ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 30.11.2015 COM(2015) 591 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή και τις επιπτώσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1029/2012 για τη χορήγηση αυτόνομων εμπορικών προτιμήσεων έκτακτης ανάγκης στο Πακιστάν EL EL
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή και τις επιπτώσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1029/2012 για τη χορήγηση αυτόνομων εμπορικών προτιμήσεων έκτακτης ανάγκης στο Πακιστάν 1. Εισαγωγή Στο πλαίσιο της ανταπόκρισης της ΕΕ στις καταστρεπτικές πλημμύρες που έπληξαν μεγάλο μέρος του Πακιστάν από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2010, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε δήλωσή του σχετικά με το Πακιστάν, η οποία συνάπτεται στα συμπεράσματά του της 16ης Σεπτεμβρίου 2010, αποφάσισε να εξουσιοδοτήσει τους υπουργούς να καταλήξουν επειγόντως σε συμφωνία σχετικά με ενιαίο πακέτο βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων με τα οποία θα υποστηριχθεί η ανάκαμψη και η μελλοντική ανάπτυξη του Πακιστάν, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, φιλόδοξων εμπορικών μέτρων που είναι ουσιαστικής σημασίας για την οικονομική ανάκαμψη και την ανάπτυξη. Με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1029/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, για τη χορήγηση αυτόνομων εμπορικών προτιμήσεων έκτακτης ανάγκης στο Πακιστάν (εφεξής ο «κανονισμός») χορηγήθηκαν εμπορικές προτιμήσεις στο Πακιστάν για 75 προϊόντα. Οι εν λόγω εμπορικές προτιμήσεις διαμορφώθηκαν ως εξής: 49 προϊόντα μπορούσαν να εισαχθούν στην ΕΕ χωρίς δασμούς ή ποσοτικούς περιορισμούς (απαριθμούνται στο παράρτημα Ι του κανονισμού) και 26 προϊόντα μπορούσαν να εισαχθούν με μηδενικό δασμό αλλά υπόκειντο σε ποσοτικούς περιορισμούς, δηλαδή δασμολογικές ποσοστώσεις (προϊόντα που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού). 2. Μεθοδολογία Η ανάλυση των επιπτώσεων στο εμπόριο βασίζεται κυρίως στη μελέτη της εξέλιξης των εισαγωγών από το Πακιστάν στην ΕΕ οι οποίες αφορούν τα προϊόντα που καλύπτονται από τις αυτόνομες εμπορικές προτιμήσεις. Παρότι οι προτιμήσεις χορηγήθηκαν από την 15η Νοεμβρίου 2012 έως την 31η Δεκεμβρίου 2013, η ανάλυση επικεντρώνεται στο ημερολογιακό έτος 2013, του οποίου τα στοιχεία συγκρίνονται με τον μέσο όρο των εισαγωγών των τριών προηγούμενων ετών (2010, 2011 και 2012). Για λόγους που σχετίζονται με τη διαθεσιμότητα των στοιχείων και προς διευκόλυνση της σύγκρισής τους, τα στοιχεία αφορούν την ΕΕ των 27 κρατών μελών (ΕΕ27), δεδομένου ότι η Κροατία προσχώρησε στην Ένωση την 1η Ιουλίου 2013. Και πάλι για λόγους διαθεσιμότητας, αξιοπιστίας και συγκρισιμότητας των στοιχείων, η ανάλυση βασίζεται σε δεδομένα μετρήσεων της αξίας και όχι της ποσότητας. Η κυριότερη πηγή δεδομένων για τις εισαγωγές της ΕΕ από το Πακιστάν είναι η Eurostat (COMEXT). Η ανάλυση των επιπτώσεων στην οικονομία και στις θέσεις εργασίας στην ΕΕ βασίστηκε κυρίως στην εξέταση των δεδομένων σχετικά με την παραγωγή και την απασχόληση, τα οποία στηρίζονται, μεταξύ άλλων, στα δεδομένα Prodcom της Eurostat (NACE Αναθ. 2.0). Η ανάλυση επικεντρώνεται επίσης κυρίως στους τομείς της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης, καθώς σε αυτούς ανήκει η πλειονότητα των προϊόντων που καλύπτονται από τις αυτόνομες εμπορικές προτιμήσεις. - 2 -
Στο κείμενο που ακολουθεί, οι αυτόνομες εμπορικές προτιμήσεις αναφέρονται ως «ΑΕΠ», και τα προϊόντα που καλύπτονται από τους κανονισμούς είτε ως «κλάσεις ΑΕΠ» είτε ως «προϊόντα ΑΕΠ» ή, κατά περίπτωση, ως «προϊόντα του παραρτήματος Ι» και «προϊόντα του παραρτήματος ΙΙ». Στους πίνακες, καθώς και στο κάτωθι κείμενο, γίνονται παραπομπές κυρίως στον κωδικό συνδυασμένης ονοματολογίας (ΣΟ) των προϊόντων. Οι περιγραφές των προϊόντων που αντιστοιχούν στους κωδικούς ΣΟ περιλαμβάνονται στα αντίστοιχα παραρτήματα του κανονισμού. 3. Εφαρμογή του κανονισμού Διαχείριση δασμολογικών ποσοστώσεων Τα προϊόντα του παραρτήματος ΙΙ υπόκειντο σε δασμολογικές ποσοστώσεις, η διαχείριση των οποίων, σύμφωνα με το άρθρο 3 του κανονισμού, πραγματοποιήθηκε με βάση τα άρθρα 308α, 308β και 308γ του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2454/93. Στον πίνακα 10 του παραρτήματος παρουσιάζεται η χρήση των δασμολογικών ποσοστώσεων. Το 2013 η ποσόστωση που είχε διατεθεί συμπληρώθηκε πλήρως ή σχεδόν πλήρως σε επτά δασμολογικές κλάσεις: 22071000, 41079210, 61033200, 61099020, 61159500, 62046231 και 64039993. Σε αυτές τις επτά δασμολογικές κλάσεις, εξαιρουμένης της 22071000, ο συνολικός όγκος των εισαγωγών υπερέβη τη δασμολογική ποσόστωση, αλλά οι επιπλέον εισαγωγές (δηλαδή οι εισαγωγές εκτός ποσόστωσης) εισήλθαν στην ΕΕ υποκείμενες σε δασμούς ΜΕΚ ή σε ΣΓΠ. Οι εισαγωγές άνευ δασμών που εμπίπτουν στη δασμολογική κλάση 64039993 φαίνεται ότι υπερέβησαν σε ελάχιστο βαθμό την καθορισμένη δασμολογική ποσόστωση, δηλαδή κατά 1,5 τόνο ή 0,06% της δασμολογικής ποσόστωσης 1. Το μέσο σταθμισμένο ποσοστό χρησιμοποίησης της δασμολογικής ποσόστωσης το 2012 (15 Νοεμβρίου έως 31 Δεκεμβρίου) ήταν 11,3% και το 2013 ήταν 76,8%. 4. Επιπτώσεις του κανονισμού 4.1 Επιπτώσεις στο εμπόριο Εν γένει, το Πακιστάν κατατάσσεται στην 47η θέση των εμπορικών εταίρων της ΕΕ όσον αφορά το γενικό εμπόριο, στην 44η θέση όσον αφορά τις εισαγωγές και στην 51η θέση όσον αφορά τις εξαγωγές. Στο σχήμα 1 απεικονίζεται η εξέλιξη των διμερών εμπορικών συναλλαγών κατά την τελευταία δεκαετία η οποία, όπως προκύπτει από το σχήμα, υπήρξε συνολικά θετική. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, η ΕΕ εμφάνισε μικρό εμπορικό πλεόνασμα από το 2005 έως το 2009, το οποίο μετατράπηκε σε έλλειμμα από το 2010. 1 Το ποσοστό αυτό εκτιμάται ότι αντιστοιχεί σε δασμούς αξίας 16 000 ευρώ και 1 300 ευρώ που θα έπρεπε να είχαν εισπραχθεί. - 3 -
Σχήμα 1: Εμπορικές συναλλαγές ΕΕ-Πακιστάν (σε δισεκατ. ευρώ) 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0-2.000 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Εισαγωγές στην ΕΕ 3.402 3.103 3.319 3.474 3.651 3.349 3.879 4.672 4.138 4.538 5.503 Εξαγωγές της ΕΕ 2.986 3.884 4.193 3.763 3.899 3.604 3.731 3.757 4.116 3.839 4.088 Ισοζύγιο -415 781 873 289 248 256-149 -916-21 -699-1.415 Σύνολο 6.388 6.988 7.512 7.237 7.549 6.953 7.610 8.429 8.254 8.377 9.590 Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται οι συνολικές εισαγωγές στην ΕΕ27 από το Πακιστάν, οι εισαγωγές που αφορούν προϊόντα ΑΕΠ και οι εισαγωγές όλων των άλλων προϊόντων (δηλαδή, οι συνολικές εισαγωγές μείον τις εισαγωγές ΑΕΠ). Το 2013, οι εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ στην ΕΕ από το Πακιστάν ανήλθαν σε 1,5 δισεκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 348 εκατ. ευρώ ή κατά 31,5% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της περιόδου 2010-12. Δεδομένου ότι οι εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ στην ΕΕ αντιστοιχούσαν στο 33% περίπου του συνόλου των εισαγωγών από το Πακιστάν, μπορεί να διατυπωθεί το συμπέρασμα ότι οι εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ συνέβαλαν σημαντικά στην αύξηση κατά 9,4% των συνολικών εισαγωγών από το Πακιστάν το 2013 (οι εισαγωγές όλων των άλλων προϊόντων εκτός των υποκείμενων σε ΑΕΠ αυξήθηκαν μόνο κατά 1,1%). Οι συνολικές εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ του παραρτήματος Ι από το Πακιστάν στην ΕΕ ήταν σχεδόν ίσες με αυτές των προϊόντων του παραρτήματος ΙΙ. Κατά μέσο όρο, οι εισαγωγές προϊόντων του παραρτήματος ΙΙ αυξήθηκαν κατά τι περισσότερο (34%) από αυτές των προϊόντων του παραρτήματος I (29%), γεγονός το οποίο οφείλεται κυρίως στη σημαντική αύξηση των εισαγωγών ενός προϊόντος του παραρτήματος II (22071000 αιθυλική αλκοόλη μη μετουσιωμένη). Εάν δεν ληφθεί υπόψη το προϊόν αυτό, οι εισαγωγές προϊόντων του παραρτήματος ΙΙ αυξήθηκαν, κατά μέσο όρο, κατά 25%. - 4 -
Πίνακας 1: Εισαγωγές στην ΕΕ27 από το Πακιστάν (σε χιλιάδες ευρώ) Μέσος όρος 2010-12 2013 Μεταβολ ή σε ευρώ Μεταβολ ή σε % % κλάσεων ΑΕΠ επί του συνόλου για την περίοδο 2010-12 % κλάσεων ΑΕΠ επί του συνόλου για το 2013 Συνολικές εισαγωγές όλων των προϊόντων 4 052 937 4 433 584 380 647 9,4% Εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ 1 107 696 1 456 242 348 546 31,5% 27,3% 32,8% Παράρτημα I 561 415 723 787 162 373 28,9% 13,9% 16,3% Παράρτημα II 546 282 732 455 186 173 34,1% 13,5% 16,5% Όλα τα άλλα προϊόντα 2 945 241 2 977 342 32 101 1,1% Πηγή: υπολογισμοί με βάση τα δεδομένα Comext της Eurostat. Στον πίνακα 2 συνοψίζεται η χρήση των ΑΕΠ, δηλ. οι εισαγωγές οι οποίες πραγματικά επωφελήθηκαν από τις ΑΕΠ και άλλα δασμολογικά καθεστώτα που χρησιμοποιήθηκαν. Από τον πίνακα προκύπτει ότι, κατά μέσο όρο, το 65% περίπου των εισαγωγών των κλάσεων ΑΕΠ επωφελήθηκαν από την εφαρμογή ΑΕΠ. Οι εισαγωγές αξίας 942 εκατ. ευρώ όπου χρησιμοποιήθηκαν ΑΕΠ, αντιστοιχούν στο 21% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ από το Πακιστάν το 2013. Πίνακας 2: Εισαγωγές στην ΕΕ27 προϊόντων ΑΕΠ από το Πακιστάν βάσει διαφορετικών δασμολογικών καθεστώτων (σε χιλιάδες ευρώ) Σύνολο εισαγωγών κλάσεων ΑΕΠ Μέσος όρος 2010-12 2013 1 107 696 1 456 242 Μερίδιο εισαγωγών ΑΕΠ 2013 Μερίδιο συνολικών εισαγωγών 2013 Βάσει ΑΕΠ 21 032 1 942 374 64,7% 21,3% Βάσει του ΣΓΠ 1 024 628 353 499 24,3% 8,0% Βάσει ρήτρας ΜΕΚ 76 058 160 369 11,0% 3,6% 1 Αφορά μόνο τις ΑΕΠ που χορηγήθηκαν από τη 15η Νοεμβρίου έως την 31η Δεκεμβρίου 2012 Πηγή: υπολογισμοί με βάση τα δεδομένα Comext της Eurostat. Οι εισαγωγές της ΕΕ παγκοσμίως (από χώρες εκτός της ΕΕ27) και από χώρες με παρόμοιες εμπορικές προτιμήσεις [χώρες που επωφελούνται από μηδενικούς δασμούς βάσει του συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων (ΣΓΠ) της ΕΕ] περιλαμβάνονται στον πίνακα 3. Από τον πίνακα αυτόν προκύπτει ότι οι επιδόσεις όσον αφορά τις εισαγωγές των κλάσεων ΑΕΠ από το Πακιστάν ήταν κατά μέσο όρο καλύτερες από αυτές των συνολικών εισαγωγών στην ΕΕ παγκοσμίως, αλλά χειρότερες από αυτές των εισαγωγών από χώρες με παρόμοιες εμπορικές προτιμήσεις. Μία πιθανή εξήγηση για την απότομη αύξηση των εισαγωγών από δικαιούχους μηδενικού δασμού βάσει του ΣΓΠ (66,2%) είναι η μεταρρύθμιση των κανόνων καταγωγής του ΣΓΠ (οι οποίοι εφαρμόζονται από την 1η Ιανουαρίου 2011) με την οποία χαλάρωσαν σημαντικά οι κανόνες αυτοί για τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, μεταξύ άλλων στους τομείς των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και της ένδυσης. Η βασική πηγή της αύξησης είναι το Μπανγκλαντές, στο οποίο αντιστοιχεί το 65% περίπου των εισαγωγών από δικαιούχους μηδενικού δασμού βάσει του ΣΓΠ. - 5 -
Πίνακας 3: Εισαγωγές στην ΕΕ27 παγκοσμίως και από δικαιούχους μηδενικού δασμού βάσει του ΣΓΠ (σε χιλιάδες ευρώ) Μερίδιο του Μερίδιο του Μέσος όρος 2013 Μεταβολή Πακιστάν Πακιστάν 2010-2012 2010-12 2013 Παγκοσμίως Συνολικές εισαγωγές 1 530 617 750 1 520 363 786-0,7% 0,3% 0,3% Εισαγωγές όλων των κλάσεων ΑΕΠ 17 431 666 18 238 834 4,6% 6,4% 8,0% Παράρτημα I 11 164 767 11 718 469 5,0% 5,0% 6,2% Παράρτημα II 6 266 899 6 520 365 4,0% 8,7% 11,2% Δικαιούχοι μηδενικού δασμού βάσει του ΣΓΠ Εισαγωγές όλων των κλάσεων ΑΕΠ 994 127 1 652 269 66,2% Παράρτημα I 188 428 333 394 76,9% Παράρτημα II 805 699 1 318 875 63,7% Πηγή: υπολογισμοί με βάση τα δεδομένα Comext της Eurostat. Στους πίνακες 11 έως 13 του παραρτήματος παρέχεται λεπτομερέστερη ανάλυση (βάσει τμήματος και ανά κλάση) των εισαγωγών βάσει ΑΕΠ. Από τη μελέτη των πινάκων αυτών, σε συνδυασμό με τα στοιχεία που αναφέρθηκαν ανωτέρω, προκύπτει ότι: Το μερίδιο του Πακιστάν στο σύνολο των εισαγωγών στην ΕΕ παγκοσμίως παρέμεινε αμετάβλητο στο 0,3%. Το μερίδιο του Πακιστάν στις εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ στην ΕΕ, θεωρούμενο συνολικά, αυξήθηκε από 6,4% σε 8% (βλ. πίνακα 3). Πριν από τη θέσπιση των ΑΕΠ, το μερίδιο εισαγωγών του Πακιστάν ήταν ήδη σημαντικό για ορισμένα προϊόντα το μερίδιο εισαγωγών έξι προϊόντων που καλύπτονται από τις ΑΕΠ υπερέβαινε το 50% 2 (βλ. πίνακα 6). Το 2013 τα μερίδια εισαγωγών δέκα προϊόντων που καλύπτονταν από ΑΕΠ υπερέβησαν το 50% 3. Η μη μετουσιωμένη αιθυλική αλκοόλη (22071000) είναι το προϊόν που εμφάνισε τη μεγαλύτερη αύξηση εισαγωγών (441%), γεγονός που εξηγείται κυρίως από το ότι το προϊόν αυτό κατά κανόνα δεν καλύπτεται από το ΓΣΠ και ο δασμός μάλλον ευνοούμενου κράτους (ΜΕΚ) που επιβάλλεται σε αυτό ανέρχεται σε 19 ευρώ/εκατόλιτρο (βλ. πίνακες 11 και 12 του παραρτήματος). Οι εισαγωγές μη μετουσιωμένης αιθυλικής αλκοόλης από το Πακιστάν βάσει ΑΕΠ περιορίζονταν από δασμολογική ποσόστωση. Το τμήμα που περιλαμβάνει τις συνεχείς, συνθετικές ή τεχνητές ίνες (κεφάλαιο 54) εμφάνισε επίσης σημαντική αύξηση κατά 85%, αλλά αντιστοιχεί μόλις στο 1,7% της αξίας των εισαγωγών βάσει των αυτόνομων εμπορικών προτιμήσεων (βλ. πίνακα 13 του παραρτήματος). Από τον πίνακα 13 προκύπτει ότι το μεγαλύτερο τμήμα από άποψη αξίας συνολικών εισαγωγών βάσει των ΑΕΠ, που είναι το βαμβάκι (κεφάλαιο 52), κατέγραψε αύξηση εισαγωγών της τάξης του 28,8%. Σημειώνεται ότι όσον αφορά το βαμβάκι και τα προϊόντα από βαμβάκι, το Πακιστάν είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής της ΕΕ μετά την Τουρκία. Στα τμήματα των ενδυμάτων κεφάλαια 61 και 62, που αντιστοιχούν από κοινού στο 34% περίπου των εισαγωγών από το Πακιστάν βάσει των ΑΕΠ, σημειώθηκαν αυξήσεις της τάξης του 37,4% και 49,8% αντιστοίχως. Οι εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ στην ΕΕ που εμπίπτουν στο κεφάλαιο 63, «άλλα υφαντουργικά είδη», αυξήθηκαν κατά 6,8%. 2 52082219, 52091200, 52091900, 52111200, 54078100 και 55134100. 3 52081219, 52081300, 52082219, 52082296, 52091200, 52091900, 52111200, 54078100, 55132100 και 55134100. - 6 -
Κατά την εξέταση των επιμέρους δασμολογικών κλάσεων που εμπίπτουν στις ΑΕΠ (βλ. ειδικότερα τον πίνακα 12 του παραρτήματος), οι κλάσεις αυτές εν γένει ακολουθούν την τάση των παγκόσμιων εισαγωγών στην ΕΕ και στις περισσότερες περιπτώσεις οι επιδόσεις των εισαγωγών από το Πακιστάν ήταν καλύτερες ή χειρότερες ανάλογα με το κατά πόσον οι εισαγωγές αυξάνονταν ή μειώνονταν. Σε είκοσι επτά δασμολογικές κλάσεις οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 40% (σε 10 από τις κλάσεις αυτές η αύξηση υπερέβη το 80%), ενώ οι εισαγωγές σε 18 κλάσεις μειώθηκαν (σε 12 από τις κλάσεις αυτές η μείωση υπερέβη το 20%). Σύμφωνα με τον πίνακα 12, οι κυριότερες αυξήσεις στις εισαγωγές καταγράφηκαν κυρίως στα προϊόντα των κεφαλαίων 52 (βαμβάκι) 4 και 61 (πλεκτά ενδύματα) 5. Ταυτόχρονα, οι μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφηκαν επίσης σε ορισμένα προϊόντα βαμβακιού 6. Μείωση κατέγραψαν επίσης τα περισσότερα προϊόντα του κεφαλαίου 63 (άλλα υφαντουργικά είδη) 7. Τα συνολικά διαφυγόντα δασμολογικά έσοδα της ΕΕ από τις ΑΕΠ εκτιμάται ότι ανήλθαν στο ποσό των 84,6 εκατ. ευρώ 8. Τα 10 εισαγόμενα βάσει των ΑΕΠ προϊόντα με τη μεγαλύτερη αξία εισαγωγών αντιπροσώπευαν το 62% των διαφυγόντων δασμολογικών εσόδων. 4.2 Επιπτώσεις στην παραγωγή και στις θέσεις εργασίας στην ΕΕ Στην παρούσα ενότητα εξετάζονται οι πιθανές επιπτώσεις των ΑΕΠ στην οικονομία της ΕΕ, οι οποίες υπολογίζονται κυρίως σε όρους παραγωγής της ΕΕ. Η ανάλυση βασίζεται στα δεδομένα Prodcom της Eurostat για την παραγωγή του τομέα της μεταποίησης της ΕΕ που εκτιμάται ότι αντιστοιχεί στα προϊόντα ΑΕΠ. Ωστόσο, λόγω ορισμένων κενών στα δεδομένα Prodcom (π.χ. για ορισμένα κράτη μέλη τα λεπτομερή δεδομένα είναι απόρρητα) και επειδή οι οκταψήφιοι κωδικοί της συνδυασμένης ονοματολογίας δεν αντιστοιχούν πάντα σε έναν ενιαίο κωδικό NACE, τα κατωτέρω αριθμητικά στοιχεία πρέπει να θεωρηθούν αμιγώς ενδεικτικά και για τον λόγο αυτό παρουσιάζονται συγκεντρωτικά. Στον πίνακα 4 περιλαμβάνονται η παραγωγή της ΕΕ27 (αξία της παραγωγής που πωλήθηκε) και η απασχόληση (συνολικός αριθμός) στη μεταποίηση το 2013 συνολικά (NACE τομέας Γ.10 έως Γ.32), στην κλωστοϋφαντουργία (NACE τομέας Γ.13 και Γ.20.60), στα ενδύματα (NACE τομέας Γ.14) και στη βιομηχανία δέρματος και δερμάτινων ειδών, συμπεριλαμβανομένων των υποδημάτων (NACE τομέας Γ.15). Το μερίδιο της παραγωγής στους τρεις υποτομείς σε σχέση με τη συνολική παραγωγή στον κλάδο της μεταποίησης μπορεί να θεωρηθεί πιο περιορισμένο, ενώ τα μερίδια της απασχόλησης είναι πιο σημαντικά. 4 Για παράδειγμα: 52081219, 52082296, 52092200, 52092900 και 52093200. 5 Για παράδειγμα: 61012090, 61034200, 61099020 και 61112090. 6 Για παράδειγμα: 52052300, 52052400, 52081190, 52081216, 52082190, 52085100 και 52093900. 7 Για παράδειγμα: 63039100, 63039990 και 63049200. 8 Τα στοιχεία σχετικά με τα διαφυγόντα δασμολογικά έσοδα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη με προσοχή, καθώς βασίζονται σε εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ οι οποίες μπορεί να μην είχαν πραγματοποιηθεί εάν δεν είχαν χορηγηθεί οι ΑΕΠ. - 7 -
Πίνακας 4: Παραγωγή και απασχόληση στον κλάδο της μεταποίησης στην ΕΕ27 το 2013 (σε χιλιάδες) Παραγωγή στον κλάδο της μεταποίησης Απασχόληση στον κλάδο της μεταποίησης Μερίδιο επί της Μερίδιο επί της Αξία (σε ευρώ) συνολικής παραγωγής Αριθμός συνολικής απασχόλησης Σύνολο 4 807 491 596 31 537 Κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα 67 574 110 1,4% 688 2,2% Ενδύματα 33 111 472 0,7% 1 176 3,7% Δέρματα 33 338 444 0,7% 451 1,4% Πηγή: οι υπολογισμοί βασίζονται σε δεδομένα Prodcom και δεδομένα για την απασχόληση της Eurostat Στον πίνακα 5 απεικονίζεται η μεταβολή στην παραγωγή και την απασχόληση στον κλάδο της μεταποίησης στην ΕΕ27 συγκρίνοντας κάθε φορά το προηγούμενο έτος με το επόμενο, για την περίοδο 2010 έως 2013. Ενώ η παραγωγή της ΕΕ27 στους τρεις υποτομείς αυξήθηκε το 2013, η απασχόληση εξαιρουμένου του τομέα του δέρματος μειώθηκε. Λεπτομερέστερη ανάλυση της παραγωγής της ΕΕ που εκτιμάται ότι αντιστοιχεί στα προϊόντα ΑΕΠ παρέχεται στον πίνακα 14 του παραρτήματος. Δεν είναι δυνατή η παρουσίαση αντίστοιχης ανάλυσης για την απασχόληση, καθώς τα στοιχεία που αφορούν την απασχόληση διατίθενται μόνο σε επίπεδο τομέα NACE διψήφιου κωδικού. Πίνακας 5: Μεταβολή στην παραγωγή και την απασχόληση στον κλάδο της μεταποίησης στην ΕΕ27 την περίοδο 2010-2013 Παραγωγή Απασχόληση 2011-10 2012-11 2013-12 2011-10 2012-11 2013-12 Σύνολο 8,6% 1,2% 1,2% -0,1% -1,4% -1,4% Κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα 6,8% -1,3% 1,5% -0,9% -2,2% -2,6% Ενδύματα -2,1% 1,2% 6,0% -4,4% -2,9% -4,5% Δέρματα 17,2% -3,3% 8,6% 2,2% 1,2% 0,2% Πηγή: δεδομένα Prodcom και δεδομένα για την απασχόληση της Eurostat. Στον πίνακα 6 παρουσιάζεται η αγορά της ΕΕ (παραγωγή της ΕΕ27 συν συνολικές εισαγωγές από χώρες εκτός της ΕΕ27 μείον συνολικές εξαγωγές σε χώρες εκτός της ΕΕ27) που εκτιμάται ότι αντιστοιχεί στα προϊόντα ΑΕΠ για τα διαφορετικά τμήματα της ΣΟ που καλύπτονται από τον κανονισμό, καθώς και το μερίδιο των εισαγωγών ΑΕΠ από το Πακιστάν. - 8 -
Πίνακας 6: Αγορά της ΕΕ27 που αφορά προϊόντα ΑΕΠ και μερίδιο των εισαγωγών από το Πακιστάν ανά τμήμα της ΣΟ Αγορά της ΕΕ27 που σχετίζεται με προϊόντα ΑΕΠ (σε δισ. ευρώ) Εισαγωγές ΑΕΠ από το Πακιστάν ως μερίδιο της αγοράς της ΕΕ Τμήμα ΣΟ 2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013 07 Βρώσιμα λαχανικά 157 148 159 169 2,7% 3,2% 6,9% 3,6% 22 Ποτά, αλκοολούχα υγρά και ξίδι 2,255 2,639 3,124 3,178 0,1% 0,7% 0,3% 1,7% 41 Δέρματα 1,214 1,547 1,186 1,400 1,3% 1,4% 1,7% 1,6% 42 Τεχνουργήματα από δέρμα 486 523 466 473 15,4% 16,8% 19,3% 20,2% 52 Βαμβάκι 2,796 3,260 2,801 3,142 10,5% 11,5% 9,7% 12,8% 54 Συνθετικές ή τεχνητές ίνες, συνεχείς 1,456 1,851 1,906 1,599 1,0% 0,7% 0,6% 1,6% 55 Συνθετικές ή τεχνητές ίνες, μη συνεχείς 578 706 613 616 8,1% 7,7% 7,4% 11,2% 61 Ενδύματα και συμπληρώματα του ενδύματος, πλεκτά 14,471 14,917 14,407 14,566 1,1% 1,3% 1,3% 1,7% 62 Ενδύματα και συμπληρώματα του ενδύματος, άλλα από τα πλεκτά 63 Άλλα έτοιμα υφαντουργικά είδη 4,327 4,434 3,790 3,906 3,4% 3,9% 4,6% 6,3% 6,826 7,120 5,108 5,134 3,3% 3,5% 4,6% 4,9% 64 Υποδήματα 9,317 9,871 9,630 9,889 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% Πηγή: υπολογισμοί με βάση δεδομένα Comext και Prodcom της Eurostat. Είναι δύσκολο να απομονωθούν οι πιθανές επιπτώσεις των εισαγωγών από το Πακιστάν βάσει των ΑΕΠ από μια σειρά άλλων παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή, την απασχόληση και τις αγορές της ΕΕ, όπως η ισχνή οικονομική ανάπτυξη ορισμένων κρατών μελών, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες, οι κύκλοι της επιχειρηματικής δραστηριότητας, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, τα επιτόκια κ.λπ. Είναι, ως εκ τούτου, δύσκολο να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα σχετικά με το κατά πόσον οι εισαγωγές στην ΕΕ από το Πακιστάν βάσει των ΑΕΠ επηρέασαν την παραγωγή και την απασχόληση στην ΕΕ, ιδίως σε πιο συγκεκριμένους τομείς ή προϊόντα. Παρόλα αυτά, θα μπορούσε να διατυπωθεί ως σκέψη ότι οι εισαγωγές από το Πακιστάν βάσει των ΑΕΠ ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την παραγωγή της ΕΕ στην περίπτωση που πληρούνται κριτήρια όπως αυτά που παρατίθενται κατωτέρω: σημειώθηκε μεγάλη αύξηση των εισαγωγών της ΕΕ από το Πακιστάν στην κατηγορία των προϊόντων ΑΕΠ το μερίδιο των εισαγωγών ΑΕΠ από το Πακιστάν στην αγορά της ΕΕ αυξήθηκε απότομα, και οι εν λόγω εισαγωγές κατέχουν μεγάλο μερίδιο στην αγορά της ΕΕ η παραγωγή στην ΕΕ σημείωσε αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης και το μερίδιο της παραγωγής της ΕΕ που συνδέεται άμεσα με τις εισαγωγές ΑΕΠ ήταν υψηλό. Στον πίνακα 7 παρουσιάζονται οι παράγοντες αυτοί συνδυαστικά σε επίπεδο τμήματος ΣΟ διψήφιου κωδικού (με τον όρο «παραγωγή ΑΕΠ της ΕΕ» νοείται η παραγωγή της ΕΕ που συνδέεται με προϊόντα ΑΕΠ). Από την εξέταση των αριθμητικών στοιχείων του πίνακα 7 δεν φαίνεται να προκύπτουν σαφή συμπεράσματα, καθώς κανένα από τα τμήματα δεν πληροί όλα τα κριτήρια. - 9 -
Τμήματα όπως οι συνεχείς συνθετικές ή τεχνητές ίνες (κεφάλαιο 54), οι μη συνεχείς συνθετικές ή τεχνητές ίνες (κεφάλαιο 55) και τα πλεκτά ενδύματα (κεφάλαιο 62) εμφανίζουν ποσοστά που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι αντιπροσωπεύουν μεγάλη αύξηση στις εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ από το Πακιστάν και μείωση στην παραγωγή της ΕΕ. Ωστόσο, για το κεφάλαιο 54 το μερίδιο αγοράς των εισαγωγών ΑΕΠ είναι περιορισμένο. Για τα κεφάλαια 55 και 62, το μερίδιο της παραγωγής της ΕΕ που επηρεάζεται είναι περιορισμένο, παρότι σημειώθηκε κάποια αύξηση στο μερίδιο των εισαγωγών ΑΕΠ στην αγορά της ΕΕ το 2013 σε σύγκριση με το 2012, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μέτρια. Όσον αφορά το κεφάλαιο 42, τεχνουργήματα από δέρμα, σημειώθηκε μείωση στην παραγωγή της ΕΕ σε συνδυασμό με σχετικά υψηλό μερίδιο εισαγωγών ΑΕΠ στην αγορά της ΕΕ. Ωστόσο, η αύξηση στις εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ του κεφαλαίου 42 θα μπορούσε να θεωρηθεί λιγότερο σημαντική (οι εισαγωγές βάσει των ΑΕΠ περιορίζονταν από δασμολογική ποσόστωση). Ένα γενικό συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί είναι ότι ο αντίκτυπος των εισαγωγών ΑΕΠ από το Πακιστάν στην παραγωγή της ΕΕ ήταν περιορισμένος. Οι εισαγωγές ΑΕΠ συνέβαλαν κατά πάσα πιθανότητα στην αύξηση του ανταγωνισμού των εισαγωγών στην αγορά της ΕΕ, ιδίως στα τμήματα προϊόντων στα οποία το Πακιστάν συγκαταλεγόταν ήδη μεταξύ των μεγαλύτερων προμηθευτών της ΕΕ. Ωστόσο, η πιθανή αυτή συμβολή στον ανταγωνισμό των εισαγωγών πρέπει να εξεταστεί σε σχέση με αυτή που συνδέεται με την πολύ πιο σημαντική αύξηση των εισαγωγών από τις χώρες δικαιούχους μηδενικού δασμού βάσει του ΣΓΠ. Πίνακας 7: Μεταβολή και μερίδια εισαγωγών, αγοράς και παραγωγής που σχετίζονται με προϊόντα ΑΕΠ Τμήμα ΣΟ Μεταβολή των εισαγωγών ΑΕΠ από το Πακιστάν την περίοδο 2013-12 Μερίδιο των εισαγωγών ΑΕΠ από το Πακιστάν στην αγορά της ΕΕ το 2012 Μερίδιο των εισαγωγών ΑΕΠ από το Πακιστάν στην αγορά της ΕΕ το 2013 Μεταβολή στην παραγωγή της ΕΕ την περίοδο 2013-12 07 Βρώσιμα λαχανικά -10,0% 6,9% 3,6% 8,3% 22 Ποτά, αλκοολούχα υγρά και ξίδι 441,3% 0,3% 1,7% -2,6% Μερίδιο της παραγωγής ΑΕΠ της ΕΕ στον τομέα NACE το 2013 41 Δέρματα 12,7% 1,7% 1,6% 10,9% 9,2% 42 Τεχνουργήματα από δέρμα 13,2% 19,3% 20,2% -8,3% 0,8% 52 Βαμβάκι 28,8% 9,7% 12,8% 2,7% 3,3% 54 Συνθετικές ή τεχνητές ίνες, συνεχείς 55 Συνθετικές ή τεχνητές ίνες, μη συνεχείς 61 Ενδύματα και συμπληρώματα του ενδύματος, πλεκτά 62 Ενδύματα και συμπληρώματα του ενδύματος, άλλα από τα πλεκτά 85,0% 0,6% 1,6% -20,8% 1,8% 40,9% 7,4% 11,2% -3,2% 0,7% 37,4% 1,3% 1,7% 7,2% 12,5% 49,8% 4,6% 6,3% -22,9% 3,8% 63 Άλλα έτοιμα υφαντουργικά είδη 6,8% 4,6% 4,9% -0,2% 11,0% 64 Υποδήματα 14,0% 0,3% 0,3% 7,0% 60,7% Πηγή: υπολογισμοί με βάση δεδομένα Comext και Prodcom της Eurostat. - 10 -
4.3 Επιπτώσεις στις θέσεις εργασίας, στη φτώχεια και στη βιώσιμη ανάπτυξη στο Πακιστάν Οι πλημμύρες που προκλήθηκαν από τους μουσώνες και έπληξαν το Πακιστάν από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2010 θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως η μεγαλύτερη φυσική καταστροφή στην ιστορία της χώρας. Σύμφωνα με πηγές των Ηνωμένων Εθνών, από τις πλημμύρες επλήγησαν περίπου 20 εκατομμύρια άνθρωποι, καθώς και το 20% της έκτασης του Πακιστάν, που αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 160 000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (το μέγεθος της Βουλγαρίας και της Σλοβακίας μαζί), με αποτέλεσμα 12 εκατομμύρια άνθρωποι να χρήζουν επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας. Σύμφωνα με την προκαταρκτική εκτίμηση αναγκών για την αποκατάσταση ζημιών που καταρτίστηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης και την κυβέρνηση του Πακιστάν, οι πλημμύρες εκτιμάται ότι προκάλεσαν άμεσες και έμμεσες καταστροφές αξίας 10 δισ. δολαρίων ΗΠΑ και ότι οι απαιτούμενες συνολικές δαπάνες αποκατάστασης και ανοικοδόμησης θα ανέλθουν σε 8,7 έως 10,8 δισ. δολάρια ΗΠΑ (που αντιστοιχούν στο 5,8% του ΑΕγχΠ και στο 4,5-5,3% του ΑΕγχΠ, αντίστοιχα) 9. Το κόστος ανοικοδόμησης, εάν κατανεμόταν σε τρία έτη και καλυπτόταν αποκλειστικά από την κυβέρνηση του Πακιστάν, θα αντιστοιχούσε στο 8-11% των συνολικών δαπανών περίπου σε σχέση με τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό του 2010-2011. Η γεωργία ήταν ο τομέας που επλήγη περισσότερο, καθώς αντιστοιχούσε στο 50% τουλάχιστον των εκτιμώμενων δαπανών για την αποκατάσταση των ζημιών. Πιο συγκεκριμένα, ζημιές υπέστησαν η παραγωγή ρυζιού και βαμβακιού (οι μεγαλύτερες σημειώθηκαν στις επαρχίες Sindh και Punjab που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 100% της βαμβακοπαραγωγής του Πακιστάν). Σύμφωνα με την εκτίμηση αναγκών για την αποκατάσταση ζημιών, ο βιομηχανικός κλάδος δεν επλήγη άμεσα σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, η βιομηχανία αναμενόταν να πληγεί σημαντικά από τις ζημιές σε βαμβάκι, ζαχαροκάλαμο και άλλες γεωργικές καλλιέργειες. Ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας, ο οποίος παρείχε το ένα τρίτο της προστιθέμενης αξίας της μεταποίησης, ήταν πιθανό να αντιμετωπίσει έντονες ελλείψεις εισροών λόγω της απώλειας 2 εκατομμυρίων δεμάτων βαμβακιού. Όσον αφορά το σύνολο της οικονομίας του Πακιστάν, σύμφωνα με την εκτίμηση αναγκών αποκατάστασης, οι πλημμύρες του 2010 αναμενόταν να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στον ρυθμό ανάπτυξης του πραγματικού ΑΕγχΠ, στον πληθωρισμό, στο μέγεθος του δημοσιονομικού ελλείμματος και στο ισοζύγιο πληρωμών 10. Ακόμη και πριν από τις πλημμύρες υπήρχαν αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση της οικονομίας του Πακιστάν, που πάσχιζε να επιστρέψει σε σταθερούς ρυθμούς από την περίοδο 2007/2008 όταν υπέστη εξωτερικούς και εσωτερικούς έντονους κλυδωνισμούς (βλ. πίνακα 8). 9 http://www.adb.org/sites/default/files/linked-documents/44372-01-pak-oth-02.pdf 10 Τον Σεπτέμβριο του 2013 το Πακιστάν συνήψε με το ΔΝΤ διευρυμένη συμφωνία ύψους 6,64 δισ. δολαρίων ΗΠΑ ως συνδρομή στην ανάκαμψη της οικονομίας, στην αποτροπή κρίσης του ισοζυγίου πληρωμών και την ανασυγκρότηση αποθεμάτων, στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και την ανάληψη εκτεταμένων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την τόνωση των επενδύσεων και της ανάπτυξης. - 11 -
Πίνακας 8: Ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας του Πακιστάν (ποσοστά, Ιούλιος-Ιούνιος) Μερίδιο ΑΕγχΠ 2009-10 2010-11 2011-12 2012-13 2013-14 ΑΕγχΠ 2,6 3,6 3,8 3,7 4,0 Γεωργία 21,2 0,2 2,0 3,6 2,7 2,7 Εκκοκισμός του βαμβακιού 0,6 7,3-8,5 13,8-2,9-1,3 Βιομηχανία 20,4 3,4 4,5 2,6 4,5 3,6 Μεταποίηση 13,4 1,4 2,5 2,1 4,6 4,5 Υπηρεσίες 58,4 3,2 3,9 4,4 5,1 4,4 Πηγή: Στατιστική υπηρεσία του Πακιστάν, Pakistan Economic Survey 2014-15 Το πρωταρχικό μέσο ανταπόκρισης της ΕΕ στις καταστροφές από πλημμύρες είναι η ανθρωπιστική βοήθεια. Εν προκειμένω, η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας στη συγκεκριμένη κρίση με αναλήψεις υποχρεώσεων άνω των 423 εκατ. ευρώ (150 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και 273 εκατ. ευρώ από τα κράτη μέλη της ΕΕ). Η ΕΕ πρότεινε επίσης μια δέσμη μέτρων για άμεση ανάκαμψη σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 16ης Σεπτεμβρίου 2010, ώστε να δοθεί συνέχεια στην πολύ σημαντική ανθρωπιστική βοήθεια που παρασχέθηκε. Η κυβέρνηση του Πακιστάν, ωστόσο, ενημέρωσε τη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, ότι είχε αποφασίσει να αναλάβει η ίδια την πλήρη ευθύνη για την αποκατάσταση και την ανοικοδόμηση μετά τις πλημμύρες. Πέραν της αναπτυξιακής βοήθειας της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διέθεσε το ποσό των 225 εκατ. ευρώ για αναπτυξιακή συνεργασία στο πλαίσιο του πολυετούς ενδεικτικού προγράμματος για το Πακιστάν για την περίοδο 2011-2013. Έμφαση δόθηκε στην αγροτική ανάπτυξη και στην εκπαίδευση. Οι συνέπειες των πλημμυρών ελήφθησαν υπόψη στο πλαίσιο των προγραμμάτων αυτών, όπου ήταν δυνατόν και σκόπιμο, σε συμφωνία με την κυβέρνηση του Πακιστάν. Στο πλαίσιο αυτό, οι ΑΕΠ είχαν ως στόχο την παροχή στήριξης για την οικονομική ανάκαμψη του Πακιστάν σε μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο ορίζοντα μέσω της αύξησης των εξαγωγών από το Πακιστάν προς την ΕΕ. Πιθανή ένδειξη του κόστους των πρόσθετων αυτών εξαγωγών για τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα μπορούσαν να θεωρηθούν τα διαφυγόντα δασμολογικά έσοδα της τάξης των 84,6 εκατ. ευρώ. Στον πίνακα 9 παρουσιάζονται ορισμένοι δείκτες οικονομικής και ανθρώπινης ανάπτυξης για το Πακιστάν σε σύγκριση με τη Νότια Ασία και χώρες χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος (ΧΧΜΕ). Από τον πίνακα προκύπτει ότι, ενώ οι περισσότεροι δείκτες για το Πακιστάν κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, η χώρα υστερεί σε σχέση με τις γειτονικές της χώρες της Νότιας Ασίας και με άλλες χώρες χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος. Το ίδιο ισχύει και για τον δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης του Πακιστάν, η τιμή του οποίου το 2013 ήταν 0,537, τοποθετώντας τη χώρα στην ομάδα των χωρών χαμηλής ανθρώπινης ανάπτυξης, και χαμηλότερα από τον μέσο όρο 0,588 των χωρών της Νότιας Ασίας. Συνολικά, το Πακιστάν καταλαμβάνει την 146η θέση σε σύνολο 183 χωρών όσον αφορά τον δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης. - 12 -
Πίνακας 9: Δείκτες ανάπτυξης για το Πακιστάν, τη Νότια Ασία και τις χώρες χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος (ΧΧΜΕ) Πακιστάν Νότια Ασία ΧΧΜΕ 2010 2013 2010 2013 2010 2013 Αύξηση ΑΕγχΠ (ετήσιο %) 1,6 4,4 9,1 6,6 7,6 5,8 Κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ (σε σταθερά δολάρια ΗΠΑ 2005) Αύξηση κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ (ετήσιο %) Κατά κεφαλήν ΑΕΕ, ΜΑΔ (σε σταθερά δολάρια ΗΠΑ 2011) 748 790 940 1 077 1 139 1 273-0,2 2,7 7,7 5,2 6,0 4,3 4 380,2 4 679,9 4 259,1 4 866,0 5 239,6 5 859,0 Εμπόριο (% επί του ΑΕγχΠ) 32,9 33,1 46,3 50,7 56,9 58,4 Άμεσες ξένες επενδύσεις, καθαρές εισροές (% επί του ΑΕγχΠ) 1,1 0,6 1,5 1,4 2,2 2,1 Αύξηση πληθυσμού (ετήσιο %) 1,8 1,7 1,3 1,3 1,5 1,5 Προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση, σύνολο (έτη) 66,1 66,6 66,1 66,9 65,7 66,4 Ποσοστό αλφαβητισμού, σύνολο ενηλίκων (% των ανθρώπων ηλικίας 55,4 61,4 70,6 15 ετών και άνω) Αναλογία αριθμού φτωχών ανθρώπων που ζουν με $1,25 την 12,7 29,0 25,2 ημέρα (ΜΑΔ) (% επί του πληθυσμού) Αναλογία αριθμού φτωχών ανθρώπων που ζουν με $2 την ημέρα 50,7 64,7 54,5 (ΜΑΔ) (% επί του πληθυσμού) Ποσοστό ολοκλήρωσης της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, συνολικά (% επί της αντίστοιχης 66,9 73,1 90,5 91,2 ηλικιακής ομάδας) Εγγραφή στο σχολείο, πρωτοβάθμια εκπαίδευση (% μεικτό) 94,8 92,1 110,4 105,7 Πηγή: Παγκόσμια Τράπεζα, Δείκτες Παγκόσμιας Ανάπτυξης Όσον αφορά ειδικότερα την απασχόληση, το πρόσφατο προφίλ της χώρας σχετικά με την αξιοπρεπή εργασία, το οποίο καταρτίστηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, παρέχει ολοκληρωμένη επισκόπηση (στον βαθμό που το επέτρεψαν τα διαθέσιμα δεδομένα) της κατάστασης και των εξελίξεων στο Πακιστάν όσον αφορά τους 10 δείκτες για την αξιοπρεπή εργασία που εξετάστηκαν 11. Στους περισσότερους δείκτες για τους οποίους κατέστη δυνατή η αξιολόγηση, το Πακιστάν σημείωσε κάποια πρόοδο κατά την περίοδο 2001-2013, όσον αφορά την κατάσταση τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. Ωστόσο, εξακολουθούσαν να υφίστανται ανισότητες μεταξύ των δύο φύλων, ενίοτε σημαντικές, εις βάρος των γυναικών. Στον πίνακα 15 του παραρτήματος απεικονίζεται η εξέλιξη του αριθμού των απασχολουμένων και της αναλογίας απασχόλησης προς τον πληθυσμό (το μερίδιο του πληθυσμού που βρίσκεται σε ηλικία εργασίας και το οποίο απασχολείται) στο Πακιστάν και στις επαρχίες του, και παρατηρείται ως έναν βαθμό μείωση των ποσοστών απασχόλησης. Στον πίνακα 16 του παραρτήματος απεικονίζονται οι μέσες μηνιαίες πραγματικές αποδοχές στο Πακιστάν και στις επαρχίες του. Παρότι οι πληροφορίες αυτές παρέχουν μια εικόνα των εξελίξεων όσον αφορά τις θέσεις εργασίας και τις κοινωνικές συνθήκες στο Πακιστάν, περισσότερο συγκεκριμένα στοιχεία, π.χ. σχετικά με την απασχόληση και τους μισθούς στον κλάδο, για παράδειγμα, της κλωστοϋφαντουργίας είτε σε εθνικό είτε σε επαρχιακό επίπεδο, δεν ήταν διαθέσιμα. Ωστόσο, 11 http://www.ilo.org/islamabad/whatwedo/publications/wcms_316668/lang--en/index.htm - 13 -
ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία του Πακιστάν. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών του Πακιστάν, ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας αντιπροσωπεύει σχεδόν το 8% του ΑΕγχΠ, συμβάλλει κατά 50-60% στα συνολικά έσοδα της χώρας από τις εξαγωγές, αντιστοιχεί στο 46% του συνόλου του κλάδου της μεταποίησης και παρέχει απασχόληση στο 38% του εργατικού δυναμικού του κλάδου της μεταποίησης. Η οικονομία του Πακιστάν έχει επιδείξει ανθεκτικότητα και πρόσφατα έχει παρουσιάσει δείγματα ανάκαμψης (βλ. πίνακα 8 ανωτέρω), παρότι εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, λόγω, μεταξύ άλλων, των συνεχών εκτεταμένων ελλείψεων ισχύος και της ασταθούς κατάστασης όσον αφορά την ασφάλεια 12. Ωστόσο, είναι δύσκολο να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα σχετικά με τον πιθανό αντίκτυπο των ΑΕΠ στην ανάπτυξη, την απασχόληση και τη φτώχεια στο Πακιστάν. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα πρόσφατα και συναφή δεδομένα για την εκπόνηση λεπτομερέστερης ανάλυσης. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι θα ήταν δύσκολο να απομονωθεί ο πιθανός αντίκτυπος των ΑΕΠ από άλλους εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομική μεγέθυνση, την απασχόληση και τη βιώσιμη ανάπτυξη στο Πακιστάν. Παρόλα αυτά, λαμβανομένου υπόψη του μεριδίου της ΕΕ στις εξαγωγές του Πακιστάν παγκοσμίως, ιδίως όσον αφορά τον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης, καθώς και της σχετικής σημασίας του κλάδου της κλωστοϋφαντουργίας για την οικονομία του Πακιστάν, συμπεριλαμβανομένης της απασχόλησης, οι ΑΕΠ μπορεί να συνέβαλαν στην οικονομική ανάκαμψη. Το συμπέρασμα αυτό φαίνεται ότι υποστηρίζεται ως έναν βαθμό από το γεγονός ότι οι εισαγωγές στην ΕΕ από το Πακιστάν, συνολικά και για τους βασικούς τομείς εξαγωγών, μετά την ανάκαμψη που σημείωσαν από τη χρηματοπιστωτική κρίση της περιόδου 2007/2008, μειώθηκαν ή έμειναν σταθερές το 2012, αλλά ανέκαμψαν εκ νέου το 2013 (βλ. σχήμα 4). 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 Σχήμα 2: Εισαγωγές στην ΕΕ από το Πακιστάν - Κατηγορίες βασικών προϊόντων (σε χιλιάδες ευρώ) 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 42 Τεχνουργήματα από δέρμα 52 Βαμβάκι 61 Πλεκτά ενδύματα 62 Υφασμένα ενδύματα 63 Άλλα υφαντουργικά είδη 12 Βάσει των στοιχείων της οικονομικής έρευνας για το Πακιστάν για την περίοδο 2014-2015, εκτιμάται ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα ζημίες για την οικονομία που ανέρχονταν ετησίως σε έναν μέσο όρο της τάξης των 13 δισ. ευρώ κατά τα οικονομικά έτη από το 2010-2011 έως το 2013-2014. - 14 -
5. Συμπεράσματα Οι ΑΕΠ που χορηγήθηκαν στο Πακιστάν αποτέλεσαν μέρος της δέσμης μέτρων της ΕΕ για την παροχή βοήθειας στο Πακιστάν για τη βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ανάκαμψή του από τις καταστρεπτικές συνέπειες των κατά πάσα πιθανότητα χειρότερων πλημμυρών στην ιστορία της χώρας. Στο πρωτόγνωρο αυτό πλαίσιο, ο στόχος των ΑΕΠ ήταν να τονώσουν τον τομέα των εξαγωγών του Πακιστάν, ώστε να συμβάλει στη μελλοντική του οικονομική ανάπτυξη, παρέχοντας χρονικά περιορισμένες δασμολογικές μειώσεις σε βασικές εισαγωγές από το Πακιστάν, οι οποίες αναμενόταν να έχουν μόνο περιορισμένες αρνητικές συνέπειες στην εγχώρια αγορά της ΕΕ. Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι οι ΑΕΠ εκπλήρωσαν τον στόχο της παροχής στήριξης για την οικονομική ανάκαμψη του Πακιστάν. Από τα διαθέσιμα δεδομένα προκύπτει επίσης ότι ο αντίκτυπος στην παραγωγή της ΕΕ ήταν μάλλον περιορισμένος. Επιπλέον, οι εισαγωγές προϊόντων ΑΕΠ από το Πακιστάν μπορεί να συνέβαλαν στην αύξηση του ανταγωνισμού στην αγορά της ΕΕ, ιδίως σε ορισμένους τομείς στους οποίους το Πακιστάν συγκαταλεγόταν ήδη μεταξύ των μεγαλύτερων προμηθευτών της αγοράς της ΕΕ. Ωστόσο, η σημαντικότερη αύξηση εισαγωγών προϊόντων ΑΕΠ από δικαιούχους μηδενικού δασμού βάσει του ΣΓΠ έχει κατά πάσα πιθανότητα συμβάλει περισσότερο σε αυτή την αύξηση του ανταγωνισμού των εισαγωγών. Παρόλα αυτά, δεν είναι δυνατόν να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα σχετικά με τον αντίκτυπο που μπορεί να είχαν οι ΑΕΠ στην οικονομία και στην απασχόληση στην ΕΕ, ή στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην εξάλειψη της φτώχειας και στη βιώσιμη ανάπτυξη του Πακιστάν. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι είναι δύσκολο να απομονωθούν οι πιθανές επιπτώσεις των ΑΕΠ από άλλους σημαντικούς παράγοντες όπως η συνολική οικονομική κατάσταση στην ΕΕ και στο Πακιστάν, οι κύκλοι της επιχειρηματικής δραστηριότητας, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες, οι πολιτικές και τα προγράμματα για τη βιομηχανία και την απασχόληση κ.λπ. Η έλλειψη συγκεκριμένων και συναφών δεδομένων, ιδίως όσον αφορά την απασχόληση και τους μισθούς στο Πακιστάν, αποτελεί επίσης περιοριστικό παράγοντα. * * * - 15 -