Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Ενότητα 5: Πηγές Πρωτογενών Δεδομένων Λοΐζου Ευστράτιος Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων-Kατεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Σκοπός της ενότητας αυτής είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές την σπουδαιότητα καθώς και τις μεθόδους συλλογής πρωτογενών στοιχείων. 4
Περιεχόμενα ενότητας ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. 5
1.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Εφόσον τα δευτερογενή στοιχεία δεν επαρκούν, ο ερευνητής προχωρά στην αναζήτηση πρωτογενών στοιχείων. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος, η δημοσκόπησης (survey research), δίνει στοιχεία για : τη στάση, τη γνώμη, τα πιστεύω, την προτιθέμενη και εκδηλωθείσα συμπεριφορά, τη γνώση, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά,κτλ των καταναλωτών. Η συλλογή τους μπορεί να γίνει με διάφορες μεθόδους, οι οποίες επηρεάζονται από δύο παραμέτρους: Βαθμός δόμησης. Βαθμός αμεσότητας ή συγκάλυψης. 6
ΔΟΜΗΣΗ. 2.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Αναφέρεται στην δυνατότητα τροποποίησης των ερωτήσεων και των απαντήσεων για τον ερωτώμενο. Όταν οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις είναι αυστηρά καθορισμένες έχουμε υψηλή δόμηση και το αντίθετο (χαμηλό βαθμό δόμησης). 7
3.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΜΕΣΟΤΗΤΑ - ΣΥΓΚΑΛΥΨΗ. Αναφέρεται στην έκταση που ο ερωτώμενος γνωρίζει το αντικείμενο. Μία άμεση μέθοδος κάνει γνωστό το αντικείμενο με τις ερωτήσεις της, ενώ αντίθετα Μία έμμεση μέθοδος προσπαθεί να αποκρύψει το αντικείμενο της μελέτης. 8
4.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΔΟΜΗΜΕΝΗ-ΑΜΕΣΗ/ΜΗ ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΗ. Χρησιμοποιούνται τυποποιημένες ερωτήσεις προκειμένου Να εξασφαλιστεί ότι ο ερωτώμενος θα απαντήσει στην ίδια ακριβώς ερώτηση. Πιστεύετε ότι το κράτος θα πρέπει να δαπανήσει περισσότερα ή λιγότερα χρήματα για την παιδεία; Να διαθέσει περισσότερα. Να διαθέσει λιγότερα. 9
5.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΔΟΜΗΜΕΝΗ-ΑΜΕΣΗ/ΜΗ ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΗ( συνέχεια). Ούτε περισσότερα ούτε λιγότερα. Δεν έχω γνώμη. Σαφής σκοπός της ερώτησης με περιορισμένες και καθορισμένες απαντήσεις. 10
6.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ: Οι ερωτώμενοι απαντούν εύκολα στις ερωτήσεις. Ανάλυση και επεξεργασία εύκολη. ΜΕΙΟΝΕΛΤΗΜΑΤΑ: Μπορεί να αναγκαστεί ο ερωτώμενος να δώσει απάντηση σε ένα θέμα που δεν έχει γνώση. Κάποιες ερωτήσεις μπορεί να παραλειφθούν δημιουργώντας αναξιοπιστία στα αποτελέσματα. Ο ερευνητής θα πρέπει να είναι προσεκτικός και να περιλαμβάνει όλες τις πιθανές απαντήσεις. Η δημοσκόπηση ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. 11
7.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΔΟΜΗΤΗ-ΑΜΕΣΗ/ΜΗ ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΗ. Ο σκοπός της μελέτης είναι γνωστός, η ερώτηση όμως είναι ανοιχτή. π.χ., Ποια είναι η γνώμη σας για την παιδεία και την ανάγκη για αυξημένες δαπάνες; Η ερώτηση αποτελεί ένα είδους ερέθισμα για να απαντήσει ο ερωτώμενος. Έχει θετικά και αρνητικά στοιχεία. 12
8.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΔΟΜΗΤΗ-ΑΜΕΣΗ/ΜΗ ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΗ (συνέχεια). Έμπειρος ερευνητής αποσπά μία πιο ακριβή εικόνα για το τι πιστεύει ο ερωτώμενος. Εντούτοις η παρουσία του μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικά αποδεκτές απαντήσεις. Δυσκολία στην επεξεργασία των στοιχείων (Νέες μεθοδοι). Κατάλληλη τεχνική για εξερευνητική έρευνα. 13
9.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΔΟΜΗΤΗ-ΈΜΜΕΣΗ/ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΗ. Αποσκοπούν στο να αποκαλύψουν τα κίνητρα των ερωτώμενων. Κύριο χαρακτηριστικό τους η απόκρυψη του σκοπού της μελέτης. Με χρήση τυποποιημένου αλλά καμουφλαρισμένου ερεθίσματος. Αν και τυποποιημένη η ερώτηση, οι ερωτώμενοι μπορούν να απαντήσουν ελέυθερα. 14
10.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΔΟΜΗΤΗ-ΈΜΜΕΣΗ/ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΗ (συνέχεια). Παρουσιάζουν τα ίδια θετικά και αρνητικά με την προηγούμενη κατηγορία. Κατάλληλη τεχνική για εξερευνητική έρευνα παρά για περγραφική ή αιτιολογική. Λιγότερο χρησιμοποιούμενη μέθοδος. Προσπαθεί να συνδυάσει τα πλεονεκτήματα των έμμεσων/συγκεκαλυμμένων με τα πλεονεκτήματα της ανάλυσης και επεξεργασίας που παρουσιάζουν οι δομημένες τεχνικές. 15
11.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΔΟΜΗΤΗ-ΈΜΜΕΣΗ/ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΗ (συνέχεια). Προσπαθούν να διερευνήσουν τη στάση των ερωτώμενων (εστιάζουν στο τι πραγματικά γνωρίζουν). Π.χ., για να ανακαλύψει τις στάσεις για την παιδεία, ρωτάει τι γνωρίζει ο καταναλωτής πάνω στο θέμα. 16
12.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗΣ. Συστηματική συλλογή πληροφοριών από τους ερωτώμενους με σκοπό την καταννόηση ή την πρόβλεψη της συμπεριφοράς του τμήματος του πληθυσμού που μας ενδιαφέρει. ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ: Δειγματοληψία (sampling). Σχεδιασμό του ερωτηματολογίου (questionnaire design). Συμπλήρωση του ερωτηματολογίου, (questionnaire administration). Ανάλυση στοιχείων (data analysis). 17
13.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ. 1. ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. Αποστολή ερωτηματολογίου ταχυδρομικά. Συνοδευτικό γράμμα όπου εξηγεί τους σκοπούς της μελέτης, το απόρρητο των στοιχείων και αποτελεσμάτων και παρακαλεί των ερωτώμενο για τη συμμετοχή του. 18
1.ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ. Στοιχίζει λιγότερο. εξασφαλίζει ανωνυμία. Δεν υπάρχει επιρροή του ερευνητή στις απαντήσεις. Οι ερωτώμενοι δεν πιέζονται χρονικά για τις απαντήσεις. Κατάλληλη για προσωπικές, ευαίσθητες ερωτήσεις. 19
2.ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ. Χαμηλότερο ποσοστό επιστροφής. Έλλειψη ελέγχου για τη λήψη του ερωτηματολογίου. Μη συμπλήρωση από αναλφάβητους. Μη δυνατότητα επεξήγησης ασαφών ερωτήσεων. Ακατάλληλη για ανοικτές ερωτήσεις. Αργός ρυθμός επιστροφής ερωτηματολογίων. 20
14.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ. 2. ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. Συμπλήρωση ερωτηματολογίου τηλεφωνικά (διάβασμα ερωτήσεων από τον Η/Υ. 21
1.ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ. Χαμηλό κόστος - εποπτεία ερευνητή ταχύτητα. Υψηλός αριθμός συμπληρωμένων ερωτηματολογίων. Δυνατότητα προσαρμογής ερωτήσεων. 22
2.ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Σε κάποιο βαθμό επιρροή του ερευνητή στις απαντήσεις. Απευθύνεται μόνο σε αυτούς που έχουν τηλέφωνο. Όχι κατάλληλη για μεγάλα ερωτηματολόγια. Αδυναμία κλήσης απόρρητων αριθμών τηλεφώνου. 23
15.ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ. 3. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. 24
1.ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ. Μεγαλύτερο ποσοστό συμπληρωμένων ερωτηματολογίων. Δυνατότητα προσαρμογής. Επιτρέπει τη διευκρίνηση ασαφών ερωτήσεων. Δυνατή η χρήση οπτικών εικόνων. 25
2.ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Δύσκολη η εποπτεία του ερευνητή. Ακριβή μέθοδος. Ο ερευνητής επηρεάζει τις απαντήσεις. Δίνονται κοινωνικά αποδεκτές απαντήσεις. 26
Τέλος Ενότητας
Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Λοίζου Ευστράτιος. «Μεθοδολογία Έρευνας». Έκδοση: 1.0. ΦΛΩΡΙΝΑ 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 28
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 29
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 30