β. Η γενετήσια εκµετάλλευση παιδιών

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α 82 «Πράξις τις δεν ειµπορεί να καταλογισθή εις παίδας µη συµπληρώσαντας τα δέκα έτη», στο άρθρο 83 «εάν ο κατηγορούµενος συνεπλήρωσε το δέκατον, όχι εισέτι το δέκατον τέταρτον έτος της ηλικίας του και αποφασισθή παρά του δικαστηρίου, ότι ενήργησεν άνευ διακρίσεως, αθωούται» κ.λπ. Ως προς το έγκληµα της «παιδοφιλίας / παιδεραστίας», πρέπει να σηµειωθεί ότι κατά το νόµο ΓΩΜΑ /1911 τιµωρείτο η ασέλγεια µεταξύ των εξουσιαστών λ.χ. πατρυιού, µητρυιάς, επιτρόπων, δασκάλων κ.λπ. και των εξουσιαζοµένων ηλικίας κάτω των 15 ετών (άρθρα 275 και 276 Π.Ν.). Επίσης, η ασέλγεια εξουσιαστών µετά των εξουσιαζοµένων τιµωρείται - σύµφωνα µε το άρθρο 276 Π.Ν. σε συνδυασµό µε τον νόµο 172/1914 όταν οι τελευταίοι συµπλήρωσαν ακό- µη και το 15 ο έτος της ηλικίας τους. β. Η γενετήσια εκµετάλλευση παιδιών Η γενετήσια κακοποίηση παιδιού αποτελεί µια σεξουαλική επίθεση σε ένα µικρότερης ηλικίας άτοµο ή σύµφωνα µε την Αµερικάνικη Ψυχολογική Ένωση, είναι η γενετήσια δραστηριότητα η οποία αναπτύσσεται ανάµεσα σε ένα µικρότερο ηλικίας και σε ένα µεγαλύτερης ηλικίας πρόσωπο, κατά την οποία, η κυρίαρχη θέση του µεγαλύτερου στην ηλικία προσώπου χρησιµοποιείται για να εξαναγκάσει ή να εκµεταλλευτεί σεξουαλικά το νεότερο πρόσωπο (Βλ. σχετ. Fergusson, D.M. Lysnkey, M.T. and Horwood, L.J., «Childhood sexual abuse and psychiatric disorder in young adulthood: Prevalence of sexual abuse and Factors associated with sexual abuse», στο the Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 1996, 35 (10), σ. 1355 1364). Από τις διαθέσιµες πληροφορίες προκύπτει ότι η σεξουαλική παιδική κακοποίηση είναι παράνοµη πράξη σε όλες τις χώρες. Αν και οι νόµοι αυτοί διαφέρουν µεταξύ τους στις λεπτοµέρειες κυρίως ως προς τον αριθµό των πράξεων που αποτελούν ειδικότερες µορφές εµφάνισης του εγκλήµατος της σεξουαλικής εκµετάλλευσης παιδιού εντούτοις, όλοι θέτουν ένα όριο ηλικίας του θύµατος, τυπικά κοντά στην εφηβεία, κάτω από το οποίο, κάθε σεξουαλική επαφή µε ενήλικες, θεωρείται καταχρηστική. Μπορεί επίσης και πάνω από το ηλικιακό όριο αυτό να κριθεί µια σεξουαλική επαφή ως κατάχρηση σε ασέλγεια, στο µέτρο που µεσολαβεί απειλή ή χρήση βίας ή εξαναγκασµός του θύµατος. (Βλ. σχετ. «Child Sexual Abuse», http://en.wikipedia,org/wiki/ child-sexual-abuse). To φαινόµενο της γενετήσιας εκµετάλλευσης παιδιών συνίσταται, κατά βάση, στην εµπορία παιδιών για σεξουαλικούς λόγους, δηλαδή στην προαγωγή τους σε πορνεία µε οικονοµικό όφελος των δραστών τους, στην παιδική πορνογραφία και στην παιδοφιλία. Αν και η παιδοφιλία συχνά υπερκαλύπτει τις άλλες µορφές σεξουαλικής εκµετάλλευσης παιδιών ή σε ορισµένες περιπτώσεις, αποτελεί ιδιαίτερο τρόπο διάπραξής της, κυρίως µέσω του Διαδικτύου, θα εξεταστεί αυτοτελώς στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου µας, ενόψει µάλιστα και της πρόσφατης νοµοθετικής τροποποίησης του άρθρου 342 ΠΚ «Κατάχρηση ανηλίκων σε ασέλγεια». Έτσι, στο σηµείο αυτό, θα γίνει

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 7 λόγος για τις ως άνω δύο άλλες µορφές της γενετήσιας εκµετάλλευσης παιδιών. Ειδικότερα: 1. Η εµπορία παιδιών Ο όρος αυτός περιλαµβάνει την εµπορική σεξουαλική εκµετάλλευση παιδιών, όπως αυτή προσδιορίζεται από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας και συγκεκριµένα, στο νοµοθετικό της κείµενο, Σύµβαση για την καταπολέµηση των Χειρότερων Μορφών της Παιδικής Εργασίας. Η εµπορία παιδιών µπορεί να γίνεται για την εξυπηρέτηση της ακολασίας άλλων, οπότε ο δράστης προάγει ή εξωθεί στην πορνεία ανήλικο ή υποθάλπτει ή διευκολύνει την πορνεία ανηλίκων. Πρόκειται για το έγκληµα της µαστροπείας (άρθρο 349 ΠΚ), το οποίο προσβάλλει τη γενετήσια ελευθερία του ανηλίκου και τελείται χωρίς τη χρήση ή την απειλή χρήσης βίας, µε απατηλά µέσα, από έναν συγκεκριµένο κύκλο προσώπων, δηλαδή από τον ανιόντα συγγενή εξ αίµατος ή εξ αγχιστείας ή από θετό γονέα, σύζυγο, επίτροπο ή από άλλον στον οποίο έχουν εµπιστευθεί τον ανήλικο για ανατροφή, διδασκαλία, επίβλεψη ή φύλαξη, έστω και προσωρινή. Με άλλα λόγια, η εκπόρνευση προσώπου νεότερου από δεκαπέντε ετών διαπράττεται από ενήλικο πρόσωπο αναφοράς, µετά από κατάχρηση της προκείµενης σχέσης εµπιστοσύνης µε τον ανήλικο και µε τη χρήση απατηλών, αλλά όχι βίαιων µέσων. Η σεξουαλική εκµετάλλευση ανηλίκου τελείται και µε τη σωµατεµπορία, κατά την οποία δεν απαιτείται πάντοτε σχέση εµπιστοσύνης του ανηλίκου προς τον ενήλικο δράστη, αλλά χρήση βίας, απειλής ή άλλου εξαναγκαστικού µέσου ή κατάχρηση εξουσίας ή χρήση απατηλών µέσων λ.χ. υποσχέσεις, δώρα, πληρωµές ή παροχή άλλων ωφεληµάτων για την απόσπαση της συναίνεσης του ανηλίκου. Η σωµατεµπορία (άρθρο 351 ΠΚ) αποσκοπεί στη γενετήσια εκµετάλλευση του ανηλίκου προς ίδιο όφελος του δράστη ή τρίτου προσώπου, δηλ. στην επιχείρηση από κερδοσκοπία οποιαδήποτε ασελγούς πράξης ή στη χρησιµοποίηση από κερδοσκοπία του σώµατος, της φωνής ή της εικόνας προσώπου για τη πραγµατική ή προσποιητή επιχείρηση τέτοιας πράξης ή για την παροχή εργασίας ή υπηρεσιών που αποσκοπούν στη γενετήσια διέγερση. Με άλλα λόγια: α) Η µαστροπεία αποτελεί έγκληµα οικονοµικής σεξουαλικής εκµετάλλευσης παιδιού νεότερου από δεκαπέντε ετών. β) Αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση της ακολασίας άλλων ατόµων. γ) Τελείται από συγκεκριµένο κύκλο προσώπων, κατά κατάχρηση της σχέσης εµπιστοσύνης του παιδιού από τον ενήλικο. δ) Διαπράττεται µε τη χρήση απατηλών µέσων.

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η σωµατεµπορία στην περίπτωση αυτή: α) Αποτελεί επίσης έγκληµα οικονοµικής σεξουαλικής εκµετάλλευσης ανηλίκου νεότερου από δεκαοκτώ ετών. β) Αποσκοπεί στη γενετήσια εκµετάλλευση του ανηλίκου είτε από τον ίδιο το δράστη είτε από άλλο πρόσωπο. γ) Τελείται από οποιοδήποτε πρόσωπο ή και από πρόσωπα εµπιστοσύνης ή ακόµη από πρόσωπα που καταχρώνται την εξουσιαστική τους σχέση µε τον ανήλικο. δ) Διαπράττεται είτε µε βίαια είτε µε απατηλά µέσα, πράγµα που µπορεί να οδηγήσει σε βαριά σωµατική βλάβη του παθόντος. Η εµπορία ανηλίκων µέσω της γενετήσιας εκµετάλλευσής τους αποσκοπεί πάντοτε στο κέρδος, το οποίον επιδιώκει επίσης και η πορνογραφία ανηλίκων. Έγκληµα οικονοµικής, αλλά όχι σεξουαλικής εκµετάλλευσης των ανηλίκων, αποτελεί και η εµπορία που στρέφεται κατά ανηλίκου µικρότερου των δεκαοκτώ ετών, η οποία συνίσταται στην πρόσληψη, µεταφορά ή προώθηση εντός ή εκτός της επικράτειας, κατακράτηση, υπόθαλψη, παράδοση µε ή χωρίς αντάλλαγµα σε άλλον ή παραλαβή από άλλο πρόσωπο, ανηλίκου. Το έγκληµα αυτό τελείται µε τη χρήση βίας, απειλής ή άλλου εξαναγκαστικού µέσου ή µε την επιβολή ή κατάχρηση εξουσίας από το δράστη. Η µη σεξουαλική εµπορία ανηλίκων έχει ως σκοπό την αφαίρεση οργάνων του σώµατός τους ή την εκ- µετάλλευση της εργασίας τους από τον ίδιο το δράστη ή από τρίτο πρόσωπο ή τη χρησιµοποίησή τους σε ένοπλες συγκρούσεις. Ως προς την τελευταία αυτή περίπτωση, ενισχυµένη προστασία των παιδιών, τα οποία είναι πιθανό να καταστούν θύµατα καταστάσεων ένοπλης σύρραξης ή που καθίστανται τέτοια θύµατα τελικά, παρέχει ο Ν 3080 (ΦΕΚ Α 312/10-11-2002) «Κύρωση του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου της Σύµβασης για τα Δικαιώµατα του Παιδιού, σε σχέση µε την ανάµειξη παιδιών σε ένοπλη σύρραξη», ενώ µε την Ανακοίνωση του Υπ. Εξωτερικών Αριθ. Φ. 0546/6/ΑΣ 707/Μ. 5387 (ΦΕΚ Α 292), το άρθρο 10 παρ. 2 τέθηκε σε ισχύ ως προς την χώρα µας στις 22 Νοεµβρίου 2003. Παράλληλα, το Πρωτόκολλο αυτό υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών στις 25 Μαΐου 2000 και άνοιξε προς υπογραφή, επικύρωση και προσχώρηση µε το Ψήφισµα της Γενικής Συνέλευσης NRES/ 54/263 της 25 ης Μαΐου 2000. Πρέπει να σηµειωθεί ότι εκτός από την µαστροπεία, που είναι παραδοσιακά ατοµικό έγκληµα σεξουαλικής εκµετάλλευσης, τα υπόλοιπα εγκλήµατα, δηλ. η εµπορία ανηλίκων, η πορνογραφία ανηλίκων και η σωµατεµπορία διαπράττονται συχνά από εγκληµατική οργάνωση και κατά τούτο, η εν λόγω εµπορία αποτελεί µορφή εκδήλωσης του οργανωµένου εγκλήµατος (άρθρο 187 ΠΚ, όπως τροποποιήθηκε µε το άρθρο 11 παρ. 3 του Ν 3064/2002).

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 9 Κατόπιν αυτών, η ε µ π ο ρ ί α π α ι δ ι ώ ν διακρίνεται στην ε µ π ο ρ ι κ ή ε κ µ ε τ ά λλ ε υ σ η π α ι δ ι ώ ν και στην ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή σ ε ξ ο υ α λ ι κ ή ε κ µ ε - τ ά λλ ε υ σ η παιδιών. Η παρούσα διάκριση έχει υιοθετηθεί και διεθνώς από το Συµβούλιο της Ευρώπης, µε τη Σύσταση No R (91) 11, Η σεξουαλική εκµετάλλευση, η πορνογραφία και η πορνεία των παιδιών και των εφήβων καθώς και η εµπορία τούτων, µε την καθιέρωση διαφορετικών µέτρων για την πορνεία των παιδιών και των εφήβων και για την εµπορία παιδιών και εφήβων. Περαιτέρω, ο διεθνής νοµοθέτης µε νοµικά του εργαλεία και ο ηµεδαπός νοµοθέτης µε νόµους στις περιπτώσεις που κύρωσε σχετικές πράξεις ή εξέδοσε από µόνος του, συναφούς περιεχοµένου νόµους έχουν προβεί στην πρόσθετη ποινικοποίηση της εµπορίας ανηλίκων και κατ επέκταση, στην ενίσχυση της θυµατικής προστασίας τους. Ειδικότερα: 1. Ο Ν 2918/2001 (ΦΕΚ Α 119), µε τον οποίο κυρώθηκε η Διεθνής Σύµβαση Εργασίας 182, για την απαγόρευση των χειρότερων µορφών εργασίας των παιδιών, και την άµεση δράση µε σκοπό την εξάλειψή τους. Η έκφραση «χειρότερες µορφές εργασίας των παιδιών» περιλαµβάνει: αα) όλες τις µορφές δουλείας ή ανάλογες πρακτικές, όπως η πώληση και το δουλεµπόριο παιδιών, η δέσµευση λόγω χρεών, η αναγκαστική εργασία και η δουλοπαροικία, καθώς και η υποχρεωτική ή αναγκαστική στράτευση παιδιών, µε σκοπό τη χρησιµοποίησή τους σε ένοπλες συγκρούσεις, ββ) τη χρησιµοποίηση, τη δέσµευση και την προαγωγή παιδιού στην πορνεία και στην παραγωγή πορνογραφικού υλικού, γγ) τη χρησιµοποίηση, τη δέσµευση ή την προσφορά παιδιού σε παράνοµες δραστηριότητες, κυρίως για την παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, όπως ορίζονται στις σχετικές διεθνείς συµβάσεις και δδ) τις εργασίες, οι οποίες από τη φύση τους ή κάτω από τις συνθήκες που εκτελούνται, είναι πιθανό να βλάψουν την υγεία, την ασφάλεια ή την ηθική του παιδιού (άρθρο 3). 2. Ανάλογης προστατευτικής εµβέλειας είναι: αα) οι σχετικές ρυθµίσεις του Ν 1837/1989 (ΦΕΚ Α 85) για την προστασία των ανηλίκων κατά την απασχόληση και άλλες διατάξεις (ιδίως η παρ. 2 του άρθρου 16) και ββ) το ΠΔ 62/1998 (ΦΕΚ Α 67), µέτρα για την προστασία των νέων κατά την εργασία, σε συµµόρφωση προς την κοινοτική Οδηγία 94/33/ΕΚ. 3. Στο ίδιο µήκος κύµατος κινείται και η Απόφαση 59/166 για την Ε µ π ο - ρ ί α γυναικών και θ η λ έ ω ν ε φ ή β ω ν, η οποία υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών στις 20 Δεκεµβρίου 2004 και δηµοσιεύθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2005 και µεταξύ άλλων, επισηµαίνει: αα) Η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. προσκαλεί όλες τις Κυβερνήσεις να ποινικοποιήσουν όλες τις µορφές της ε µ π ο ρ ί α ς προσώπων που στοχεύουν στη σεξουαλική εκµετάλλευση και το σεξουαλικό τουρισµό, ββ) ενθαρρύνει τις Κυβερνήσεις

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α και τα συναφή όργανα των Ηνωµένων Εθνών, να δώσουν έµφαση στο γεγονός ότι η εµπορία αυτή είναι έγκληµα και να εξαλείψουν τη ζήτηση, αναγνωρίζοντας ότι η πλειοψηφία των θυµάτων είναι γυναίκες και έφηβες, γγ) να εξετάσουν τη σκοπιµότητα καθιέρωσης µέτρων ώστε να µη διώκονται ποινικά τα ως άνω θύµατα εκµετάλλευσης για την παράνοµη είσοδο ή παραµονή τους στη χώρα, δδ) προσκαλούν τον επιχειρηµατικό τοµέα και συγκεκριµένα, τις τουριστικές και τηλεπικοινωνιακές εταιρίες, συµπεριλαµβανοµένων των ΜΜΕ, να συνεργάζονται µε τις κυβερνήσεις για την εξάλειψη της εµπορίας γυναικών και κ ο ρ ι τ σ ι ώ ν, εε) να υιοθετήσουν µε την υποστήριξη του Ο.Η.Ε. και άλλων διακυβερνητικών οργανισµών τις καλύτερες πρακτικές, για να εκπονήσουν εκπαιδευτικά εγχειρίδια για το διωκτικό και το ιατρικό προσωπικό και για τα στελέχη της δικαιοσύνης, προκειµένου να τα ευαισθητοποιήσουν πάνω στις ειδικές ανάγκες των γυναικών και των ε φ ή β ω ν κ ο ρ ι τ σ ι ώ ν θυµάτων, στ,στ) να παράσχουν ή να ενισχύσουν την εκπαίδευση των στελεχών της επιβολής του Νόµου, της µεταναστευτικής υπηρεσίας ή άλλων αρµόδιων υπαλλήλων πάνω στην πρόληψη και την καταπολέµηση της εµπορίας προσώπων, περιλαµβανοµένων των γυναικών και των κ ο ρ ι τ σ ι ώ ν που έχουν υποστεί σεξουαλική εκµετάλλευση κ.λπ. 4. Η Απόφαση 58/137, Ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας για την πρόληψη και την καταπολέµηση της εµπορίας προσώπων και προστασία των θυ- µάτων από αυτή την εµπορία, η οποία υιοθετήθηκε από τη Γ.Σ. των Ηνωµένων Εθνών στις 22 Δεκεµβρίου 2003 (4 Φεβρουαρίου 2004) και η οποία προβλέπει, µεταξύ άλλων: αα) τη µεταχείριση όλων των θυµάτων µε σεβασµό και ευαισθησία καθόλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας, σύµφωνα µε τα άρθρα 24 και 25 της Σύµβασης των Ηνωµένων Εθνών για την καταπολέµηση του διεθνικά οργανωµένου εγκλήµατος και σύµφωνα µε το άρθρο 6 παρ. 2 του Πρωτοκόλλου για την Πρόληψη, την Καταστολή και την Ποινική Τιµωρία της Εµπορίας Προσώπων, Ειδικά των Γυναικών και των Π α ι δ ι ώ ν, ββ) την παροχή ανθρώπινης µεταχείρισης σε όλα τα θύµατα εµπορίας, λαµβάνοντας υπόψη την η λ ι κ ί α, το φ ύ λ ο και τις συγκεκριµένες ανάγκες τους, σύµφωνα µε το άρθρο 6 παρ. 3 και 4 του Πρωτοκόλλου για την Πρόληψη, την Καταστολή και την Τιµωρία της Εµπορίας Προσώπων και Ειδικά των Γυναικών και των Π α ι δ ι ώ ν κ.λπ. 5. Η Σύµβαση του Συµβουλίου της Ευρώπης για την ανάληψη Δράσης ενάντια στην Εµπορία Ανθρώπων (Βαρσοβία, 16 Μαΐου 2005), η οποία µεταξύ άλλων προβλέπει ότι: αα) όταν η ηλικία του θύµατος εµπορίας είναι αβέβαιη και υπάρχουν λόγοι τα Κράτη Μέρη να πιστεύουν ότι το θύµα είναι παιδί, τότε αυτός ή αυτή θα υποτεθεί ότι είναι παιδί και θα παρασχεθούν µέτρα ειδικής προστασίας µέχρι την επιβεβαίωση της ηλικίας του (άρθρο 10 παρ. 3), ββ) τα Κράτη Μέρη υιοθετούν µέτρα προκειµένου να διασφαλίζουν συγκεκριµένα ότι η ταυτότητα ή οι λεπτοµέρειες που επιτρέπουν την αναγνώριση ενός π α ι -

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 11 δ ι ο ύ θ ύ µ α τ ο ς ε µ π ο ρ ί α ς δεν θα γίνονται δηµόσια γνωστές µέσω των ΜΜΕ ή µε οποιαδήποτε άλλα µέσα, εκτός, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για να διευκολύνουν τον εντοπισµό των µελών της οικογένειας ή διαφορετικά για να εξασφαλίζουν την ευηµερία και την προστασία του π α ι δ ι ο ύ, γγ) υιοθετούν τέτοια νοµοθετικά ή άλλα µέτρα που µπορεί να είναι απαραίτητα προκειµένου να βοηθήσουν τα θύµατα (παιδιά), κατά την σωµατική, ψυχολογική και κοινωνική τους επανόρθωση, όπως είναι: τα βασικά µέσα διαβίωσης, η πρόσβαση στην επείγουσα ιατρική µέριµνα, η συµβουλευτική συνδροµή, η παροχή βοήθειας για την άσκηση των δικαιωµάτων και των υποχρεώσεών τους και η πρόσβαση των παιδιών στην εκπαίδευση (άρθρο 12), δδ) υιοθετούν στο πλαίσιο της ποινικοποίησης της εµπορίας ανθρώπων (άρθρο 18) νοµοθετικά ή άλλα µέτρα που µπορεί να είναι αναγκαία για την τυποποίηση ως εγκλή- µατος της συµπεριφοράς εκείνης που περιέχεται στο άρθρο 4 της παρούσας Σύµβασης, όταν τελείται από πρόθεση, δηλ. η στρατολόγηση, η µεταφορά, η µετακίνηση, η παροχή καταφυγίου ή η παραλαβή προσώπων µε µέσα την απειλή ή την χρήση βίας ή µε άλλες µορφές εξαναγκασµού, απαγωγής, απάτης, κατάχρησης εξουσίας ή της κατάστασης ευαλωτότητας ή µε την καταβολή ή την αποδοχή χρηµάτων ή ωφεληµάτων, για την απόσπαση της συγκατάθεσης ενός προσώπου που έχει τον έλεγχο ενός άλλου προσώπου, για το σκοπό της ε κ µ ε τ ά λλ ε υ σ η ς. Η εκµετάλλευση οφείλει κατ ελάχιστο να περιλαµβάνει την ε κ µ ε τ ά λλ ε υ σ η τ η ς π ο ρ ν ε ί α ς τ ω ν ά λλ ω ν ή ά λλ ε ς µ ο ρ φ έ ς γε ν ε τ ή σ ι α ς ε κ µ ε τ ά λλ ε υ σ η ς, α να γ κ α σ τ ι κ ή ς ε ργα σ ί α ς ή π α ρ ο - χ ή ς υ π η ρ ε σ ι ώ ν, τ η δ ο υ λ ε ί α ή π α ρ ό µ ο ι ε ς π ρ ο ς τ η δ ο υ λ ε ί α π ρ α κ τ ι κ έ ς ή τ η ν α φ α ί ρ ε σ η ο ργά νω ν τ ο υ σ ώ µ α τ ο ς. (Στην ελληνική νοµοθεσία συναφής είναι και η κακουργηµατική πράξη της παράνοµης διάθεσης γαµετών και γονιµοποιηµένων ωαρίων (άρθρο 8) που τιµωρείται σύµφωνα µε το άρθρο 26 παρ. 2 του Ν 3305/2005 «Εφαρµογή της Ιατρικώς Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής», τα κακουργήµατα της αφαίρεσης ιστών και οργάνων από ζώντα και νεκρό δότη αντίστοιχα (άρθρα 10 και 12) που τιµωρούνται κατά το άρθρο 20, του Ν 2737/1992 «Μεταµοσχεύσεις ανθρωπίνων ιστών και οργάνων και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ Α 174 κ.λπ.). Πρέπει να σηµειωθεί ότι στην παρούσα Σύµβαση η έννοια της εµπορίας ανθρώπων και ειδικότερα, η έννοια της ε µ π ο ρ ί α ς π α ι δ ι ώ ν προσλαµβάνεται µε ιδιαίτερα διευρυµένο περιεχόµενο, το οποίο θα λέγαµε ότι συγχωνεύει τα εγκλήµατα της εµπορίας παιδιών, (της µαστροπείας) και της σωµατε- µπορίας που τυποποιούνται στον Ποινικό µας Κώδικα. Τα στοιχεία αυτού του ορισµού, είναι: αα) Η τέλεση της εµπορίας παιδιών και γενικότερα, ανθρώπινων όντων από πρόθεση

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ββ) Το έγκληµα της εµπορίας παιδιών συνίσταται στην στρατολόγηση, µεταφορά, µετακόµιση, παροχή καταφυγίου ή παραλαβή ανηλίκων, αρρένων ή θηλέων γγ) Η εµπορία παιδιών διαπράττεται µε µέσα την απειλή ή τη χρήση βίας ή µε άλλες µορφές εξαναγκασµού, µε απαγωγή, απάτη, κατάχρηση εξουσίας (των προσώπων εµπιστοσύνης ή εκείνων που έχουν εξουσιαστική ιδιότητα λ.χ. υπάλληλος, ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούµενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συµµετέχει µε οποιονδήποτε τρόπο στην πράξη) ή εκµετάλλευση της ευαλωτότητας (αλλά και της κουφότητας ή της πνευµατικής αδυναµίας του θύµατος) ή µε την καταβολή ή την αποδοχή χρη- µάτων ή ωφεληµάτων, για την απόσπαση της συναίνεσης του θύµατος επί του οποίου έχει τον έλεγχο ο δράστης δδ) Το έγκληµα της εµπορίας παιδιών διαπράττεται µε σκοπό την εκµετάλλευσή του, η οποία πρέπει κατ ελάχιστο να περιλαµβάνει: i. την εκµετάλλευση της πορνείας ή άλλες µορφές γ ε ν ε τ ή σ ι α ς εκµετάλλευσης, ii. την αναγκαστική εργασία ή την αναγκαστική παροχή υπηρεσιών, iii. τη δουλεία ή παρόµοιες προς τη δουλεία πρακτικές (λ.χ. κάθε πράξη σύλληψης, απόκτησης και διάθεσης ενός ατόµου, η οποία σκοπεύει να το κάνει δούλο, κάθε πράξη απόκτησης δούλου µε σκοπό τη µεταπώληση ή την ανταλλαγή του, την πράξη της παραχώρησης µε πώληση ή την ανταλλαγή αποκτηµένου δούλου και γενικά, κάθε πράξη εµπορίου ή µεταφοράς δούλων, κατ άρθρο 323 ΠΚ), iv. την αφαίρεση οργάνων του σώµατος (βλ. άρθρο 323 Α παρ. 1 ΠΚ). Έχουµε τη γνώµη ότι ο ορισµός αυτός ανταποκρίνεται πλήρως στην έννοια της εµπορίας παιδιών, η οποία τελείται τόσο για λόγους ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή ς όσο και για λόγους γε ν ε τ ή σ ι α ς ε κ µ ε τ ά λλ ε υ σ η ς των παιδιών, µε πολύπρακτο τρόπο και µε προσβολή της προσωπικής ελευθερίας και της γενετήσιας ζωής των θυµάτων. Διακεκριµένη µορφή και γι αυτό, επιβαρυντική περίσταση του εν λόγω εγκλήµατος, θα πρέπει να αποτελεί η ο ργα νω µ έ ν η ε µ π ο ρ ί α π α ι δ ι ώ ν για τους ίδιους σκοπούς. Είναι επίσης αλήθεια πως στην εποχή µας η εµπορία παιδιών - ως διεθνικό και εθνικό εγκληµατικό φαινόµενο περιλαµβάνει όλες τις δυνατές µορφές εκµετάλλευσής τους και κυρίως, τις βασικές όψεις του φαινοµένου αυτού που είναι η εµπορική, η οικονοµική και η γενετήσια εκµετάλλευσή τους. Από την άποψη αυτήν, η εµπορία παιδιών αποτελεί µια εγκληµατολογική έννοια γένους που στεγάζει τις ως άνω ειδικότερες µορφές εµφάνισής της.

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 13 2. Η πορνογραφία ανηλίκων Η πορνογραφία αποτελεί ένα εξαιρετικό διαδεµένο είδος στις πόλεις, όπου ειδικά καταστήµατα πωλούν περιοδικά και τηλεταινίες που απεικονίζουν σαφείς σεξουαλικές πράξεις, ποικίλου περιεχοµένου. Είναι επίσης ευρέως γνωστά τα υπόγεια και µη, «Video stores», τα οποία ενοικιάζουν και πωλούν βιντεοταινίες µε σεξουαλικά θέµατα, οι οποίες υπολογίζονται ότι καλύπτουν, τουλάχιστον, το 15% των ενοικιαζόµενων πραγµάτων από κάθε οικογένεια (Βλ. σχετ. L.J. Siegel, Criminology, West Publishing Company, Fourth Edition, 1992, σ. 404 επ. J. E. Conklin, Criminology, Fourth Edition, MacMillan Publishing Company 1992, σ. 277 επ.). Αν και η υλική απεικόνιση της σωµατικής γυµνότητας και του φύλου ενός ατόµου είναι τυπικά νόµιµη και προστατευόµενη από το Σύνταγµα, εν τούτοις η ποινική νοµοθεσία πολλών χωρών απαγορεύει την παραγωγή, έκθεση, διάθεση και πώληση πορνογραφικού υλικού ή υλικού µε αισχρό περιεχόµενο. Η α ι σ χ ρ ό τ η τ α (Obscenity, που προέρχεται από τη λατινική λέξη caenum) ορίζεται από το λεξικό Webster ως «µια βαθειά προσβλητική πράξη εναντίον της ηθικότητας ή της ευπρέπειας σχεδιασµένη να διεγείρει τη σεξουαλική επιθυµία ή την αχρειότητα». Έτσι λοιπόν, το πρόβληµα του ελέγχου της π ο ρ - νο γρ α φ ί α ς επικεντρώνεται στον ίδιο τον εννοιολογικό καθορισµό της αισχρότητας. Οι εχθροί της πορνογραφίας υποστηρίζουν ότι αυτή ταπεινώνει και εξευτελίζει τους άνδρες και τις γυναίκες που προβάλλονται στις «dirty pictures», τους ίδιους τους πελάτες, καθώς και τους απλούς πολίτες οι οποίοι, ορισµένες φορές, αναγκάζονται να βλέπουν αυτό το αισχρό υλικό. Στις Η.Π.Α. υπολογίζεται ότι η βιοµηχανία της παιδικής πορνογραφίας ξοδεύει ετησίως πάνω από 2,5 δισεκατοµµύριο δολλάρια για την παραγωγή αυτού του υλικού. Επίσης, κάθε χρόνο πάνω από ένα εκατοµµύριο παιδιά πιστεύεται ότι χρησι- µοποιείται στην πορνογραφία ή στην πορνεία, πολλά από τα οποία είναι ανεξέλεγκτα ή παιδιά του δρόµου και αποτελούν εύκολη λεία για εκµετάλλευσή τους από ενήλικες (Βλ. σχετ., Final Report, Attorney General s Commission Report on Pornography, Washington, D.C: U.S. Government Printing Office, 1986, σ. 837 901 L. Ledener, Take Back the Night, New York: William Morrow, 1980, σ. 77 επ.). Πολλές από τις «hard core» εικόνες που βρίσκονται στις ιδιωτικές συλλογές αποτελούν προϊόν εργασίας πορνογραφικών οµάδων ενηλίκων, οι οποίοι έχουν εργαστεί από κοινού για την εκµετάλλευση της γενετήσιας ζωής παιδιών και εφήβων. Η Ann Wolbert Burgess µελέτησε 55 σκηνές παιδικής πορνογραφίας και βρήκε ότι µια τυπική σκηνή περιελάµβανε τρία έως έντεκα παιδιά, ως επί το πλείστον αγόρια, µερικά από τα οποία ήταν ηλικίας νηπιαγωγείου. Οι ενήλικες που έλεγχαν τη σκηνή χρησιµοποιούσαν τη σχέση εµπιστοσύνης την οποίαν ανέπτυσσαν µε τα παιδιά αυτά, τα οποία συνέχιζαν

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α να εκµεταλλεύονται µέσω ενός συνδυασµού υλικών και ψυχολογικών ανταµοιβών. Η Burgess διεπίστωσε επίσης, ότι υπάρχουν διαφορετικές σκηνές παιδικής πορνογραφίας. Ειδικότερα, οι «Solo sex» σκηνές αναµειγνύουν ορισµένα παιδιά τα οποία εµπλέκονται µε έναν µόνο ενήλικο, συνήθως αρσενικού φύλου, ο οποίος χρησιµοποιεί τη θέση εµπιστοσύνης που κατέχει (λ.χ. σύµβουλος, δάσκαλος ή Boy Scout leader) για να στρατολογεί παιδιά στη σεξουαλική δραστηριότητα. Οι σκηνές Μετάβασης (Transition) είναι αυτοσχεδιάζουσες οµάδες, που αναµειγνύονται εκ του προχείρου για να πωλήσουν και γενικά, για να εµπορευθούν τις σεξουαλικές φωτογραφικές απεικονίσεις τους. Οι σκηνές συνδικάτα, αποτελούν δοµηµένες οργανώσεις, οι οποίες στρατολογούν παιδιά και δηµιουργούν εκτεταµένα δίκτυα πελατών, οι οποίοι επιθυµούν την προσφορά σεξουαλικών υπηρεσιών (Βλ. σχετ., A.W. Burgess, Child Pornography and Sex Rings, Lexington, Mass: Lexington Books, 1984, σ. 51-81). Πρέπει να σηµειωθεί ότι η γενετήσια εκµετάλλευση µέσω των σκηνών αυτών, µπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσµατα για το παιδί θύµα. Η Burgess συµπέρανε πως τα παιδιά αυτά υποφέρουν από έντονους πονοκεφάλους, από ανορεξία, από γενητική οδυνηρότητα, εµετικά συµπτώµατα και συχνοουρίες. Τα παιδιά που έχουν υποστεί σεξουαλική εκµετάλλευση ήταν επιρρεπή στην ατίθαση συµπεριφορά, στην πυροµανία, στις αισχρολογίες, στην προκλητική ένδυση και στους αγενείς τρόπους. Στις περιπτώσεις της ακραίας και επαναληπτικής θυµατοποίησης, τα παιδιά εγκλωβίζονται στην οµαδική σεξουαλική συµπεριφορά και γίνονται ευάλωτα στην ευρύτερη θυµατοποίησή τους ή ακόµη, γίνονται θύµατα του εαυτού τους µε πράξεις αυτοκαταστροφής. Οι περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν ότι υπάρχει µικρή έως απειροελάχιστη απόδειξη πως η θέαση σεξουαλικά σαφούς υλικού επηρεάζει την ατοµική συµπεριφορά. Κατά το 1970 στις Η.Π.Α., η Εθνική Επιτροπή για την Αισχρότητα και την Πορνογραφία εξέτασε ολόκληρο το διαθέσιµο πορνογραφικό υλικό και οδηγήθηκε στη διαπίστωση ότι δεν υπάρχει κάποια καθαρή σχέση ανάµεσα στην π ο ρ νο γρ α φ ί α και στη β ί α και προς τούτο συνέστησε την µη παρέµβαση της οµοσπονδιακής, πολιτειακής και τοπικής νοµοθεσίας επί των δικαιωµάτων των ενηλίκων εκείνων οι οποίοι επιθυµούν να διαβάζουν, να αποκτούν ή να βλέπουν σαφή σεξουαλικά υλικά. (Βλ. σχετ., The Report of the Commission on Obscentity and Pornography, Washington D.C: U.S. Government Printing Office, 1970). Σχεδόν είκοσι χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση του Προέδρου Ρήγκαν συνέστησε µια Επιτροπή για την Πορνογραφία υπό την αιγίδα του Γενικού Εισαγγελέα των Η.Π.Α., την οποία κάλεσε να αντεπιτεθεί νοµικά στον σκληρό πυρήνα της πορνογραφίας και παράλληλα, να καταδικάσει κάθε υλικό που σχετίζεται ή αναφέρεται στη σεξουαλική δραστηριότητα, πλην όµως και η Επιτροπή αυτή δεν κατάφερε να αποδείξει ότι η αισχρότητα αποτελούσε αιτία καθ εαυτήν για τη γένεση της αντικοινωνικής συµπεριφοράς. (Βλ. σχετ., Pornography Commission, σ. 837-902).

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 15 Ο Δανέζος κοινωνιολόγος Berl Kutchinsky πραγµατοποιώντας µια ευρεία σχετική έρευνα απέδειξε ότι το ποσοστό των γενετήσιων δραστών µειώθηκε γρήγορα µετά την αποποινικοποίηση της πορνογραφίας στη Δανία το 1967. Απέδωσε µάλιστα αυτή την τάση στο γεγονός ότι η θέαση ερωτικού υλικού µπορεί να λειτουργήσει ως µια βαλβίδα ασφαλείας για εκείνους των οποίων οι ορµές θα µπορούσαν σε διαφορετική περίπτωση να τους οδηγήσουν στη βία. (Βλ. σχετ. B. Kutchinsky, «The Effect of Easy Availability of Pornography on the Incidence of Sex Crimes», Journal of Social Issues, 29, 1973, σ. 95-112). Με ένα παρόµοιο πνεύµα, ο Michael Goldstein βρήκε ότι οι καταδικασµένοι βιαστές και σεξουαλικοί δράστες αναφέρουν λιγότερη έκθεση και επίδοση στην πορνογραφία από µια οµάδα µη δραστών. (Βλ. σχετ., M. Goldstein, «Exposure to Erotic Stimuli and Sexual Deviance», Journal of Social Issues, 29, 1973, σ. 197-219). Είναι δυνατόν λοιπόν, η θέαση ενός λάγνου υλικού να έχει ως ακούσιο αποτέλεσµα την ικανοποίηση των ερωτικών παρορµήσεων, που διαφορετικά θα µπορούσε να είχε προκαλέσει µε πιο επιθετική σεξουαλική συµπεριφορά. (Βλ. σχετ. Siegel, Criminology, ό.π., σ. 406). Παρά ταύτα, ορισµένοι εγκληµατολόγοι πιστεύουν ότι η θετική σχέση ανάµεσα στην κατανάλωση της πορνογραφίας και στα ποσοστά των βιασµών σε διάφορες χώρες, περιλαµβανοµένων των Ηνωµένων Πολιτειών, συνιστά απόδειξη του ότι η αισχρότητα µπορεί πράγµατι να έχει κάποια ισχυρή επίδραση επί της εγκληµατικότητας. (Βλ. σχετ., J. Court, «Sex and Violence: A Ripple Effect», Pornography and Aggression, ed. Neal Malamuth and Edward Donnerstein, Orlando, Fla: Academic Press, 1984). Ενώ όµως υπάρχει µικρή ή µηδαµινή στοιχειοθέτηση της συνάφειας µεταξύ της πορνογραφίας και του εγκλήµατος βίας, υπάρχει από την άλλη πλευρά ισχυρότερη απόδειξη του γεγονότος ότι τα άτοµα που εκτίθενται στην ερωτική λογοτεχνία που απεικονίζει βία και σαδισµό και που δείχνει γυναίκες να απολαµβάνουν το βιασµό τους και τον εις βάρος τους εκδηλούµενο σαδισµό, αρέσκονται σε σεξουαλικά επιθετικές συµπεριφορές εναντίον των γυναικών θυµάτων. (Βλ. σχετ. Ed. Donnerstein D. Linz and St. Penrod, The Question of Pornography, New York: Free Press, 1987). Ακόµη η Επιτροπή του Γενικού Εισαγγελέα των Η.Π.Α. για την Πορνογραφία συµπέρανε το 1986 ότι υπάρχει αιτιώδης σύνδεσµος µεταξύ της έκθεσης στο βίαιο και σεξουαλικά σαφές υλικό και στη γενετήσια βία. Επιπρόσθετα, η εν λόγω Επιτροπή διεπίστωσε ότι ενώ τα συµπεριφορικά αποτελέσµατα της µη βίαιης και µη σεξουαλικά εξευτελιστικής πορνογραφίας ήταν ασήµαντα, εν τούτοις, η έκθεση στα σεξουαλικώς βίαια και εξευτελιστικά υλικά: αα) οδηγεί σε µικρότερη αποδοχή των µύθων για τον βιασµό και στην εκδήλωση βίας κατά των γυναικών, ββ) έχει πιο εκφραστικά αποτελέσµατα, όταν το θύµα θεάται να απολαµβάνει τη χρήση βίας ή δύναµης, γγ) είναι διεγερτική για τους βιαστές και για µερικούς άλλους ανθρώπους του πληθυσµού και δδ) προκαλεί τη σεξουαλική επίθεση εναντίον γυναικών σε ελεγχόµενα εργασιακά περιβάλλοντα. (Βλ. σχετ., Siegel, Criminology, ό.π., σ. 406). Πρέπει να σηµειωθεί ότι η βία και η σεξουαλι-

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α κή επίθεση δεν συνδέονται µε τα ερωτικά πορνογραφικά φιλµ per se, αλλά ότι οι ερωτικές ταινίες που απεικονίζουν βία, βιασµό, θηριωδία και επιθετικότητα µπορούν να προκαλέσουν παρόµοια συναισθήµατα στους θεατές. (Βλ. σχετ., Ed. Donnerstein, «Pornography and Violence against Women», Annals of the New York Academy of Science 347, 1980, σ. 277 επ. S. Fishbach N. Malamuth, «Sex and Aggression: Proving the Link», Psychology Today 12, 1978, σ. 111 επ.). - Ένα βασικό θέµα που αφορά στην πορνογραφία τουλάχιστον στην παραδοσιακή µορφή της είναι η ανάγκη ελέγχου της κερδοσκοπικής βιοµηχανίας του σεξ. Κατά καιρούς, έχουν προταθεί και σε διάφορες χώρες καθιερωθεί, οι ακόλουθες αντεγκληµατικές πολιτικές: αα) η «get tough» πολιτική, που είναι βασική εκδοχή της µηδενικής ανοχής και συνίσταται στις σαρωτικές αστυνοµικού τύπου επιχειρήσεις αφαίρεσης από την κυκλοφορία κάθε πορνογραφικού υλικού. Αυτή η συντηρητικής προελεύσεως «ηθική σταυροφορία» σχεδιάστηκε κατά το παρελθόν (1989-1991) από το Υπουργείο Δικαιοσύνης των Η.Π.Α. ως «Project Post Porn» και απέτυχε παταγωδώς γιατί: i. Οι εν λόγω ζηλωτές των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων θυµατοποίησαν άδικα και αδιακρίτως άτοµα, που στη συνέχεια, αποδείχθηκε ότι δεν ευθύνονταν. ii. Η απόσυρση από την κυκλοφορία του εν λόγω πορνογραφικού υλικού, οδήγησε στην κατακόρυφη άνοδο της τιµής του, πράγµα που έκανε τις πωλήσεις του περισσότερο επιθυµητές και επικερδείς. iii. Επειδή από τη φύση της η πολιτική αυτή µπορεί να ασκηθεί και να επικεντρωθεί µόνο σε ορισµένες, πολυσύχναστες, διαβόητες για τη διακίνηση της παιδικής πορνογραφίας και συνάµα, εύκολα στοχεύσιµες περιοχές, γι αυτό οι σταυροφόροι (!) της µηδενικής ανοχής δεν κατάφεραν να ελέγξουν την αποκέντρωση της αγοράς, ιδίως στις ΗΠΑ, µε τη διάθεση των «adult movies» και «photo business» σε γεωγραφικά διάσπαρτες τοπικές σκηνές παραγωγής και διάθεσης πορνογραφικού υλικού. ββ) Η εναλλακτική πολιτική του ελέγχου ή του περιορισµού των πωλήσεων της πορνογραφίας εντός αποδεκτών ορίων και περιοχών, όπως ήταν στις Η.Π.Α. οι «adult entertainment zones» και όπως στη χώρα µας λειτούργησαν κατά τη δεκαετία του 1980, ως µόδα τα υπαίθρια πορνοσινεµά. Η πολιτική αυτή όµως, προκάλεσε τα εξής δυσάρεστα αποτελέσµατα: i. Δεν αντιµετωπίστηκε η αναπαραγωγή και διάδοση του αισχρού πορνογραφικού υλικού. ii. Ορισµένες αυτοδιοικητικές ζώνες υποβαθµίστηκαν και µετατράπηκαν σε ελκυστικούς χώρους άνθησης των γενετήσιων εγκληµάτων, των εγκληµάτων βίας και του οργανω- µένου εγκλήµατος των ναρκωτικών. iii. Προκλήθηκαν τοπικές αντιδράσεις από τις συγκεκριµένες κοινωνίες, στις οποίες συνέρρεαν µαζικά οι θεατές και καταναλωτές πορνογραφίας, µε πολλαπλές επιπτώσεις στη συνοχή του πληθυσµιακού ιστού. iv. Αναβίωσε «από το παράθυρο» το προνοµιούχο ολιγοπώλιο της πορνογραφίας, το οποίο νόθευσε τον ανταγωνισµό και µέσω της µάστιγας της διαφθοράς, οι κάτοχοι και διακινητές πορνογραφικού υλικού καθόριζαν το περιεχόµενό του κατά το δοκούν, µε αποτέλεσµα να χειροτερεύσει η αισχρότη-

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 17 τά του, ευθέως ανάλογα προς την αύξηση της ζήτησης. v. Στις ζώνες αυτές, περιελήφθη και η οικιακή χρήση της πορνογραφίας, µε συνέπεια η αισχρότητα να εισβάλλει αυθαίρετα στην ιδιωτική σφαίρα του παιδιού, ενώ δεν κατέστη δυνατός ο έλεγχος της παιδικής κατανάλωσης της αντίστοιχης πορνογραφίας. vi. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας των video και των films καθιστά περαιτέρω δυσχερή την περιστολή των πωλήσεων πορνογραφικού υλικού. vii. Ο διοικητικός έλεγχος του περιεχοµένου των πορνο-περιοδικών δεν στέφθηκε µε επιτυχία, αφού λ.χ. το πασίγνωστο περιοδικό Playboy, για να ανταποκριθεί στην υψηλή ζήτηση και για να διαφύγει των κυρωτικών µηχανισµών, αναβάθµισε την αισθητική της πορνογραφίας του, την οποία και περιόρισε σε έκταση. viii. Η έξαρση της πορνογραφίας µέσω του Διαδικτύου, όχι µόνο πολλαπλασίασε τους χρήστες καταναλωτές, αλλά και δηµιούργησε την «υποκουλτούρα της διαδικτυακής πορνογραφίας», η οποία σήµερα διαθέτει ένα πιστό και ετερόκλητο κοινό, ένα διαρκώς ογκούµενο ακτιβιστικό κίνηµα και µια πολιτική εκπροσώπηση. Η αντιµετώπιση του προβλήµατος που έχει διεθνικές διαστάσεις και υψηλή τεχνολογική επινοητικότητα, µπορεί ελπιδοφόρα να πραγµατωθεί µέσω της πολύπλευρης διακρατικής και διεθνούς αστυνοµικής συνεργασίας, όπως περιγράφουµε στο Β Κεφάλαιο. Στη χώρα µας, εκτός από την κατασταλτική λειτουργία του ποινικού δικαίου, προβλέπεται η σχετική αστυνοµική δράση για την προστασία των ανηλίκων (άρθρο 12 του Ν 1481/1984), τα µέτρα αστυνόµευσης, του Τµήµατος Μέτρων Αστυνόµευσης της Διεύθυνσης Γενικής Αστυνόµευσης (άρθρο 4 παρ. 2 του ΠΔ 14/2001, Οργάνωση Υπηρεσιών Ελληνικής Αστυνοµίας, ΦΕΚ Α 12), καθώς και τα µέτρα που λαµβάνει η Διεύθυνση Πληροφορικής (άρθρο 17 του ΠΔ 14/2001). ix. Η µη έγκαιρη εξάρθρωση της οργανωµένης παιδικής πορνογραφίας, προκαλεί επίσης την αύξηση του φόβου και των ποσοστών του AIDS, αλλά και των θανάτων που συσχετίζονται µε τα σεξουαλικά εγκλήµατα της πορνογραφίας ή ένεκα της πορνογραφίας. (Βλ. σχετ., Kevin Cullen, «The Bad Old Days Are Over», Boston Globe, 23 December 1987, σ. 33 J. Scott, St. Cuvelier, «Violence in Playboy Magazine: A Longitudinal Analysis», Archives of Sexual Behavior 16, 1987, σ. 279 288). Η παιδική πορνογραφία µέσω του Διαδικτύου αποτελεί µια σύγχρονη µορφή γενετήσιας εκµετάλλευσης, την οποία τυποποίησε και αντιµετώπισε ως έγκληµα η αµερικάνικη νοµοθεσία, ήδη από τη στιγµή της εµφανίσεώς της. (Βλ. σχετ., Janis Wolar Kimberly Mitchell and David Finkelhor, Internet Sex Crimes Against Minors: The Response of Law Enforcement (November 2003), National Center for Missing and Exploited Childern, Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention 2003 Richard Wortley and Stephen Smallbone, Child Pornography on the Internet, Cruide 41, COPS, www.cops.usdoj.gov. ISBN: 1-932582-65-7, May 2006). Έτσι λοιπόν, ο πρώτος οµοσπονδιακός νό- µος για την καταπολέµηση της παιδικής πορνογραφίας ψηφίστηκε το 1978 και οι πρώτοι νόµοι που αναφέρονται ειδικά στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α την παιδική πορνογραφία εξεδόθησαν το 1988. Από τότε υπάρχει µια σταθερή επέκταση της νοµοθετικής καταστολής του φαινοµένου, µέσω των ακόλουθων και σηµαντικών νόµων και δικαστικών αποφάσεων: 1) Sexual Exploitation of Children Act (Pub. L. 95-225, 92 Stat. 7), µε τον οποίον απαγορεύθηκε η παρασκευή και η εµπορική διάθεση αισχρού υλικού που αναµειγνύει µικρότερους της ηλικίας των 16 ετών. 2) New York v. Ferber, 458 U.S. 747 (1982), µε την οποία αποφασίστηκε πως η παιδική πορνογραφία δεν προστατεύεται από την Πρώτη Τροποποίηση του Αµερικανικού Συντάγµατος (Amendment 1 Ratified 1791), η οποία κατοχύρωσε την ελευθερία του λόγου και του τύπου ως εξής: «Congress shall make no law abridging the freedom of speech, or of the press». Η παιδική πορνογραφία παράλληλα διαχωρίστηκε από τους νόµους για την τιµωρία της αισχρότητας, προκειµένου να κριθεί σε διαφορετική βάση. 3) Child Protection Act (18 U.S.C. 2251, 2252, et. seq.), µε τον οποίο η έννοια του µικρότερου (minor) στην νοµοθεσία της παιδικής πορνογραφίας ανήλθε στην ηλικία των 18 ετών και επήλθε διαφορετική κωδικοποίηση της παιδικής πορνογραφίας και της παιδικής αισχρότητας. 4) United States v. Dost, 636 F. Supp. 828, 832 (S.D. Cal. 1986), aff d. sub.nom, µε την οποία διευρύνθηκε η έννοια της παιδικής πορνογραφίας και συµπεριέλαβε τις σεξουαλικά επιθετικές απεικονίσεις µε λάγνο περιεχόµενο. 5) United States v. Wiegand, 812 F. 2d 1239, 1244-45, 9 th Cir. 1987, cert. denied, 484 U.S. 856 (1987). 6) Child Protection and Obscenity Enforcement Act (amending 2251, 2252), µε τον οποίο προβλέφτηκε ότι είναι παράνοµη η χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή για την απεικόνιση ή τη διαφήµιση παιδικής πορνογραφίας. 7) Osborne v. Ohio, 495 U.S. 103 (1990), µε την οποία κρίθηκε ότι είναι παράνοµη η ιδιωτική κατοχή παιδικής πορνογραφίας. 8) Child Pornography Protection Act (18 U.S.C. 2252 A, 2256, 8) µε τον οποίον, ο ορισµός της παιδικής πορνογραφίας επεκτάθηκε, προκειµένου να συµπεριλάβει στο εύρος του τις ψευδείς εικόνες παιδιών και τις απεικονίσεις εκείνων που εµφανίζονται µικρότεροι. 9) Child Protector and Sexual Predator Punishment Act (42 U.S.C. 13032) µε τον οποίο, θεσπίστηκε νοµική υποχρέωση των προµηθευτών Διαδικτυακών υπηρεσιών να γνωστοποιούν στις αρµόδιες αρχές τα περιστατικά παιδικής πορνογραφίας, πλην όµως δεν υποχρεούνται να παρακολουθούν ενεργητικά τους πελάτες (χρήστες) και τις ηλεκτρονικές σελίδες. 10) Ashcroft v. Free Speech Coalition, 535 U.S. 234 (2002), µε την οποία ρυθµίστηκε ότι οι ψευδείς εικόνες δεν συνιστούν πορνογραφία, από την άποψη ότι το να «appear to be a minor» αποτελεί µια απαράδεκτη διεύρυνση του εννοιολογικού περιεχοµένου της πορνογραφίας. Οι νοµικοί ορισµοί που δίδονται από τις διάφορες νοµοθεσίες για την παιδική πορνογραφία, παρουσιάζουν µεταξύ τους σηµαντικές αποκλίσεις. Σε γενικές γραµµές όµως, φαίνεται να συγκλίνουν, οι περισσότερες τουλάχιστον, στην ευρεία παραδοχή ότι π α ι δ ι κ ή π ο ρ ν ο γρ α φ ί α αποτελεί ο π ο ι α δ ή - π ο τ ε α να φ ο ρ ά γε ν ε τ ή σ ι α ς δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α ς π ο υ α να µ ε ι γ ν ύ ε ι

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 19 έ να π ρ ό σ ω π ο π ρ ο ε φ η β ι κ ή ς η λ ι κ ί α ς. Οι πορνογραφικές καταγραφές περιλαµβάνουν ακόµη φωτογραφίες, τηλεορατικές εικόνες και ακροαµατικές καταγραφές. Επίσης, οι εικόνες καθεαυτές ποικίλουν σηµαντικά, ως προς το περιγραφόµενο περιεχόµενό τους. Σε ορισµένες περιπτώσεις, τα άτοµα µπορεί να συγκεντρώνουν εικόνες που δεν εµπλέκουν φανερή πορνογραφία και ως εκ τούτου, από τεχνική σκοπιά, η δραστηριότητα αυτή δεν είναι παράνοµη. Η βαρύτητα της παιδικής πορνογραφίας κλιµακώνεται σε δέκα επίπεδα: 1) Η εκδηλωτική ή ενδεικτική παιδική πορνογραφία, η οποία περιλαµβάνει εικόνες µη σεξουαλικού περιεχοµένου που προέρχονται από νόµιµες πηγές, λ.χ. από περιοδικά, καταλόγους, κ.ά. 2) Η γυµνή απεικόνιση, η οποία συνίσταται σε εικόνες γυµνών ή ηµίγυµνων παιδιών σε κατάλληλα περιβάλλοντα και οι οποίες αποκτώνται από νόµιµες πηγές προέλευσης. 3) Η ερωτική παιδική πορνογραφία, η οποία αφορά σε εικόνες που λαµβάνονται µε µυστικό τρόπο από παιδιά και στις οποίες αυτά αποκαλύπτουν ποικίλους βαθµούς της σωµατικής τους γυµνότητας. 4) Το ποζάρισµα (Posing), δηλ. εικόνες παιδιών που ποζάρουν στο φακό και αποκαλύπτουν διάφορους βαθµούς της σωµατικής γυ- µνότητάς τους. 5) Οι ερωτικές στάσεις, που συνίστανται σε εικόνες παιδιών µε γενετήσιες στάσεις και ποικίλους βαθµούς γυµνότητας. 6) Η σαφής ερωτική στάση, που αφορά σε εικόνες που δίνουν έµφαση στα γεννητικά όργανα. 7) Η σαφής σεξουαλική δραστηριότητα, δηλαδή η παράσταση µιας σεξουαλικής δραστηριότητας που αναµειγνύει παιδιά, πλην όµως δεν εµπλέκει ενήλικες. 8) Η επιθετική παιδική πορνογραφία, η οποία αναπαριστάνει παιδιά τα οποία υποβάλλονται σε σεξουαλική κακοποίηση, που αναµειγνύει ψηφιακή επαφή µε ενήλικες. 9) Η ολοκληρωτική επιθετική παιδική πορνογραφία, κατά την οποία παριστάνονται παιδιά να υποβάλλονται σε σεξουαλική κακοποίηση που αναµειγνύει διεισδυτικό σεξ, αυνανισµό ή στοµατικό έρωτα µε ενήλικες. 10) Η σαδιστική και κτηνώδης παιδική πορνογραφία, κατά την οποία τα παιδιά υπόκεινται σε πόνο ή επιδίδονται σε σεξουαλική δραστηριότητα µε ένα ζώο. Το Διαδίκτυο έχει επιτείνει το πρόβληµα της παιδικής πορνογραφίας µέσω της αύξησης της ποσότητας του διαθέσιµου υλικού, της αποτελεσµατικότητας στη διάθεσή του και της ευκολίας στην προσβασιµότητά του. Ειδικότερα, το Διαδίκτυο: 1) Επιτρέπει την πρόσβαση στις απέραντες ποσότητες πορνογραφικών εικόνων που διακινούνται στον πλανήτη. 2) Κάνει την πορνογραφία διαθέσιµη αµέσως σε οποιονδήποτε χρόνο και χώρο. 3) Επιτρέπει τη βατότητα στην πορνογραφία λόγω της ανωνυµίας και της ιδιωτικότητας των χρηστών του. 4) Διευκολύνει την άµεση επικοινωνία και το µοίρασµα των εικόνων µεταξύ των χρηστών. 5) Διανέµει την πορνογραφία σχετικά ανέξοδα. 6) Προσφέρει εικόνες που είναι υψηλής ψηφιακής ποιότητας, δεν χειροτερεύει το αναπαριστώµενο υλικό, το οποίο µπορεί άνετα να αποθηκευθεί. 7) Παρέχει µια ποικιλία σχηµατικών απεικονίσεων (εικόνων, βίντεο, φωνής), καθώς επίσης τη δυνατότητα πορνογραφικής απόλαυσής τους σε πραγµατικό χρόνο και µε διαντιδραστικές εµπειρίες. 8) Επιτρέπει την πρόσβαση σε ψηφιακές εικό-

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α νες, οι οποίες έχουν τροποποιηθεί για να δηµιουργήσουν σύνθετες ή ψευδείς εικόνες, µορφοπλαστικού χαρακτήρα. Το πρόβληµα της διαδικτυακής παιδικής πορνογραφίας µπορεί να διαιρεθεί σε τρία συνθετικά µέρη ήτοι, στην π α ρ α γ ω γ ή, τη δ ι ά θ ε σ η και την α π ο κ α θ ή λ ω σ η (το ξεκρέµασµα) των εικόνων. Πρέπει να σηµειωθεί ότι οι ίδιοι άνθρωποι σε πολλές περιπτώσεις λαµβάνουν µέρος ταυτοχρόνως και στις τρεις βαθµίδες του προβλήµατος, ενώ ορισµένοι παραγωγοί ή και διανοµείς της παιδικής πορνογραφίας υποκινούνται αποκλειστικά από τον παράγοντα του χρηµατικού κέρδους και δεν ελκύονται οι ίδιοι από τα πορνογραφόµενα παιδιά. Ειδικότερα, η π α ρ α γ ω γ ή συνίσταται στη δηµιουργία πορνογραφικών εικόνων. Οι συλλέκτες καθιστούν επίσης επικερδές κάθε νέο παιδικό πορνογραφικό υλικό, λόγω της µεγάλης ζήτησης. Ωστόσο, πολλές εικόνες που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο µπορεί να είναι χρονικά παλαιότερες και παρµένες από περιοδικά ή ταινίες του παρελθόντος. Οι εικόνες µπορεί να παράγονται κατ επάγγελµα και στις περιπτώσεις αυτές αναπαριστάνουν την κακοποίηση παιδιών στις χώρες του τρίτου κόσµου. Αντίθετα, οι ερασιτέχνες παραγωγοί κατασκευάζουν εικόνες της δικής τους επίδοσης στον τοµέα της σεξουαλικής εκµετάλλευσης, τώρα µάλιστα που τα ηλεκτρονικά µηχανήµατα εικονικής αναπαράστασης, όπως οι ψηφιακές κάµερες κ.λπ., επιτρέπουν στα άτοµα να δηµιουργούν υψηλής ποιότητας και ευκρίνειας εικόνες και µάλιστα κατ οίκον. Με την εµφάνιση των πολυµέσων της κινητής εικονοτηλεφωνίας, η κρυφή φωτογράφιση παιδιών σε δηµόσιους χώρους, έχει προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Η δ ι ά θ ε σ η συνίσταται στην ανάρτηση και διάδοση των πορνογραφικών εικόνων. Οι εικόνες αυτές µπορούν να αποθηκευθούν και να διαδοθούν στους χρήστες του Διαδικτύου σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσµο. Στη διανοµή αυτή µπορεί να λαµβάνουν µέρος διεστραµµένοι παιδόφιλοι ή οµάδες του οργανωµένου εγκλήµατος που λειτουργούν για το κέρδος, πλην όµως σε άλλες περιπτώσεις, η διανοµή πραγµατοποιείται από µεµονωµένους ερασιτέχνες που δεν επιδιώκουν χρηµατική αµοιβή. Η παιδική πορνογραφία µπορεί να αναρτηθεί στις ιστοσελίδες του Διαδικτύου ή να ανταλλαχθεί µέσω του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου ή µέσω στιγµιαίων µηνυµάτων ή ακόµη, µέσω: 1) Των Newsgroups: Πρόκειται για ειδικές οµάδες διάδοσης ειδήσεων γύρω από την παιδική πορνογραφία, οι οποίες παρέχουν στα µέλη τους ένα Φόρουµ, στα πλαίσια του οποίου συζητούν τα σεξουαλικά τους ενδιαφέροντα για παιδιά και προς τα οποία παράλληλα, ταχυδροµούν παιδική πορνογραφία. Οι newsgroups αποτελούν µία από τις κυριότερες µεθόδους διανοµής της παιδικής πορνογραφίας. Μερικές newsgroups παιδικής πορνογραφίας είναι πολύ γνωστές, τόσο στους χρήστες όσο και στις αρχές επιβολής του νόµου, όπως λ.χ. η abpep -+ ή η erotica pre-teen group. Πολλοί εµπορικοί προµηθευτές µπλοκάρουν την πρόσβαση σε τέτοιες ιστοσελίδες, ενώ ορισµένοι άλλοι παρέχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτές, πλην όµως ο χρήστης διατρέχει τον κίνδυνο να εντοπισθεί και να συλληφθεί είτε µέσω των πληρωµών του

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 21 δια των πιστωτικών καρτών, η ύπαρξη των οποίων απαιτείται άλλωστε για την απόκτηση του δικαιώµατος ηλεκτρονικής πρόσβασης είτε µέσω του προσωπικού του µητρώου, που φυλάσσεται από τον προµηθευτή του. Πάντως, ένας καλά γνωρίζων χρήστης Η/Υ µπορεί να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτές τις οµάδες χρησιµοποιώντας τεχνικές που αποκρύπτουν την ταυτότητά του, λ.χ. παραποιώντας την πραγµατική διεύθυνση κατοικίας ή διαµονής του. 2) Των Bulletin Board Systems (BBS). Πρόκειται για συστήµατα δελτιοποίησης που χρησιµοποιούνται νόµιµα για φιλοξενία συζητήσεων που παρέχουν συµβουλές σε εκείνους οι οποίοι αναζητούν παιδική πορνογραφία. Ωστόσο, τα συστήµατα αυτά µπορεί να παρακολουθούνται από ένα σύστηµα διαχειριστών για τον αποκλεισµό των κίβδηλων ή άσχετων ταχυδροµήσεων, όπως λ.χ. από κάποιον διωκτικό φορέα. 3) Των chat rooms, που χρησιµοποιούνται για την ανταλλαγή παιδικής πορνογραφίας και τον εντοπισµό των πιθανών θυµάτων. Τα chat rooms προστατεύονται µε λέξεις πρόσβασης, ενώ η ανοικτή τους λειτουργία αποφεύγεται από τους εποχικούς χρήστες παιδικής πορνογραφίας, επειδή αυτά φιλτράρονται συχνά από την αστυνοµία. 4) Των Peer to peer (P2P), δηλαδή των δικτύων εκείνων τα οποία διευκολύνουν τη διανοµή των πληροφοριών, αναφορικά µε την παιδική πορνογραφία, στους χρήστες. Αυτά τα δίκτυα επιτρέπουν µόνον σε κλειστές οµάδες να εµπορεύονται εικόνες. Το ξ ε κ ρ έ µ α σ µ α συνεπάγεται πρόσβαση στην παιδική πορνογραφία µέσω του Διαδικτύου. Οι εικόνες δεν χρειάζεται να σώζονται στον σκληρό δίσκο του ηλεκτρονικού υπολογιστή προκειµένου να αποκαθηλωθούν και να εµφανιστούν. Στην πραγµατικότητα όµως, η γνήσια παιδική πορνογραφία σπανίζει στις ανοικτές περιοχές του Διαδικτύου και γι αυτό, όσοι αναζητούν τέτοιες εικόνες χρειάζονται ηλεκτρονικούς υπολογιστές µε υψηλές δεξιότητες. Επίσης, το «downloading» της παιδικής πορνογραφίας διενεργείται συνήθως µέσω των news-groups και των chat rooms. Πάντως η πρόσβαση στις ιστοσελίδες των παιδοφιλικών οµάδων, τις περισσότερες φορές, είναι αποφραγµένη και για το λόγο αυτόν, απαιτείται η καταβολή ενός αντιτίµου ή η χρησιµοποίηση «password». Επιπρόσθετα, είναι πολύ δύσκολο να εκτιµήσουµε την έκταση της διαδικτυακής παιδικής πορνογραφίας. Έχει υπολογιστεί ωστόσο, ότι περισσότερο από ένα εκατοµµύριο πορνογραφικές εικόνες παιδιών διακινούνται στο Διαδίκτυο και 200 νέες εικόνες ταχυδροµούνται ηλεκτρονικά σε ηµερήσια βάση. (Βλ. σχετ. S.S. Wellard, «Cause and Effect», Community Care, March 15-21, 2001, σ. 26-27). Έχει αναφερθεί επίσης, ότι ένας δράστης που συνελήφθη στο Ηνωµένο Βασίλειο κατείχε 450.000 εικόνες παιδικής πορνογραφίας. (J. Carr, Child Abuse, Child Pornography and the Internet, London: NCH, 2004). Έχει διαπιστωθεί ακόµη, ότι µία απλή ηλεκτρονική σελίδα παιδικής πορνογραφίας δέχεται µηνιαίως, περίπου ένα εκατοµµύριο επισκέψεις. (Βλ. σχετ. P. Jenkins, Beyond Tolerance: Child Pornography on the Internet, New York: New York University Press, 2001). Το βασικό πρόβληµα που αναδεικνύεται

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α κατά τον υπολογισµό του αριθµού των ηλεκτρονικών σελίδων, συνδέεται µε το γεγονός ότι πολλές σελίδες υπάρχουν µόνο για µια σύντοµη χρονική περίοδο πριν παύσουν τη λειτουργία τους και στο ότι το εµπόριο της παιδικής πορνογραφίας λαµβάνει χώρα στα κρυµµένα επίπεδα του Διαδικτύου. Έχει υπολογιστεί λοιπόν, ότι σε ολόκληρο τον κόσµο αναµειγνύονται µε την παιδική πορνογραφία περίπου 50.000 έως 100.000 οργανωµένοι παιδόφιλοι και ότι το ένα τρίτο τούτων, επιχειρεί πορνογραφικά στις Ηνωµένες Πολιτείες. (Βλ. σχετ. Jenkins, Beyond Tolerance: Child Pornography in the Internet, ό.π.). Μια άλλη δυσκολία για την καταπολέµηση του φαινοµένου της διαδικτυακής παιδικής πορνογραφίας, συνδέεται µε το σ τ ε ρ ε ό τ υ π ο των χρηστών της. Αναφέρεται σχετικά, ότι δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριµένος τύπος χρήστη παιδικής πορνογραφίας στο Διαδίκτυο και συνάµα, δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να αναγνωρίσουµε έναν τέτοιο δράστη. (Βλ. σχετ. I. Simon, «An Examination of the Assumptions of Specialization, Mental Disorder and Dangerousness in Sex Offenders», Behavioral Sciences and the Law, 18, 2000, σ. 275-308). Ορισµένα χαρακτηριστικά όµως είναι κοινά µεταξύ των εν λόγω χρηστών: 1) Κατά πρώτον, οι χρήστες παιδικής πορνογραφίας µέσω Διαδικτύου δεν αναµειγνύονται κατ ανάγκη σε πραγµατική σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Βέβαια, δεν είναι ακριβώς γνωστό, πόσοι άνθρωποι µπορούν να έχουν πρόσβαση στη διαδικτυακή παιδική πορνογραφία, χωρίς κάποια φυσική κακοποίηση ενός παιδιού. Πάντως το Διαδίκτυο διευκολύνει την ικανοποίηση της περιέργειας όλων των χρηστών, ανεξάρτητα από το αν έχουν ή όχι παιδοφιλική κλίση και τούτο προκύπτει, άλλωστε, από το ότι 10% των δραστών που καταδικάζονται για αναζήτηση ή απόκτηση παιδικής πορνογραφίας µέσω του Διαδικτύου, δεν είχε προηγουµένως εµπειρία γενετήσιας κακοποίησης παιδιού. (Βλ. σχετ. A. Dobson «Caught in the Net», Care and Health, February 13, 2003, σ. 6-9). Επίσης, ο όρος «child molester» καλύπτει µια ευρεία σειρά δραστών από τους κατ επανάληψη παρενοχλούντες σεξουαλικώς παιδιά έως τους καταστασιακούς δράστες παιδοφιλίας, οι οποίοι µπορεί να µην εµφανίζουν στέρεο και σταθερό γενετήσιο ενδιαφέρον για παιδιά. (Βλ. σχετ., S. Smallbone R. Wortley, Child Sexual Abuse in Queensland: Offender Characteristics and Modus Operandi, Brisbane: Queensland Crime Commission, 2000). 2) Κατά δεύτερον, οι χρήστες παιδικής πορνογραφίας µέσω του Διαδικτύου είναι πολύ πιθανό να έχουν κάποια ερωτική σχέση, ορισµένο επάγγελ- µα, υψηλό δείκτη νοηµοσύνης, πανεπιστηµιακή µόρφωση, καθώς και λευκό ποινικό µητρώο και γι αυτό είναι ιδιαίτερα δυσχερής η σκιαγράφησή του εγκληµατικού τους στερεοτύπου. Εκείνοι οι οποίοι έχουν συλληφθεί για διάπραξη εγκληµάτων διαδικτυακής παιδικής πορνογραφίας είναι µεταξύ άλλων οδοντίατροι, δάσκαλοι, ακαδηµαϊκοί καθηγητές, σταρ του ροκ, επαγγελ- µατίες στρατιώτες, ακόµη και αξιωµατικοί της αστυνοµίας. Ανάµεσα στα πιο

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 23 διακεκριµένα γνωρίσµατα των εν λόγω δραστών, περιλαµβάνονται τα εξής: το λευκό χρώµα, το αρσενικό φύλο, η ηλικία τέλεσης του εγκλήµατος µεταξύ 26 και 40 ετών, η έντονη ενασχόληση µε τις λειτουργίες του Διαδικτύου, η οποία όµως παρεµβαίνει µε µη εγκληµατικό αλλά µάλλον µε διερευνητικό τρόπο στην προσωπική τους ζωή. Από την άποψη αυτή, το modus operandi των δραστών εγκληµάτων διαδικτυακής παιδικής πορνογραφίας παραπέµπει στα κλινικά γνωρίσµατα του διανοητικού εγκληµατία, δηλ. του περίφηµου white collar criminal. (Βλ. σχετ. P.J. Schneider, «Effects of Cybersex Addiction on the Family: Results of a Survey», στο A. Cooper, Cybersex: The Dark Side of the Force, New York: Brunner Mazel, 2000 M. Calder, Child Sexual Abuse and the Internet: Tackling the New Frontier. Lyme Regis (United Kingdom): Russell House Publishing, 2004). Πρέπει να σηµειωθεί ωστόσο, ότι το ανωτέρω modus operandi σχηµατίστηκε από την κλινική διάγνωση των προσώπων που καταδικάστηκαν για τέτοια εγκλήµατα και δεν αποτελεί ευρεία εµπειρική έρευνα πεδίου για τη διάγνωση της κλινικής εικόνας αυτών των δραστών που κινούνται στην περιοχή της αφανούς ηλεκτρονικής εγκληµατικότητας - λόγω της ανωνυµίας τους και των τεχνασµάτων που µετέρχονται που είναι εξάλλου και η ογκωδέστερη. Μέσα από την ιδιαίτερη σηµαντική έρευνα του Υπουργείου Δικαιοσύνης των Η.Π.Α. για την παιδική πορνογραφία στο Διαδίκτυο (Μάιος 2006), έχει προταθεί η ακόλουθη ψ υ χ ο λ ο γ ι κ ή και ε γ κλ η µ α τ ι κ ή τ υ π ο λ ο γ ί α : 1) Πρέπει κατ αρχήν να τονιστεί ότι η γενετήσια έλξη προς τα παιδιά είναι γνωστή ως π α ι δ ο φ ι λ ί α, µολονότι το ενδιαφέρον για τη διαδικτυακή παιδική πορνογραφία µπορεί να είναι ένα διάλειµµα και όχι µια διαρκής δραστηριότητα και κατά τούτο, το ενδιαφέρον για αυτό το είδος της πορνογραφίας, δεν µπορεί να αναχθεί σε ασφαλές κριτήριο διάκρισης των παιδόφιλων από τους µη παιδόφιλους. Έχει υποστηριχθεί ότι οι άνθρωποι δύνανται να συµπεριφέρονται µε διαφορετικό τρόπο στους διαδικτυακούς τόπους, από ό,τι συ- µπεριφέρονται σε άλλους χώρους της προσωπικής τους ζωής. Διαντιδρώντας ανώνυµα µε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή και µάλιστα, µε την ασφάλεια που παρέχει το οικιακό άσυλο, οι άνθρωποι ενθαρρύνονται στο να εκφράσουν τις κρυφές σκέψεις και επιθυµίες τους. Από την άλλη πλευρά, οι δράστες διαφοροποιούνται µεταξύ τους ως προς την ένταση του ενδιαφέροντος που δείχνουν για την παιδική πορνογραφία, καθώς επίσης, ως προς το επίπεδο της οξύτητας και σοβαρότητας της πορνογραφικής εικόνας που τους ελκύει. Σε καθαρά ψυχολογική προοπτική έχουν προταθεί οι ακόλουθες κατηγορίες χρηστών διαδικτυακής παιδικής πορνογραφίας: αα) Οι ψυχαγωγικοί χρήστες, οι οποίοι επισκέπτονται τις ηλεκτρονικές σελίδες παιδικής πορνογραφίας παρορµητικά, χωρίς εξεζητηµένη περιέργεια και για λόγους βραχυπρόθεσµης ψυχαγωγίας. Η κατηγορία αυτών των χρηστών φαίνεται να µην έχει µακροπρόθεσµα προβλήµατα µε τη χρήση παι-

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α δικής πορνογραφίας. ββ) Οι χρήστες σε κατάσταση κινδύνου. Πρόκειται για ευάλωτα άτοµα, τα οποία έχουν αναπτύξει ένα ενδιαφέρον για την παιδική πορνογραφία, το οποίον όµως δεν θα εκδηλωνόταν αλλιώς, αν δεν είχαν στη διάθεσή τους το Διαδίκτυο. Στην περίπτωση αυτή µπορεί να γίνει λόγος για εγκληµατοειδείς δράστες, ενδιάµεσης επικινδυνότητας, για τους οποίους η φιλοξενούµενη στο Διαδίκτυο παιδική πορνογραφία, λειτουργεί ως ειδικό πλαίσιο ευκαιρίας προς τέλεση των σχετικών εγκληµάτων. γγ) Οι καταναγκαστικοί χρήστες, οι οποίοι έχουν, ούτως ή άλλως, ειδικό ενδιαφέρον για τα παιδιά, ως σεξουαλικά αντικείµενα, και για την ικανοποίησή του αναζητούν την παιδική πορνογραφία. Στην περίπτωση αυτή, µπορεί να γίνει λόγος, για εγκληµατίες ειδικής επικινδυνότητας που αντιστοιχούν στο αταβιστικό πλαίσιο των εκ γενετής εγκληµατιών καθώς η γενετήσια έλξη προς τα παιδιά είναι εγγενής και εσωτερική και ως εκ τούτου, η επικινδυνότητα που εµφανίζουν είναι αµιγώς ενδογενής, ενώ το Διαδίκτυο εδώ, διαδραµατίζει ρόλο άµεσου πλαισίου εγκληµατικής ευκαιρίας. 2) Περαιτέρω, οι προκείµενες διαφορές ανάµεσα στους δράστες ηλεκτρονικής παιδικής πορνογραφίας, µεταφράζονται σε διαφορετικά πλαίσια διαδικτυακής συµπεριφοράς. Από την άποψη αυτή, οι ανωτέρω δράστες ποικίλουν ως προς το επίπεδο ανάµειξής τους στη διαδικτυακή παιδική πορνογραφία, ως προς το βαθµό της δικτύωσής τους µε άλλους δράστες, ως προς την εµπειρία που διαθέτουν για αποφυγή της σύλληψής τους και ως προς την έκταση στην οποίαν, η διαδικτυακή τους συµπεριφορά εµπλέκει άµεση κατάχρηση παιδιών σε ασέλγεια. Με βάση λοιπόν, τις µορφές εκδήλωσης του εγκλήµατος της ως άνω πορνογραφίας, έχει αρθρωθεί η ακόλουθη τυπολογία: αα) Οι χρήστες «βοσκοί»: Πρόκειται για δράστες οι οποίοι άθελά τους σκοντάφτουν πάνω στην παιδική πορνογραφία, αλλά µε επίγνωση σώζουν τις εικόνες. Οι χρήστες αυτοί δεν δικτυώνονται µε άλλους δράστες και δεν απασχολούνται µε στρατηγικές ασφαλείας, προκειµένου να αποφύγουν τη σύλληψη. Η σταχυολόγησή τους αυτή συνιστά µια έµµεση κακοποίηση παιδιών. ββ) Οι ιδιωτικά φαντασιωνόµενοι χρήστες: Είναι οι δράστες εκείνοι που δηµιουργούν ψηφιακές εικόνες, µέσω της µορφοπλασίας, για ιδιωτική χρήση και προς ικανοποίηση προσωπικών σεξουαλικών επιθυµιών. Οι εν λόγω δράστες δεν δικτυώνονται µε άλλους δράστες, δεν επινοούν στρατηγικές για την προσωπική τους ασφάλεια και οι φαντασιώσεις τους αποτελούν µια έµµεση κακοποίηση των θυµάτων. γγ) Οι χρήστες «αλιείς / ψαράδες»: Πρόκειται για δράστες οι οποίοι αναζητούν παιδική πορνογραφία στο Διαδίκτυο µέσω ανοικτής σταχυολόγησης. Αυτοί µπορεί να επιδιώκουν µια ελάχιστη δικτύωση µε άλλους δράστες, ασχολούνται συνειδητά µε την προσωπική τους διασφάλιση και το ψάρεµά τους αποτελεί µια έµµεση κακοποίηση των θυµάτων. Ο βαθµός της εγκληµατικής

Η ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ 25 βούλησης, προληπτικής ατοµικής άµυνας και διαδικτύωσης, είναι εκείνος που διαφοροποιεί τους εν λόγω «trawlers» από τους ανωτέρω «browsers». δδ) Οι µη ασφαλείς συλλέκτες: Πρόκειται για δράστες, οι οποίοι ψάχνουν παιδική πορνογραφία σε µη ασφαλή chat rooms (δηλαδή, σε chat rooms που δεν διαθέτουν φραγές ασφαλείας, όπως και µυστικά passwords), αλλά και σε άλλα ανοικτά επίπεδα του Διαδικτύου. Οι χρήστες αυτοί δικτυώνονται σε ένα σχετικά υψηλό επίπεδο και κατά κανόνα, δεν παίρνουν προσωπικά µέτρα ασφαλείας. Η συλλεκτική τους συµπεριφορά αποτελεί µια έµµεση κακοποίηση παιδιών. Εξαιτίας της µη ασφαλούς φύσης των δραστηριοτήτων τους, υπάρχουν όρια στον αριθµό και την ποιότητα των εικόνων που αυτοί µπορούν να συγκεντρώσουν. εε) Οι ασφαλείς συλλέκτες: Πρόκειται για δράστες οι οποίοι είναι µέλη µιας κλειστής news group ή κάποιας µυστικής οµάδας παιδόφιλων. Οι εν λόγω χρήστες δικτυώνονται µε άλλους οµοίους τους σε υψηλό επίπεδο και επινοούν έξυπνα µέτρα ασφαλείας τους, για να προστατεύσουν τις δραστηριότητές τους από τη δίωξη. Η συλλεκτική τους συµπεριφορά είναι µία έµµεση κακοποίηση παιδιών. Επειδή καταλαµβάνουν κρυφά επίπεδα του Διαδικτύου, έχουν πρόσβαση σε µια ευρύτατη σειρά εικόνων. Παράλληλα, επιδίδονται µε ψυχαναγκαστικό τρόπο στη συλλογή, την οποία ταξινοµούν προσεκτικά και η διαφύλαξή της στο απυρόβλητο αποτελεί για αυτούς έµµονη ιδέα. Όπως και οι άλλοι τύποι συλλεκτών, έτσι και αυτοί καταβάλλουν σηµαντικές προσπάθειες για την απόκτηση σπάνιων και µεγάλης αξίας εικόνων. Έτσι η συλλογή µπορεί να εξελιχθεί για τους χρήστες αυτούς σε αυτοσκοπό. στστ) Οι χρήστες ιπποκόµοι: Πρόκειται για δράστες (groomers) οι οποίοι αναπτύσσουν «on line» σχέσεις µε παιδιά και παράλληλα, αποστέλλουν πορνογραφία στα παιδιά, ως εκδήλωση υπηρέτησής τους. Από την άποψη αυτήν, οι εν λόγω χρήστες αναµειγνύονται σε άµεση κακοποίηση παιδιών. Αυτοί µπορεί να επιδιώκουν ή όχι τη δικτύωσή τους µε άλλους δράστες, πλην όµως η επαφή τους µε παιδιά τους εκθέτει συχνά στον κίνδυνο της σύλληψης. ζζ) Οι φυσικοί αυτουργοί κατάχρησης παιδιών σε ασέλγεια (physical abusers): Πρόκειται για δράστες οι οποίοι κακοποιούν σεξουαλικά τα παιδιά και για τους οποίους, το ενδιαφέρον για παιδική πορνογραφία αποτελεί µέρος των παιδοφιλικών τους ενδιαφερόντων. Οι δράστες αυτοί µπορεί να αναπαριστάνουν τις ασελγείς πράξεις τους για προσωπική χρήση και από την άποψη αυτή, διαπράττουν µε δευτερογενή τρόπο κατοχή πορνογραφικού υλικού. Οι εν λόγω δράστες άλλοτε δικτυώνονται µε άλλους χρήστες και άλλοτε όχι, ενώ κατά κανόνα, κακοποιούν άµεσα τα θύµατά τους και ως εκ τούτου, η προσωπική τους ασφάλεια και ατιµωρησία εξαρτάται από τη σιωπή του παιδιού. ηη) Οι χρήστες παραγωγοί (Producers): Είναι οι δράστες οι οποίοι απεικονίζουν τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών µε σκοπό τη διασπορά της σε