5. ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΚΟΠΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΕ- ΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΕΣ ΑΠΟΚΑΤΑ- ΣΤΑΣΕΙΣ. Στο χώρο της Οδοντιατρικής, ως ιδανική αποκατάσταση θεωρείται εκείνη στην οποία μεταξύ των άλλων παραμέτρων επιτυγχάνεται τέλειος δεσμός μεταξύ του υλικού αποκατάστασης και του οδοντικού ιστού. Κατά συνέπεια, γίνεται εύκολα αντιληπτή η σημασία που έχει η ποιότητα και η μορφολογία της προς αποκατάσταση επιφάνειας. Εικόνα 5.1.: SEI εικόνα κοιλότητας από εγγλυφίδα καρβιδίου απιοειδούς τύπου. Η επιφάνεια πρέπει να διαθέτει αδρότητα ώστε να δίνει τη δυνατότητα να διαποτιστεί από το σύστημα των συγκολλητικών παραγόντων, χωρίς όμως η αδρότητα αυτή να είναι τόσο μεγάλη ώστε να υποκρύπτει τον
κίνδυνο εγκλεισμού αέρα στην αποκατάσταση. Τα περιστροφικά εργαλεία κοπής δημιουργούν μια σύνθετη επιφάνεια η οποία εμφανίζει, σε συνδυασμό, αδρότητα, κυματισμούς, υποσκαφές, ομαλότητα και άλλες παρόμοιες «ανωμαλίες» επιφάνειας. Ο συνδυασμός αυτών των μορφών δημιουργεί το συνολικό προφίλ της επιφάνειας. Εικόνα 5.2.: SEI εικόνα κοιλότητας από εγγλυφίδα αδαμαντοκόνεως απιοειδούς τύπου. Η επιφάνεια που δημιουργείται από τις εγγλυφίδες καρβιδίου και τα διαμάντια αναφέρεται ως «galling» δηλαδή «πληγωμένη» ή «γδαρμένη». Οι λεπτές ραβδώσεις σχετίζονται με στιγμιαίες επαφές των ιστών με τις κοπτικές λεπίδες των εγγλυφίδων. Αυτό συμβαίνει γιατί τα κοπτικά άκρα των εγγλυφίδων δρουν σαν αποτριπτικά σημεία που χαράσσουν την, ελαστικά και πλαστικά, παραμορφωμένη επιφάνεια, καθώς περιστρέφεται η εγγλυφίδα.
Εικόνα 5.3.: Λεπτομέρεια από την προηγούμενη εικόνα (SEI 100X). Η αποκοπή των σκληρών οδοντικών ιστών, αποτελεί πολύπλοκη και μικτή διαδικασία κατά την οποία μετέχουν πληθώρα παραμέτρων, χωρίς όμως να έχει διευκρινισθεί και ερμηνευτεί πλήρως το συνολικό εύρος του φαινομένου αυτού. Η αποκοπή των ΣΟΙ αποτελεί εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία από πλευράς φυσιολογίας. Με την έννοια ότι προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, χρησιμοποιούνται σειρά εργαλείων, εργαζόμενων επί βιολογικού υποστρώματος, με μεγάλη ποικιλία φυσικών και κυρίως μηχανικών ιδιοτήτων,επί ενός ανομοιογενούς και εξαιρετικά ευαίσθητου υποστρώματος, στο κέντρο του οποίου ανιχνεύεται ένα άθροισμα αγγείων και νεύρων. Επιβεβαίωση των παραπάνω αποτελεί η πολυετής επί ογδόντα τουλάχιστον χρόνια διάσταση απόψεων σχετικά με την ερμηνεία των όρων «αποτελεσματικότητα κοπής» (cutting effectiveness) και «επιπτώσεις
κοπής» (cutting efficiency). Εικόνα 5.4.: Λεπτομέρεια από εικόνα κοιλότητας από εγγλυφίδα καρβιδίου απιοειδούς τύπου (SEI 1600Χ). Με τον πρώτο όρο περιγράφεται αποκλειστικά η ποσοτική ικανότητα ενός εργαλείου να αποκόπτει σκληρό οδοντικό ιστό, ενώ, με τον δεύτερο όρο περιγράφεται η σχέση της καταβαλλόμενης προσπάθειας ως προς το τελικό αποτέλεσμα κοπής. Συγκεκριμένα, οι επιπτώσεις από την αποκοπή είναι σοβαρότερες όταν οι ανεπιθύμητες εκδηλώσεις από τους ΣΟΙ ή τον πολφό παρουσιάζουν αύξηση.
Εικόνα 5.5.: Λεπτομέρεια από την προηγούμενη εικόνα (SEI 100X). Μια φθαρμένη εγγλυφίδα είναι ικανή να αποκόπτει μεγαλύτερες ποσότητες ΣΟΙ, εφόσον της ασκηθεί υπέρμετρη πίεση, σε σχέση με την κοπτική της ικανότητα σε ήπιες συνθήκες. Στην περίπτωση όμως αυτή, ενώ αυξάνεται η αποτελεσματικότητα της κοπής, αυξάνεται και η παραγόμενη θερμοκρασία, άρα επιδεινώνονται οι επιπτώσεις απ αυτήν. Οι παράμετροι που διέπουν την κοπή σχετίζονται με: την ποιότητα και τη φύση της εγγλυφίδας, τη συχνότητα περιστροφής, την εξασκούμενη πίεση,
τη δομή του ιστού και γενικά του αποκοπτόμενου υλικού. Εντούτοις, έχει παρατηρηθεί ότι η κοπή, η διαδικασία δηλαδή να διαιρείται κάποιο υλικό σε δύο μέρη δημιουργώντας νέες επιφάνειες, είναι προϊόν δύο βασικών μηχανισμών. Ο πρώτος απ αυτούς είναι μηχανισμός εξάσκησης διατμητικών τάσεων (shear stresses) και ο δεύτερος εφελκυστικών τάσεων (tensile stresses). Κατά την περιστροφή της εγγλυφίδας, το πρόσθιο μέτωπο του κοπτικού άκρου κάθε πτερυγίου εξασκεί έντονες διατμητικές τάσεις σε μικρή επιφάνεια από το υλικό με το οποίο έρχεται σε επαφή, με αποτέλεσμα την απόσπαση τεμαχιδίων και την εκτόξευσή τους μακριά από το κοπτικό χείλος οπότε και εξαλείφεται η τάση αυτή. Αμέσως μετά, η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται σε άλλη επιφάνεια με κυκλική εξάσκηση διατμητικών τάσεων και την εξάλειψή τους μετά την απόσπαση της κάθε μικροποσότητας υλικού. Εικόνα 5.6.: Πρότυπο αποκοπής. Τα ξέσματα των ιστών και γενικά τα προϊόντα από την εξάσκηση των διατμητικών τάσεων ολισθαίνουν στο πρόσθιο χείλος του πτερυγίου της εγγλυφίδας και καθηλώνονται στη γωνία καθαρισμού, από την οποία, στη συνέχεια, εκτοξεύονται λόγω της αναπτυσσόμενης φυγοκέντρου δύναμης.
Εικόνα 5.7.: Πρότυπο αποκοπής και κίνηση πτερυγίου εγγλυφίδας. Προκειμένου οι εγγλυφίδες να είναι ικανές να ενεργοποιήσουν τις διατμητικές και εφελκυστικές τάσεις στους ιστούς, πρέπει να είναι αιχμηρές, να κατασκευάζονται από κράματα που παρουσιάζουν μεγάλη σκληρότητα και υψηλό μέτρο ελαστικότητας μεγαλύτερο από το αποκοπτόμενο υλικό και να λειτουργούν επ αυτού μέσω της εξάσκησης έντονης πίεσης.
Εικόνα 5.8.: Εικόνα αυτοκαθαριζόμενης εγγλυφίδας από αδαμαντόκονη. Η μεγάλη σκληρότητα και το υψηλό μέτρο ελαστικότητας είναι απαραίτητα ώστε να συγκεντρώνεται η εξασκούμενη διατμητική τάση σε μικρή επιφάνεια, έτσι ώστε να υπερβαίνει τη διατμητική αντοχή του αποκοπτόμενου υλικού.
Εικόνα 5.9.: Η προηγούμενη εγγλυφίδα υπό το Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο (SEI 25X). Προκειμένου να εισέλθει η εγγλυφίδα στη μάζα των οδοντικών ιστών απαιτείται εξάσκηση ισχυρών τάσεων, καθώς μια σειρά παραγόντων εμποδίζουν τη διείσδυση αυτή. Από τη στιγμή που η εγγλυφίδα εμβυθίζεται στη μάζα των ιστών, η όλη διαδικασία της κοπής διέπεται από τη σχέση ταχύτητας περιστροφής του εργαλείου, σχεδιασμού των πτερυγίων του, ροπής της χειρολαβής και του μέτρου της συνοχής του αποκοπτόμενου υλικού (modulus of rupture-toughness). Υπάρχει, επίσης, ισχυρή σχέση μεταξύ του σχεδιασμού της εγγλυφίδας και της απαραίτητης δύναμης που πρέπει να εξασκηθεί προκειμένου να αποκοπούν ευκολότερα οι ιστοί. Έτσι, όσο ταχύτερα κινείται η εγγλυφίδα και όσο μεγαλύτερος όγκος ιστών επιδιώκεται να αφαιρεθεί τόσο υψηλότερες είναι οι απαιτούμενες δυνάμεις από τη χειρολαβή, διότι σε αντίθετη περίπτωση η χειρολαβή θα ακινητοποιηθεί λόγω υπέρβασης των εξασκούμενων τάσεων από τις απαιτούμενες για την κοπή τάσεις.
Εικόνα 5.10.: Η προηγούμενη εγγλυφίδα υπό το Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο (SEI 120X). Εικόνα 5.11.: Εικόνα εγγλυφίδας από αδαμαντόσκονη. Προκειμένου να ξεκινήσει η διαδικασία της αποκοπής οι εξασκούμενες δυνάμεις πρέπει να ξεπεράσουν ένα κρίσιμο σημείο (critical value). Κατά συνέπεια, όσο αιχμηρότερη είναι η εγγλυφίδα τόσο μικρότερη είναι η επιφάνεια, όπου συγκεντρώνονται οι απαραίτητες τάσεις και συνεπώς, ευκολότερη η εκκίνηση της διαδικασίας
κοπής. Αντίθετα, όταν τα κοπτικά χείλη της εγγλυφίδας είναι αμβλέα, τότε η εξασκούμενη δύναμη πρέπει να είναι πολύ ισχυρότερη προκειμένου να αποσπαστούν τα μικροτεμαχίδια των ιστών. Μεταξύ αδαμαντοφόρων και πτερυγιοφόρων εγγλυφίδων παρουσιάζονται πολλά κοινά σημεία στο πρότυπο της αποκοπής ιστών και υλικών αλλά και πολλές μικροδιαφορές ως προς τη λειτουργία τους πάνω σ αυτά. Έτσι, τα αδαμαντοφόρα εργαλεία παρουσιάζουν εξαιρετικά οξύαιχμα χείλη στο άκρο των κόκκων τους, τα οποία όμως είναι τυχαία και ακατάστατα προσανατολισμένα. Ταυτόχρονα, παρατηρείται ότι οι κόκκοι από αδαμαντόσκονη παρουσιάζουν συνήθως αρνητικές γωνίες κοπής. Ως εκ τούτου, όταν χρησιμοποιούνται για την αποκοπή συμπαγών υλικών, κάποια μέρη απ αυτά θα αποσπαστούν με τη μορφή τεμαχιδίων, αλλά μεγάλο μέρος από το υλικό θα μετακινηθεί πλευρικά, παράλληλα με την πορεία του κοπτικού εργαλείου. Εικόνα 5.12.: SEI εικόνα κοιλότητας από εγγλυφίδα αδαμαντοκόνεως απιοειδούς τύπου. Επειδή το φαινόμενο αυτό παρουσιάζει μεγάλη συχνότητα, λόγω του μεγάλου αριθμού των κόκκων, είναι ευνόητο ότι αποσπώνται συνεχώς μεγάλα τεμαχίδια από το αποκοπτόμενο υλικό.
Εικόνα 5.13.: Λεπτομέρεια από εικόνα κοιλότητας από εγγλυφίδα carbide crosscut απιοειδούς τύπου (SEI 100Χ). Οταν όμως οι εγγλυφίδες από αδαμαντόσκονη αποκόπτουν ψαθυρό υλικό (brittlematerial), επαναλαμβάνεται σε μικρό βαθμό το προηγούμενο πρότυπο αποκοπής, αλλά η μεγάλη μάζα των ιστών αποκόπτεται μέσω της εξάσκησης εφελκυστικών τάσεων, με τους κόκκους από το διαμάντι να εξασκούν τάσεις υπό μορφή σφήνας, δημιουργώντας μεγάλο αριθμό ρωγμών στη μάζα του υλικού. Ακριβώς γι αυτόν τον λόγο, οι εγγλυφίδες από διαμάντι παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις στην αποκοπή αδαμαντίνης, σε σύγκριση με τις εγγλυφίδες με πτερύγια, ενώ αντίθετα στην οδοντίνη οι επιδόσεις αυτές αντιστρέφονται. Ο μηχανισμός κοπής των περιστροφικών κοπτικών εργαλείων αφήνει στην επιφάνεια της παρασκευασμένης κοιλότητας μια στοιβάδα που αποτελείται από τεμαχίδια της αποκοπείσας οδοντικής ουσίας γνωστής ως ζώνη ξεσμάτων. Το στρώμα αυτό είναι προϊόν της κατάτμησης του υδροξυαπατίτη και του κολλαγόνου και χημικά αποτελείται από ξέσματα απατίτη μήκους 0,5-1,5 μm και από οργανικά φιλμ πάχους μεγαλύτερου του 0,5 μm, που περιέχουν μεγάλα ποσά αζώτου, θείου και άνθρακα. Κρίνεται λοιπόν αναγκαία η χρήση αδροποιητικών ή τροποποιητικών παραγόντων, οι οποίοι έχουν κάθε φορά διαφορετική επίδραση στην αφαίρεση της ζώνης ξεσμάτων, και αυτό, γιατί αυτή
η ζώνη και η ανθεκτικότητα της σε οξέα βρίσκεται σε άμεση εξάρτηση με το είδος των χρησιμοποιούμενων περιστροφικών κοπτικών εργαλείων. Ως αδροποιητική ουσία χρησιμοποιείται το φωσφορικό οξύ 37 % για 15 sec ενώ έχει χρησιμοποιηθεί κιτρικό οξύ 10 % για 60 sec, ταννικό οξύ 25 % για 15-60 sec, πολυακρυλικό οξύ 10 % για 20 sec και μαλεϊκό οξύ 10 % για 10 sec. Έτσι, η διαπερατότητα της οδοντίνης, μετά την παρασκευή της κοιλότητας, είναι πολύ χαμηλή ανεξάρτητα από τον τύπο των εγγλυφίδων και το βάθος της κοιλότητας. Μετά την εφαρμογή του αδροποιητικού παράγοντα η διαπερατότητα της οδοντίνης που παρασκευάστηκε με εγγλυφίδες από χάλυβα αυξήθηκε σημαντικά, ενώ, αντίθετα, η αύξηση της διαπερατότητας της οδοντίνης που παρασκευάστηκε από διαμάντια δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Παρόμοια επίδραση στη διαπερατότητα της οδοντίνης είχε και ο συνδυασμός βάθους κοιλότητας και τύπου περιστροφικών κοπτικών εργαλείων. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η ποσότητα και η ποιότητα της ζώνης ξεσμάτων επηρεάζεται από τον τύπο των περιστροφικών κοπτικών εργαλείων. Τα διαμάντια παράγουν μια εκτεταμένη, καλά συγκροτημένη άμορφη επιφάνεια ανθεκτική στην δράση των οξέων. Αντίθετα, η ζώνη ξεσμάτων που παράγεται από τη χρήση των εγγλυφίδων διαλύεται σημαντικά με τη χρήση αδροποιητικών-τροποποιητικών παραγόντων. Εικόνα 5.14.: SEI εικόνα κοιλότητας από εγγλυφίδα carbide crosscut (SEI 1000Χ), Εικόνα 5.15.: Εγγλυφίδα carbide crosscut (SEI 25Χ), Εικόνα 5.16.: SEI εικόνα κοιλότητας από κεραμική εγγλυφίδα (SEI 2000Χ). Η παρασκευή κοιλοτήτων με περιστροφικά κοπτικά εργαλεία προσφέρεται για αποκατάσταση με αμάλγαμα και ποικιλία άμεσων ή έμμεσων πολυμερών συστημάτων, κεραμικών συστημάτων και Ceromers( κεραμικών πολυμερών). Η αποκοπή σκληρών οδοντικών ιστών με εγγλυφίδες και διαμάντια έχει τόσο πλεονεκτήματα όσο και μειονεκτήματα. Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα διακρίνονται: Είναι μια οικεία, καλά γνωστή διαδικασία. Προσφέρει τη δυνατότητα ακριβούς αποκοπής, με πλήρως διακρίσιμα όρια. Είναι εύκολη στον χειρισμό. Ο επεμβαίνων έχει άψογη απτική αισθητικότητα της επέκτασης των ορίων της κοιλότητας, ενώ πολύ καλή είναι και δυνατότητα οπτικής παρακολούθησης της αποκοπής. Η δημιουργία των ξεσμάτων ελέγχεται από το «ξέπλυμα» μέσω του νερού που εκτοξεύεται από τη χειρολαβή και την ισχυρή αναρρόφηση.
Αντίθετα, στα μειονεκτήματα μπορούμε να εντάξουμε το ότι: Η χρήση περιστροφικών κοπτικών εργαλείων προκαλεί πόνο στους περισσότερους ασθενείς, οπότε κρίνεται απαραίτητη η εφαρμογή τοπικής αναισθησίας. Η δόνηση που δημιουργείται προκαλεί σπασίματα και μικρορωγμές στην οδοντική επιφάνεια. Ο θόρυβος που παράγεται είναι ενοχλητικός για τους περισσότερους ασθενείς. Είναι εύκολο να συμβεί υπεραποκοπή οδοντικής ουσίας, αν ο επεμβαίνων χάσει τον έλεγχο ή μετακινηθεί ο ασθενής. Χρησιμοποιημένες εγγλυφίδες, ιδιαίτερα, όταν έχουν κατ επανάληψη αποστειρωθεί, αυξάνουν τη θερμοκρασία και τον κίνδυνο πρόκλησης αμετάκλητης πολφικής βλάβης. Ο απαραίτητος καταιονισμός νερού παρεμβαίνει στην όραση του επεμβαίνοντος. Η συχνή χρήση και αποστείρωση των χειρολαβών προκαλεί την σχετικά γρήγορη καταστροφή τους οπότε απαιτείται αντικατάστασή τους, γεγονός που είναι ιδιαίτερα δαπανηρό. Η χρήση των λιπαντικών μέσων για τις χειρολαβές επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα του δεσμού μεταξύ οδοντίνης και πολυμερών υλικών αποκατάστασης. Τέλος, έχουν χαμηλή ικανότητα αποκοπής όταν εφαρμοσθούν σε δυσανάλογα μεγάλο φορτίο. Σε όλες τις διαδικασίες αφαίρεσης σκληρών οδοντικών ιστών πρέπει να λαμβάνεται σοβαρότατα υπόψη η πολφική λειτουργία και η διατήρηση της ακεραιότητας του πολύτιμου αυτού οργάνου. Η υδραυλική αγωγιμότητα της οδοντίνης (hydraulic conductance / conductivity), ο τρόπος δηλαδή αλλά και η ευκολία με την οποία το υγρό των οδοντινοσωληναρίων διατρέχει τη μάζα της εναπομένουσας οδοντίνης σχετίζεται απόλυτα με το αίσθημα του πόνου. Η υδραυλική αγωγιμότητα είναι άμεση προέκταση της οδοντινικής διαπερατότητας (permeability) που σχετίζεται άμεσα με τον αριθμό των εκτιθέμενων οδοντινοσωληναρίων, τη διάμετρό τους, την απόστασή τους από το σώμα του πολφού ή το μυλικό θάλαμο, την ακεραιότητα ή μη της οδοντίνης και οπωσδήποτε από την παρουσία ή μη της ζώνης των ξεσμάτων, που παράγονται από την αποκοπή με τη βοήθεια περιστροφικών κοπτικών εργαλείων. Ανάλογα με το βάθος της βλάβης ή της παρασκευής, ο αριθμός των οδοντινοσωληναρίων μπορεί να κυμαίνεται από 20.000/mm2 έως 70.000/mm2 και μεγαλώνει όσο η κοιλότητα πλησιάζει προς τον πολφό. Όταν ένα ερέθισμα έρθει σε επαφή με την οδοντίνη, με τη μορφή ρεύματος αέρα ή νερού, τροποποίησης του ph κατά τη διάσπαση υδατανθράκων, παρουσία όξινων διαλυμάτων και εκτροχιστικών διαδικασιών, τότε επέρχεται κίνηση και αυξομείωση του όγκου του υγρού των οδοντινοσωληναρίων και κατά συνέπεια, όλη αυτή η διαδικασία προκαλεί πόνο στον ασθενή. Ο πόνος μπορεί να μη γίνεται αντιληπτός όταν έχει προηγηθεί αναισθησία του εκτροχιζόμενου δοντιού, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν επισυμβαίνουν ανεπιθύμητες καταστάσεις που μπορεί να επηρεάσουν αργότερα την υγεία και την ακεραιότητα του πολφού. Αν και εφόσον ο εκτροχισμός γίνει χωρίς την παρουσία νερού ή ακόμα και με πλημμελή διαβροχή της αποκοπτόμενης επιφάνειας της οδοντίνης, παρατηρείται εξάτμιση του υγρού από τα ανοικτά στόμια των
οδοντινοσωληναρίων. Στην περίπτωση αυτή επιβάλλεται η αναπλήρωση του κυτταροπλασματικού υγρού από τον πολφό προς τα οδοντινοσωληνάρια και μετακίνηση των σωμάτων των οδοντινοβλαστών. Αν το ερέθισμα εξακολουθεί να εφαρμόζεται για ικανό χρονικό διάστημα, τότε προκαλείται πολφική υπεραιμία, που αν ξεπεράσει το χρόνο των 15 δευτερολέπτων, προκαλείται θερμικό τραύμα και είναι πολύ πιθανή η πρόκληση μη αντιστρεπτής βλάβης στον πολφό. Αναφέρθηκε σε προηγούμενη ενότητα ότι κατά την αποκοπή των σκληρών οδοντικών ιστών εξασκούνται μηχανικές τάσεις και θερμικές αυξομειώσεις από τα διάφορα εργαλεία, που εξαρτώνται από το είδος του εργαλείου, την ποιότητα της επιφάνειάς του (λεία, αυλακωτή, κοκκώδης), την ακεραιότητά του, την ταχύτητα περιστροφής του, την εκκεντρότητά του, την εφαρμοζόμενη πίεση, την τεχνική και ποιότητα της ψύξης, το χρόνο που αφιερώνεται, την ποιότητα του ιστού αλλά και το πάχος της εναπομένουσας οδοντίνης. Εικόνα 5.17.: Εγγλυφίδα carbide fissurotomy. Το πάχος της εναπομένουσας οδοντίνης είναι αντιστρόφως ανάλογο με την αύξηση της θερμοκρασίας στο μυλικό θάλαμο και αναπαρίσταται με μια εξίσωση θερμοδυναμικής Η = Κ.Α.(t2-t1)/D, όπου Η δηλώνεται η ποσότητα της θερμότητας που διαχέεται στον πολφό, Κ η θερμική αγωγιμότητα της οδοντίνης, Α η έκταση της επιφάνειας της οδοντίνης, t2-t1 η μεταβολή της θερμοκρασίας στον πολφό και D το πάχος της εναπομένουσας οδοντίνης. Εικόνα 5.18.: Εγγλυφίδα carbide μικροσυντηρητικών αποκαταστάσεων.
Γενικότερα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι οδοντίατροι δεν αναζητούν με επιμονή κάτι νέο που θα αντικαταστήσει εξ ολοκλήρου τα περιστροφικά κοπτικά εργαλεία. Στην επανορθωτική οδοντιατρική, για την καθημερινή κλινική πράξη, τα εργαλεία αυτά εξακολουθούν να παρέχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα όταν χρησιμοποιούνται σωστά. Τελευταία, χρησιμοποιούνται και ηλεκτρικές χειρολαβές σαν ένα τροποποιημένο μοντέλο χρήσης του airotor, με ελάχιστο θόρυβο, μέγιστη ακρίβεια αποκοπής και υψηλή ροπή στρέψεως. Ωστόσο, έχουν υψηλό κόστος και χρήζουν βελτιώσεων, σε ό,τι αφορά στην αποστείρωση τους, αλλά και τροποποιήσεων, σε ό,τι αφορά στις δισκέτες λειτουργίας τους. Έτσι, προς το παρόν, είναι μάλλον απίθανο για τις άλλες μεθόδους να αντικαταστήσουν τα περιστροφικά κοπτικά εργαλεία στην αποκοπή σκληρών οδοντικών ιστών. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί η πλέον πρόσφατη εξέλιξη στον χώρο των περιστροφικών κοπτικών εργαλείων, που αναφέρεται στην παραγωγή εγγλυφίδων, των οποίων η κεφαλή, δηλαδή το κοπτικό τμήμα τους, αποτελείται από πολυμερές υλικό και συγκεκριμένα, από πολύ-αιθυλ-κετόνη. Ο λόγος που προκάλεσε την παραγωγή αυτών των εγγλυφίδων είναι το γεγονός ότι οι συμβατικές εγγλυφίδες από αδαμαντόκονη ή από καρβίδιο του τουνγκστενίου έχουν τάση, ιδιαίτερα όταν λειτουργούν σε απασβεστιωμένο ή σε τερηδονισμένο ιστό, να αφαιρούν εξαιρετικά μεγάλες ποσότητες χωρίς να μπορούν να διαχωρίσουν τις υγιείς οδοντικές μάζες από τις τερηδονισμένες. Εικόνα 5.19.: Εικόνα πολυμερων εγγλυφίδων.
Οι εγγλυφίδες με πολυμερή κεφαλή λειτουργούν σε χειρολαβές χαμηλών ταχυτήτων (500-800 rpm) και έχουν την ικανότητα να αφαιρούν μόνο τους κατεστραμμένους και αποδομημένους σκληρούς οδοντικούς ιστούς, ενώ αντίθετα, όταν εισέλθουν στις υγιείς στιβάδες, αδρανοποιούνται λόγω άμβλυνσης των κοπτικών τους χειλέων. Στη σύγχρονη οδοντιατρική, η εισαγωγή και η ανάπτυξη νέων συστημάτων συγκολλητικών παραγόντων έχει ελαχιστοποιήσει την ανάγκη δημιουργίας ειδικού σχήματος κατά την παρασκευή κοιλοτήτων. Το γεγονός αυτό έδωσε στον οδοντίατρο τη δυνατότητα να αναζητήσει νέες μεθόδους παρασκευής κοιλοτήτων, χωρίς την ανάγκη επέκτασης και την άνευ λόγου αφαίρεση άθικτης οδοντικής ουσίας. Οι σύγχρονες τεχνικές συντηρητικής παρασκευής κοιλοτήτων προσπερνούν την ανάγκη δημιουργίας σχήματος περιγράμματος, αντοχής και συγκράτησης. Η αποκλειστική, μέχρι σήμερα, χρήση των περιστροφικών κοπτικών εργαλείων φαίνεται να δημιουργεί σταδιακά περιθώριο για την ανάπτυξη και καθιέρωση νέων τεχνικών. Τέτοιες τεχνικές είναι: η αεροαποτριβή (air / powder abrasive systems), η χημικομηχανική αφαίρεση της τερηδόνας (chemomechanical caries removal), η παρασκευή κοιλοτήτων μέσω της χρήσης υπερήχων (παλλόμενα εργαλεία) (ultrasonicfinishing), τα laser αποκοπής σκληρών οδοντικών ιστών (lasers), η ατραυματική τεχνική αποκατάστασης (atraumatic restorative treatment / ART). Οι τεχνικές αυτές παρουσιάζουν ποικιλία πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων, όπως αυτά περιγράφηκαν σε προηγούμενο κεφάλαιο, αλλά περιορίζονται στην αφαίρεση τερηδονισμένων ιστών ή την προετοιμασία οδοντικών επιφανειών για την υποδοχή εμφρακτικών υλικών. Αδυνατούν, όμως, πλήρως να παρουσιάσουν επιδόσεις ή δυνατότητες σε πολλά άλλα πεδία της επανορθωτικής οδοντιατρικής, όπως είναι η παρασκευή κολοβωμάτων για την υποδοχή προσθετικών εργασιών, η διαμόρφωση και σχηματοποίηση πολυμερών υλικών και τέλος, η λείανση και στίλβωση των κάθε είδους αποκαταστάσεων.