1 Ε.Δ.Ε.Υ.Α ΕΝΩΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ Διαβάθμιση προτεραιοτήτων για ενιαία εφαρμογή δεικτών απόδοσης δικτύων ύδρευσης στις ΔΕΥΑ «ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ» ΛΑΡΙΣΑ 7-8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2016 Χρήστος Μπίμης Διευθυντής Υπηρεσιών Δ.Ε.Υ.Α Λιβαδειάς
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αξιοσημείωτη ώθηση στη ικανοποιητική λειτουργία ενός συστήματος παροχής νερού (επιχείρηση-δευα) σε αποδεκτό κόστος, είναι η αξιολόγηση της απόδοσης του η όποια παρέχει τη βάση για μια περαιτέρω αναλυτική διερεύνηση. Η απόδοση αποτιμάται επιλέγοντας κατάλληλους δείκτες απόδοσης (Performance Indicators/PI). 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ H γενική ιδέα-αντίληψη είναι η ανάγκη-δυνατότητα που πρέπει να υφίσταται για σύγκριση με άλλες όμοιες επιχειρήσεις. (Benchmarking-Συγκριτική αξιολόγηση) Η αποτίμηση της απόδοσης επιτρέπει να αξιολογείται η αποτελεσματικότητα, η αξιοπιστία και το κόστος των υφιστάμενων υποδομών καθώς και να καταγράφεται ο βαθμός ικανοποίησης της κοινωνίας από τη λειτουργία τους. 3
ΟΡΙΣΜΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ (PI) ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (Benchmarking) ΣΤΟΧΟΙ 4
ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Δείκτης απόδοσης (PI) είναι μια παράμετρος ή μια τιμή που παράγεται από άλλες παραμέτρους και παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία μιας δραστηριότητας ή μιας διαδικασίας ή ενός οργανισμού με έννοια που εκτείνεται πέρα από αυτή την υπολογισμένη τιμή της ίδιας παραμέτρου. Τυπικά εκφράζονται ως αριθμητικές σχέσεις μεταξύ μεταβλητών Για παράδειγμα: Η μέση τιμή των λίτρων του νερού που παρέχεται ανά άτομο ανά ημέρα.. 5
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ Οι δείκτες πρέπει να είναι συγκρίσιμοι. Αυτό είναι δυνατό να γίνει βασικά αν υπολογίζονται ως ποσότητες ή κλάσματα (αναλογίες). Ένας δείκτης πρέπει να είναι απλός να υπολογισθεί και κατανοήσιμος. Ένα σύστημα δεικτών πρέπει να είναι αρκετά περιεκτικό ώστε να καλύπτει όλα τα πεδία τομείς της απόδοσης των δεικτών ύδρευσης (ΔΕΥΑ) αλλά ταυτόχρονα απλό στη χρήση και κατανοητό από τις άλλες επιχειρήσεις. 6
ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ 7 Οι δείκτες απόδοσης εμπεριέχουν τον υπολογισμό των μεταβλητών των δεδομένων που παράγονται από την ανάλυση της εκτελούμενης υπηρεσίας. Οι μεταβλητές που επιλέγονται θα πρέπει να είναι εύκολα κατανοήσιμες. Ο υπολογισμός τους θα πρέπει να γίνεται με ακρίβεια χρησιμοποιώντας τον διαθέσιμο εξοπλισμό και τους διαθέσιμους πόρους. Να διευκολύνουν τη σύγκριση. Θα πρέπει να αναφέρονται σε γεωγραφική περιοχή και ο χρόνο.
ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ Να είναι συναφείς με τον δείκτη απόδοσης που θα προκύψει 8 Παραδείγματα μεταβλητών: Ο αριθμός των συνδέσεων, ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός, το συνολικό μήκος του δικτύου, το ετήσιο κόστος κλπ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (BENCHMARKING) Είναι μία μέθοδος που χρησιμοποιείται στην διοίκηση επιχειρήσεων ή οργανισμών για την αξιολόγηση των διαφόρων πτυχών λειτουργίας τους, με μέτρο σύγκρισης την καλύτερη πρακτική (best practice) στον τομέα τους. Μπορεί να είναι ένα μεμονωμένο γεγονός αλλά συχνά αντιμετωπίζεται ως μία συνεχής διαδικασία όπου οι επιχειρήσεις προσπαθούν να βελτιώσουν τις πρακτικές τους. 9
ΣΤΟΧΟΙ Ένας στόχος είναι μια αποφασισμένη τιμή ενός δείκτη απόδοσης η οποία πρέπει να επιτευχθεί σε βάθος χρόνου μέσω της εφαρμογής ενός προγράμματος. 10 παράδειγμα : Ένας στόχος είναι η καταναλισκόμενη ενέργεια ανά κυβικό μέτρο παραγόμενου νερού.
ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΙΣΗΣ Διαφορές υπηρεσίες και οργανισμοί σε όλο τον κόσμο έχουν δημιουργήσει και αναπτύξει πλαίσια που περιλαμβάνουν πλήθος δεικτών αξιολόγησης και καλύπτουν όλο το εύρος λειτουργίας των επιχειρήσεων ύδρευσης-αποχέτευσης (ΔΕΥΑ). Οι δείκτες απόδοσης πολλές φορές κατηγοριοποιούνται ακόμη περισσότερο σε κατηγορίες, υποκατηγορίες, υποδείκτες, κλπ. 11
ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΙΣΗΣ THE INTERNATIONAL WATER ASSOCIATION THE WORLD BANK NATIONAL WATER COMMISSION, AUSTRALIA AMERICAN WATER WORKS ASSOCIATION OFFICE OF THE WATER SERVICES, UNITED KINGDOM AND WALES THE NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF CANADA THE ASIAN DEVELOPMENT BANK THE CANADIAN STANDARDS ASSOCIATION 12
ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΙΣΗΣ 13 Γενικά οι οργανισμοί δίνουν βαρύτητα και αναπτύσσουν δείκτες που τους απασχολούν και τους προβληματίζουν περισσότερο. Το σύστημα της IWA είναι το πιο ισορροπημένο και έχει τη μεγαλύτερη αποδοχή παγκοσμίως. Καλύπτει σχεδόν όλο το πιθανό εύρος λειτουργίας μίας ΔΕΥΑ.
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ (ΜΕΓΑΛΑ- ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΑ) Τα δίκτυα ύδρευσης κατηγοριοποιούνται (μικρά, μεσαία, μεγάλα) με βάση : Το μέγεθος τους. Τον πληθυσμό που εξυπηρετούν. τον αριθμό των συνδέσεων ή την παροχή του νερού που παρέχουν. 14 Το πιο κοινό κριτήριο κατάταξης συνήθως είναι ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός.
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ (ΜΕΓΑΛΑ- ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΑ) 15
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΜΕΓΑΛΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Το πλαίσιο των δεικτών απόδοσης σε μικρά και μεσαία συστήματα ύδρευσης έχει συγκεκριμένους περιορισμούς που έχουν να κάνουν με: 1. Την ακρίβεια και την διαθεσιμότητα των δεδομένων. 2. Την έλλειψη εξειδικευμένου κυρίως προσωπικού. 3. Την στενότητα διαθέσιμων (οικονομικών) πόρων. 4. Την έλλειψη επαρκών συστημάτων διοίκησης - διαχείρισης. 16
ΠΕΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ-ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Υδατικοί πόροι / Περιβαλλοντικά Φυσικά μεγέθη / Assets (Αποθήκευση, άντληση, επεξεργασία, μεταφορά και διανομή) Προσωπικό Ποιότητα νερού/ Δημόσια υγεία Λειτουργικότητα / Επιχειρησιακή ικανότητα Ποιότητα εξυπηρέτησης Ικανοποίηση πελατών Οικονομικά / Τιμολογιακά 17
ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ 18
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Κάθε ΔΕΥΑ (επιχείρηση) επιθυμεί να λειτουργεί: 1. Με τη μέγιστη δυνατή απόδοση και 2. Το ελάχιστο δυνατό κόστος σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο. 19
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 20 Αυτό μπορεί να επιτευχτεί : 1. Με την υιοθέτηση κατάλληλου πλαισίου δεικτών απόδοσης που περιέχει σχετικούς με το αντικείμενο δείκτες. 2. Με την αξιολόγηση της υπάρχουσας αποδοτικότητας όλων των στοιχείων του δικτύου ύδρευσης. 3. Προσδιορίζοντας της περιοχές-τομείς που πρέπει να βελτιωθούν. 4. Θέτοντας υλοποιήσιμους και ρεαλιστικούς στόχους 5. Χρησιμοποιώντας σύγχρονη τεχνολογία για την υλοποίηση ενός πλήρως μετρήσιμου συστήματος (SCADA, GIS, Υδραυλικά μοντέλα, Συστήματα λήψης αποφάσεων, Cloud Computing)