πιεξνθνξηθήο γηα ηελ πγεία, ηα νπνία ζα παξάζρνπλ ηηο ζσζηέο πιεξνθνξίεο ζην ζσζηό άηνκν, ζηε ζσζηή ηνπνζεζία, ζηνλ ρσζηό ρξόλν θαη ζηε ζσζηή κνξθή», ήηνη, «ππάξρεη αλάγθε γηα ππνδνκέο πιεξνθνξηθήο πγείαο νη νπνίεο ζα εκπεξηέρνπλ έγθπξεο θαη evidence based πιεξνθνξίεο, νη νπνίεο ζα είλαη πξνζβάζηκεο από ην ζσζηό θαη εμνπζηνδνηεκέλν άηνκν ή ηλζηηηνύην, νπνπδήπνηε θαη αλ απηό βξίζθεηαη, νπνηεδήπνηε θαη αλ απηό ρξεηαζηεί θαη ζηε κνξθή πνπ ζα επηιερηεί θαηά πεξίπησζε.» ( WHO, 1978). Οη θχξηνη ζηφρνη θαη αλάγθεο πνπ θαιχπηεη ε ηειεταηξηθή είλαη ε αληηκεηψπηζε ηνπ επείγνληνο πεξηζηαηηθνχ απφ κε εμεηδηθεπκέλν ηαηξηθφ, λνζειεπηηθφ θαη παξαταηξηθφ πξνζσπηθφ θαηφπηλ θαηάιιεισλ νδεγηψλ απφ εμεηδηθεπκέλνπο επαγγεικαηίεο πγείαο, θαζψο επίζεο θαη ε κεηαθνξά ηαηξηθήο ηερλνγλσζίαο κεηαμχ εμεηδηθεπκέλνπ ηαηξηθνχ πξνζσπηθνχ. Δπίζεο, αληηκεησπίδεη απνηειεζκαηηθφηαηα θαη ην ρξφλην πεξηζηαηηθφ, κεηψλνληαο ηνλ ρξφλν θαη ην νηθνλνκηθφ θφζηνο πνπ πξέπεη λα δηαζέζεη ν αζζελήο καθξνπξφζεζκα γηα λα αληηκεησπίζεη ην ρξφλην λφζεκά ηνπ. Γηα λα αμηνπνηεζνχλ νη ππεξεζίεο κέζσ ηεο ηειεταηξηθήο ηξία είλαη ηα βαζηθά πξναπαηηνχκελα: 1. Να ππάξρεη δπλαηφηεηα ακθίδξνκεο επηθνηλσλίαο 2. Να ππάξρεη παξνρή ηεο ππεξεζίαο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ( κεηαθνξά θαη απεηθφληζε ηαηξηθψλ δεδνκέλσλ θαη εηθφλσλ) δίρσο θαζπζηεξήζεηο 3. Να ππάξρεη δηαζθάιηζε,ηφζν ζηελ κεηαθνξά φζν θαη ζηελ απνζήθεπζε, ζηα επαίζζεηα πξνζσπηθά δεδνκέλα ηνπ αζζελνχο κέζσ ηεο παξνρήο αζθαιψλ κεραληζκψλ κεηαθνξάο ησλ ηαηξηθψλ πιεξνθνξηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο. ( Ληάξα, Αγγιέδεο, 2007). Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 12
Θα κπνξνχζακε λα απαξηζκήζνπκε ζε κία κεγάιε ιίζηα ηνπο ιφγνπο πνπ θαζηζηνχλ απαξαίηεηε ηελ ρξήζε ππεξεζηψλ ηειεταηξηθήο. Οξηζκέλνη απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο πνπ αλαθέξνληαη ζε φιε ηελ βηβιηνγξαθία, ειιεληθή θαη μέλε, είλαη νη θάησζη: Παξάγνληεο πνπ θαζηζηνχλ αλαγθαία ηελ αλάπηπμε ππεξεζηψλ ηειεταηξηθήο : ( σηεξίνπ, 2007) 1. Ηζφηεηα ζηελ πξφζβαζε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο 2. Πνηφηεηα παξερφκελσλ ππεξεζηψλ 3. Γεκνγξαθηθέο κεηαβνιέο 4. Βειηίσζε θιηληθνχ απνηειέζκαηνο 5. Έξεπλα θαη ηερλνινγία 6. Έιεγρνο ησλ δαπαλψλ ησλ ππεξεζηψλ πγείαο 7. Δπηρεηξεκαηηθέο δπλαηφηεηεο Έηζη, ηεθκαίξεηαη απφ ηνπο αλσηέξσ παξάγνληεο φηη θάπνηα πξνβιήκαηα πνπ θαιείηαη λα επηιχζεη θαη δχλαηαη λα επηιχζεη ε ηειεταηξηθή είλαη: 1. Ζ πξφζβαζε ζην ζχζηεκα πγείαο ε νπνία έρεη κεησζεί ή αθφκα θαη εμαιεηθζεί γηα ηα δπζπξάγνληα ζχλνια ( ιφγνη νηθνλνκηθνί, γεσγξαθηθνί, θηι) 2. Σν θφζηνο ηεο ηαηξηθήο θξνληίδαο ζπλερψο απμάλεηαη 3. Σν ράζκα κεηαμχ ρσξψλ ζε δεηήκαηα ηαηξηθήο πεξίζαιςεο, ζπλερψο απμάλεηαη 4. Τπάξρνπλ δηαθνξέο ζηελ πνηφηεηα απηήο ηεο ηαηξηθήο πεξίζαιςεο κεηαμχ πεξηνρψλ ηεο ίδηαο ρψξαο αιιά θαη κεηαμχ ρσξψλ ελ γέλεη ( ιφγνη γεσγξαθηθνί θπξίσο) Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 13
πλνπηηθά ηα θπξηφηεξα πιενλεθηήκαηα ηεο ηειεταηξηθήο κεηαμχ άιισλ, είλαη: 1. Οπζηαζηηθή εμνηθνλφκεζε ζε έμνδα εμέηαζεο, κεηαθίλεζεο, θαη δηαρείξηζεο ηνπ ζπζηήκαηνο πεξίζαιςεο. 2. Μείσζε ηεο γεσγξαθηθήο θαη θπζηθήο απνκφλσζεο αζζελψλ (απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο, ειηθησκέλνη θαη αλάπεξνη). 3. Δμάιεηςε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο εζσηεξηθήο κεηαλάζηεπζεο πξνο ηα αζηηθά θέληξα γηα θαιχηεξε πεξίζαιςε. 4. Σξφπνο απνθπγήο αλάγθεο επαλάιεςεο επψδπλσλ εμεηάζεσλ, αληηθαηηθψλ ζπληαγψλ θαη ιαζψλ ζηελ ζεξαπεία. 5. Γπλαηφηεηα παξνρήο ζπκβνπιψλ απφ εηδηθνχο ζην εμσηεξηθφ πνπ δηαθνξεηηθά δελ ζα ήηαλ πξνζηηνί. 6. Πξνάγεη θαη βειηηψλεη ηελ θαζεκεξηλή έξεπλα θαζψο παξέρεη γξήγνξε θαη άκεζε πξφζβαζε ζε λέεο πιεξνθνξίεο θαη γλψζεηο. 7. Άκεζε επηθνηλσλία ηαηξψλ πνπ βξίζθνληαη ζε απνκαθξπζκέλεο θπξίσο πεξηνρέο, γηα αληαιιαγή απφςεσλ θαη αληηκεηψπηζε έθηαησλ πεξηζηαηηθψλ. 8. Γξαζηηθή κείσζε ηνπ ρξφλνπ επηθνηλσλίαο κεηαμχ Ννζνθνκείσλ θαη ηαηξψλ. 9. Αλαβάζκηζε ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ πγείαο ζε επίπεδν ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. 10. Δπξεία θάιπςε ηαηξηθψλ πεξηζηαηηθψλ. 11. Δθζπγρξνληζκφο ηνπ πεξηβάιινληνο εξγαζίαο ηνπ ηαηξηθνχ πξνζσπηθνχ κε ρξήζε ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο θαη ππεξεζηψλ βάζεη δηεζλψλ πξνηχπσλ. 12. Γηεπθφιπλζε θαη αλαβάζκηζε ηεο ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο ηαηξψλ. 13. Δθζπγρξνληζκφο ηνπ πεξηβάιινληνο εξγαζίαο ηαηξηθνχ πξνζσπηθνχ κε ρξήζε ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο (ειεθηξνληθνί ηαηξηθνί θάθεινη). 14. Αθνκνίσζε θαη ρξήζε ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο ηειεκαηηθήο απφ ηαηξηθφ πξνζσπηθφ. 15. Δπξεία γεσγξαθηθή θάιπςε Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 14
Δλψ νξηζκέλα απφ ηα νθέιε πνπ έρεη έλαο ηαηξφο κε ηελ ρξήζε ησλ ηειεταηξηθψλ ζπζηεκάησλ είλαη: 1. Μπνξεί λα θάλεη δηάγλσζε ηνπ αζζελή πνπ βξίζθεηαη ζε απνκαθξπζκέλν ρσξηφ. 2. Μπνξεί λα δεηήζεη ηελ γλψκε ελφο εμεηδηθεπκέλνπ ζπλαδέιθνπ γηα ηνλ εμεηαδφκελν αζζελή (είηε απφ ην εθηφο είηε εληφο Διιάδνο). 3. Άκεζε πξφζβαζε ζην αξρείν αζζελψλ (patient record). Έηζη κπνξεί λα δεη ην ηζηνξηθφ ηνπ αζζελνχο κεηψλνληαο ηνλ ρξφλν δηάγλσζεο. 4. Άκεζε πιεξνθφξεζε θαη ελεκέξσζε. 5. Άκεζε επηθνηλσλία κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπ κέζσ δηθηχνπ Απφ ηελ άιιε πιεπξά, αο κελ μερλνχκε θαη ηα νθέιε γηα ηνλ πνιίηε, νξηζκέλα απφ ηα νπνία είλαη ηα εμήο: 1. Άκεζε επαθή κε ηνλ ηαηξφ, αθφκε θαη αλ εθείλνο βξίζθεηαη ρηιηφκεηξα καθξηά. 2. Άκεζε εμππεξέηεζε θαη αχμεζε ηεο πνηφηεηαο πεξίζαιςεο, απνθεχγνληαο ηηο επαλαιήςεηο, ηηο θαζπζηεξήζεηο θαη ηα ιάζε. 3. Άκεζε ελεκέξσζε γηα ζέκαηα δεκφζηαο πγείαο, επηδεκίεο, πξφιεςε. 4. Σαρχηεξνο ρξφλνο αλάξξσζεο, κηθξφηεξε ρξήζε κε απαξαίηεησλ θαξκάθσλ θαη κείσζε εμφδσλ γηα αζζελείο θαη λνζνθνκεία. Θα πξέπεη λα ζθεθηνχκε φκσο, φηη ην δεηνχκελν δελ είλαη ε απνδνρή ηεο εθαξκνγήο ησλ ππεξεζηψλ ηειεταηξηθήο, αιιά ε ελζσκάησζε απηήο ζην πγεηνλνκηθφ ζχζηεκα ησλ δηαθφξσλ ρσξψλ κε ηνπο ίδηνπο θαλφλεο κε ηε ζπκβαηηθή ηαηξηθή: δειαδή, ε άζθεζε ησλ ππεξεζηψλ λα γίλεηαη απφ εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ, λα ππάξρεη νξζά δνκεκέλν λνκνζεηηθφ πιαίζην πνπ ζα θαζνξίδεη ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο ησλ παξερφλησλ ηηο ππεξεζίεο αιιά θαη ησλ αζζελψλ θαη ηέινο, λα ππάξρνπλ θαιά θαζνξηζκέλα θξηηήξηα ειέγρνπ θαη δηαζθάιηζεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ κε ζεβαζκφ ζηα επαίζζεηα πξνζσπηθά δεδνκέλα. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 15
Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 16
2.Οξηζκφο ηεο Σειεταηξηθήο Τπάξρνπλ πνιινί νξηζκνί γηα ηελ ηειεταηξηθή νη νπνίνη έρνπλ δνζεί απφ Γηεζλή Κέληξα Ηαηξηθήο θαη Οξγαληζκνχο. ηελ παξνχζα εξγαζία ζα αλαθέξνπκε νξηζκέλνπο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο θαη ηνπο πεξηζζφηεξν πεξηεθηηθνχο, θαζψο είλαη ζεκαληηθφ λα θαηαλνήζνπκε ηελ θχζε ηεο ηειεταηξηθήο, ηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο, ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα νθέιε ηεο. Οξηζκφο ηεο ηειεταηξηθήο βάζεη ηνπ Ννξβεγηθνχ Κέληξνπ Σειεταηξηθήο, (Norwegian Centre of Telemedicine ) : «Τειεταηξηθή είλαη ε έξεπλα, ε παξαθνινύζεζε θαη ε δηαρείξηζε ησλ αζζελώλ, θαζώο θαη ε εθπαίδεπζε ησλ αζζελώλ θαη ηνπ πξνζσπηθνύ, θάλνληαο ρξήζε ζπζηεκάησλ πνπ επηηξέπνπλ ηελ άκεζε πξόζβαζε ζηηο πιεξνθνξίεο ησλ αζζελώλ θαη ηηο ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο εηδηθώλ, νπνπδήπνηε θαη αλ βξίζθνληαη απηνί.». Να αλαθεξζεί φηη νη θαλδηλαβηθέο ρψξεο έρνπλ κηα καθξά παξάδνζε ζηελ ρξήζε ησλ ππεξεζηψλ ηειεταηξηθήο, φρη κφλν ιφγσ ηεο γεσγξαθηθήο θχζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ρψξσλ ( πςειή απνθέληξσζε), αιιά θαη ιφγσ ηνπ φηη θαηαλνήζεθε εδψ θαη δεθαεηίεο φηη ε παξνρή ππεξεζηψλ ηειεταηξηθήο, ιεηηνπξγεί ζε φθεινο ηνπ πνιίηε αιιά θαη ηνπ θξάηνπο, απφ φιεο ηηο απφςεηο( εμνηθνλφκεζε πφξσλ, ρξφλνπ, θαιχηεξε εμππεξέηεζε ηνπ πνιίηε, θηι) Οξηζκφο ηεο ηειεταηξηθήο απφ ην Διιεληθφ Τπνπξγείν Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο : «Τειεταηξηθή είλαη εθείλν ην ζύζηεκα πνπ επηηξέπεη ζηνπο θνξείο πγείαο ηελ ρξήζε εηδηθεπκέλσλ δηαζπλδεδεκέλσλ ηαηξηθώλ ζπζθεπώλ νύησο ώζηε λα αλαιύζνπλ, λα δηαγλώζνπλ θαη λα ζεξαπεύζνπλ αζζελείο πνπ είλαη ζε δηαθνξεηηθέο γεσγξαθηθέο ηνπνζεζίεο» ( ΤΤ&ΚΑ, 2009) Οξηζκφο ηεο Σειεταηξηθήο απφ ηνλ Bird: «Τειεταηξηθή είλαη ε πξαθηηθή ηεο ηαηξηθήο, όρη κε ηελ θιαζηθή αληηκεηώπηζε ηαηξνύ- αζζελή, αιιά κέζσ ελόο δηαδξαζηηθνύ νπηηθν- αθνπζηηθνύ ηειεπηθνηλσληαθνύ ζπζηήκαηνο.» (Bird, 1972) Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 17
Αθφκα έλαο νξηζκφο : «Τειεταηξηθή είλαη ε πξαθηηθή ηεο πεξίζαιςεο πγείαο πνπ ρξεζηκνπνηεί ηελ αθνπζηηθή θαη ηελ νπηηθή κέζνδν, θαζώο θαη ηελ κεηαθνξά δεδνκέλσλ. Απηό ζπκπεξηιακβάλεη ελ παξνρή ππεξεζηώλ πγείαο, ηελ ζπκβνπιεπηηθή, ηελ ηειεδηάγλσζε, ηελ ζεξαπεία, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ κεηαθνξά ηαηξηθώλ δεδνκέλσλ.» (Study Group Annex, 1997) Οξηζκφο Miller : «Τειεταηξηθή είλαη ε παξνρή ηαηξηθώλ ππεξεζηώλ, όπνπ ππάξρεη γεσγξαθηθόο δηαρσξηζκόο κεηαμύ ηνπ ηαηξνύ θαη ηνπ αζζελνύο ή κεηαμύ ησλ επαγγεικαηηθώλ πγείαο.» (Miller, 2001) Οξηζκφο απφ ηνλ Mahen: «Τειεταηξηθή είλαη ε παξνρή ηαηξηθώλ ππεξεζηώλ, θιηληθώλ πιεξνθνξηώλ θαη εθπαίδεπζεο όπνπ παξεκβάιιεηαη απόζηαζε, ρξεζηκνπνηώληαο ηελ ηειεπηθνηλσληαθή ηερλνινγία» (Mahen,2001) πλνπηηθά, έλαο πεξηεθηηθφο νξηζκφο πνπ πεξηθιείεη ζρεδφλ φιεο ηηο αλσηέξσ πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηειεταηξηθή είλαη ν νξηζκφο απφ ηνλ Bashur: «Τειεταηξηθή είλαη έλα ζύζηεκα πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο πνπ πξνζδηνξίδεηαη από : 1. Γεσγξαθηθό δηαρσξηζκό κεηαμύ απνζηνιέα θαη ιήπηε πιεξνθνξίαο. 2. Τερλνινγία πιεξνθνξηώλ 3. Πξνζσπηθό πνπ εθηειεί αλαγθαίεο ιεηηνπξγίεο 4. Οξγαλσηηθή δνκή γηα αλάπηπμε θαη εθαξκνγή δηθηύνπ 5. Καηάιιεια πξσηόθνιια 6. Καηάιιεια πξόηππα ζπκπεξηθνξάο ζε ν,ηη αθνξά ηελ πνηόηεηα θαη ηελ πεξίζαιςε.» (Bashur, 1975) Ο νξηζκφο ηεο ηειεταηξηθήο απφ ηνλ Bashur, είλαη αξθεηά πιεξέζηεξνο απφ ηνπο αλσηέξσ, ιφγσ ηνπ φηη πεξηγξάθεη ελ ζπληνκία θαη πεξηεθηηθά φια ηα ζπζηαηηθά κέξε ηεο ηειεταηξηθήο. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 18
Θα πξέπεη λα γίλεη κηα δηάθξηζε ησλ φξσλ ηειεταηξηθή ηειε-πγεία- θαη ειεθηξνληθή πγεία. Ο φξνο Σειε-πγεία( Tele-health) κπνξεί λα νξηζηεί σο ε ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ επηθνηλσληψλ γηα ηελ κεηαθνξά πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηα θιηληθέο, δηνηθεηηθέο θαη εθπαηδεπηηθέο ππεξεζίεο. Μηα δηαθνξά κεηαμχ ησλ φξσλ ηεο Σειεταηξηθήο (Tele- medicine) θαη ηεο Σειεπγείαο είλαη φηη ν φξνο Σειε-πγεία θαιχπηεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο πξναγσγήο πγείαο ζε πγηείο πνιίηεο, ελψ ν φξνο ηεο Σειεταηξηθήο, αθνξά θπξίσο ηνπο αζζελείο. ( Πεξδηθνχξε, 2005) Δπίζεο, ν φξνο ηεο Ζιεθηξνληθήο Τγείαο (E- health), απνηειεί φξν- νκπξέια πνπ θαιχπηεη φιεο ηηο εθαξκνγέο ηεο ηαηξηθήο πιεξνθνξηθήο θαη ηεο ηειεκαηηθήο. (Πεξδηθνχξε, 2005) Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 19
3.Ηζηνξηθή Αλαδξνκή Αθνινπζεί κία ζχληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή κε ηηο ρξνλνινγίεο- ζηαζκνχο ζηελ ρξήζε ησλ ππεξεζηψλ ηειεταηξηθήο. θνπφο είλαη κία ζχληνκε αλαθνξά ζε απηνχο θαζψο δελ είλαη ζηφρνο ηεο εξγαζίαο λα αλαιχζνπκε ηζηνξηθά ηελ ρξήζε ηεο ηειεταηξηθήο, αιιά λα δνχκε ην πφζν ζεκαληηθή ζεσξείηαη ε ρξήζε ηεο εδψ θαη 100 θαη πιένλ ρξφληα. 1906: Πξαγκαηνπνηήζεθε ηαηξηθή δηάγλσζε εμ απνζηάζεσο κέζσ ηειεταηξηθήο, κε κεηάδνζε θσλνθαξδηνγξαθήκαηνο θαη ήρσλ αλαπλνήο απφ ηνλ Einthoven. 1920: Παξνρή ηαηξηθψλ ζπκβνπιψλ ζε πινία ζηελ νπεδία κέζσ ζεκάησλ Μνξο. 1960: Έγηλε ε πξψηε κεηάδνζε βηνζεκάησλ αζηξνλαπηψλ κέζσ κνλφδξνκεο θαη ακθίδξνκεο κηθξνθπκαηηθήο δεχμεο. (Κνπζηνχξεο, 2007) 1967: Ζ πξψηε εθαξκνγή ηειεταηξηθήο κε αιιειεπίδξαζε ηαηξνχ- αζζελή ζηελ Βνζηφλε ( Κνληζνχξεο, 2007) 1972-1975: Με επζχλε ηεο ΝΑΑ, παξνρή ηαηξηθήο βνήζεηαο ζε αζηξνλαχηεο 1976: χλδεζε / κεηάδνζε βηνζεκάησλ αζζελή κέζσ Καλαδέδηθνπ δνξπθφξνπ ( Κνπζηνχξεο, 2007) 1988: Οινθιήξσζε ηειεταηξηθψλ ππεξεζηψλ κέζσ ηειεπαζνινγίαο, ηειεαθηηλνινγίαο θαη ηειεθπαίδεπζεο Δθηεηακέλα παξαδείγκαηα ρσξψλ πνπ θάλνπλ ρξήζε ηεο ηειεταηξηθήο ζε κεγάιν πνζνζηφ είλαη ε Ζ.Π.Α, Ο Καλαδάο, ην Ζ. Β., ε Ννξβεγία, ε Γαιιία, ε νπεδία θαη νη άιιεο θαλδηλαβηθέο ρψξεο, ε Απζηξαιία νη νπνίεο είλαη ρψξεο βηνκεραληθά αλαπηπγκέλεο αιιά θαη αλαπηπζζφκελεο ρψξεο φπσο είλαη ην Μπνπηάλ, ε ξη Λάλθα, ε Σατιάλδε, ε Μηθξνλεζία, ε Ηνξδαλία, ε Μάιηα, ην Μέμηθν, ε ηγθαπνχξε, ε Σαηβάλ.( Zarilli, 1998) Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 20
4.Δθαξκνγέο ηεο Σειεταηξηθήο Σειεταηξηθή ινηπφλ κε ιίγα ιφγηα είλαη ε παξνρή ηαηξηθψλ ππεξεζηψλ εμ απνζηάζεσο κε ηελ ρξήζε ηειεπηθνηλσληψλ. Γηα λα γίλεη φκσο απηφ ρξεηάδεηαη ειεθηξνληθή κεηαθνξά ηαηξηθψλ δεδνκέλσλ. Σέηνηα ηαηξηθά δεδνκέλα κπνξνχλ λα είλαη: Βηνζήκαηα (ειεθηξηθά θαη κε), δειαδή in vivo κεηξήζεηο: Δίλαη δπλαηή ζήκεξα ε κεηάδνζε νπνηνπδήπνηε in vivo ζήκαηνο, θαζψο απηά ιακβάλνπλ ηε κνξθή πνιπθάλαισλ κνλνδηάζηαησλ θαηαγξαθψλ κε απαηηήζεηο δεηγκαηνιεςίαο ζηηο νπνίεο αξθεηά εχθνια κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ε ππάξρνπζα ηειεπηθνηλσληαθή ππνδνκή. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ηέηνησλ ζεκάησλ απνηεινχλ ηα ζήκαηα ηα νπνία παξαθνινπζνχλ δσηηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ αλζξψπηλνπ νξγαληζκνχ φπσο Ζιεθηξνθαξδηνγξαθήκαηα, κεηξήζεηο Θεξκνθξαζίαο, Αξηεξηαθήο πίεζε, Ρπζκνχ αλαπλνήο θ.α. Δξγαζηεξηαθέο αλαιχζεηο, δειαδή in vitro κεηξήζεηο: Αηκαηνινγηθέο, Κπηηαξνινγηθέο, Μηθξνβηνινγηθέο θ.α. Δηθφλεο δηζδηάζηαηεο 2D ή ηξηζδηάζηαηεο 3D πνπ παξάγνληαη απφ απεηθνληζηηθέο δηαηάμεηο: Αθηηλνγξαθίεο, Αμνληθέο θαη Μαγλεηηθέο ηνκνγξαθίεο, Τπεξερνγξαθήκαηα, Αγγεηνγξαθήκαηα, Δηθφλεο κηθξνζθνπίνπ θ.α. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 21
Γεδνκέλα ηαηξηθνχ θαθέινπ ηνπ εμεηαδφκελνπ: Πξνζσπηθά ζηνηρεία, Ηζηνξηθφ αζζελεηψλ, Παιαηφηεξεο αλαιχζεηο θαη εμεηάζεηο. Μαδί κε ηα θαζαπηά ηαηξηθά δεδνκέλα κπνξνχλ λα απνζηέιινληαη, κνλφδξνκα ή ακθίδξνκα θαη ζπλνδεπηηθά δεδνκέλα, δειαδή θσλή (audio) θαη θηλνχκελε εηθφλα ( video). Ζ ηειεταηξηθή φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ, έρεη μεθηλήζεη απφ πνιχ λσξίο, απφ ηελ επνρή πνπ νχηε θαλ ε αζχξκαηε επηθνηλσλία δελ είρε εθεπξεζεί. Μέρξη ηελ δεθαεηία ηνπ 1980 αθνξνχζε θαηά θχξην ιφγν ηελ ρξήζε αλαινγηθψλ ηειεπηθνηλσληαθψλ ηερληθψλ, φπνπ αλαινγηθά ζήκαηα πιεξνθνξίαο κεηαδίδνληαλ κε ηερληθέο αλαινγηθήο δηακφξθσζεο. Οη εθαξκνγέο απηέο, νη νπνίεο πεξηιάκβαλαλ ζπλήζσο κηθξνθπκαηηθέο δεχμεηο γηα ηελ ακθίδξνκε ή κνλφδξνκε κεηάδνζε ηειενπηηθψλ ζεκάησλ, παξνπζίαδαλ πςειφ θφζηνο αιιά θαη κεησκέλν εχξνο εθαξκνγψλ θαη έηζη δελ έγηλε δπλαηή ε επξεία ρξήζε ηέηνησλ ζπζηεκάησλ. Ζ αικαηψδεηο εμέιημε φκσο, απφ ηελ δεθαεηία ηνπ 1980 θαη κεηά, ηεο ηερλνινγίαο ησλ Ζ/Τ θαη ζπλαθφινπζα ησλ ςεθηαθψλ ηειεπηθνηλσληψλ έδσζε θαηλνχξγηα ψζεζε ζηελ ηδέα ηεο ηειεταηξηθήο. Έηζη ινηπφλ ζήκεξα κεγάιν κέξνο ηεο ηερλνινγίαο ηεο ηειεταηξηθήο αθνξά ηελ κεηάδνζε ςεθηαθψλ ζεκάησλ κε ηερληθέο δηακφξθσζεο είηε αλαινγηθέο είηε ςεθηαθέο. Οη ζεκαληηθφηεξεο εθαξκνγέο ηεο ηειεταηξηθήο νη νπνίεο ζπλαληψληαη ζε φιε ηελ βηβιηνγξαθία είλαη νη θάησζη: Σειεδηάγλσζε- ηειεζπκβνπιεπηηθή : παξνρή εμεηδηθεπκέλεο ηαηξηθήο γλψζεο κε ηε κνξθή δηάγλσζεο ή ζπκβνπιψλ, αλεμαξηήησο γεσγξαθηθψλ πεξηνξηζκψλ, κέζα απφ ηε ρξήζε ηειεκαηηθψλ ζπζηεκάησλ. Σειεζπλδηάζθεςε ηαηξηθψλ νκάδσλ: ζπλδηάζθεςε δχν ή πεξηζζνηέξσλ ηαηξψλ γηα γλσκάηεπζε θαη εμέηαζε θιηληθψλ επξεκάησλ Σειεκεηξία θαη Σειεπαξαθνινχζεζε: κε ηε βνήζεηα ησλ ζπζηεκάησλ ηειεταηξηθήο, ην ζπίηη ηνπ αζζελή απνηειεί έλα εμεηδηθεπκέλν θέληξν θξνληίδαο. Ζ επηθνηλσλία ηνπ αζζελή θαη ηνπ ηαηξηθνχ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη κε άκεζε αληαιιαγή ηαηξηθψλ δεδνκέλσλ νδεγεί ζηελ έγθαηξε δηάγλσζε θαη παξαθνινχζεζε ηεο πγείαο ηνπ αζζελή απφ απφζηαζε. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 22
Σειεθπαίδεπζε: θαιχπηεη ηηο αλάγθεο ηνπ ελεξγνχ θαη παξαταηξηθνχ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ γηα ζπλερή ελεκέξσζε ζε δηάθνξνπο ηνκείο ηεο ηαηξηθήο. Σειεζεξαπεία: ελλννχκε ηελ απφ απφζηαζε παξαθνινχζεζε ησλ αζζελψλ. Απηφ πξαθηηθά ζεκαίλεη πσο θάπνηνο αζζελήο επηζθεπηφκελνο ηελ πιεζηέζηεξε πξνο ηνλ ηφπν δηακνλήο ηνπ ηαηξηθή κνλάδα, κπνξεί λα ηχρεη ηαηξηθήο θξνληίδαο απφ απνκαθξπζκέλν θέληξν γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αζζέλεηάο ηνπ ( Καξαζηεξγίνπ, 2007) Σειεαθηηλνινγία: κεηάδνζε αθηηλνινγηθψλ εηθφλσλ απφ έλα ζεκείν ζε έλα άιιν γηα δηάγλσζε θαη ζπκβνπιή Σειεδεξκαηνινγία: κεηάδνζε δεξκαηνινγηθψλ εηθφλσλ απφ έλα ζεκείν ζε άιιν γηα δηαγλσζηηθνχο ή ζπκβνπιεπηηθνχο ιφγνπο Σειεπαζνινγία: κεηάδνζε παζνινγναλαηνκηθψλ εμεηάζεσλ απφ έλα ζεκείν ζε άιιν γηα δηάγλσζε θαη ζπκβνπιή. Σειενζθαικνινγία: κεηάδνζε νθζαικνινγηθψλ εηθφλσλ απφ έλα ζεκείν ζε άιιν γηα δηάγλσζε ή απινχο ζπκβνπιεπηηθνχο ιφγνπο Σειερεηξνπξγηθή: δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα ζπλδεζνχλ δχν ρεηξνπξγεία κεηαμχ ηνπο γηα ηελ δηεθπεξαίσζε κηαο ρεηξνπξγηθήο δηαδηθαζίαο Σειεθαξδηνινγία: κεηάδνζε ειεθηξνθαξδηνγξαθεκάησλ απφ έλα ζεκείν ζε έλα άιιν γηα δηαγλσζηηθνχο / ζπκβνπιεπηηθνχο ζθνπνχο Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 23
5. Ζ Σειεταηξηθή ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα ην πξφγξακκα Σειεταηξηθήο μεθίλεζε σο πεηξακαηηθή εθαξκνγή ην 1989 απφ ην Δξγαζηήξην θπζηθήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ ζε ζπλεξγαζία κε ην ηζκαλφγιεην Ννζνθνκείν (Α Παζνινγηθή) φπνπ θαη πινπνηήζεθε. Γελ ρξεηάδεηαη λα αλαθέξνπκε ηελ γλσζηή αδπλακία ηνπ θξάηνπο λα παξέρεη επάξθεηα Τπεξεζηψλ Τγείαο ζε θάζε απνκνλσκέλν κηθξφ ή κεγάιν πιεζπζκφ, ζε θάζε λεζί ή απνκαθξπζκέλε πεξηνρή ηεο Διιάδαο. Παξά ηελ πξνζπάζεηα χπαξμεο πγεηνλνκηθψλ κνλάδσλ ζε φιεο απηέο ηηο πεξηνρέο, είλαη πξνθαλέο, φηη νη αλάγθεο ηνπ πιεζπζκνχ ζε εμεηδηθεπκέλνπο επαγγεικαηίεο πγείαο παξακέλνπλ επηηαθηηθέο.( Σζαγθάξεο,1995) Μεηά ηα ζεηηθά απνηειέζκαηα ησλ πεηξακαηηθψλ εθαξκνγψλ ην 1989, ην Τπνπξγείν Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο ην 1990 ρξεκαηνδφηεζε ηελ εγθαηάζηαζε 12 ηεξκαηηθψλ Σειεταηξηθήο ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηελ Διιάδαο. Απηέο νη εγθαηαζηάζεηο ζήκεξα αλέξρνληαη ζε 40 ( βι. Παξάξηεκα 1.) Απφ ην 1998 ιεηηνπξγνχλ Σαθηηθά Σειεταηξεία: Πλεπκνλνινγηθψλ λνζεκάησλ, θαξδηνινγηθψλ λνζεκάησλ θαη ππέξηαζεο, νπξνινγηθψλ παζήζεσλ, επαηνινγηθψλ λνζεκάησλ, δηαβεηνινγηθφ, ιηπηδαηκηθφ θαη δηαηηεηηθήο αγσγήο, ελψ δηνξγαλψλεη πξνγξάκκαηα Αγσγήο Τγείαο. ήκεξα, ε νκάδα ηειεταηξηθήο ηνπ ηζκαλνγιείνπ, ιεηηνπξγεί κφλν έσο ηηο 14.30 θαζεκεξηλά, κε δχν κφλν ηαηξνχο θαη έλα ππάιιειν πιεξνθνξηθήο. (Σζαγθάξεο, ζπλέληεπμε, βι. Παξάξηεκα 2.). Σν γεγνλφο απηφ αλαηξεί ηελ έλλνηα ηεο ηειεταηξηθήο, ε νπνία αλά πάζα ζηηγκή θαη γηα θάζε ελδερφκελν πξέπεη λα βξίζθεηαη ζην πιεπξφ ηνπ ηαηξνχ ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ζεκείνπ. ( Μπνπιαηδά, 2007) Δπίζεο, δπζρέξεηεο αληηκεησπίδνληαη ζηελ πξαθηηθή άζθεζε ησλ ππεξεζηψλ ηειεταηξηθήο ιφγσ ηνπ φηη παξφιν πνπ πθίζηαηαη δίθηπν κεηαθνξάο δεδνκέλσλ ζην 98% ηεο επηθξάηεηαο, ε ηαρχηεηα ηνπ δηαδηθηχνπ δελ είλαη πάληνηε ζηαζεξή, ή γίλεηαη κε δηαθνπέο, γεγνλφο πνπ θαζηζηά πνιιέο θνξέο αδχλαηε ηελ ρξήζε ησλ ππεξεζηψλ ηειεταηξηθήο, θαζψο ε απνζηνιή θαη ε ιήςε εηθφλσλ δηαθφπηεηαη θαηά ηε δηάγλσζε. (Σζαγθάξεο, ζπλέληεπμε, βι. Παξάξηεκα 2.) Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 24
Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη βάζεη κηαο έξεπλαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ Διιάδα, κειεηήζεθε ε πξφζεζε ησλ ηαηξψλ ηνπ λνκνχ Ζκαζίαο σο πξνο ηελ ρξήζε ηεο ηειεταηξηθήο ζε ζχλνιν 155 ηαηξψλ. Σν 98% απφ ηνπο ηαηξνχο πνπ απάληεζε (103) είρε πιεξνθνξεζεί γηα ηελ ηειεταηξηθή απφ δηάθνξεο πεγέο, αιιά κφλν ην 8% είρε πξνεγνχκελε εκπεηξία ρξήζεο ηεο. Οη ηαηξνί έδεημαλ λα ζεσξνχλ ηελ ηειεταηξηθή κεησκέλνπ ελδηαθέξνληνο ζέκα θαη δελ είραλ πεηζηεί πσο ζα κπνξνχζε λα βνεζήζεη ζηελ θιηληθή ηνπο πξάμε. Σα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο, κεηαμχ άιισλ, ήηαλ ηα εμήο: 1. Ζ ηειεταηξηθή ζπκβάιιεη ζηελ κείσζε ησλ επηζθέςεσλ ησλ αζζελψλ ζηελ θιηληθή / ηαηξείν 2. Δίλαη εζηθφ θαζήθνλ ηνπ ηαηξνχ λα εθαξκφζεη ηελ ηειεταηξηθή πξνο φθεινο ηνπ αζζελνχο 3. Ζ ηειεταηξηθή κπνξεί λα κεηψζεη ηα πξνβιήκαηα ησλ αζζελψλ απφ ηηο πνιιέο επηζθέςεηο ζην ηαηξείν/ λνζνθνκείν 4. Ζ ζπλερήο παξαθνινχζεζε ηνπ αζζελνχο κέζσ ηεο ηειεταηξηθήο επηηξέπεη ηελ έγθαηξε επέκβαζε θαηά ηε ζεξαπεία. ( Σζηακήηξνο, 2009) ε έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη, ραξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ην ζηνηρείν ηεο ελεκέξσζεο ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηεο εθπαίδεπζήο ηνπ γηα ηηο ππεξεζίεο ηειεταηξηθήο, είλαη απψλ. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη, φηη αλαθνξηθά κε ηηο ππεξεζίεο ειεθηξνληθήο πγείαο, κφιηο ην 27,1 % ζε ζχλνιν 1000 εξσηεζέλησλ ζε έξεπλα πνπ δηεμήρζε εθ κέξνπο ηνπ Π.Ο.Τ γηα ηελ Διιάδα ην έηνο 2007, ληψζεη άλεηα κε ηαηξηθή επίζθεςε κέζσ ππνινγηζηή ή εηθνλνηειεθψλνπ ( Ρνπκειησηάθε, 2009) ε άιιε έξεπλα, πάιη κε βάζε 1000 αηφκσλ ειηθία 15-80, πνπ δηεμήρζε γηα ηελ πεξίνδν 2005-2007, ηα άηνκα εξσηήζεθαλ γηα ηελ ρξήζε ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο πγείαο θαη ηελ ρξήζε ηαηξηθήο επίζθεςεο κέζσ ππνινγηζηή ή εηθνλνηειεθψλνπ, θαη ζε πνζνζηφ 26%- πνζνζηφ ζρεδφλ ίδην κε απηφ ηεο πξψηεο έξεπλαο- ππάξρεη νηθεηφηεηα θαη ζέιεζε γηα ρξήζε ππεξεζηψλ ηειεταηξηθήο.( Chronaki, 2007) Αμίδεη λα αλαθεξζνχκε ζε θάπνηα Διιεληθά- Δπξσπατθά Πξνγξάκκαηα ηειεταηξηθήο ηα νπνία έρνπλ εθαξκνζζεί επηηπρψο ζηελ Διιάδα κε κεγάιε απήρεζε. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 25
Πξφγξακκα VSAT (1994-1996) Σν Έξγν VSAT (ππεξεζίεο ηειεταηξηθήο κε δνξπθνξηθέο επηθνηλσλίεο), απνζθνπεί ζηελ νξγάλσζε θαη παξνρή ππεξεζηψλ Σειεταηξηθήο θάλνληαο ρξήζε δνξπθνξηθψλ επηθνηλσληψλ (Σεξκαηηθά VSAT (Very Small Aperture Terminal), δνξπθφξνο EUTELSAT) θαη ειεθηξνληθψλ ηαηξηθψλ θαθέισλ. Σν έξγν εθηειείηαη κε επζχλε ηνπ Δ.Η.Φ. θαη Δπηζηεκνληθφ Τπεχζπλν ηνλ Δπ. Καζ. Γ. σηεξίνπ. Υξεκαηνδνηείηαη απφ ηελ Γ.Γ.Δ.Σ. θαη ην Πξφγξακκα Science for Stability (Δπηζηήκε γηα ηε ζηαζεξφηεηα) ηνπ ΝΑΣΟ. Τπάξρνπλ 6 δνξπθνξηθέο θεξαίεο VSAT ελ ιεηηνπξγία. Πξφγξακκα Σειεθαξδηνινγίαο ΣΑΛΩ θνπφο ηνπ παξφληνο εξεπλεηηθνχ έξγνπ (1997 ) είλαη ε ζρεδίαζε θαη αλάπηπμε κηαο θηλεηήο ηαηξηθήο ζπζθεπήο πνπ λα επηηξέπεη ηελ ηειεδηάγλσζε, ηελ ππνζηήξημε απφ κεγάιεο απνζηάζεηο θαη ηελ παξνρή ζπκβνπιψλ ζε θηλεηέο κνλάδεο παξνρήο πγείαο (αζζελνθφξα, επαξρηαθνί ηαηξνί, θιπ), παξαθνινχζεζε θαη παξνρή ζπκβνπιψλ ζε θαξάβηα ελ πισ, ηελ θαη' νίθνλ παξαθνινχζεζε αζζελψλ, απφ εηδηθεπκέλνπο ηαηξνχο πνπ λα έρνπλ ηελ έδξα ηνπο ζ' έλα λνζνθνκείν ή ηαηξηθφ θέληξν, θαζψο θαη ηε ζπλερή παξαθνινχζεζε αζζελψλ πνπ λνζειεχνληαη ζε Μνλάδεο Δληαηηθήο ζεξαπείαο (ΜΔΘ) απφ ηνλ ζεξάπνληα ηαηξφ ηνπο φπνπ θαη αλ βξίζθεηαη απηφο.. Οη Τπεξεζίεο παξέρνληαη απφ ηηο δχν Καξδηνινγηθέο Κιηληθέο ηνπ Χλαζείνπ Καξδηνρεηξνπξγηθνχ Κέληξνπ, ζηα Κ.Τ. Μήινπ, Μπθφλνπ, Νάμνπ, αληνξίλεο θαη θηάζνπ, κε ηε βνήζεηα ςεθηαθψλ θαξδηνγξάθσλ πνπ έρνπλ παξαρσξεζεί ζην Χλάζεην. Σν εξεπλεηηθφ έξγν HERMES ζηελ Διιάδα. Ζ αξρηθή εζηίαζε ηνπ HERMES ελδηαθέξζεθε γηα ηηο ππεξεζίεο ηειεταηξηθήο έθηαθηεο αλάγθεο (έηνο 1), θαη δηεπξχλζεθε αξγφηεξα (έηε 2 θαη 3). Απηφο ν ηχπνο ππεξεζίαο (επείγνπζα απάληεζε) είλαη έλα κέξνο φιεο ηεο παξάδνζεο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο θαη απνηειεί πάλσ απφ ην 50% φισλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 26
Σν πξφγξακκα MEDASHIP Έλα πξσηνπνξηαθφ ζχζηεκα ηειεταηξηθήο, πνπ ζπλδέεη πινία ελ πισ κε λνζνθνκεία ζε φιε ηελ Δπξψπε, παξνπζηάζηεθε ζηεο 2/10/2003 ζην Δζληθφ Κέληξν Έξεπλαο Φπζηθψλ Δπηζηεκψλ «Γεκφθξηηνο». Σν Πξφγξακκα ΑΠΑΗΑ (Αζθιεπηείν Πάξθν Αζελψλ: χλζεζε Ηδεσδψλ & Αλάπηπμεο) Σν 1993 ν Αλ. Καζ. Γ. σηεξίνπ ζπλέιαβε ηελ ηδέα ηεο ελνπνηήζεσο ησλ ρψξσλ απφ ηε πεξηνρή Γνπδί ηνπ Γήκνπ Αζελαίσλ, κέρξη θαη ηηο παξπθέο ησλ Γήκσλ Παπάγνπ θαη Εσγξάθνπ. ην ρψξν απηφ ιεηηνπξγνχλ 8 λνζνθνκεηαθέο κνλάδεο. Σν χγρξνλν Αζθιεπηείν Πάξθν Αζελψλ (ΑΠΑ) είλαη κία λνεηή πεξηνρή ε νπνία πεξηθιείεηαη απφ ηηο νδνχο Μεζνγείσλ, Κχπξνπ, Πίλδνπ, Κνθθηλνπνχινπ, Παπαδηακαληνπνχινπ, Αγίνπ Θσκά, Σεηξαπφιεσο θαη Ληβαδεηάο. Ζ ελ ιφγσ πεξηνρή έρεη πεξίκεηξν 8 πεξίπνπ ρηιηνκέηξσλ θαη πεξηθιείεη ηηο παξαθάησ Ννζνθνκεηαθέο κνλάδεο : Αγία νθία Πεξηθεξεηαθφ Γεληθφ Ννζνθνκείν Παίδσλ Αγιαΐα Κπξηαθνχ - Πεξηθεξεηαθφ Γεληθφ Ννζνθνκείν Παίδσλ Γ. Γελλεκαηάο - Πεξηθεξεηαθφ Γεληθφ Ννζνθνκείν Αζελψλ Λατθφ - Πεξηθεξεηαθφ Γεληθφ Ννζνθνκείν Αζελψλ σηεξία - Πεξηθεξεηαθφ Γεληθφ Ννζνθνκείν Ννζεκάησλ Θψξαθνο Αζελψλ 401 Γεληθφ ηξαηησηηθφ Ννζνθνκείν 251 Γεληθφ Ννζνθνκείν Αεξνπνξίαο Κέληξν Δπαγγεικαηηθήο Πξνεξγαζίαο & Φπρνθνηλσληθφ Κέληξν ηε ζπγθεθξηκέλε κειέηε πεξηιακβάλεηαη θαη ην ηκήκα Ηαηξηθήο, ην Οδνληηαηξηθφ Σκήκα θαη ην Ννζειεπηηθφ ηκήκα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ηα νπνία βξίζθνληαη ζην ρψξν ηνπ ΑΠΑ. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 27
Ζ Γεληθή Γξακκαηεία Έξεπλαο θαη Σερλνινγίαο αλέζεζε ζην Παλεπηζηήκην Αζελψλ ηνλ Ηνχιην ηνπ 1999 θαη θαηφπηλ πξνθεξχμεσο, ηελ εθπφλεζε Μειέηεο κε ζέκα 'Αζθιεπηείν Πάξθν Αζελψλ'. Ζ Μειέηε αθνξά ην ζρεδηαζκφ ελφο ζχγρξνλνπ ηειεκαηηθνχ δηθηχνπ θαη ηηο ππεξεζίεο Τγείαο, Πξφλνηαο θαη Πνιηηηζκνχ, νη νπνίεο κπνξνχλ λα πξνζθέξνληαη ζηνπο πνιίηεο ζε χγρξνλα Αζθιεπηεία, δειαδή ζε ρψξνπο φπνπ Τγεία θαη Πνιηηηζκφο ζπλδπάδνληαη θαηά ην πξφηππν ησλ Αζθιεπηείσλ ηεο αξραηφηεηαο. ηα πιαίζηα ηνπ έξγνπ ΑΠΑΗΑ έγηλε κειέηε γηα ηε δεκηνπξγία ελφο Σειεκαηηθνχ Γηθηχνπ. Ο ζρεδηαζκφο ηνπ Σειεκαηηθνχ Γηθηχνπ ζηεξίρζεθε ζηηο απαηηήζεηο ησλ λνζνθνκεηαθψλ κνλάδσλ ηνπ ΑΠΑ, ελψ ησλ Τπεξεζηψλ Τγείαο θαη Πνιηηηζκνχ ζε ππνδείμεηο εηδηθψλ, ζχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ηεο πκβάζεσο. Γηα ην ζρεδηαζκφ ηφζν ησλ Τπεξεζηψλ Τγείαο φζν θαη Πνιηηηζκνχ αθνινπζήζεθε ε ίδηα κεζνδνινγία, ε νπνία αλαπηχρζεθε εηδηθά γηα ηηο αλάγθεο ηεο Μειέηεο. Πξφγξακκα VODAFONE θαη e- Trikala ηε Vodafone, ην 2006, μεθίλεζε ε ππνζηήξημε ηνπ πηινηηθνχ πξνγξάκκαηνο «Σειεκεηξίαο Ηαηξηθψλ Παξακέηξσλ Απνκαθξπζκέλσλ Οκάδσλ Πιεζπζκνχ» ζε 5 πεξηθεξεηαθά ηαηξεία ηεο Β ΓΤΠΔ Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο κε ηε ζπκκεηνρή ηνπ Γεληθνχ Ννζνθνκείνπ Θεζζαινλίθεο Παπαγεσξγίνπ θαη ηελ ηερληθή ππνζηήξημε ηεο εηαηξείαο Vidavo. Σα νθέιε γηα ηνπο αζζελείο είλαη ε δπλαηφηεηα πξνιεπηηθήο ηαηξηθήο, αθνχ θαηαξγνχληαη νη γεσγξαθηθνί πεξηνξηζκνί θαη εληζρχεηαη ην αίζζεκα αζθάιεηαο ησλ πνιηηψλ κέζσ ηεο άκεζεο πξφζβαζεο ζε εμεηδηθεπκέλνπο ηαηξνχο. ηνπο ηαηξνχο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα γηα θαιχηεξε δηαρείξηζε ησλ αζζελψλ, αθνχ κπνξνχλ λα παξέρνπλ εμεηδηθεπκέλεο ππεξεζίεο πγείαο ζηελ πεξηθέξεηα, ελψ δίλεηαη θαη ζηνπο ίδηνπο ε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο κε εμεηδηθεπκέλν επηζηεκνληθφ πξνζσπηθφ. Σν 2007-2008, ην πξφγξακκα επεθηάζεθε ζε 17 πεξηθεξεηαθά ηαηξεία ζε κηα πξνζπάζεηα ηα νθέιε ηεο Σειεταηξηθήο λα επεθηαζνχλ ζε φιε ηελ Διιάδα. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 28
ην πιαίζην απηφ, Ηαηξνί θαη λνζειεπηηθφ πξνζσπηθφ απφ Γήκνπο - κέιε ηνπ Γηαδεκνηηθνχ Γηθηχνπ Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο ΟΣΑ - απφ φιε ηε ρψξα, θαζψο θαη 4 εηδηθεπκέλνη ηαηξνί ηνπ Ηαηξηθνχ Αζελψλ, παξαθνινχζεζαλ ην ζρεηηθφ πξφγξακκα εθπαίδεπζεο ζηε ρξήζε ζπζηεκάησλ ηειεκεηξίαο. Μεηά ην πέξαο ηεο εθπαίδεπζεο, νη ηαηξνί θαη ην λνζειεπηηθφ πξνζσπηθφ ησλ Γήκσλ, εμνπιίζηεθαλ κε ζπζθεπέο θαηαγξαθήο βηνινγηθψλ ζεκάησλ. Σελ εθπαίδεπζε, ε νπνία έγηλε κε ηελ νξγάλσζε θαη ηελ ππνζηήξημε ηεο Vodafone, πξαγκαηνπνίεζε, φπσο θαη ζην πηινηηθφ πξφγξακκα ην 2006, ην εθπαηδεπηηθφ πξνζσπηθφ ηεο Vidavo. Σν πξφγξακκα απεπζχλεηαη ζε αζζελείο πνπ πάζρνπλ απφ ρξφληεο αζζέλεηεο (θαξδηνπάζεηεο, πλεπκνλνπάζεηεο, ππέξηαζε, δαραξψδε δηαβήηε θ.ιπ.) θαη ην 2008-2009 εζηάιεζαλ απφ ηα πεξηθεξεηαθά ηαηξεία πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην πξφγξακκα πάλσ απφ 620 παθέηα εμεηάζεσλ. Παξάιιεια ζηε Vodafone, απφ ην 2006, ππνζηεξίδεηαη θαη ην πηινηηθφ πξφγξακκα ηειεταηξηθήο ηνπ Γήκνπ Σξηθθαίσλ. Με ηε ρνξεγία ζπζθεπψλ PDA θαη θαξηψλ SIM/GPRS, παξέρεηαη πιένλ ε δπλαηφηεηα ζηνπο ζπκκεηέρνληεο ζην πξφγξακκα, λα ειέγρνληαη άκεζα θαη λα ξπζκίδεηαη ε θαξκαθεπηηθή ηνπο αγσγή απφ ηνπο ηαηξνχο ηνπ Ννζνθνκείνπ Σξηθάισλ κε ηε ρξήζε ηνπ δηθηχνπ ηεο Vodafone γηα ηε κεηαβίβαζε ησλ ηαηξηθψλ ηνπο δεδνκέλσλ Σν 2008-2009 μεθίλεζε έλα λέν πηινηηθφ πξφγξακκα Σειεταηξηθήο ππνζηήξημεο ηνπ Ηαηξνθνηλσληθνχ Κέληξνπ Οηθηζκνχ Αζίγγαλσλ ηνπ Γήκνπ Σξηθθαίσλ θαη νθάδσλ. Ο εμνπιηζκφο ηειεταηξηθήο (ν νπνίνο απνηειεί ρνξεγία ηεο Vodafone δίλεη ηε δπλαηφηεηα παξνρήο νινθιεξσκέλσλ ππεξεζηψλ πξσηνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο θαη ηε δπλαηφηεηα απνζηνιήο ησλ δεδνκέλσλ ζε εηδηθφ ηαηξφ φηαλ απαηηεζεί, ρσξίο ηελ αλάγθε παξαπνκπήο θαη κεηαθίλεζεο ηνπ αζζελή. Σν πξφγξακκα πξαγκαηνπνηείηαη ζε ζπλεξγαζία κε ηα Γεληθά Ννζνθνκεία Σξηθάισλ θαη Καξδίηζαο, θαηφπηλ ζρεηηθψλ απνθάζεσλ ησλ Γηνηθεηηθψλ πκβνπιίσλ ησλ Ννζνθνκείσλ. ( Δπίζεκνη ηζηφηνπνη Γήκνπ Σξηθάισλ θαη Vodafone) Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 29
Πξνγξάκκαηα ηνπ Δξγαζηεξίνπ EHEALTH Σν Δξγαζηήξην ehealth αλήθεη ζην Ηλζηηηνχην Πιεξνθνξηθήο (Η.Π.), ελφο απφ ηα 7 Ηλζηηηνχηα πνπ απαξηίδνπλ ην Ίδξπκα Σερλνινγίαο θαη Έξεπλαο (I.Σ.Δ.) Σν εξγαζηήξην ηδξχζεθε ην 1985. Οη Δ&Α δξαζηεξηφηεηεο (δξάζεηο) ηνπ Δξγαζηεξίνπ ehealth ζηξέθνληαη θπξίσο ζηελ αλάπηπμε θαηλνηφκσλ ππνινγηζηηθψλ κεζφδσλ θαη εξγαιείσλ ζε ηέζζεξηο πνιχ ζεκαληηθνχο ηνκείο ηεο πεξηνρήο ηεο Ηαηξηθήο Πιεξνθνξηθήο, δειαδή e-health, m- health, Ηαηξηθή Απεηθφληζε θαη Βην-πιεξνθνξηθή. ΣΟ Πξφγξακκα HYGEIAnet Σν έξγν απηφ ρξεκαηνδνηήζεθε απφ ην ΤΠΔΘΟ/ Διιεληθφ Γεκφζην θαη δηήξθεζε πεξίπνπ 4 ρξφληα. Πην ζπγθεθξηκέλα απφ 1/1/1998 έσο 31/10/2001. Ο αθξηβέο ηίηινο ηνπ έξγνπ ήηαλ «Γεκηνπξγία θέληξνπ Σειεκαηηθήο, Πιεξνθνξηαθή ιεσθφξνο δηαζχλδεζεο νξγαληζκψλ Κξήηεο, Κχπξνπ θαη ρσξψλ Ν.Α. Μεζνγείνπ». Αθφκε, ζεκαληηθή είλαη ε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ηειεκαηηθψλ ππεξεζηψλ απφ ην Δ.Κ.Α.Β. γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δηαρείξηζε ησλ επεηγφλησλ πεξηζηαηηθψλ. Ζ πξνζπάζεηα αλάπηπμεο ηνπ πεξηθεξεηαθνχ δηθηχνπ νινθιεξσκέλσλ ππεξεζηψλ πγείαο ζηελ Πεξηθέξεηα Κξήηεο απνηειεί έλα ζπγθεθξηκέλν παξάδεηγκα δεκηνπξγηθήο ζπλεξγαζίαο φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν θαη αμηνπνίεζεο ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξεη ε αλαδπφκελε Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο ζε φινπο ηνπο πνιίηεο. Σν Πξφγξακκα TEMeTeN Ο αθξηβέο ηίηινο ηνπ έξγνπ ήηαλ «Πξνο Έλα Δπξσπατθφ Γίθηπν Ηαηξηθήο θαη Σειεξγαζίαο». Σν έξγν απηφ ρξεκαηνδνηήζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή/ ΓΓ16 θαη δηήξθεζε πεξίπνπ 3 ρξφληα. Πην ζπγθεθξηκέλα απφ 1/03/1997 έσο 30/06/2000. Σν TEMeTeN είλαη έλα δηαπεξηθεξεηαθφ έξγν πνπ ρξεκαηνδνηείηαη ελ κέξεη απφ ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα θαη εληάζζεηαη ζην επξσπατθφ πξφγξακκα RISI 2 (Regional Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 30
Information Society Initiative). Αληηθείκελν ηνπ είλαη ε αλάπηπμε θαη επίδεημε θαηλνηφκσλ ππεξεζηψλ επίδεημεο ηεο θνηλσλίαο ησλ πιεξνθνξηψλ. Σν έξγν επηθεληξψλεηαη ζηνπο ηνκείο ηεο πγείαο θαη ηεο ηειε-εξγαζίαο, θαη ζηνρεχεη ζηελ αλάπηπμε θαη επίδεημε πξνσζεκέλσλ εθαξκνγψλ ηειεκαηηθήο ζηελ Τγεία (Σειεταηξηθή) θαη Σειε-εξγαζίαο ηφζν ζε πεξηθεξεηαθφ φζν θαη ζε δηαπεξηθεξεηαθφ επίπεδν. ην TEMeTeN ζπκκεηέρνπλ 22 θνξείο απφ 5 Δπξσπατθέο πεξηθέξεηεο. Σν Πξφγξακκα TelePACS Σν έξγν απηφ ρξεκαηνδνηήζεθε απφ ηε Γεληθή Γξακκαηεία Έξεπλαο & Σερλνινγίαο θαη δηήξθεζε πεξίπνπ 3 ρξφληα. Πην ζπγθεθξηκέλα απφ 1/1/1992 έσο 30/06/1995. Ο αθξηβέο ηίηινο ηνπ έξγνπ ήηαλ «χζηεκα πξφζιεςεο, αξρεηνζέηεζεο, κεηαθνξάο θαη επεμεξγαζίαο ηαηξηθψλ εηθφλσλ». Γνξπθνξηθή ηειεταηξηθή ζηξαηησηηθψλ λνζνθνκείσλ: Γνξπθνξηθφ ζχζηεκα «ΦΗΛΗΠΠΟ» γηα ηα ζηξαηησηηθά λνζνθνκεία Πξφγξακκα "Twister": Πξφθεηηαη γηα έλα εξεπλεηηθφ επξσπατθφ πξφγξακκα πνπ αλέιαβε λα πινπνηήζεη ζην πεδίν ηεο πγείαο απφ ηελ Διιάδα ην Ίδξπκα Σερλνινγίαο θαη Έξεπλαο ηεο Κξήηεο, κε ηε ζπκκεηνρή σο ζπλεξγαδφκελσλ θνξέσλ ηνπ Ν. Βεληδειείνπ θαη ηνπ ΠΔΤ Ννηίνπ Αηγαίνπ. ην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο, ην ΗΣΔ αλαιακβάλεη λα δηαζπλδέζεη ην Κέληξν Σειεκαηηθήο ηνπ Βεληδειείνπ κε ηα Κέληξα Τγείαο θαη ηα πεξηθεξεηαθά ηαηξεία ηεο αληνξίλεο, ηεο Θεξαζίαο, ηεο Φνιέγαλδξνπ, ηεο Αλάθεο θαη ηεο ίθηλνπ. Κάηη πνπ ζα γίλεη κέζσ δνξπθφξνπ, δεδνκέλνπ φηη πξφθεηηαη γηα απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο, φπνπ ζήκεξα δελ κπνξνχλ κε ηηο επίγεηεο επηθνηλσλίεο λα θηάζνπλ κε ηελ απαηηνχκελε Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 31
ηαρχηεηα επξπδσληθέο ππεξεζίεο, δειαδή ππεξεζίεο πνπ απαηηνχλ κεγάιε ρσξεηηθφηεηα ζηα επηθνηλσληαθά δίθηπα. Δξεπλεηηθφ Έξγν ΝΗΚΑ Σν εξεπλεηηθφ έξγν ΝΗΚΑ (Γεληθεπκέλν χζηεκα Γηαρείξηζεο θαη Δπεμεξγαζίαο Ηαηξηθήο Δηθφλαο 1995-1997) ήηαλ έλα πξφγξακκα κεξηθψο ρξεκαηνδνηνχκελν απφ ηε Γεληθή Γξακκαηεία Έξεπλαο θαη Σερλνινγίαο (ΓΓΔΣ) ζηα πιαίζηα ηνπ ΔΚΒΑΝ. Αληηθείκελν ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ε αλάπηπμε ελφο γεληθεπκέλνπ νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο γηα ηε δηαρείξηζε θαη επεμεξγαζία ηαηξηθήο εηθφλαο κε ζηξαηεγηθφ ζθνπφ ηελ εθαξκνγή ηνπ ζε εζληθή θιίκαθα, γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο πεξηθέξεηαο ζε θξίζηκα ζεκεία ηεο ηαηξηθήο δξαζηεξηφηεηαο, απφ πφξνπο θαη ηερλνγλσζία πνπ δηαζέηεη ην θέληξν δηαγλψζεσλ. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 32
Μέξνο Β Ηζφηεηα θαη Ηαηξηθφ Απφξξεην Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 33
1. Ηζφηεηα Τγεία γηα φινπο έσο ην έηνο 2000, ήηαλ ε θξάζε- παξφηξπλζε ηνπ Π.Ο.Τ, απφ ην 1977. Δίκαζηε ήδε ζην 2010 θαη ην θαηλφκελν ηεο θνηλσληθήο αληζφηεηαο έρεη παξαζηηήζεη θαη ζηνλ ρψξν ηεο πγείαο. Βαζηθφο ζηφρνο ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο είλαη ε επηδίσμε αλεχξεζεο ελφο θαηάιιεινπ ζπζηήκαηνο πγείαο πνπ ζα πεηχρεη λα πξνζθέξεη ζηνλ πνιίηε, κε ηνλ πην απνδνηηθφ θαη απνηειεζκαηηθφ ηξφπν, ππεξεζίεο πγείαο, ηθαλνπνηψληαο θαη ηηο άιιεο θνηλσληθέο ηνπ αλάγθεο. Βαζηθή θνηλσληθή αλάγθε ησλ πνιηηψλ φκσο είλαη ε ηζφηεηα ζηελ πγεία.( Αιεμαλδξάθε, 2009) ηε ζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα εκθαλίζηεθε έλαο λένο ζχκκαρνο ηνπ αλζξψπνπ: «νη ηειεκαηηθέο ηερλνινγίεο». Πνιινί άλζξσπνη πηζηεχνπλ φηη νη λέεο ηερλνινγίεο ζα πξνζθέξνπλ λέεο δπλαηφηεηεο ζηνπο πνιίηεο. Υάξε ζε απηέο, νη απνζηάζεηο εθκεδελίδνληαη θαη ε δηάζεζε ησλ ππεξεζηψλ κπνξεί λα γίλεη ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν θαη αλ επξίζθεηαη ν πνιίηεο θαη αλεμάξηεηα απφ ηελ ψξα πνπ ηηο επηδεηεί. Πξνθαλψο απηά δελ πξφθεηηαη λα ζπκβνχλ απφ ηε κηα κέξα ζηελ άιιε θαη δελ πξφθεηηαη λα είλαη ακέζσο δηαζέζηκεο ζε φινπο. Θα ρξεηαζηεί ρξφλνο. Ζ πνξεία φκσο άξρηζε θαη ήδε πνιιέο θνηλσλίεο επσθεινχληαη απφ ηηο λέεο απηέο θαηαθηήζεηο ηνπ αλζξσπίλνπ πλεχκαηνο. Ζ φιε ηζηνξία καο θάλεη λα πηζηεχνπκε φηη ππάξρνπλ λέεο δπλαηφηεηεο γηα πεξηζζφηεξε δεκνθξαηία θαη δεκνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο, απφ νπνηαδήπνηε άιιε επνρή. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 34
Δπηπιένλ, βξηζθφκαζηε ζε κηα πεξίνδν έληνλσλ δεκνγξαθηθψλ κεηαβνιψλ. Υαξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηφδνπ είλαη ε βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ, νη ζεηηθέο εμειίμεηο ζηηο βαζηθέο επηζηήκεο θαη ζηηο επηζηήκεο ηεο Τγείαο, ε βειηίσζε ησλ ππνδνκψλ θαη ησλ ζπλζεθψλ πγηεηλήο, ε βειηίσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ, ε επθνιία πιεξνθφξεζεο θαη ε δηαζεζηκφηεηα πνιιψλ θαη πνηθίισλ πιεξνθνξηψλ επηζηεκνληθά ηεθκεξησκέλσλ θαη ε επθνιία πξφζβαζεο ζε απηέο απφ φιν θαη κεγαιχηεξα ηκήκαηα ηνπ πιεζπζκνχ. πλέπεηα ησλ εμειίμεσλ απηψλ είλαη ε κείσζε ησλ γελλήζεσλ θαη ε αχμεζε ηνπ ρξφλνπ δσήο. Γηα ηελ Διιάδα δείθηεο γνληκφηεηαο είλαη 1,29 γηα γπλαίθεο απφ 15 έσο 49 εηψλ (ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ έηνπο 1999) θαη ν κέζνο ρξφλνο δσήο γηα κελ ηηο γπλαίθεο 75 έηε γηα δε ηνπο άλδξεο ηα 72. Σα ζηνηρεία απηά ζπλεγνξνχλ ππέξ ηεο άπνςεο φηη νη αλάγθεο γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ζε ππεξεζίεο Τγείαο θαη,ηδηαίηεξα ηηο ηαηξηθέο, ζα απμάλνληαη κε ηνλ ρξφλν, ελψ ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ ζα είλαη δηαηεζεηκέλα λα εληαρζνχλ ζην ζχζηεκα παξνρήο ησλ ζρεηηθψλ ππεξεζηψλ, ζα βαίλεη κεηνχκελνο. Δπίζεο, ε ελαζρφιεζε ζηηο ππεξεζίεο πγείαο πξνυπνζέηεη ηδηαίηεξεο ηδηφηεηεο θαη απνδνρή εξγαζίαο ζε έλα ηδηαίηεξα δχζθνιν θαη απαηηεηηθφ πεξηβάιινλ, ελ δπλάκεη επηθίλδπλν. Ο αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ είλαη δηαηεζεηκέλνο λα εξγαζηεί ζε έλα ηέηνην πεξηβάιινλ, επίζεο βαίλεη κεηνχκελνο. Παξάιιεια επηθξαηνχλ πιένλ θαη λέεο αληηιήςεηο ζρεηηθά κε ηηο πιένλ θαηάιιειεο ζπλζήθεο ζεξαπείαο αζζελψλ. Οη αληηιήςεηο απηέο νθείινληαη κεξηθψο θαη ζηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξνπλ νη λέεο ηερλνινγίεο θαη νη επηζηεκνληθέο εμειίμεηο. Έηζη ην ζπίηη ζεσξείηαη ην πιένλ θαηάιιειν πεξηβάιινλ γηα ηνλ αζζελή θαη ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπο (νλνκάδεηαη θαη θαη νίθνλ λνζειεία), αθφκα θαη ζε πεξηπηψζεηο πνπ θάηη ηέηνην ήηαλ πξνεγνπκέλσο απαγνξεπηηθφ. Αξθεί βέβαηα, ε παξακνλή καθξηά απφ ηηο ηαηξηθέο κνλάδεο λα ζπλδπαζηεί κε δπλαηφηεηεο δηαζχλδεζεο, επηζθεςηκφηεηαο, αληηκεηψπηζεο εθηάθησλ θαηαζηάζεσλ θ.α. Πξνθαλψο νη ηειεκαηηθέο ηερλνινγίεο βξίζθνληαη ζην επίθεληξν ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ εμειίμεσλ απηψλ θαη θαίλεηαη λα είλαη ηδηαίηεξα θαηάιιειεο γηα λα αιιάμνπλ δηαδηθαζίεο θαη δηεξγαζίεο αληηκεηψπηζεο πξνβιεκάησλ Τγείαο. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 35
Ήδε ππάξρνπλ πάξα πνιιέο εθαξκνγέο θαη ππεξεζίεο πνπ θαιχπηνπλ επξχ θάζκα αλαγθψλ, κε ηδηαίηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ζηελ αληηκεηψπηζε θαη δηαρείξηζε ρξνλίσο παζρφλησλ. Φπζηθά ππάξρνπλ θαη νη αληίζεηεο απφςεηο θαη ηα αληεπηρεηξήκαηα θαη αζθαιψο φια πξέπεη λα ζπδεηνχληαη θαη λα πξνθξίλνληαη νη πιένλ ελδεδεηγκέλεο ιχζεηο. Ζ λέα πνξεία έρεη ήδε αξρίζεη εδψ θαη αξθεηά ρξφληα. Μείδνλ ζέκα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο θαη εηδηθά ηεο πνιηηηθήο πγείαο απνηειεί ε πγεηνλνκηθή αληζφηεηα, πνπ αθνξά είηε ην επίπεδν πγείαο ησλ πνιηηψλ, είηε ηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο. Κνηλσληθν- νηθνλνκηθνί, πνιηηηζηηθνί θαη γεσγξαθηθνί παξάγνληεο ζπληεινχλ ζηελ δηαηψληζε ηνπ θαηλνκέλνπ. ηελ ρψξα καο, δελ κπνξνχκε λα εθηηκήζνπκε κε αθξίβεηα ην κέγεζνο θαηά ηνπ πξνβιήκαηνο, ιφγσ ειιηπνχο εξεπλεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη αξρεηνζέηεζεο. Οη ζηαηηζηηθέο ζεηξέο παξνπζηάδνπλ- φπσο είλαη γλσζηφ- αδξή θαη φρη νινθιεξσκέλε θαη απνιχησο αθξηβή εηθφλα ησλ θνηλσληθψλ αληζνηήησλ θαη θαη επέθηαζε ησλ αληζνηήησλ ζηελ πγεία. ( Αιεμαλδξάθε, 2009; Αζαλαζφπνπινο, 2000). Γελ έρνπλ φινη νη πνιίηεο ίζε πξφζβαζε ζηηο ππεξεζίεο πγείαο. Οη ιφγνη ζηνπο νπνίνπο νθείιεηαη ε αληζφηεηα κπνξεί λα είλαη γεσγξαθηθνί, πεξηβαιινληηθνί, νηθνλνκηθνί, εθπαηδεπηηθνί, πγείαο θ.ιπ. Ζ ηζφηεηα ζηελ πξφζβαζε αλαθέξεηαη ζηε δπλαηφηεηα φζσλ έρνπλ ίδηα αλάγθε γηα θξνληίδα λα έρνπλ ίζεο επθαηξίεο πξφζβαζεο ζε απηήο, ή άιισο, λα αληηκεησπίδνπλ ίζν θφζηνο ρξεζηκνπνίεζεο / θαηαλάισζεο ησλ ζρεηηθψλ ππεξεζηψλ. ( νπιηψηεο, 2001) Ζ ηζφηεηα ζηελ πγεία αλαθέξεηαη ζηε δεκηνπξγία ίζσλ επθαηξηψλ ζηελ πγεία θαη ζηελ θαηά ην δπλαηφλ άκβιπλζε ησλ εθάζηνηε δηαθνξνπνηήζεσλ ( Whitehead,1990). Αληζφηεηεο ζηελ πξφζβαζε εκθαλίδνληαη φηαλ πφξνη θαη εγθαηαζηάζεηο είλαη άληζα θαηακεξηζκέλα ζε κηα ρψξα, ζπγθεληξσκέλεο ζε αζηηθέο θαη πην αθκάδνπζεο πεξηνρέο θαη ιηγνζηά ζηηο ζηεξεκέλεο θαη αγξνηηθέο γεηηνληέο. Ζ πξφζβαζε επίζεο πεξηνξίδεηαη ρσξίο ιφγν, εάλ νη δηαζέζηκνη πφξνη κηαο ρψξαο δαπαλψληαη ζρεδφλ εμ νινθιήξνπ γηα ηαηξηθέο ππεξεζίεο πςειήο ηερλνινγίαο, νη νπνίεο εμππεξεηνχλ έλα κηθξφ ηκήκα ηνπ πιεζπζκνχ, ελψ ζα έπξεπε λα επηδηψθεηαη εμηζνξξφπεζε ησλ παξνρψλ πγείαο πξνο φθεινο ηεο πιεηνλφηεηαο. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 36
Ο φξνο πγεηνλνκηθή αληζφηεηα αλαθέξεηαη ζηηο δηαθνξνπνηήζεηο ζηελ πγεία, νκάδσλ πιεζπζκνχ νη νπνίεο κπνξνχλ λα απνθεπρζνχλ θαη δελ νθείινληαη ζε βηνινγηθνχο, αιιά ζε θνηλσληθνχο-πεξηβαιινληηθνχο παξάγνληεο. Αληζφηεηεο ζηελ πγεία παξαηεξνχληαη: 1. ην επίπεδν ηεο πγείαο κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ θνηλσληθφ- επαγγεικαηηθψλ θαηεγνξηψλ 2. ηελ πξνζθνξά ππεξεζηψλ πγείαο φπνπ έληνλεο δηαθνξνπνηήζεηο θαη αληζφηεηεο παξαηεξνχληαη αθελφο ζηελ θαηαλάισζε, αθεηέξνπ ζηελ πξνζθνξά ησλ ππεξεζηψλ πγείαο, νη νπνίεο κπνξεί λα είλαη αθφκε θαη γεσγξαθηθέο θαη απνηππψλνληαη κε ηνπο δείθηεο πγείαο πνπ πεξηγξάθνπλ ηνπο δηαηηζέκελνπο πφξνπο ζηνλ πγεηνλνκηθφ ηνκέα ( πρ δαπάλεο πγείαο αλά θάηνηθν, αξηζκφο ηαηξψλ αλά θάηνηθν θηι) Ο ππέξ-ζπγθεληξσηηζκφο ηνπ Διιεληθνχ θξάηνπο, κε ηελ πξφζθαηε ξαγδαία αζηηθνπνίεζε θαζψο θαη ε παξακέιεζε ηεο ππαίζξνπ ( νξεηλήο θαη λεζησηηθήο), έρνπλ ζπληειέζεη ζηελ επίηαζε ησλ γεσγξαθηθψλ αληζνηήησλ, κε δηάβξσζε ηεο εκπηζηνζχλεο πξνο ηνπο πξσηνβάζκηνπο θνξείο πγείαο/ θξνληίδαο θαη ηάζε θπγήο πξνο ηα εμεηδηθεπκέλα θέληξα. ηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ πγείαο ησλ αγξνηηθψλ θαη εκηαζηηθψλ πεξηνρψλ επηθξαηνχλ πξνβιήκαηα φπσο ε αλεπαξθήο ζηειέρσζε ζε ηαηξηθφ πξνζσπηθφ, νη ζεκαληηθέο δηαπεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο ζηε ζηειέρσζε, ε αλεπαξθήο επαγγεικαηηθή εκπεηξία ησλ ππεξεηνχλησλ ζηε ΠΦΤ θαη ν πεξηνξηζκέλνο βαζκφο ζπληήξεζεο ηεο ηαηξηθήο ππνδνκήο. Ο ζρεδηαζκφο ησλ παξεκβάζεσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πγεηνλνκηθψλ αληζνηήησλ, πξνυπνζέηεη θαηαξράο ηελ νξηνζέηεζή ηνπο, δήηεκα ην νπνίν έρεη σο πεδίν αλαθνξάο άιινηε ην επίπεδν θαη ηελ πγεηνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ πιεζπζκψλ θαη άιινηε ηνλ ηξφπν παξνρήο θαη ρξήζεο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο απφ ηα άηνκα. ( νπιηψηεο, 2001) Αλαδηαλεκεηηθέο απνθάζεηο αλαθνξηθά κε ηελ δηαζεζηκφηεηα ή ηελ παξνρή θαζ εαπηή ππεξεζηψλ πγείαο ζε επηκέξνπο πιεζπζκνχο, νθείινπλ λα είλαη απαιιαγκέλεο απφ επηρεηξήζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην θφζηνο: ε θνηλσληθή δηθαηνζχλε αμηψλεη ηελ ηζφηεηα ζηελ πγεία, αλεμάξηεηα απφ ηελ ζπζία ησλ ππνινίπσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 37
Αλ ε αληζφηεηα ζηελ πγεία αμηψλεη ηελ αλαδηαλεκεηηθφηεηα αλεμάξηεηα απφ πξνβιεκαηηζκνχο θφζηνπο, εληνχηνηο επηηξέπεη ή αθφκα θαη επηβάιιεη ηε δηαλνκή κε βάζε ηελ αλάγθε. ( Gillon, 1986) Οη πξνζπάζεηεο φισλ ησλ θνηλσληψλ ζήκεξα θαη ε θαηεπζπληήξηα γξακκή ηεο Δ.Δ, εζηηάδνπλ ζηελ ελδπλάκσζε ηνπ πνιίηε, ψζηε ν ηειεπηαίνο λα δηαζέηεη ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζε ππεξεζίεο αιιά θαη ηε δπλαηφηεηα αμηνπνηήζεσο φισλ ησλ επθαηξηψλ πνπ ηνπ πξνζθέξνληαη.(κνπζηνχξεο, 2007) Αλ θαη νη πεξηζζφηεξεο Δπξσπατθέο ρψξεο έρνπλ γεληθέο πνιηηηθέο πγείαο πνπ αλαθέξνπλ φηη ε αληζνηηκία ζηελ πγεία ζα πξέπεη λα κεησζεί, ππάξρνπλ πνιχ ιίγα παξαδείγκαηα πνζνηηθνπνηεκέλσλ ζηφρσλ γηα ηζνηηκία πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθέο θαη νηθνλνκηθνχο πφξνπο. Γηα απηφ, ζηε Γηάζθεςε Κνξπθήο γηα ηελ Αληηκεηψπηζε ησλ Αληζνηήησλ ζηελ Τγεία ηεο ΔΔ ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2005, πξνηάζεθε φηη νη ρψξεο-κέιε ζα πξέπεη λα πηνζεηήζνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο γηα ηελ ηζνηηκία ζηελ πγεία. Οη ζηφρνη απηνί γηα ηελ ηζνηηκία ζηελ πγεία δε ζα πξέπεη λα εθθξάδνληαη κφλν σο βειηησκέλε πγεία γηα ηηο κε-πξνλνκηνχρεο νκάδεο αιιά θαη σο πξαγκαηηθέο ή ζρεηηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ νκάδσλ πςειψλ θαη ρακειψλ εηζνδεκάησλ. ην Διιεληθφ χληαγκα (21 παξ. 3), ελζσκαηψλεηαη ε αξρή ηεο θαζνιηθφηεηαο, αθνχ νξίδεηαη ξεηψο φηη «ην θξάηνο κεξηκλά γηα ηελ πγεία ησλ πνιηηψλ», θαηά ζπλέπεηα ην Διιεληθφ θξάηνο νθείιεη, θαηά ζπληαγκαηηθή ηνπ ππνρξέσζε, λα κεξηκλά γηα ηελ πγεία φισλ ησλ πνιηηψλ. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Τγείαο ( Δ..Τ) απφ ηε ζέζπηζή ηνπ ( Ν. 1397/83) ήηαλ ε αλάπηπμε ηεο Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο. Ο ζηφρνο απηφο πινπνηήζεθε ελ κέξεη κε ηελ αλάπηπμε θέληξσλ πγείαο ζηηο αγξνηηθέο θαη εκηαζηηθέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, θαη φρη ζηα αζηηθά θέληξα, κε ηελ ππεξθφξησζε ησλ εμσηεξηθψλ ηαηξείσλ ησλ λνζνθνκείσλ. Άκεζε ινηπφλ πξνηεξαηφηεηα πξέπεη ηψξα λα είλαη ε ελίζρπζε θαη πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηεο πξσηνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο, ζπκβάιινληαο ζηε κείσζε ηεο αληζφηεηαο ζηελ πξφζβαζε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο απφ ηνπο πνιίηεο. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 38
Ζ έκθαζε ινηπφλ πξέπεη λα δνζεί ζηνπο ζηφρνπο ησλ Κέληξσλ Τγείαο, ηα νπνία ζα πξέπεη λα ζπκβάιινπλ ζηελ βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο. Απαξαίηεηε είλαη θαηαξράο, ε δεκηνπξγία απαξαίηεησλ ππνδνκψλ θαη ε αμηνπνίεζε ησλ πθηζηάκελσλ δνκψλ θαη ππνδνκψλ παξνρήο πξσηνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο. ε δεχηεξν ζηάδην, απαξαίηεηε είλαη ε εθαξκνγή ζχγρξνλνπ δηνηθεηηθνχ, νξγαλσηηθνχ θαη ιεηηνπξγηθνχ πξνηχπνπ ζηηο κνλάδεο Π.Φ.Τ, κε ζηφρν ηελ βειηίσζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη ηελ ελίζρπζε ηνπ δηαγλσζηηθνχ ηνπο ραξαθηήξα. Σέινο, ζα πξέπεη λα γίλεη αμηνπνίεζε ησλ ζπζηεκάησλ βηνταηξηθήο θαη ηειεκαηηθήο ηερλνινγίαο, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί ε πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ δηάγλσζεο. Ζ αλάπηπμε ησλ πεξηθεξεηαθψλ θέληξσλ ηειεταηξηθήο παίδεη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ άκβιπλζε ησλ αληζνηήησλ κεηαμχ ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο, ηφζν ζε ζρέζε κε ηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο πγείαο φζν θαη κε ηε γεληθφηεξε αλάπηπμε θαη βηνηηθφ επίπεδν. Ζ ρψξα καο ραξαθηεξίδεηαη απφ έληνλε γεσγξαθηθή αλνκνηνκνξθία, κε έλα έληνλν λεζησηηθφ ζχκπιεγκα, δπζπξφζηηεο νξεηλέο πεξηνρέο, άληζε θαηαλνκή πιεζπζκνχ θαη ζεκαληηθέο ειιείςεηο ζε εμεηδηθεπκέλνπο πφξνπο. Ο αξηζκφο ησλ αηφκσλ ηξίηεο ειηθίαο θαη ησλ ρξφλησλ αζζελψλ απμάλεηαη δηαξθψο, έηζη ε αλάγθε γηα πςειήο πνηφηεηαο θξνληίδα, παξνπζηάδεηαη απμεκέλε. Οη ρξφλνη αζζελείο, απνηεινχλ ην 1% ηνπ πιεζπζκνχ, πνπ απνξξνθνχλ ην 30% ησλ πφξσλ ησλ αζθαιηζηηθψλ νξγαληζκψλ, ελψ ππνινγίδεηαη φηη ην 2020 ζα απνξξνθνχλ πεξί ην 80% ησλ ζπλνιηθψλ πξνυπνινγηζκψλ ηνπο. Γηα ηνπο αλσηέξσ ιφγνπο, νινέλα θαη πεξηζζφηεξν επηδηψθεηαη ε ελεξγνπνίεζε ησλ πξσηνβάζκησλ δνκψλ θαη ε κεηαθίλεζε ησλ ππεξεζηψλ πιεζηέζηεξα πξνο ηνλ πνιίηε/ αζζελή. Πεξαηηέξσ, ε παξνρή ησλ θαη νίθνλ ππεξεζηψλ κέζσ ηεο ηειεταηξηθήο απνηειεί ηα ηειεπηαία ρξφληα ηνλ ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελν ηνκέα παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο. Μέζα απφ ηελ παξνρή θξνληίδαο κέζσ ηεο ηειεταηξηθήο, ζα θαιπθζνχλ αλάγθεο απνθαηάζηαζεο, εθπαίδεπζεο, ηαθηηθήο παξαθνινχζεζεο θαη πξφιεςεο, σο θαη πιήξνπο θαη νίθνλ λνζειείαο, φπνπ θαη φπνηε είλαη απηφ εθηθηφ. Γεσξγίνπ Νίθε ειίδα 39