τόποι γίνονται πόλεις και σχηµατίζεται ο ζωτικός γεωχώρος που αναδύει πολιτισµούς. Τα γεγονότα, οι εγκαταστάσεις, οι πορείες αυτές, έγιναν κατοικηµένε

ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟΝ ΑΤΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Αλεξόπουλος Ιωάννης*, Ίδρυµα Μείζονος Ελληνισµού, Αθήνα, janalex@yahoo.com Υπ. ρ. Σταυρουλάκης Γεώργιος, Νέσσος Πληροφορική Α.Ε., Αθήνα ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο Άτλαντας του Ελληνισµού διαχειρίζεται ιστορικά δεδοµένα και θέµατα. Τα γεγονότα και φαινόµενα της ιστορίας έχουν χωροχρονική διάσταση η οποία µοντελοποιείται και διασυνδέεται µε εξωτερικές βάσεις δεδοµένων (εγκυκλοπαίδειες, βιβλιοθήκες πολυµέσων). Τα ιστορικά δεδοµένα έχουν περιεχόµενο µε ιδιαιτερότητες, το οποίο το σύστηµα καλείται να εκφράσει στο χρόνο, να αποδώσει και να δηµοσιοποιήσει σε χάρτες στο διαδίκτυο. Ειδικές εφαρµογές αναλαµβάνουν την εισαγωγή, διαχείριση και επεξεργασία τους, καθώς και την επέκταση µε νέα δεδοµένα και θέµατα. Ως αποτέλεσµα, η ιστορική πληροφορία είναι πια σαφέστερη, µε οπτικοποιηµένη αναφορικότητα, προτυποποιηµένη δοµή, ενώ τεκµηριώνεται σε ένα ολοκληρωµένο περιβάλλον διαχείρισης, διαµορφώνοντας µια νέα µορφή διάδρασης και οργάνωσης. Λέξεις κλειδιά: Ιστορική χαρτογραφία, διαδικτυακό σύστηµα γεωγραφικών πληροφοριών, άτλαντας, χωροχρονικά δεδοµένα Εισαγωγή Ο Άτλαντας του Ελληνισµού, του Ιδρύµατος Μείζονος Ελληνισµού είναι ένα ολοκληρωµένο διαδικτυακό σύστηµα γεωγραφικών ιστορικών πληροφοριών. Αποτελείται από επιµέρους υποσυστήµατα ενώ το ίδιο αποτελεί µέρος µιας συνολικότερης τεχνολογικής σύνθεσης, διαχείρισης και διαδικτυακής προβολής πληροφοριών που ονοµάζεται Εγκυκλοπαίδεια του Μείζονος Ελληνισµού [w9]. Ο Άτλαντας, στην ουσία, επαναπροσδιορίζει την πηγή της γνώσης της εγκυκλοπαίδειας, δίδοντάς της την χωρική διάσταση. Ο ιστορικός χρόνος ενσωµατώνεται στο γεωγραφικό σύστηµα, δηµιουργώντας έναν πρωτότυπο διαδραστικό διαδικτυακό χάρτη της ιστορίας του ελληνισµού. Εικ.1 Η έκταση του Άτλαντα, στο πλαίσιο ορίζεται η περιοχή που µελετάται σήµερα Ο ελληνικός κόσµος που αποτελεί το θέµα της εφαρµογής, χρονικά εκτείνεται κυρίως σε µία περίοδο 5000 ετών, ενώ πραγµατεύεται και στοιχεία της νεότερης ιστορίας αλλά και προϊστορικών εποχών. Ο άνθρωπος περιοδεύει, δρά και προβάλλεται σε µια µακρόχρονη πορεία πάνω σε τόπους και δηµιουργεί «οίκους». Οι

τόποι γίνονται πόλεις και σχηµατίζεται ο ζωτικός γεωχώρος που αναδύει πολιτισµούς. Τα γεγονότα, οι εγκαταστάσεις, οι πορείες αυτές, έγιναν κατοικηµένες επιφάνειες, έγιναν κόσµοι και δρόµοι, έγιναν κοινωνικά συστήµατα [11]. Τον ελληνικό γεωχώρο προσπαθεί να «χαρτογραφήσει» η παρούσα εργασία, στο χρόνο και την ιστορία του. Ιδιαιτερότητες ιστορικών δεδοµένων Τα θεµατικά αντικείµενα του Άτλαντα ορίζονται σε µία χρονική διάρκεια όπου η συστηµατική γνώση δεν είναι συνεχής, ενώ συχνά εµφανίζονται ασάφειες µε πολυσύνθετες προσλαµβάνουσες και ερµηνείες. Τα ιστορικά αυτά δεδοµένα έχουν ιδιαιτερότητες: Εµπεριέχουν κατά κανόνα στοιχεία ασάφειας και περίπλοκες διασυνδέσεις µε γεγονότα και στοιχεία ενώ υπάρχουν κενά και ασυνέχειες στην ιστορική γνώση [2] εν υπάρχει οµογενοποιηµένο σύστηµα ταξινόµησης και κατηγοριοποίησης δεδοµένων ε συµβαδίζουν µε τα σύγχρονα χωρικά δεδοµένα ενώ υπάρχουν διαφορετικοί ορισµοί για το σηµαινόµενο εννοιών (όπως πχ. τα όρια, τα σύνορα ) Ενσωµατώνουν διάσπαρτες πληροφορίες και συσχετίσεις µε διαφόρων τύπων δεδοµένα Η ακρίβεια αλλάζει ανάλογα µε το είδος της γνώσης, η κλίµακα χαρακτηρίζει την ακρίβεια αυτή πολλές φορές προσεγγιστικά καθότι υπάρχει ενδιαφέρον µόνο για τις σχετικές και όχι τις απόλυτες θέσεις στο χώρο. Χαρτογραφούνται µε ειδικές τεχνικές για να αποδώσουν την έλλειψη της ακρίβειας της γνώσης [2], [17]. Η αποσπασµατική συγκέντρωση της ιστορικής γνώσης όπως είναι αναµενόµενο, τρέφει υποκειµενικές διαστάσεις στις αναφορές και ερµηνείες των ιστορικών γεγονότων. Αντίστοιχα, η υποκειµενικότητα αυτή µεταφέρεται προσαρµοσµένη και στην αναπαράσταση σε χάρτες, ακόµα πιο δύσκολα και µε περισσότερες παραδοχές, από τη στιγµή που τα αναφερόµενα φαινόµενα αποκτούν διάσταση οπτική στο χώρο και όχι µόνο περιγραφική. Τα πρωτογενή ιστορικά στοιχεία ορίζουν συγκεκριµένα χρονικά γεγονότα, συµβάντα ή προβολές δράσεων του ανθρωπογενούς υλικού ή κοινωνικού επιστητού ή των αλλαγών του φυσικού περιβάλλοντος στον χώρο. Τέτοια γεγονότα απαρτίζονται από σύµπλοκα δεδοµένα, τα οποία µε την σειρά τους αναπαριστούν φαινόµενα όπως η εξάπλωση ενός πολιτισµού ή ο µετασχηµατισµός των συνόρων / ορίων επιρροής σε ένα πόλεµο, η εξέλιξη µιας µάχης ή µιας εκστρατείας, η µετακίνηση µιας ακτογραµµής ή η εγκατάλειψη µιας πόλης. Τα στοιχεία αυτά περιέχουν κατά βάση ονοµασίες και σχετικούς προσανατολισµούς, αναφορές χρονικές και άλλα ποσοτικά και ποιοτικά δεδοµένα, τα οποία γεµίζουν ένα πρωταρχικό σύνολο στοιχείων, άλλοτε καλά τεκµηριωµένων και άλλοτε όχι [w9], [2], [17]. Η Ιστορία του Άτλαντα του Ελληνισµού Η διαχείριση και η παρουσίαση ιστορικών δεδοµένων, αυτών των «ιδιαίτερων» µορφωµάτων γεωγραφικής πληροφορίας, αποτελεί µια ειδική κατηγορία η οποία

προσεγγίζεται µε βάση συγκεκριµένες παραδοχές. Η δυνατότητα ανάπτυξης µιας γεωϋπηρεσίας µε τα λογισµικά της εποχής είναι µια διαρκής εξελικτική διαδικασία. Μερικά από τα σηµεία της θα περιγραφούν στη συνέχεια. Η προσπάθεια ξεκινά στις αρχές του 2002 όταν δηµιουργείται ένα πρωτότυπο σύστηµα διαδικτυακής προβολής στο Εργαστήριο Γεωγραφικής Ανάλυσης και Χαρτογραφίας του Ιδρύµατος Μείζονος Ελληνισµού [16]. Εκείνη την εποχή γίνεται η πρώτη µετάβαση από στατικούς σε διαδραστικούς χάρτες. Το σύστηµα υλοποιείται στον διακοµιστή χαρτών ArcIMS της ESRI, διαθέτοντας πολλά πρωτότυπα στοιχεία για την εποχή εκείνη, µολονότι δεν δηµοσιοποιήθηκε πέραν των εργαστηρίων του Ιδρύµατος. Μεταξύ άλλων, το αρχικό σύστηµα περιέχει τα εξής χαρακτηριστικά [16]: Μία µοναδική χρονική αναφορά στον κύριο χάρτη (Κλασσική Αρχαιότητα και Ρωµαϊκοί χρόνοι). O χρόνος διαιρείται σε περιόδους και κωδικοποιείται απλά σε περιγραφικά πεδία ανά αντικέιµενο Ανάπτυξη πρωτότυπου διαδικτυακού χάρτη µε αρκετά περίπλοκο χαρτογραφικό υλικό και περιεχόµενο (ArcXML) και µεθόδων τοποθέτησης καµπύλων ονοµασιών χωρίς να υποστηρίζεται από το λογισµικό. Εύχρηστη διεπαφή µε οµαδοποιήσεις δεδοµένων. Σήµερα, οι εξελίξεις στην µοντελοποίηση των χωρικών βάσεων δεδοµένων[14],[15] και των αντικειµενοστρεφών προσεγγίσεων στην ανάπτυξη πληροφοριακών συστηµάτων δανείζουν στον Άτλαντα µια σειρά από νέες δυνατότητες. Το γεωγραφικό σύστηµα πλέον στηρίζεται στα λογισµικά/τεχνολογίες [6] ESRI ArcGIS Server [7], ESRI ArcSDE (Microsoft SQL Server 2005) και τα προγραµµατιστικά πλαίσια, Microsoft.NET Framework και Microsoft Silverlight. Ως αποτέλεσµα, υλοποιούνται: Αναδόµηση του γεωγραφικού συστήµατος στο µοντέλο των γεωβάσεων (ESRI geodatabases) [4], [5] και µοντελοποίηση της χρονικής διάστασης. υναµικές διασυνδέσεις µε υπάρχοντα, ανεξάρτητα συστήµατα βάσεων δεδοµένων ιαφορετική δυναµική κατηγοριοποίηση χωρικών και περιγραφικών δεδοµένων Ανάπτυξη νέου υποβάθρου µε υψηλής ανάλυσης σκιασµένο ανάγλυφο και βελτιωµένες εκδόσεις σύγχρονων δεδοµένων [w13], [w14]. Νέα χαρτογραφική σύνθεση µε προηγµένες δυνατότητες, τεχνικές χαρτογράφησης και αυτόµατης τοποθέτησης συµβόλων στον χάρτη. Ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης γεωγραφικών και χρονικών πληροφοριών και µεθοδολογία ροής εργασιών Πρωτότυπο σύστηµα δηµοσιοποίησης στο διαδίκτυο Οργάνωση και οι διαστάσεις του συστήµατος Το σύστηµα διαχωρίζεται µε βάση τις εξής διακριτές αλλά αλληλεξαρτώµενες διαστάσεις στην δοµή οργάνωσής του: Α. Τη διάσταση της διαχείρισης της χωρικής βάσης δεδοµένων και του συστήµατος διαχείρισης βάσεων δεδοµένων. Β. Τη διάσταση της χαρτογραφίας και γραφικής σηµειολογίας

Γ. Τη διάσταση της διαχείρισης της χρονικότητας, της τεκµηρίωσης και των διασυνδέσεων. Τη διάσταση της δηµοσιοποίησης στο διαδίκτυο Μεθοδολογία ενσωµάτωσης και κατηγοριοποίησης δεδοµένων Τα στοιχεία εισήχθησαν και διορθώνονται στο σύστηµα µε διάφορες τεχνικές ψηφιοποίησης (Εικ.2). και µετασχηµατισµούς στο παγκόσµιο γεωδαιτικό σύστηµα WGS84. Αναπτύσσεται ο κύριος ιστορικός χάρτης µε στοιχεία από διαφορετικές πηγές δεδοµένων, οι οποίες διακρίνονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες: α) τα ιστορικά δεδοµένα Οι κατοικηµένοι τόποι, οικισµοί και πόλεις Τα ιστορικά τοπόσηµα, όπως µνηµεία, οχυρά, πύργοι, µονές, εκκλησίες κ.α. Οι ονοµασίες των ιστορικών περιοχών και οι ονοµασίες των στοιχείων φυσικής γεωγραφίας (ιστορικές) β) τα δεδοµένα του σύγχρονου κόσµου Το σκιασµένο ανάγλυφο και η ακτογραµµή Οι υδάτινες επιφάνειες (λίµνες, ποταµοί) Οι ονοµασίες των στοιχείων φυσικής γεωγραφίας (σύγχρονες) Οι πηγές των ιστορικών δεδοµένων είναι αρχικά βιβλιογραφικού περιεχοµένου από συλλογικές προσπάθειες µεγάλης εµβέλειας όπως τα TIB (Tabula Imperii Byzantini), TIR (Tabula Imperii Romani) και µεγάλο µέρος της ελληνικής και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας για όλες τις ιστορικές περιόδους. Μεγάλη σηµασία δίδεται σε κλασσικούς έντυπους άτλαντες όπως ο Barrington Atlas of the Greek and Roman World και πολυµεσικές ή διαδικτυακές εργασίες όπως Perseus Digital Library, Centennia Historical Atlas κ.α. Τα σύγχρονα δεδοµένα στηρίζονται σε εργασίες και συλλογές δεδοµένων όπως CGIAR-CSI SRTM, NGDC/NOOA GSHHS, ESRI ArcWorld, ESRI Data & Maps 2006-2007, τα οποία υπόκεινται σε επεξεργασία και προσαρµογή. Για την διαµόρφωση του αρχικού περιεχοµένου αλλά και των µελλοντικών επεκτάσεων, ερευνήθηκε πληθώρα θεµάτων µέσα από συλλογές ιστορικών χαρτών σε έντυπες εκδόσεις και διαδικτυακές χαρτοθήκες [1],[17] [w4],[w5]. Μοντελοποίηση / απόδοση σε χάρτη Κύριος χάρτης ή ειδικό θέµα Χάρτες Σύγχρονα Στοιχεία Χαρτογραφική διάσταση Χρονική διάσταση Κείµενα ιαχωρισµός Κατηγοριοποίηση Ιστορικά Στοιχεία Ψηφιοποίηση Χωρική βάση Εισαγωγή χρονικότητας και µεταδεδοµένων Χρονική βάση Εικ.2 Από τα πρωτογενή στοιχεία στον ψηφιακό χάρτη Μοντελοποίηση χρονικής αναφοράς Η απόδοση σε χάρτες, σε συνδυασµό µε την απόδοση της χρονικότητας, διαµορφώνουν από κοινού τον τρόπο µε τον οποίο θα ενσωµατωθεί κάθε θέµα και κάθε στοιχείο που καταχωρείται στο σύστηµα. Η εισαγωγή των δεδοµένων από τις αρχικές πηγές ορίζει

εξαρχής µεθόδους διαχωρισµού και κατηγοριοποίησης µέχρι την παραγωγή χαρτογραφικής πληροφορίας. Παραδοχές Μολονότι, όπως είναι προφανές, τα στοιχεία της µορφολογίας και φυσιογραφίας της Γης είναι µεταβαλλόµενα στη µακρά χρονική περίοδο που πραγµατεύεται ο Άτλαντας, είναι αδύνατο να υπάρξει συνολικά τεκµηριωµένη γνώση των µορφών (ακτογραµµή, λίµνες, ροές ποταµών κλπ.). Συνεπώς η ταυτόχρονη χρήση σύγχρονων και ιστορικών δεδοµένων είναι µονόδροµος. Το σκιασµένο ανάγλυφο, η ακτογραµµή και οι υδάτινες επιφάνειες, είναι µερικές από αυτές τις περιπτώσεις. Οι ονοµασίες των στοιχείων φυσικής γεωγραφίας και οι ιστορικές ονοµασίες περιοχών, αντιµετωπίζονται και κατηγοριοποιούνται ξεχωριστά (Εικ.3). Τις περισσότερες φορές παραµένουν ως σύγχρονες, ώστε η αναφορά να είναι κοινή σε κάθε χρονική περίοδο ενώ κάποιες συγκεκριµένες ονοµασίες µε χρονικότητα, θα χρησιµοποιηθούν σε ειδικά θέµατα όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. Τα δεδοµένα εισάγονται στο σύστηµα και τεκµηριώνονται στη συνέχεια, διαδικασία χρονοβόρα και εξαιρετικά δυσανάλογη του τρόπου διάδοσης των δεδοµένων της σύγχρονης εποχής. Οι ερευνητές της ιστορίας δίδουν προτεραιότητες κυρίως στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν απτές αποδείξεις των στοιχείων που εισάγονται. Αρκετές φορές αυτό είναι δυνατό να περιέχει περισσότερες της µίας εκδοχής. Οι εκδοχές µπορούν να εισαχθούν χωριστά κατά περίπτωση, και κάθε µία, να αποκτά έναν δείκτη τεκµηρίωσης µε τον οποίον ποσοτικοποιείται υποκειµενικά η ασάφεια των στοιχείων για την παραγωγή των δεδοµένων. Μετέπειτα, µετά την εισαγωγή, ακολουθεί η παραγωγή χαρτών και πληροφοριών από το σύστηµα η οποία αχθοφορεί βέβαια την υποκειµενικότητα που µεταφέρεται από τα πρωτογενή στοιχεία. Η χαρτογραφική διάσταση Η τελική χαρτογραφική σύνθεση είναι ένα υβριδικό σύµπλεγµα σύγχρονων και ιστορικών δεδοµένων βασισµένη σε κανόνες και συγκεκριµένες παραδοχές, κυρίως για τα φυσιογραφικά στοιχεία όπου χαρτογραφούνται µε διαφορετικές µεθόδους (Εικ.3). Το σύστηµα πραγµατεύεται τα εξής βασικά σηµεία στη χαρτογραφική του διάσταση: Την ανάπτυξη των δεδοµένων σε προκαθορισµένες κλίµακες σε κάθε µία από τις οποίες ορίζεται διαφορετικό είδος πληροφοριών και ιδιαίτερη γραφική σηµειολογία. [3] Τον διαχωρισµό αυτόµατης και ηµιπροκαθορισµένης τοποθέτησης συµβόλων και ονοµασιών στο χάρτη, µε την εκτενή χρήση σύγχρονων αλγορίθµων (ESRI Maplex label engine [8]) διαµορφώνοντας ένα ευδιάκριτο, ευχάριστο χαρτογραφικό περιβάλλον. ιαχωρίζονται στοιχεία τα οποία αποτελούν αποκλειστικά ονοµασίες τόπων και φυσικών χαρακτηριστικών (ονοµασίες νήσων, ακρωτηρίων, κόλπων κλπ.) Την ιεραρχία των αντικειµένων ανά περίπτωση να συµβολίζεται µε βάση τη χρονικότητα ώστε να διαµορφώνονται εικόνες ευδιάκριτων συγκρίσεων και χαρτογραφικής συνοχής.

Την ιεραρχία των ονοµασιών των αντικειµένων, να αναφέρεται ταυτόχρονα βάση παραµετροποιήσεων στις ιδιότητες των επιλεγµένων γραµµατοσειρών ανά κλίµακα. Την ενσωµάτωση νέων επιθεµάτων (ιστορικά θέµατα, [2]) πάνω στο βασικό χάρτη µε ειδικά χαρακτηριστικά (πχ. κλίµακα, όριο αναφοράς, κλπ) και ανεξάρτητες χρονικότητες σε οµάδες νέων αντικειµένων. Ο χάρτης παραπέµπει στην κύρια σηµειακή πληροφορία του σε έναν συνδυασµό γεωµετρικών συµβολισµών (κατοικηµένοι τόποι, ιστορικά τοποσήµα). Ο χάρτης σχεδιάστηκε στο να αποδώσει το µέγιστο της πληροφορίας σε κάθε κλίµακα. Τα γεωµετρικά σύµβολα διατηρούν ένα επίπεδο ελαχιστοποίησης της πολυπλοκότητας όταν µεγιστοποιείται η πυκνότητα της πληροφορίας [12]. Κλίµακες Ο κύριος χάρτης προβάλλεται σε 7 σταθερές κλίµακες µε συγκεκριµένα επίπεδα εµφάνισης χωρικών αντικειµένων, ονοµασιών και συµβόλων. Ο κύριος χάρτης αποδίδει το µέγιστο των πληροφοριών στην κλίµακα 1/500.000 ενώ υπάρχει δυνατότητα πλοήγησης έως την κλίµακα 1/350.000. Η επιλογή των κλιµάκων έγινε µε βάση τα εξής κριτήρια: Την πυκνότητα της εµφανιζόµενης ESRI Geodatabase Data Model Σταθερά στο χρόνο Στοιχεία Φυσικής Γεωγραφίας Χωρικά Αντικείµενα Αρχικά ο χρήστης προκαθορίζει την θέση Χωρική Βάση εδοµένων Σταθερής θέσης Geodatabase annotation Maplex engine Ιστορικά Στοιχεία Αντικείµενα Ονοµασίας Αυτόµατης θέσης Maplex engine Μεταβαλλόµενα στο χρόνο Το σύστηµα καθορίζει την θέση µε συγκεκριµένες προδιαγραφές Εικ.3 Σχεδιάγραµµα διαδικασίας τοποθέτησης ονοµασιών και συµβόλων ανάλογα µε το είδος των δεδοµένων πληροφορίας σε συνδυασµό µε την δυνατότητα αυτόµατης και σταθερής τοποθέτησης συµβόλων µε στόχο την απόδοση καθαρών και ευδιάκριτων ποσοτήτων και στοιχείων. Την νοηµατοδότηση της µετάβασης από τη µία κλίµακα στην επόµενη µε οµαλά περάσµατα στην ιεραρχία των αντικειµένων Περίπτωση ονοµασιών ιστορικών περιοχών Για την επεξεργασία και χαρτογραφική απόδοση των δεδοµένων, χρησιµοποιούνται διάφορες τεχνικές µε µια εκ των περιπτώσεων να είναι η τοποθέτηση των ονοµασιών των ιστορικών περιοχών. Όπως είναι γνωστό, σε εποχές προγενέστερες της τυπογραφίας (κοµβικό σηµείο στην διάδοση της γνώσης), η µορφή των συνόρων δεν υφίσταται µε την έννοια που την γνωρίζουµε στον σύγχρονο κόσµο. Μια περιοχή, ως έκταση, κατά καιρούς έχει αλλάξει, διασπαστεί, και ίσως ατεκµηρίωτα επεκταθεί ή συρρικνωθεί. Η έκταση και η σηµαντικότητα µιας περιοχής κατά κανόνα στους ιστορικούς χάρτες, αποδίδεται µε το συµβολισµό καµπύλων ονοµασιών οι οποίες καλύπτουν την περιοχή αναφοράς αφήνοντας τον αναγνώστη να ορίσει αυτοµατικά την περιοχή από µόνος του. Η ίδια τεχνική χρησιµοποιείται και εδώ, χρησιµοποιώντας εξειδικευµένες εφαρµογές χαρτογραφικής απόδοσης ονοµασιών όπως η µηχανή ονοµατοθέτησης ESRI Maplex Label Engine, σε συνδυασµό µε τη δοµή geodatabase annotation των γεωβάσεων του συστήµατος ArcGIS [6]. Σε αντίθεση µε τις τεχνικές του παρελθόντος [16], οι εξελιγµένες δυνατότητες των λογισµικών ορίζουν νέες µεθόδους t1 t2

και η ποιότητα του χάρτη σαφώς βελτιώνεται. Στην προκειµένη περίπτωση διατυπώνονται κανόνες σε γραµµικές οντότητες όπως [8], [9]: Το µέγεθος γραµµατοσειράς εικονική ιεραρχία σηµαντικότητας ή µεγέθους κάλυψης Η καµπυλότητα εικονική κάλυψη περιοχής Η απόσταση µεταξύ των χαρακτήρων των λέξεων - εικονική κάλυψη περιοχής Η σταθερή θέση σταθερή εικονική κάλυψη σε κάθε κλίµακα Άλλες παράµετροι ή βάρη στους αλγόριθµους τοποθέτησης όπως τα βάρη στην επικάλυψη, η διαφάνεια, κ.α. Η χρονική διάσταση Ο Άτλαντας διαχειρίζεται και αναπαριστά δόκιµα σε χάρτες, την πιστοποιηµένη βιβλιογραφικά πληροφορία που αφορά τον ελληνισµό στην διάρκεια µιας εποχής. Κατά συνέπεια, πραγµατεύεται χωρικά αντικείµενα τα οποία αλλάζουν ιδιότητες στο χρόνο. Οι αλλαγές αυτές ενέχουν τις χωρικές και γεωµετρικές µεταβολές που υπέστη το αντικείµενο ανά περίπτωση στον χρόνο αλλά και τις διαφορετικές περιγραφικές ιδιότητες (µεταδεδοµένα) που το χαρακτηρίζουν. Τα αντικείµενα αποκτούν ονοµασίες και ιεραρχία (κατά περίπτωση) σε κάθε χρονική περίοδο ώστε να µπορούν να αποδοθούν άµεσα σε χάρτες. Ο χρόνος στον Άτλαντα είναι διακριτός, όσο διακριτή είναι και η ιστορική πληροφορία που εµπεριέχεται σε αυτόν. Κατά συνέπεια, χωρίζεται σε χρονικές περιόδους και σε οµάδες χρονικών περιόδων. Τα χωρικά αντικείµενα µε χρονικότητα τα οποία παραµένουν σταθερά χωρίς µεταβολές στην θέση και το σχήµα τους, παραµένουν ως µια οντότητα στο σύστηµα. Συνδέονται δυναµικά µε την χρονική βάση, µε ξεχωριστά στοιχεία, µεθόδους και δυνατότητες. Τα χωρικά αντικείµενα που αλλάζουν θέση ή σχήµα στο χρόνο, πολλαπλασιάζονται στη χωρική βάση δεδοµένων και κατ' αντιστοιχία ανάλογα της συµµετοχής τους σε χρονικές περιόδους, και στην χρονική βάση. Συνάµα είναι δυνατό, κατά περίπτωση, η τοπολογική συνοχή να διαµορφώνεται κάτω από κανόνες τοπολογίας µεταξύ χωρικών οντοτήτων, ενώ χωρικές πράξεις και ερωτήµατα ανάµεσα στα αντικείµενα που µετασχηµατίζονται στο χρόνο, να αποδίδουν επιπλέον πληροφορία για τις αλλαγές αυτές. Τα στοιχεία του κύριου χάρτη τα οποία αποκτούν χρονικότητα έχουν κυρίως σηµειακή υπόσταση (κατοικηµένοι τόποι, µνηµεία κλπ.) οπότε δύνανται να αποδίδονται σε µεγάλο εύρος κλιµάκων. Ωστόσο σε περιπτώσεις όπου το θέµα περιορίζει το γεωγραφικό χώρο (όπως µια γραµµική οντότητα «σχετικού προσανατολισµού» µε κανένα στοιχείο συντεταγµένων), τότε αντιµετωπίζεται σαν ειδικό θέµα µε συγκεκριµένα χαρακτηριστικά κλίµακας και ορίων αναφοράς, ενώ η αναφορά στο χρόνο ορίζεται µε ειδικές ανεξάρτητες χρονικότητες για κάθε οµάδα χωρικών οντοτήτων που περιέχει. Κάθε περίπτωση εξειδικεύεται και τα µεταδεδοµένα είναι µεταβαλλόµενα ανάλογα των οµάδων των χωρικών οντοτήτων. Όλες οι παραπάνω πληροφορίες δεν ενσωµατώνονται εξαρχής στο βασικό υπόβαθρο

αλλά χρησιµοποιούνται ανεξάρτητα, ως «χάρτες επιθέµατα» (Εικ.4) επικαλύπτοντας τον κύριο χάρτη σε συγκεκριµένη κλίµακα και συγκεκριµένα όρια [w11]. Επιτυγχάνεται κατ αυτόν τον τρόπο: Η χρήση διαφορετικής κλίµακας, ανεξάρτητης από το βασικό υπόβαθρο Η χρήση ειδικών χρονικοτήτων, ανεξάρτητα από τις βασικές χρονικότητες του κύριου χάρτη Ανεξαρτητοποίηση ετερογενών στοιχείων και συνάµα συµµετοχή στο σύστηµα µε ειδικούς όρους Περιορισµός της ασάφειας της γνώσης σε συγκεκριµένη κλίµακα και ανεξάρτητη τεκµηρίωση Εισαγωγή ειδικών µεταδεδοµένων ανά θέµα, διασυνδέσεις µε ανεξάρτητες βάσεις δεδοµένων και διάθεση θεµάτων στο εσωδίκτυο ή διαδίκτυο, κάτω από τις προκαθορισµένες χρονικές περιόδους του κύριου χάρτη. Στις παρακάτω εικόνες, παρουσιάζεται ως παράδειγµα ειδικό θέµα µεταβολής της ακτογραµµής στην περιοχή του Βόλου, σενάριο στο οποίο ερευνάται η θέση του προϊστορικού οικισµού ιµήνι, σε σχέση µε την απόστασή του από τη θάλασσα. 8000 χρόνια πριν 2500-2000 χρόνια πριν 5000-4500 χρόνια πριν 1600-1400 χρόνια πριν Εικ.4. Παράδειγµα: Μεταβολή ακτογραµµής / Απόσταση του προϊστορικού οικισµού ιµήνι από τη θάλασσα Μεθοδολογία υλοποίησης και περιεχόµενο Κάθε χρονικό αντικείµενο ή οµάδα χρονικών αντικειµένων, είναι στοιχεία διαχειρίσιµα από εργαλείο διαχείρισης της χρονικότητας και των µεταδεδοµένων που το συνοδεύουν. Το αντικείµενο αυτό µπορεί να διασυνδεθεί µε εξωτερικές βάσεις δεδοµένων από τις οποίες αντλεί πληροφορία σύµφωνα µε την χρονικότητα. Τα Εικ. 5 ιασυνδέσεις Χωρική βάση Χρονική Βάση Άλλες Υπάρχουσες ή µελλοντικές βάσεις δεδοµένων

περιγραφικά στοιχεία των χρονικών αντικειµένων αποθηκεύονται και διαχειρίζονται σε εξωτερικό σύστηµα διαχείρισης βάσεων δεδοµένων το οποίο συνδέεται µε την χωρική βάση. Η ενδιάµεση βάση αυτή περιέχει το µέγιστο των καταχωρήσεων. Τα χρονικά αντικείµενα αυτά µε την σειρά τους συνδέονται µε άλλες βάσεις δεδοµένων που περιέχουν επιπλέον υλικό (κείµενα, πολυµέσα, web εφαρµογές) (Εικ.5). Η υλοποίηση του συστήµατος πραγµατοποιήθηκε έχοντας ως ραχοκοκκαλιά τις παρακάτω τεχνολογίες: Microsoft.NET framework 3.5[w6] ESRI ArcGIS Server v9.2 Advanced Enterprise / SQL Server 2005 Microsoft Silverlight v2.0[w7] Nessos DynaGIS Nessos Application Framework Οι παραπάνω τεχνολογίες χρησιµοποιήθηκαν για να γίνει η ανάπτυξη των παρακάτω υποσυστηµάτων: ιαχείριση περιγραφικής πληροφορίας του ιστορικού υλικού (Εικ.6). ιαχείριση και διασύνδεση περιγραφικής πληροφορίας του χαρτογραφικού υλικού ιαδικτυακή εφαρµογή προβολής Μηχανή χαρτογραφικής προβολής σε εσωδίκτυο και διαδίκτυο Τα παραπάνω υποσυστήµατα έχουν ως στόχο την ολοκληρωµένη συνεργασία των ερευνητικών οµάδων που αναλαµβάνουν την τροφοδότηση του συστήµατος µε δεδοµένα, είτε χαρτογραφικής είτε περιγραφικής µορφής. Ειδικότερα, η οµάδα των ιστορικών, η οποία έχει την ευθύνη τόσο της ιστορικής πληροφορίας την οποία φέρει κάθε χρονικά ενεργοποιηµένο Εικ.6 Το εργαλείο διαχείρισης (πρωτότυπο) χαρτογραφικό αντικείµενο όσο και την ίδια την απόδοση του χρονικού προσδιορισµού, είναι ο κύριος χειριστής του υποσυστήµατος διαχείρισης περιγραφικής πληροφορίας του ιστορικού υλικού. Το εργαλείο αυτό δίνει τη δυνατότητα της εποπτικής αντιστοίχισης ενός χωρικού αντικειµένου µε αυθαίρετο αριθµό χρονικοτήτων, οι οποίες ορίζονται δυναµικά στο σύστηµα, καθώς επίσης και τη συµπλήρωση αυθαίρετης ποσότητας και τύπου περιγραφικών δεδοµένων για κάθε χρονικότητα. Η παραµετροποίηση του συστήµατος σε ότι αφορά τα παραπάνω χαρακτηριστικά γίνεται µέσω αυτού του υποσυστήµατος και δίνει τη δυνατότητα εξέλιξης και µεγέθυνσης της διακριτοποίησης, τόσο του χρονικού

µοντέλου µε το οποίο γίνεται η χρονική αντιστοίχιση των χωρικών αντικειµένων, όσο και της ποσότητας της περιγραφικής πληροφορίας την οποία φέρει κάθε χρονικό στιγµιότυπο. Το σύστηµα µεταξύ άλλων πετυχαίνει και τα παρακάτω στοιχεία διαχείρισης: ιαχείριση νέων χρονικών περιόδων και οµαδοποιήσεων τους Καθορίζονται ροές εργασιών ενσωµάτωσης νέων δεδοµένων και διορθώσεων ιαχείριση ηµερολογίων ιαχείριση νέων θεµατικών χαρτών ως επιθέµατα µε ειδική χρονικότητα. Πολυγλωσσικότητα Μέρος αυτών των λειτουργικοτήτων προσαρµόζεται στο εργαλείο διαχείρισης και διασύνδεσης περιγραφικής πληροφορίας του χαρτογραφικού υλικού. Το υποσύστηµα αυτό προβάλλεται στον τελικό χρήστη µε τη µορφή ενός αθρώµατος (Εικ.7) πάνω στο λογισµικό ESRI ArcMap και έχει ως στόχο την σε πραγµατικό χρόνο προβολή της διασύνδεσης των χρονικοτήτων και των γεωγραφικών αντικειµένων. Εκτός από τη δυνατότητα της σε πραγµατικό χρόνο προβολής χωροχρονικών στιγµιότυπων, Εικ.7 Το βοηθητικό εργαλείο χειρισµού των δεδοµένων στο ArcGIS ArcMap (πρωτότυπο) το υποσύστηµα αυτό επιτρέπει στο χρήστη να κάνει διασυνδέσεις µε τη βάση περιγραφικής πληροφορίας όταν ο ίδιος προσθέτει νέα χρονικώς προσδιοριζόµενα χωρικά αντικείµενα είτε νέες κατηγορίες αυτών. Η ύπαρξη αυτών των δύο υποσυστηµάτων επιτρέπει ουσιαστικά την εν παραλλήλω ανάπτυξη της χωροχρονικής βάσης δεδοµένων από ανεξάρτητες οµάδες εργασίας, οι οποίες από κοινού δηµιουργούν συνεργατικό περιεχόµενο ανάλογο των δυνατοτήτων τους, γεγονός που ωθεί την παραγωγικότητα. Παράλληλα, επιτρέπει την απρόσκοπτη επικοινωνία των 2 οµάδων καθώς η µία µπορεί και είναι σε πραγµατικό χρόνο ενήµερη για τις αλλαγές που πραγµατοποιεί η άλλη. Η πληροφορία αυτή διαχέεται στο διαδίκτυο µέσω της διαδικτυακής εφαρµογής προβολής (Εικ.8). Η κατασκευή της εφαρµογής έγινε µε τη χρήση της τεχνολογίας Microsoft Silverlight 2.0, προσφέροντας ένα διαδραστικό περιβάλλον σύµφωνα µε τα πρότυπα του Web 2.0 [13]. Στο χρήστη προβάλλεται ένα νέο είδος ευέλικτων και έξυπνων διαδικτυακών εφαρµογών, µε κύριο χαρακτηριστικό την ανεξαρτησία από το λειτουργικό σύστηµα του χρήστη και τη δυνατότητα να παρέχονται λειτουργίες κλασσικών desktop εφαρµογών, σε συνδυασµό, µε τις λειτουργίες και τα χαρακτηριστικά των εφαρµογών διαδικτύου (RIA / Rich Internet application). Αυτή η εφαρµογή προσφέρει ένα πλούσιο διαδραστικό περιβάλλον µέσω του οποίου ο χρήστης µπορεί να επιλέξει το χωροχρονικό στιγµιότυπο προς προβολή και µε εύκολο και κατανοητό τρόπο, να λαµβάνει πληροφορίες για µεταδεδοµένα, καθώς και για τη διασύνδεσή τους µε τρίτα υποσυστήµατα. Προσφέρονται επίσης δυνατότητες αναζήτησης, τόσο σε επίπεδο χωροχρονικών αντικειµένων όσο και σε επίπεδο της

περιγραφικής πληροφορίας καθ ολοκληρία. Τα παραπάνω υποσυστήµατα αποδίδουν χαρτογραφική πληροφορία η οποία κατασκευάζεται από τη µηχανή χαρτογραφικής προβολής παράγωντας χωροχρονικά στιγµιότυπα τα οποία χρησιµοποιούνται τόσο στο εσωδίκτυο όσο και στο διαδίκτυο. Αυτή η παραγωγή βασίζεται στα χαρτογραφικά δεδοµένα τα οποία σε πραγµατικό χρόνο διασυνδέονται µε τα κατάλληλα περιγραφικά δεδοµένα ούτως ώστε να αποδοθούν σύµφωνα µε τη ζητούµενη χρονικότητα. Η µηχανή αυτή κρατάει τα states για κάθε session το οποίο ζητάει πληροφορίες σε κάθε χρονική στιγµή. Nessos Application Framework To Nessos Application Framework αποτελεί το κεντρικό προγραµµατιστικό πλαίσιο το οποίο χρησιµοποιείται για την αντικειµενοστραφή µοντελοποίηση επιχειρησιακών µοντέλων και διαδικασιών. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά αυτού του πλαισίου έχουν ως εξής: Πλήρως αντικειµενοστραφής µοντελοποίηση Ανεξάρτητο βάσης δεδοµένων Ολοκληρωµένο πλαίσιο παραγωγής ερωτηµάτων Εγγενές µοντέλο ασφαλείας και πρόσβασης ιαφανής υποστήριξη πολυγλωσσικότητας Ολοκληρωµένο σύστηµα παραµέτρων Εικ.8 Η εφαρµογή στο web (http://atlas.ehw.gr/), διακρίνεται η αλλαγή χρονικής περιόδου και η σύνδεση µε την Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισµού Έχοντας ως βάση µεταπληροφορία η οποία παράσχεται από τον προγραµµατιστή, το πλαίσιο αυτό αναλαµβάνει την αυτόµατη σχεσιακή αναπαράσταση του προγραµµατισθέντος µοντέλου µε στόχο την αποθήκευση του σε µια οποιαδήποτε σχεσιακή βάση δεδοµένων[w8].

Κάνοντας χρήση αυτού του ενδιάµεσου επιχειρησιακού επιπέδου, είναι εφικτή η συγγραφή πλήρως αντικειµενοστραφούς κώδικα ο οποίος δεν έχει καµία άµεση αναφορά στο υποκείµενο σύστηµα βάσης δεδοµένων. Η συγγραφή των ερωτηµάτων αποτελεί πλέον µέρος του επιχειρησιακού επιπέδου και γίνεται µε τη µορφή.net κώδικα και όχι µε τη χρήση εντολών SQL. Κατ αυτόν τον τρόπο η επιχειρησιακή λογική συγγράφεται µέσα στο επιχειρησιακό επίπεδο και δεν αποτελεί µέρος της µεταπληροφορίας που εµπεριέχεται σε µια σχεσιακή βάση δεδοµένων µε τη µορφή αποθηκευµένων διαδικασιών (stored procedures). Επιπλέον, ο προγραµµατιστής µπορεί να ορίσει αυθαίρετο αριθµό πεδίων τα οποία θα υποστηρίζουν πολυγλωσσικότητα χωρίς καµία αλλαγή στον κυρίως κώδικα του επιχειρησιακού µοντέλου ή του συγγραφόµενου συστήµατος. Τέλος, το µοντέλο ασφάλειας, χρηστών, ρόλων και προφίλ είναι εγγενώς υποστηριζόµενα από το πλαίσιο. Το Nessos DynaGIS framework To Nessos DynaGIS framework είναι το κεντρικό προγραµµατιστικό πλαίσιο µε το οποίο η Νέσσος Πληροφορική κατασκευάζει εφαρµογές γεωγραφικών πληροφοριακών συστηµάτων. Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του προγραµµατιστικού πλαισίου συνοψίζονται στα εξής: Κεντρική διαχείριση GIS λειτουργικοτήτων Ανεξάρτητο GIS πλατφόρµας Ολοκλήρωση µε το Nessos Application Framework Οι κύριες GIS λειτουργικότητες που υποστηρίζονται είναι: υναµική προβολή στοιχείων χάρτη υναµική διασύνδεση µε εξωτερικές βάσεις δεδοµένων υναµική εισαγωγή στοιχείων στο χάρτη Παραγωγή χαρτογραφικών στιγµιοτύπων σε µορφή διφιοχάρτη Με τη χρήση αυτού του προγραµµατιστικού πλαισίου, επιτυγχάνεται η κατασκευή συστηµάτων των οποίων η υλοποίηση δεν συνδέεται απ ευθείας µε την πλατφόρµα GIS. Κατ αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η παραγωγή λογισµικού η οποία έχει ελάχιστο κόστος µεταφερσιµότητας. Παράλληλα, γίνεται εφικτή η υλοποίηση νέων λειτουργικοτήτων, οι οποίες προσφέρονται από τις νέες εκδόσεις πλατφορµών GIS όπως το ArcGIS, χωρίς να χρειάζεται επιδιόρθωση ή επανασυγγραφή του υπάρχοντος κώδικα του υλοποιούµενου συστήµατος, καθώς αυτό κάνει κλήσεις στο Nessos DynaGIS και όχι απ ευθείας στην εκάστοτε GIS πλατφόρµα. Με βάση τα προγραµµατιστικά εργαλεία ArcObjects [w1] της ESRI υλοποιήθηκε η επικοινωνία των υποσυστηµάτων του Άτλαντα του Ελληνισµού. Ένα ακόµα εξέχον χαρακτηριστικό του προγραµµατιστικού αυτού πλαισίου είναι η πλήρης ολοκλήρωση µε το Nessos Application Framework. Με αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται η ανάπτυξη περίπλοκων επιχειρησιακών σεναρίων και µοντέλων τα οποία ολοκληρώνονται πλήρως µε γεωγραφικές υπηρεσίες. Έτσι, είναι εφικτή η διασύνδεση περιγραφικών και χωρικών βάσεων δεδοµένων µε σκοπό την παραγωγή χαρτογραφικής πληροφορίας, ειδικά διαµορφωµένης ανάλογα µε τα απαιτούµενα επιχειρησιακά σενάρια.

Ροές εργασιών Το σύστηµα τροφοδοτείται από δύο διαφορετικά τµήµατα/εργαστήρια, το τµήµα των ιστορικών και το τµήµα χαρτογραφίας και γεωγραφικής ανάλυσης. Μεθοδικές κλήσεις γίνονται από τους ιστορικούς στους χαρτογράφους και ειδικούς γεωπληροφορικής για την εισαγωγή περιεχοµένου ανά σενάριο υλοποίησης (Εικ.9). Εισαγωγή GIS Lab Νέα χωρικά αντικείµενα Προσθήκη, διόρθωση ή Νέος Χάρτης Υπηρεσία map service Νέο Θέµα ιορθώσεις Κλήση για εργασία Βιβλιογραφία / πηγές Κατά σύµβαση Ονοµασίες/ ιεραρχία επιπέδο 0 ιαχειριστικά εργαλεία History Lab Προδιαγραφές metadata Εικ.9 Αναπαράσταση βασικών ροών εργασιών Ενσωµάτωση χρόνου επιπέδο 1 Σύνδεση µε άλλες βάσεις (EME, DigiLib,...) Τεκµηρίωση έλεγχος ηµοσιοποίηση WEB Στους ερευνητές της ιστορίας προσφέρεται ένα αρκετά µεγάλο σύνολο δεδοµένων προς επεξεργασία και διορθώσεις µέσω ειδικών εσωδικτυακών χαρτογραφικών υπηρεσιών. Τα δεδοµένα είναι αρχικά διαθέσιµα στο σύνολό τους, και µόνο ένα υποσύνολο από αυτά αφού τεκµηριωθεί, προσφέρεται στους τελικούς χρήστες του διαδικτύου. Ο χάρτης οργανώνει κάθε χρονικό στοιχείο ξεκινώντας από την αρχική κατάσταση της «χρονικότητας γενικής αναφοράς» όπου στην χωρική βάση περιέχονται οι βασικές περιγραφικές πληροφορίες, η ονοµασία και ή ιεραρχία Ο τελικός χρήστης έχει τη δυνατότητα να πλοηγηθεί σε ευρύτερα χρονικά σύνολα (οµάδες χρονικών περιόδων) και να πραγµατοποιεί σύνθετες αναζητήσεις στις διαθέσιµες χρονικές περιόδους που τον ενδιαφέρουν, αλλά και χωρικά ερωτήµατα περιορισµού των απαντήσεων σε προκαθορισµένες περιοχές (πχ. Μικρά Ασία) (Εικ.10). Επίλογος Εικ.10 Χωρικά ερωτήµατα σε προκαθορισµένες περιοχές µε τοπολογική συνοχή Στον Άτλαντα γίνεται προσπάθεια να ενσωµατωθούν όλες οι απαραίτητες λειτουργικότητες και συνάµα, τα χαρτογραφικά στοιχεία εκείνα που ανταποκρίνονται σωστά στις απαιτήσεις ενός ιστορικού, χωρίς όµως να ξενίζουν έναν µη ειδικό περιηγητή της ιστορίας, ενορχηστρώνοντας ένα ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης και διαδικτυακής προβολής ιστορικών γεωγραφικών πληροφοριών. Συµπερασµατικά, ο Άτλαντας του Μείζονος Ελληνισµού, προσφέρει µια νέα µορφή διάδρασης και οργάνωσης ιστορικών πληροφοριών. Η παραγόµενη πληροφορία είναι σαφέστερη και τεκµηριώνεται σε ένα ολοκληρωµένο περιβάλλον διαχείρισης ιστορικών, χωρικών και περιγραφικών δεδοµένων κάθε µορφής. ροµολογούνται κατ' αυτόν τον τρόπο, νέες µεθοδολογίες ανάλυσης και επεξεργασίας ιστορικών δεδοµένων για την παραγωγή πληροφοριών, την εξόρυξη γνώσεων και συµπερασµάτων, ενώ δύναται να αποκτήσει πολλές, ερευνητικού χαρακτήρα επεκτάσεις, µε νέα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά.

Κατά συνέπεια: επαναπροσδιορίζεται η ιστορική γνώση βελτιώνεται η επαφή του ανθρώπου µε την ιστορία διαχέεται η γνώση για την ελληνική ιστορία σε όλο τον κόσµο µε γεωγραφική αναφορά ως ψηφιακό µέσο, θέτει τις βάσεις διαµόρφωσης νέων έξυπνων µεθόδων διδακτικής και συνθέτει νέες δυνατότητες διαχείρισης γνώσεων και ιδεών. Η ενηµέρωση του συστήµατος είναι µια διαδικασία σε εξέλιξη η οποία θα διαρκεί για χρόνια και θα µεταβάλλεται διαρκώς όπως και η ιστορία άλλωστε. Νέες ερευνητικές αναζητήσεις και επεκτάσεις δύνανται να διαµορφωθούν, όσο άνθρωποι και τεχνολογίες συνυπάρχουν αρµονικά, αναπτύσσοντας νέες δυνατότητες, σε θέµατα όπως: 3D αναπαραστάσεις στο χρόνο Ειδικά θέµατα µεταβολής συνόρων στο χρόνο και οπτικοποίηση της ασάφειας της γνώσης σε χάρτες [m1] Αυτόµατη παραγωγή χωρικών οντοτήτων βάση στοιχείων και άλλων χωρικών αντικείµενων Προσοµοίωση κλασσικών ιστορικών χαρτών Προτυποποίηση δεδοµένων και θεµατικών χαρτών σε ανοιχτά πρότυπα (OGC WMS) και προβολή σε υπάρχουσες γεωϋπηρεσίες όπως το Google Earth Χρήση APIs για την προβολή ως χάρτες-αντικείµενα (embedded) σε ανεξάρτητες ιστοσελίδες µε συγκεκριµένα χαρακτηριστικά. Εικ.11 Απόσπασµα από τον κύριο χάρτη του συστήµατος (χάρτης ιστορικών, πρωτότυπο). α. Αιγαίο και Μικρά Ασία β. Αιτωλία

URL Άτλας Μείζονος Ελληνισµού (πρωτότυπο): http://atlas.ehw.gr Αναφορές - βιβλιογραφία [1] Barber Peter 2005 Το βιβλίο των Χαρτών, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια [2] Barrington Atlas of the Greek and Roman World, Edited by Richard J. A. Talbert, 2000 Princeton University Press [3] Cartwright, Peterson, Carther, 1999 Multimedia Cartography, Springer. [4] ESRI 2006, Building Geodatabases Tutorial v9, Εγχειρίδιο [5] ESRI 2006, System design strategies, white paper [6] ESRI 2006 ArcGIS Server / ArcGIS / ArcSDE 9.2 εγχειρίδια και αρχεία βοήθειας [7] ESRI (2006) ArcGIS Server: ESRI's Complete Server GIS, ESRI White paper [8] ESRI 2006 Maplex for ArcGIS Tutorial εγχειρίδιο [9] ESRI 2006 Using Maplex for ArcGIS: ArcGIS 9 ESRI Press [10] Kraak, Brown, 2001 Web Cartography, Taylor & Francis, London, [11] Λιβιεράτος Ευάγγελος 2007 Ένα ταξίδι στην κυριαρχία των Χαρτών, σελ.14-15 Εκδόσεις Ζήτη. [12] MacEachren M. Alan, 2004 How Maps Work, σελ. 257-269, The Guilford Press. [13] Moroney Laurence 2007 Introducing Microsoft Silverlight 2.0, 2nd Edition Microsoft Press [14] Rigaux Phillipe, Scholl Michel, Voisard Agnes, 2002 Spatial Databases with application to GIS, Morgan Kaufmann [15] Shashi Shechar, Sanjay Chawla, 2003 Spatial Databases, a tour, Prentice Hall, Pearson Education [16] Σιδηρόπουλος Γ., Αλεξόπουλος Ι., Κλαδιά Φ. 2003 Ιστορικη Χαρτογραφια Στο ιαδίκτυο (Το Παράδειγµα Του Άτλαντα Του Ελληνισµού) [17] Robert Morkot, 1996 The Penguine Historical Atlas of Ancient Greece, Penguine Books ιαδίκτυο [w1] ESRI Developer Network http://edn.esri.com/ [w2] ESRI ArcGIS Server Development Blog, http://blogs.esri.com/dev/blogs/arcgisserver/ [w3] ESRI Mapping Center, http://mappingcenter.esri.com/ [w4] Perry-Castañeda Library Map Collection, http://www.lib.utexas.edu/maps/map [w5] Perseus Digital Library, http://www.perseus.tufts.edu/hopper/ [w6] Microsoft.NET framework development center: http://msdn.microsoft.com/enus/netframework/default.aspx [w7] Microsoft The official Microsoft Silverlight site: http://silverlight.net/default.aspx [w8] Hibernate: http://www.hibernate.org/ [w9] Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια Ιδρύµατος Μείζονος Ελληνισµού, http://www.egiklopedia.gr/ [w10] Ψηφιακή Φωτοθήκη Ιδρύµατος Μείζονος Ελληνισµού, http://ereuna.ime.gr/gr/dglib.html [w11] ιάχωρον http://www.diahoron.gr [w12] Άτλας Μείζονος Ελληνισµού http://atlas.ehw.gr [w13] CGIAR-CSI SRTM 90m DEM Digital Elevation Database http://srtm.csi.cgiar.org/ [w14] NGDC/NOOA GSHHS http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/shorelines/gshhs.html Πολυµέσα [m1] Centennia Software: Centennia Historical Atlas