Επίδειξη της αποδοτικότητας των πόρων μέσω καινοτόμων, ολοκληρωμένων συστημάτων ανακύκλωσης απόβλητων για τις απομακρυσμένες περιοχές PAVEtheWAySTE LIFE14 ENV/GR/000722 Παραδοτέο Α2.2 Στρατηγικό Σχέδιο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας συντάχθηκε στο πλαίσιο της Δράσης Α.2: Οργάνωση της στρατηγικής για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων για τις απομακρυσμένες κοινότητες της Αρχαίας Ολυμπίας και της Νάξου.
Περίληψη Η παρούσα τεχνική έκθεση συντάχθηκε στο πλαίσιο του συγχρηματοδοτούμενου Ευρωπαϊκού Έργου LIFE-Περιβάλλον Επίδειξη της αποδοτικότητας των πόρων μέσω καινοτόμων, ολοκληρωμένων συστημάτων ανακύκλωσης απόβλητων για τις απομακρυσμένες περιοχές με ακρωνύμιο «PAVEtheWAySTE» (Demonstrating resource efficiency through innovative, integrated waste recycling schemes for remote areas). Αποτελεί μέρος της Δράσης Α.2. του έργου LIFE PAVEtheWAySTE «Οργάνωση της στρατηγικής για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων για τις απομακρυσμένες κοινότητες της Αρχαίας Ολυμπίας και της Νάξου». Υπεύθυνοι για την υλοποίησή του είναι οι Δήμοι της Αρχαίας Ολυμπίας (OLYMPIA) και της Νάξου & Μικρών Κυκλάδων (NAXOS), σε στενή συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (NTUA). Το πρόγραμμα αποσκοπεί στην πρώτη πιλοτική εφαρμογή της διαλογής στην πηγή των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) που παράγονται στους απομακρυσμένους Δήμους Αρχαίας Ολυμπίας και Νάξου & Μικρών Κυκλάδων, με στόχο την μετέπειτα επεξεργασία τους σε καινοτόμα, ολοκληρωμένα συστήματα ανακύκλωσης για την ανάκτηση υλικών υψηλής ποιότητας. Στόχος της παρούσας έκθεσης είναι η ανάπτυξη ενός στρατηγικού σχεδίου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, σε συμφωνία με την Κοινοτική Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/ΕΚ. Βασικά στοιχεία του στρατηγικού σχεδίου είναι η ανάπτυξη της Διαλογής των Απορριμμάτων στην Πηγή (ΔσΠ) σε τουλάχιστον χαρτί, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί και η επεξεργασία τους με βιώσιμο τρόπο. Το σχέδιο θα βρίσκεται σε συμφωνία επίσης με την Οδηγία περί υγειονομικής ταφής 1999/31/ΕΚ, καθώς περιλαμβάνει και τη χωριστή συλλογή των οργανικών για την περαιτέρω αξιοποίησή τους, αποφεύγοντας την τελική τους διάθεση με ταφή. Η στρατηγική της ολοκληρωμένης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων έχει σχεδιαστεί με βάση τις ιδιαιτερότητες του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, περιβαλλοντικά κριτήρια και τεχνικοοικονομικά ζητήματα βιωσιμότητας. Ο εν λόγω Δήμος αποτελεί μια περίπτωση ηπειρωτικής (απομακρυσμένης) περιοχής, και ως τέτοια, αντιμετωπίζει εντονότερα προβλήματα και επιπρόσθετες δυσκολίες στην ορθή διαχείριση των απορριμμάτων. Για τη σύνταξη της παρούσας έκθεσης λήφθηκαν υπόψη πληροφορίες από το περιφερειακό (Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας 2008, υπό αναθεώρηση 2016) και το εθνικό σχέδιο διαχείρισης (2015), καθώς και στοιχεία από την ευρωπαϊκή εμπειρία και τις καλές πρακτικές για ζητήματα προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος. Τέλος επισημαίνεται ότι για τη σύνταξη του παρόντος παραδοτέου, λήφθηκε υπόψη και ο "Οδηγός Σύνταξης Τοπικού Σχεδίου Αποκεντρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων" του ΕΣΔΝΑ (2015).
Executive Summary The present report was prepared under the co-financed European LIFE-Environment project "Demonstrating resource efficiency through innovative, integrated waste recycling schemes for remote areas" with acronym «PAVEtheWAySTE». It is part of Action A.2. of the project LIFE PAVEtheWAySTE, entitled: Organisation of the strategy for Integrated Solid Waste Management for the remote communities of Naxos and Olympia." Responsible for its implementation are the Municipalities of Naxos and Small Cyclades Islands (NAXOS) and Olympia (OLYMPIA), in close cooperation with the National Technical University of Athens (NTUA). The project aims at the demonstration of the first pilot implementation of separate collection of municipal solid waste (MSW) produced in remote areas of Naxos and Small Cyclades islands and Ancient Olympia, with a view to their subsequent processing using innovative, integrated recycling systems for the efficient recovery of high quality materials in order to be forwarded to the local market for recyclables. The aim of this report is to develop a strategic plan for the integrated management of solid waste of a selected area of Ancient Olympia, in accordance with EU Directive - Framework 2008/98/EC. Key elements of the strategic plan is the development of the sorting of waste at source at least for paper, plastic, metal, glass in order to be processed in a sustainable way. The plan will be also in line with the Landfill Directive 1999/31/EC, and includes the separate collection of organic for their further exploitation, avoiding their (uncontrolled) disposal in landfills. The strategy for integrated management of solid waste has been designed based on the specific characteristics of Ancient Olympia Municipality, the environmental and technical criteria for sustainability. The aforementioned Municipality is a case of remote, distant region, and as such, is facing intense problems and additional difficulties in the proper management of waste. For the preparation of this report information from the regional (Region of Western Greece, 2008) and the national waste management plan (2015) were taken into account, as well as data from the European experience and good practices on environmental protection and management. Finally, it is noted that for the preparation of this deliverable, the "Guidelines for developing a Local Plan for Decentralised Waste Management" of ESDNA (2015) was also considered.
Περιεχόμενα Περίληψη... 3 Executive Summary... 4 1. Εισαγωγή... 10 1.1. Προϋποθέσεις για έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό... 10 1.2. Στόχος του παραδοτέου... 11 2. Τάσεις στην Ε.Ε. & Θεσμικό Πλαίσιο Διαχείρισης ΑΣΑ... 14 2.1. Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Ε.Ε.... 14 2.2. Κοινοτική νομοθεσία και στόχοι που απορρέουν... 16 2.2.1. Οδηγία για τα Απόβλητα 2008/98/ΕΚ... 16 2.2.2. Οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας... 16 2.2.3. Οδηγία 1999/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής αποβλήτων... 18 2.3. Εθνική Νομοθεσία και θεσμοθετημένοι στόχοι... 18 2.3.1. Νόμος 4042/2012, ΦΕΚ 24 Α /2012 13.02.2012... 18 2.3.2. ΚΥΑ 29407/3508, ΦΕΚ 1572Β/16.12.2002... 19 2.3.3. ΚΥΑ 50910/2727, ΦΕΚ 1909Β/22.12.2003... 20 2.3.4. Νόμος 2939/2001, ΦΕΚ 179Α/2001... 21 2.3.5. Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (2015)... 22 3. Υφιστάμενη Κατάσταση στη Διαχείριση των Αποβλήτων των επιλεγμένων απομακρυσμένων περιοχών του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας... 25 3.1. Γενικές Πληροφορίες... 25 3.2. Πληθυσμός στόχος του έργου και διαχρονική εξέλιξη... 25 3.3. Χαρακτηριστικά των περιοχών στόχων του έργου... 29 3.4. Υφιστάμενες υποδομές και υπό σχεδιασμό έργα για τη διαχείριση των αποβλήτων στις περιοχές στόχους του έργου... 30 3.4.1. Συλλογή και μεταφορά ΑΣΑ... 30 3.4.2. Ανακύκλωση... 31 3.4.3. Επεξεργασία και διάθεση αποβλήτων... 31 3.5. Έργα υπό σχεδιασμό... 32 3.6. Αναγκαιότητα για ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων στις περιοχές στόχους του έργου 36 4. Ποσότητες και ποιοτική σύσταση Αστικών Στερεών Αποβλήτων των επιλεγμένων απομακρυσμένων περιοχών του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας... 37 4.1. Προσδιορισμός των Αστικών Στερεών Αποβλήτων... 38
4.2. Παραγόμενες ποσότητες ΑΣΑ των επιλεγμένων απομακρυσμένων περιοχών του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας... 41 4.3. Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ στις επιλεγμένες απομακρυσμένες περιοχές του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας... 43 4.4. Εκτίμηση της παραγωγής ΑΣΑ στις επιλεγμένες απομακρυσμένες περιοχές του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας... 43 5. Ποσοτικοποίηση των στόχων εκτροπής και ανακύκλωσης στις επιλεγμένες απομακρυσμένες περιοχές του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας... 45 5.1. Στόχοι Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών... 45 5.2. Στόχοι Διαλογής Βιοαποβλήτων... 46 5.3. Ποσοτικοποίηση των στόχων ανά περιοχή εφαρμογής του έργου... 46 6. Οργάνωση του στρατηγικού σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων στο Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας... 48 6.1. Εισαγωγή... 48 6.2. Σχεδιασμός συστήματος ΔσΠ των ΑΣΑ... 48 6.2.1. Επιλογή κατηγοριών ΑΣΑ... 48 6.2.2. Οργάνωση συστήματος ΔσΠ των ΑΣΑ... 50 6.3. Οργάνωση επεξεργασίας προδιαλεγμένων ΑΣΑ... 54 6.4. Έλεγχος και αξιολόγηση του συστήματος διαχείρισης ΑΣΑ... 57 6.4.1. Εφαρμογή ΔσΠ των ΑΣΑ... 57 6.4.2. Επεξεργασία προδιαλεγμένων υλικών... 58 6.5. Σχέδιο ευαισθητοποίησης Δήμου Νάξου και μικρών Κυκλάδων... 60 7. Βιβλιογραφία... 66 Εικόνες Εικόνα 1 Διαχρονική εξέλιξη της κατανομής των μεθόδων διαχείρισης ΑΣΑ στην ΕΕ 27 για τα έτη 1995 2009... 15 Εικόνα 2 Κατανομή των μεθόδων διαχείρισης ΑΣΑ στην ΕΕ 27... 15 Εικόνα 3 Ιεράρχηση επιλογών για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων... 21 Εικόνα 4. Σημεία ανακύκλωσης στο Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας... 31 Εικόνα 5 Εποχιακή κατανομή της παραγωγή ΑΣΑ το 2015, στη ΔΕ Αρχαίας Ολυμπίας... 42 Εικόνα 6: Προτεινόμενο σύστημα ΔσΠ βιοαποβλήτων για τις εξεταζόμενες περιοχές του Δήμου Νάξου και μικρών Κυκλάδων.... 51 Εικόνα 7: Προτεινόμενο σύστημα ΔσΠ ανακυκλώσιμων για τις εξεταζόμενες περιοχές του Δήμου. 52 Εικόνα 8 Περιοχή εφαρμογής του 1ου πράσινου σημείου στην οριοθετημένη περιοχής της Τ.Κ. Πελοπίου του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας... 53
Εικόνα 9 Περιοχή εφαρμογής του 2ου πράσινου σημείου στην οριοθετημένη περιοχής της Τ.Κ. Πλατάνου του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας... 53 Εικόνα 10 Περιοχή εφαρμογής του 3 ου, 4 ου & 5 ου πράσινου σημείου στην οριοθετημένη περιοχής της Τ.Κ. Αρχαίας Ολυμπίας και Δρούβας του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας... 54 Πίνακες Πίνακας 1 Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΑΣΑ... 24 Πίνακας 2 Στόχοι αποβλήτων συσκευασίας.... 24 Πίνακας 3. Κατανομή μόνιμου πληθυσμού του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας (πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 2011).. 26 Πίνακας 4. Αριθμός κάδων συλλογής σύμμεικτων ΑΣΑ ανά δημοτική ενότητα... 31 Πίνακας 5. Αριθμός κάδων συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών ανά δημοτική ενότητα... 31 Πίνακας 6. Εξοπλισμός για την υλοποίηση των προβλεπόμενων έργων (πηγή: Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, 2015)... 35 Πίνακας 7. Κατηγοριοποίηση Αστικών Στερεών Αποβλήτων με βάση τον Ε.Κ.Α.... 38 Πίνακας 8 Κατηγοριοποίηση Υλικών Συσκευασίας με βάση τον Ε.Κ.Α.... 39 Πίνακας 9 Κατηγοριοποίηση ΑΗΗΕ με βάση τον Ε.Κ.Α.... 40 Πίνακας 10 Κατηγοριοποίηση Ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών με βάση την τεχνολογία, την εφαρμογή και τον ΕΚΑ (ΕΜΠ, 2010)... 40 Πίνακας 11 Παραγωγή και διαχρονική εξέλιξη ΑΣΑ στις επιλεγμένες περιοχές της ΔΕ Αρχαίας Ολυμπίας... 41 Πίνακας 12. Σύσταση παραγόμενων απορριμμάτων για το Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας... 43 Πίνακας 13 Παραγωγή και ποιοτική σύσταση ΑΣΑ στην Αρχαία Ολυμπία... 44 Πίνακας 14 Επικαιροποιημένοι στόχοι προδιαλογής αποβλήτων, για το Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας.. 47
Ευχαριστίες Η παρούσα έκθεση με τίτλο «Στρατηγικό Σχέδιο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας» δημιουργήθηκε με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος LIFE 2014-2020, το χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ για το Περιβάλλον και την Κλιματική Δράση. Η εν λόγω έκθεση αποτελεί το δεύτερο παραδοτέο (Α.2.2) της Δράσης Α.2 Οργάνωση της στρατηγικής για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων για τις απομακρυσμένες κοινότητες της Αρχαίας Ολυμπίας και της Νάξου του έργου «Επίδειξη της αποδοτικότητας των πόρων μέσω καινοτόμων, ολοκληρωμένων συστημάτων ανακύκλωσης απόβλητων για τις απομακρυσμένες περιοχές» (Demonstrating resource efficiency through innovative, integrated waste recycling schemes for remote areas) με ακρωνύμιο PAVEtheWAySTE (LIFE14 ENV/GR/000722). Η έκθεση είναι διαθέσιμη στο website του έργου: http://pavethewayste.eu/ Το έργο υλοποιείται από τους ακόλουθους εταίρους: Συντονιστής: Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων - NAXOS Εταίροι: Cartif Τεχνολογικό Κέντρο- CARTIF Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο NTUA Δήμος Αρχαίας Ολυμπίας - OLYMPIA LIFE PAVEtheWAySTE 8
Συντομογραφίες ΑΣΑ ΧΑΔΑ ΔσΠ ΒΑΑ ΟΔΣΑ ΧΥΤ ΑΥ ΣΜΑΥ ΣΜΑ Αστικών Στερεών Αποβλήτων Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων Διαλογής στην Πηγή Βιοαποδομήσιμων Αστικών Στερεών Αποβλήτων Ολοκληρωμένη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Χώρους Υγειονομικής Ταφής Ανακυκλώσιμα Υλικά Σημείων Μεταφόρτωσης Ανακυκλώσιμων Υλικών Σημείων Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων LIFE PAVEtheWAySTE 9