Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου Ελληνική Οικονομία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2012 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία Η εκταμίευση των χρηματοδοτικών πόρων προς την Ελλάδα σηματοδοτεί την αφετηρία ενός δυνητικά ενάρετου κύκλου όπου η μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία θα προκαλέσει εισροές κεφαλαίων και θα αμβλύνει την στενότητα ρευστότητας με αποτέλεσμα την σταδιακή επανεκκίνηση της ανάπτυξης, που με την σειρά της θα τονώσει ακόμη περισσότερο την εμπιστοσύνη έως ότου η οικονομία αρχίσει να ομαλοποιείται και η χώρα να βγαίνει από τα αδιέξοδα της κρίσης. To Eurogroup την 13/12/2012, στο πλαίσιο της χρηματοδοτικής βοήθειας προς την Ελλάδα, ενέκρινε την εκταμίευση πόρων ύψους 49,1 δισ. από το EFSF εκ των οποίων 34,3 δισ. θα δοθούν τις επόμενες ημέρες και τα υπόλοιπα εντός του 1 ου 3μηνου 2013. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν 3,4 δισ. προερχόμενα από το ΔΝΤ, με το σύνολο των εκταμιευμένων πόρων να ανέρχεται σε 52,5 δισ. Από τα 34,3 δισ., τα 11,3 δισ. αφορούν στο πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων. Το ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα εισπράξει 23,2 δισ., εκ των οποίων 16,0 δισ. άμεσα και 7,2 δισ. τον Ιανουάριο 2013. Τέλος, στο δημόσιο θα εισρεύσουν 7 δισ. άμεσα (με ένα μεγάλο μέρος να κατευθύνεται στην εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου) και 11 δισ. στο 1 ο 3μηνο 2013 σε τρείς δόσεις στην βάση λήψης προαπαιτούμενων μέτρων. Της απόφασης αυτής προηγήθηκε η επιτυχής ολοκλήρωση του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων, που είχε ως αποτέλεσμα η ονομαστική αξία του ελληνικού χρέους να μειωθεί κατά 10,5 π.μ. του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΗΧ) στη σχετική δημοπρασία επαναγοράς ομολόγων προσφέρθηκαν ομόλογα ονομαστικής αξίας 31,9 δις σε μια μέση τιμή 33,8 σεντς στο Ευρώ. Για την αγορά του συνολικού ποσού απαιτούνται 11,49 δις, δηλαδή 1,29 δις περισσότερα από αυτά που είχαν διατεθεί από το Eurogroup. Η Ελληνική Κυβέρνηση προτίθεται να αγοράσει το σύνολο του ποσού και το Eurogroup να εγκρίνει την επιπλέον χρηματοδότηση. Θα πρέπει, ωστόσο, εδώ να σημειωθεί ότι η Ελλάδα υποχρεώθηκε να προχωρήσει στις 7.12 στην έκδοση ΕΓΕΔ 4-εβδομάδων και 26-εβδομάδων από τα οποία άντλησε τα ακόλουθα ποσά: Από τη δημοπρασία ΕΓΕΔ 4-εβδομάδων 2,76 δις με μέσο επιτόκιο 3,99%, ενώ το τελικό ποσό που θα αντληθεί αναμένεται να ανέλθει στα 3,4 δις για την πληρωμή ΕΓΕΔ που λήγουν την 14 η Δεκεμβρίου 2012. Από τη δημοπρασία ΕΓΕΔ 26-εβδομάδων 1,63 δις με μέσο επιτόκιο 4,38%. Το ποσό που θα αντληθεί από αυτή τη δημοπρασία μπορεί να αυξηθεί τελικά στα 2,0 δις με την αποδοχή ενός δεύτερου κύκλου μη ανταγωνιστικών προσφορών την 13.12.2012. Σημειώνεται ότι, για την επαναγορά των ομολόγων χρησιμοποιήθηκαν πόροι που προορίζονταν αρχικά για την αποπληρωμή έντοκων γραμματίων του δημοσίου. Η απόφαση αυτή συνιστά πλήγμα στις προοπτικές βελτίωσης της ρευστότητας στην οικονομία, σε μια συγκυρία που η διαμόρφωση καλού οικονομικού κλίματος απαιτεί την όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη ομαλοποίηση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Η αφαίμαξη των όποιων πενιχρών διαθεσίμων διατηρούν οι τράπεζες προς τον σκοπό χρηματοδότησης του δημοσίου, στερεί πολύτιμη δυνητική ρευστότητα από την οικονομία και αντιστρατεύεται τον αναπτυξιακό χαρακτήρα άλλων μέτρων της οικονομικής πολιτικής. Και, βεβαίως, η διαθέσιμη ρευστότητα των τραπεζών δεν είναι ανεξάντλητη. Μετά τις εξελίξεις αυτές, και με ελαφρά ευνοϊκότερες προβλέψεις από αυτές που χρησιμοποιεί η Τρόικα, όσον αφορά την εξέλιξη του ΑΕΠ και την πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας στην περίοδο 2013-2020, το δημόσιο χρέος της χώρας εκτιμάται τώρα ότι μπορεί να μειωθεί σε επίπεδα πολύ κατώτερα του 120% του ΑΕΠ το 2020. Η εκτίμηση αυτή στηρίζεται στα ακόλουθα δεδομένα: Πρώτον, η πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας, με βάση την οποία εκτιμά τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους η Τρόικα, προσαρμόζεται ουσιαστικά προς το θετικότερο με βάση την υλοποίηση του Προϋπολογισμού του 2012 στο 11μηνο του 2012. Όπως αναλύεται στο παρόν Δελτίο η υλοποίηση του Π2012 αποδεικνύεται πολύ καλύτερη από τις εκτιμήσεις της Τρόικα και με βάση τις εξελίξεις στο 11μηνο εκτιμάται τώρα ότι ο Π2012 θα έχει μηδενικό πρωτογενές έλλειμμα στη γενική κυβέρνηση (ΓΚ), έναντι πρωτογενούς ελλείμματος ύψους 1,5% του ΑΕΠ που προβλέπει η Τρόικα. Αυτό θα συμβεί παρά το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των φορολογικών εσόδων που είχαν προγραμματιστεί να εισπραχθούν το 2012 θα εισπραχθούν τελικά το 2013. Επομένως, η υλοποίηση του Π2013 ξεκινάει με αβάντα άνω των 2,9 δις σε σχέση με τις εκτιμήσεις της Τρόικα και με την εφαρμογή επιπλέον μέτρων μείωσης των δημοσίων δαπανών και αύξησης των εσόδων ύψους 9,6 δις εντός του 2013. Εάν σε αυτά προστεθεί η αναμενόμενη μικρότερη πτώση του ονομαστικού ΑΕΠ από το καταστροφικό -5,4% που προβλέπει η Τρόικα (για λόγους που εξηγούνται στη συνέχεια), το πρωτογενές πλεόνασμα της ΓΚ το 2013 θα διαμορφωθεί πιθανότατα σε επίπεδα άνω του 2,0% του ΑΕΠ, έναντι 0,0% του ΑΕΠ που προβλέπει η Τρόικα. Με αυτή την αφετηρία οι εξελίξεις στη δημοσιονομική προσαρμογή έως το 2020 θα είναι προφανώς πολύ καλύτερες από αυτές που προβλέπει η Τρόικα. Δεύτερον, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση και του προγράμματος επαναγοράς του ελληνικού δημοσίου χρέους και την κατάθεση και του φορολογικού νομοσχεδίου στη Βουλή, στο οποίο προβλέπονται πρόσθετα μέτρα (κατάργηση της μεγάλης πλειοψηφίας των φορολογικών απαλλαγών και διεύρυνση της φορολογικής βάσης) αύξησης των εσόδων ύψους άνω των 1,3 δις, αναμένεται πλέον η άμεση εκταμίευση, εντός του Δεκ. 2012, της δόσης ύψους 34,5 δις της χρηματοδοτικής βοήθειας από τη

Ζώνη του Ευρώ και από το ΔΝΤ, και στη συνέχεια η εκταμίευση της επιπλέον δόσης των 9,3 δις στο 1 ο 3μηνο. 2012. Τα κεφάλαια αυτά προορίζονται για να χρησιμοποιηθούν για την αναπλήρωση των κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών που χάθηκαν με το PSI Plus και για την ενίσχυση της ρευστότητας στην ελληνική οικονομία με την αποπληρωμή ενός σημαντικού μέρους των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου. Επιπλέον, αναμένεται η ουσιαστικότερη βελτίωση του οικονομικού κλίματος στη χώρα, μετά την αξιοσημείωτη βελτίωσή του τον Νοέμβριο του 2012, καθώς και η επιτάχυνση της επιστροφής των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, η οποία ήδη συμβαίνει στην περίοδο Ιουλίου-Οκτωβρίου 2012. Επιπλέον των ανωτέρω, αναμένονται επίσης: α) η επανεκκίνηση και επιτάχυνση της κατασκευής των μεγάλων έργων υποδομών που βρίσκονται σε αδράνεια τους τελευταίους 18-μήνες. Μόλις χθες ανακοινώθηκε η επί της αρχής συμφωνία μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και των Κοινοπραξιών που έχουν αναλάβει την κατασκευή των τεσσάρων μεγάλων οδικών αξόνων της χώρας με συμβάσεις παραχώρησης, για την επανεκκίνηση της κατασκευής των έργων αυτών η οποία έχει διακοπεί από το 2011. Με την ανακοίνωση της Συμφωνίας ο υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων έκανε και την εκτίμηση ότι έως τον Απρίλιο του 2012 θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις και με τις διαμεσολαβούσες 43 εγχώριες και διεθνείς τράπεζες, έτσι ώστε η επανεκκίνηση των έργων να γίνει δυνατή από τον Απρίλιο του 2012. β) η αποτελεσματικότερη χρηματοδότηση του εγχώριου επιχειρηματικού και ιδιαίτερα του εξαγωγικού τομέα από τις τράπεζες και γ) η ενίσχυση της χρηματοδότησης των ΜΜΕ με συνεργασίες της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων με τις ελληνικές τράπεζες, δ) η αποτελεσματικότερη προώθηση των αποκρατικοποιήσεων με προσέλκυση και ξένου επιχειρηματικού κεφαλαίου κ.α. Ήδη ανακοινώθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ η αποκρατικοποίηση της εταιρείας των Κρατικών Λαχείων, με παραχώρηση σε κοινοπραξία υπό τον ΟΠΑΠ της άδειας λειτουργίας τους για 12-έτη έναντι του ποσού των 190 εκατ. Αυτές οι εξελίξεις είναι βέβαιο ότι μπορεί να αντισταθμίσουν σε σημαντικό βαθμό τα αρνητικές επιπτώσεις της δημοσιονομικής προσαρμογής και να περιορίσουν ουσιαστικά την ύφεση στην Ελληνική οικονομία το 2013. Μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε αξιοσημείωτη ανάκαμψη από το 2014. Αν αυτά συμβούν τότε ανατρέπεται η βάση των υποθέσεων της Τρόικα για ανεξέλεγκτη εμβάθυνση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία και το 2013 και, ενδεχομένως, και το 2014. Επομένως, με ταχύτερη αύξηση των πρωτογενών πλεονασμάτων στη ΓΚ και με ενίσχυση του οικονομικού κλίματος στη χώρα και των προοπτικών για ομαλοποίηση της λειτουργίας χρηματοδότησης της του παραγωγικού τομέα της οικονομίας αλλά και των νοικοκυριών, η έγκαιρη ανάκαμψη της οικονομίας μπορεί να έλθει από τα τέλη του 2013 και η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους εξασφαλίζεται, ενδεχομένως και νωρίτερα από το 2020. Αυτή θα πρέπει να είναι η κύρια επιδίωξη της κυβέρνησης, αλλά και των δανειστών μας, από εδώ και πέρα. Η ανάπτυξη θα στηριχθεί κατά κύριο λόγο στην επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας λόγω της ωρίμανσης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας, και της δυνατότητας για αποτελεσματική διαχείριση του εργατικού δυναμικού στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα. Επίσης, η ανάπτυξη θα στηριχθεί στην δυνατότητα για έγκαιρη ανάκαμψη της παραγωγικής απασχόλησης στην οικονομία με δεδομένη τη διαθεσιμότητα αξιόλογου εργατικού δυναμικού, στην πλειοψηφία του νέων ανθρώπων, ικανού για προσφορά υψηλού επιπέδου παραγωγικής εργασίας όλων των κατηγοριών και επίσης με δεδομένη την ουσιαστική άρση όλων των εμποδίων που υπήρχαν στην Ελλάδα στην πρόσληψη και την απόλυση εργαζομένων. Τα ανωτέρω έχουν ήδη οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία τρία χρόνια και καθιστούν σταδιακά την Ελλάδα χώρα εγκατάστασης σημαντικών εγχώριων και ξένων επιχειρηματικών μονάδων. Προς το παρόν έχουν συμβάλλει στη σημαντική αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών από την Ελλάδα με ταυτόχρονη κατακόρυφη πτώση των εισαγωγών. Ήδη, στο 9μηνο του 2012 η θετική συμβολή των καθαρών εξαγωγών στη μεταβολή του ΑΕΠ της χώρας ανήλθε στις 4,97 ποσοστιαίες μονάδες. Ωστόσο, οι ανωτέρω σημαντικές διαδικασίες θα αποκτήσουν ιδιαίτερα μεγάλη σημασία στον τομέα της επανεκκίνησης των ιδιωτικών επενδύσεων όταν ομαλοποιηθεί το οικονομικό κλίμα στη χώρα (με την οριστική διακοπή των συζητήσεων περί εξόδου της από τη Ζώνη του Ευρώ) και όταν αρχίσουν να αίρονται σταδιακά τα μεγάλα εμπόδια στη χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα που επιβάρυναν δυσανάλογα τη χώρα στο 3 ο 4μηνο του 2011 και κατά το 2012. Παγκόσμια Οικονομία Πυκνώνουν οι αισιόδοξες εκτιμήσεις στην Ευρωζώνη για έξοδο από την κρίση δημοσίου χρέους και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομικών Ολι Ρεν, σε άρθρο του στην Financial Times, τάχθηκε υπέρ των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα κράτημέλη της ΕΕ με σκοπό την επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ωστόσο, παραδέχθηκε τις δύσκολες στιγμές που αντιμετωπίζει η Ευρωζώνη αλλά συνάμα αισιοδοξεί για απεμπλοκή από το σημερινό αδιέξοδο. Θεωρεί ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η εμπιστοσύνη στις αγορές έχει αρχίσει να αποκαθίσταται σταδιακά, λαμβάνοντας ως παραδείγματα την Ιρλανδία η οποία μπορεί να δανείζεται πλέον από τις αγορές, την επιστροφή κεφαλαίων στην Ισπανία για πρώτη φορά σε διάστημα 15 μηνών και την επιτυχή διάθεση 10ετών 2

ομολόγων από την Ιταλία με το χαμηλότερο κόστος δανεισμού από το 2010. Προκειμένου η Ευρωζώνη να ξεπεράσει την κρίση απαιτείται μια εξισορρόπηση και των διεθνών μακροοικονομικών ανισορροπιών της. Οι χώρες με πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα πρέπει να προβούν σε μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν την εγχώρια ζήτηση και τις εισαγωγές, ενώ οι ελλειμματικές χώρες απαιτείται να συνεχίσουν τις διαρθρωτικές αλλαγές που θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας τους. Προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών πρέπει να απομακρυνθούν τα διαρθρωτικά εμπόδια που εμποδίζουν την διακρατική εξισορρόπηση και να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Στην έκτακτη τηλεδιάσκεψη που πραγματοποίησαν την 11.11.2012 οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης (Eurogroup), αποτιμήθηκε η έκβαση του προγράμματος επαναγοράς των ελληνικών ομολόγων αλλά και η φορολογική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα, καθώς αποτελούσαν τις δύο τελευταίες εκκρεμότητες, προκειμένου να εγκριθεί στο Eurogroup της 13.12.2012 η εκταμίευση της δόσης των 34,4 δισ.. Στη διαδικασία της επαναγοράς συγκεντρώθηκαν 31,9 δισ. με τις ελληνικές τράπεζες να έχουν προσφέρει ομόλογα ονομαστικής αξίας 14,6 δισ.. Η επικεφαλής του ΔΝΤ χαιρέτισε το αποτέλεσμα του προγράμματος επαναγοράς, ωστόσο διευκρίνισε ότι περαιτέρω σχόλια θα κάνει στις ευρωπαϊκές οικονομικές αρχές. Κύκλοι της αγοράς, αποτιμούν θετικά την υλοποίηση του προγράμματος επαναγοράς των ελληνικών ομολόγων από το Ελληνικό δημόσιο, με αποτέλεσμα τη σαφή βελτίωση της ψυχολογίας της αγοράς, η οποία αποτυπώνεται τόσο στις αποδόσεις των ευρωπαϊκών ομολόγων όσο και στο ύψος των καταθέσεων των εμπορικών τραπεζών της Ευρωζώνης στην ΕΚΤ. Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις των ευρωπαϊκών τραπεζών στην ΕΚΤ συνέχισαν την πτωτική τους πορεία με αποτέλεσμα να διαμορφωθούν στα 229,0 δισ. την 10.11.2012, από 237,8 δισ. την 2.12.2012 (ιστορικά υψηλό 823,3 δισ. 8.5.2012). Σημαντική πτώση καταγράφουν οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά μετά την ολοκλήρωση της επαναγοράς των ΟΕΔ, με το ελληνικό 10ετές ομόλογο να διαπραγματεύεται χαμηλότερα του 13%, απόδοση που έχει να καταγραφεί από το 2011. Η επαναγορά των ΟΕΔ, αυξάνει την αξία των υπολοίπων ομόλογων που διαπραγματεύονται στη δευτερογενή αγορά, καθώς μειώνονται δραστικά οι πιθανότητες χρεοκοπίας της Ελλάδας. Η θετική ψυχολογία των επενδυτών αποτυπώθηκε και στη δημοπρασία ΕΓΔ του ισπανικού δημοσίου την 11.12.2012 κατά την οποία το ισπανικό δημόσιο συγκέντρωσε με χαμηλότερο κόστος δανεισμού, το ποσό των 3,89 δισ. μέσω δημοπρασιών ΕΓΔ 12μηνης και 18μηνης διάρκειας, υπερβαίνοντας το στόχο των 3,5 δισ.. Ειδικότερα, στη δημοπρασία των ΕΓΔ 12μηνης διάρκειας αντλήθηκαν 2,39 δισ. με μέσο κόστος δανεισμού 2,556% από 2,797% της προηγούμενης αντίστοιχης δημοπρασίας και με δείκτη υπερκάλυψης στο 2,5 από 2,10. Στη δημοπρασία των ΕΓΔ 18μηνης διάρκειας αντλήθηκε το ποσό των 1,5 δισ. με μέσο κόστος δανεισμού 2,778% από 3,034% της τελευταίας αντίστοιχης δημοπρασίας και το δείκτη υπερκάλυψης στο 2,7 έναντι 5,7. Ωστόσο, οι αγορές εμφανίζονται επιφυλακτικές για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία μετά τη διάσπαση του κυβερνητικού συνασπισμού και το ενδεχόμενο αποχώρησης του πρωθυπουργού Μόντι από την πολιτική σκηνή της Ιταλίας. Ο Ιταλός πρωθυπουργός καθησύχασε τους κοινοτικούς εταίρους και τις χρηματαγορές, ότι δεν υπάρχει κίνδυνος πολιτικού κενού στην Ιταλία και όποιος κερδίσει τις εκλογές του Φεβρουαρίου θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της Ιταλίας έναντι της ΕΕ. Σύμφωνα με πολιτικούς κύκλους η παραμονή Μόντι στα πολιτικά δρώμενα θεωρείται σημαντική δεδομένου της επιτυχούς παρουσίας του στις πολιτικοοικονομικές εξελίξεις μέχρι σήμερα. Στην Κίνα, το εμπορικό πλεόνασμα μειώθηκε μεν στα $ 19,6 δισ. τον Νοέμ. 12, από $ 32,0 δισ. τον Οκτ. 12, αλλά ήταν αυξημένο σε ετήσια βάση, αφού είχε διαμορφωθεί μόνο $ 14,5 δισ. τον Νοέμ. 11. Η αύξηση του πλεονάσματος αποδίδεται στην αύξηση των εξαγωγών κατά 2,9% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 12 από 11,6% τον Οκτ. 12, ενώ οι εισαγωγές κατέγραψαν μηδενική αύξηση τον Νοέμ. 12, έναντι αύξησης κατά 2,4% τον Οκτ. 12. Το 11μηνο Ιαν- Νοέμ. 12, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου διαμορφώθηκε σε $ 199,9 δισ. λόγω αύξησης των εξαγωγών σε ετήσια βάση κατά 7,3% και των εισαγωγών κατά 4,2%. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η Κίνα εξακολουθεί να είναι μια χώρα που στηρίζει την ανάπτυξη της οικονομίας της στις εξαγωγές, ενώ η εγχώρια ζήτηση έχει πολύ μικρή επίπτωση στην αύξηση των εισαγωγών της Κίνας. Στις ΗΠΑ, ενθαρρυντικά συνεχίζουν να είναι τα μηνύματα από την αγορά εργασίας, χωρίς ωστόσο να μπορούμε να ομιλούμε μετά βεβαιότητας για μια ουσιαστική αλλαγή του εργασιακού περιβάλλοντος. Ειδικότερα, αύξηση κατέγραψε η απασχόληση (εξαιρουμένου του αγροτικού τομέα) με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στις 146 χιλ. το Νοέμ. 12, έναντι 138 χιλ. τον Οκτ. 12 και 132 χιλ. τον Σεπτ. 12. Παράλληλα, το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 7,7% από 7,9% τον Οκτ. 12 και 7,8% τον Σεπτ. 12. Στον ιδιωτικό τομέα οι θέσεις εργασίας αυξήθηκαν κατά 147 χιλ. το Νοέμ. 12 από 189 χιλ. τον Οκτ. 12, με την άνοδο να παρατηρείται κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών, στα επαγγέλματα γραφείου, στο χρηματοοικονομικό τομέα, στο εμπόριο, στις μονάδες φιλοξενίας και την προσωρινή απασχόληση. Αντίθετα, μείωση των θέσεων απασχόλησης σημειώθηκε στην παραγωγή εμπορευμάτων, στη μεταποιητική βιομηχανία και τις κατασκευές. Οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας σημείωσαν επίσης μείωση κατά 25 χιλ. την εβδομάδα έως 1.12.2012 και διαμορφώθηκαν σε 370 χιλ. με πτώση του μέσου όρος 4 εβδομάδων στις 408 χιλ.. Ωστόσο ο μέσος όρος συνεχίζει να διαμορφώνεται σε υψηλά επίπεδα, έτσι ώστε να μην επιτρέπει συμπεράσματα για ουσιαστική βελτίωση 3

των δυσμενών συνθηκών που ακόμη παρατηρούνται στην αγορά εργασίας των ΗΠΑ. Η παραγωγικότητα της εργασίας αυξήθηκε κατά 2,9% σε ετήσια βάση το 3 ο 3μηνο 12, έναντι 1,9% στο 2 ο 3μηνο 12, ενώ το ανά μονάδα κόστος εργασίας μειώθηκε κατά -1,9% σε ετήσια βάση το 3 ο 3μηνο 12, έναντι -0,5% στο 2 ο 3μηνο 12. Ωστόσο, οι καταναλωτές εμφανίζονται και πάλι επιφυλακτικοί, αφού ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης Reuters/UoMichigan υποχώρησε στο 74,5 τον Δεκ. 12, από 82,7 το Νοέμ. 12 και 78,3 το Σεπτ. 12. Στον τομέα της παραγωγής, συνεχίζονται οι αρρυθμίες αφού οι εργοστασιακές παραγγελίες ενισχύθηκαν κατά μόλις 0,8% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12, από αύξηση 4,5% τον Σεπτ. 12 και μείωση κατά -5,1% τον Αύγ. 12. Tέλος, στην τελευταία συνεδρίαση του 2012, η επιτροπή νομισματικής πολιτικής της Fed (FOMC) αποφάσισε να αντικαταστήσει το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων με την επωνυμία Operation Twist, βάσει του οποίου αγοράζει μηνιαίως μακροπρόθεσμα ομόλογα αξίας $45 δισ. και πουλά βραχυπρόθεσμα ίσης περίπου αξίας, με αγορές μακροπρόθεσμων ομολόγων αξίας ($45δισ./μήνα). Επίσης, αποφασίστηκε η συνέχιση του προγράμματος αγοράς διασφαλισμένων ομολόγων με ενυπόθηκα πάγια αξίας $ 40 δισ. με αποτέλεσμα η Fed συνολικά να αγοράζει κάθε μήνα ομόλογα αξίας $85 δισ. προκειμένου να περιορίσει το κόστος δανεισμού. Παράλληλα, η FOMC αποφάσισε να διατηρήσει τα μηδενικά επιτόκια για όσο διάστημα η ανεργία παραμένει άνω του 6,5% και ο πληθωρισμός για τα επόμενα 1-2 χρόνια θα είναι μικρότερος του 2,5%. Στη ΖτΕ, το ΑΕΠ συρρικνώθηκε και στο 3 ο κατά -0,1% σε 3μηνιαία βάση από -0,2% το 2 ο και 0,0% στο 1 ο 3μηνο. 12, επιβεβαιώνοντας την ύφεση στην οικονομία. Σε ετήσια βάση το ΑΕΠ μειώθηκε επίσης κατά -0,6%, από -0,5% το 2 ο και -0,1% στο 1 ο 3μηνο. 12. Ειδικότερα, η πτώση του ΑΕΠ σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 12 οφείλεται στη μεγάλη πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά -1,3% και στην επίσης μεγάλη πτώση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου κατά -4,2%, ενώ σημαντική θετική επίπτωση είχε η αύξηση των εξαγωγών κατά 2,9%, με ταυτόχρονη πτώση των εισαγωγών κατά -0,9%. Συνολικά, οι καθαρές εξαγωγές είχαν θετική επίπτωση στη μεταβολή του ΑΕΠ της ΖτΕ κατά 2,0 ποσοστιαίες μονάδες στο 3 ο 3μηνο. 12, έναντι 2,8 π.μ. στο 2 ο 3μηνο. 12 και 1,5 π.μ. στο 1 ο 3μηνο. 12. Η εξέλιξη των δεικτών της οικονομικής συγκυρίας στη ΖτΕ (με εξαίρεση τη μεγάλη άνοδο του δείκτη επενδυτικού κλίματος ZEW στη Γερμανία) σηματοδοτεί ότι το αρνητικό οικονομικό στη ΖτΕ κλίμα θα συνεχισθεί και στο 4ο 3μηνο του 12, ενώ δεν αναμένεται επιστροφή σε θετικό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ πριν το 2 ο 6μηνο. 13. Σημειώνεται η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής στη ΖτΕ κατά -1,4% σε μηνιαία βάση (-3,6% σε ετήσια βάση) τον Οκτ. 12, μετά την μεγαλύτερη πτώση της κατά -2,3% τον Σεπτ. 12 (-2,8% σε ετήσια βάση) και την αύξησή κατά 0,9% τον Αύγ. 12 (-1,3% σε ετήσια βάση). Στη Γερμανία, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά +0,2% σε 3μηνιαία βάση και 0,9% σε ετήσια βάση, κυρίως λόγω της θετικής επίπτωσης του εξωτερικού τομέα και της ιδιωτικής κατανάλωσης. Ωστόσο, η οικονομία της χώρας δεν έχει μείνει ανεπηρέαστη από την ύφεση στη ΖτΕ. Η βιομηχανική παραγωγή εμφανίζει τάσεις εξασθένισης, μετά την πτώση της κατά -2,4% σε μηνιαία βάση και κατά -3,8% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12, μετά την πτώση της κατά -1,6% σε μηνιαία βάση και κατά -1,2% σε ετήσια βάση τον Σεπτ. 12. Επίσης, στον εξωτερικό τομέα οι εξαγωγές καταγράφουν οριακή άνοδο κατά 0,3% σε μηνιαία βάση, Οκτ. 12. Παρά όλα αυτά, οι οικονομικοί αναλυτές εμφανίζονται αισιόδοξοι για την πορεία του παγκοσμίου εμπορίου και τις αποφάσεις του Eurogroup της 26.11.2012 για μια συνολική λύση στην κρίση χρέους της ΖτΕ, με αποτέλεσμα, ο δείκτης ZEW να καταγράψει απρόσμενη άνοδο τον Δεκ. 12 στο +6,9 από -15,7 τον Νοέμ. 12. Στη Γαλλία, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,2% σε 3μηνιαία βάση και κατά 0,1% σε ετήσια βάση, αποφεύγοντας προς το παρόν την ύφεση, αν και η ανάπτυξη για το 2013 εκτιμάται να είναι αρκετά περιορισμένη και να αγγίξει μόλις το 0,4%. Η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής ήταν -0,6% σε μηνιαία βάση και -3,0% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12, μετά την πτώση της κατά -2,8% σε μηνιαία βάση και κατά - 2,4% σε ετήσια βάση τον Σεπτ. 12. Ωστόσο, αξιοσημείωτη ήταν η συρρίκνωση του ΑΕΠ της Ολλανδίας κατά -1,1% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο και κατά -1,6% σε ετήσια βάση, από +0,1% σε 3μηνιαία βάση και -0,4% σε ετήσια βάση στο 2 ο 3μηνο. 12 και 0,1% σε 3μηνιαία βάση και -0,8% σε ετήσια βάση στο 1 ο 3μηνο. 12. Αυτό σημαίνει ότι η πτώση του ΑΕΠ της Ολλανδίας θα είναι πολύ μεγαλύτερη από το -0,3% που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το 2012, ενώ υπάρχουν ερωτηματικά και για την προβλεπόμενη αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,3% το 2013. Σημειώνεται η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής κατά -4,7% σε μηνιαία βάση και κατά -3,9% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12. Τέλος, στην αγορά συναλλάγματος, το ευρώ εμφανίζει ανοδικές τάσεις διαπραγματευόμενο στην περιοχή των 1,3080 USD/EUR την 13.12.2012, από το υψηλό των 1,3126 USD/EUR που κατέγραψε στις 5.12.2012. Η επιβεβαίωση των προσδοκιών των επενδυτών για μια νέα πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης από την FED στη διήμερη σύσκεψη της Νομισματικής Επιτροπής (FOMC) της Fed την 12 η και 13 η Δεκεμβρίου 2012, επιδρά αρνητικά στο δολάριο, καθώς στρέφει το επενδυτικό ενδιαφέρον σε νομίσματα που προσφέρουν υψηλές επιτοκιακές αποδόσεις (Δολάριο Καναδά, Δολάριο Ν. Ζηλανδίας). 4

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονομία ΑΕΠ 3 ο 3μηνο 2012: Συνεχίστηκε η μεγάλη πτώση του ΑΕΠ της χώρας κατά -6,9% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 12, μετά την πτώση του κατά -6,3% σε ετήσια βάση στο 2 ο 3μηνο. 12, κατά -6,7% στο 1 ο και -7,9% στο 4 ο 3μηνο. 11. Στο 1 ο 9μηνο. 12 το ΑΕΠ μειώθηκε κατά -6,6%, εξέλιξη που οφείλεται στους ακόλουθους βασικούς παράγοντες: Πρώτον, στη νέα μεγάλη πτώση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου κατά -20,6% σε ετήσια βάση στο 1 ο 9μηνο. 12, μετά την πτώση τους κατά -18,5% σε ετήσια βάση στο 1 ο 9μηνο. 11 και κατά -13,2% σε ετήσια βάση στο 1 ο 9μηνο. 10. Έτσι, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αναμένεται τώρα να διαμορφωθούν στα 23,5 δις ή στο 13,9% του ΑΕΠ το 2012, από 56,5 δις (26,8% του ΑΕΠ) το 2007. Αυτή η μεγάλη πτώση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κατακόρυφη πτώση των επενδύσεων σε εξοπλισμό μεταφορών (9μηνο. 12: -35,3%, 9μηνο. 11: -18,8%, 9μηνο. 10: +10,54%), σε μεταλλικά προϊόντα και μηχανήματα (9μηνο. 12: -14,3%, 9μηνο. 11: -13,9%, 9μηνο. 10: -14,3%) και σε επενδύσεις σε κατοικίες (9μηνο. 12: -32,3%, 9μηνο. 11: -16,2% και 9μηνο. 10: -21,6%). Επίσης, πτωτικά εξακολουθούν να κινούνται και οι επενδύσεις που εξαρτώνται από το κράτος, με τη μεγάλη πτώση των δαπανών του ΠΔΕ, αλλά και των επενδύσεων που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΣΠΑ). Παρά τις κάποιες ευνοϊκές εξελίξεις στον τομέα της εκταμίευσης των επενδυτικών πόρων από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μετά τον Ιούνιο του 2012, φαίνεται ότι η επίλυση των προβλημάτων στον τομέα εξακολουθεί να είναι πολύ αργή. Για παράδειγμα, η επανεκκίνηση των εργασιών υλοποίησης σημαντικών μέτρων υποδομής, που θα έδιναν γενικότερη ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα και στις επενδύσεις της χώρας, φαίνεται ότι εξακολουθεί να καθυστερεί και να υπόκεινται επίσης στην ολοκλήρωση των προαπαιτούμενων για την εξασφάλιση μιας ευνοϊκής Έκθεσης από την Τρόικα και την καταβολή της δόσης της χρηματοδοτικής ενίσχυσης από τη ΖΤΕ και το ΔΝΤ. Προς το παρόν, στο 1 ο 9μηνο. 12 η πτώση των επενδύσεων σε λοιπές κατασκευές περιορίστηκε στο -1,3%, μετά την μεγάλη πτώση τους κατά -26,2% στο 1 ο 9μηνο. 11 και κατά -14,3% στο 1 ο 9μηνο. 10. Η αναμενόμενη ανάκαμψη των επενδύσεων που εξαρτώνται από το κράτος από το 2013 θα συμβάλλει στον περιορισμό της πτώσης των επενδύσεων σε όλες τις ανωτέρω κατηγορίες. Από την άλλη πλευρά, οι επενδύσεις σε κατοικίες θα ανακάμψουν όταν εγκαθιδρυθεί ένα εποικοδομητικότερο οικονομικό κλίμα στη χώρα, όπως αναμένεται να συμβεί μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών για την καταβολή της δόσης της χρηματοδοτικής βοήθειας των 34,5 δις τον Δεκ. 12 και της επιπλέον δόσης των 9,3 δις στο 1 ο 3μηνο, 2013. Οι επιχειρηματικές επενδύσεις από την πλευρά τους θα επηρεαστούν ευνοϊκά τόσο από την ανάκαμψη των επενδύσεων που εξαρτώνται από το κράτος, όσο και από την προώθηση των αποκρατικοποιήσεων και τη σταδιακή βελτίωση του οικονομικού κλίματος στη χώρα. Δεύτερον, η ιδιωτική κατανάλωση σε σταθερές τιμές του 2005 σημείωσε εκ νέου μεγάλη πτώση κατά -8,4% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 12, μετά την πτώση της κατά -8,6% και -9,5% αντίστοιχα στο 2 ο και στο 1 ο και τη μικρότερη πτώση της κατά -3,5% στο 3 ο 3μηνο. 11. Η εκτίμηση της ΕΛΣΤΑΤ για τη μεγάλη πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 1 ο 9μηνο του 2012 και στο 4 ο 3μηνο του 2011 απεικονίζει ασφαλώς την προσαρμογή της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών στα νέα δεδομένα της σημαντικής μείωσης των εισοδημάτων τους και την μεγάλη αύξηση της ανεργίας. Απεικονίζει επίσης την υπέρμετρα διογκωμένη αβεβαιότητα όσον αφορά την εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης των ίδιων των καταναλωτών ατομικά, αλλά και της οικογένειάς τους, στο μέλλον. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη διατηρήθηκε σε υπέρμετρα χαμηλά επίπεδα έως και τον Οκτώβριο του 2012. Ωστόσο, η ανωτέρω κατακόρυφη πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης απεικονίζει επίσης σε σημαντικό βαθμό και την αυξημένη λειτουργία πολλών επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου και ιδιαίτερα επαγγελματιών παροχής υπηρεσιών στην τελευταία 2ετία εκτός της επίσημης οικονομίας. Η πρακτική της πραγματοποίησης συναλλαγών (σχετικά μεγάλης αξίας) χωρίς να εκδίδονται αποδείξεις επεκτείνεται (αντί να περιορίζεται) στην περίοδο αυτή. Όπως δείχνουν τα στοιχεία από τους ελέγχους του ΣΔΟΕ και του ΣΕΠΕ, η παράλληλη οικονομία έχει διογκωθεί μετά τον Σεπτέμβριο του 2011 και κατά το 2012 εις βάρος της επίσημης οικονομίας. Πίνακας 1. Εξέλιξη του ΑΕΠ στα τελευταία 3μηνα. (% ετήσια μεταβολή) 3ο 3μηνο 2ο 3μηνο 1ο 3μηνο 4ο 3μηνο 3ο 3μηνο 2ο 3μηνο 1ο 3μηνο 2012 2012 2012 2011 2011 2011 2011 Ιδιωτική Κατανάλωση 8,4 8,6 9,5 7,3 3,5 7,3 12,3 Δημόσια Κατανάλωση 10,7 1,4 0,5 0,5 3,3 9,0 8,0 Επενδύσεις Παγ.Κεφαλαίου 19,5 19,8 22,4 23,0 15,3 18,4 21,3 Κατοικίες 34,3 31,4 31,3 22,8 18,1 16,4 14,3 Λοιπές Κατασκευές 2,6 0,7 7,3 20,3 25,4 26,5 26,5 Μεταβολή Αποθεμάτων (bn ) 1,43 0,12 1,18 1,47 0,50 0,09 0,28 Εξαγωγές 4,5 3,1 4,1 5,1 4,4 0,9 0,3 Εισαγωγές 20,9 13,7 17,5 12,0 2,9 5,2 9,1 ΑΕΠ (Σταθ. τιμές 2005=100) 6,9 6,3 6,7 7,9 4,0 7,9 8,8 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ (Δεκέμβριος 2012) Επίσης, χαρακτηριστικά και σχετικά με τα ανωτέρω είναι και τα στοιχεία που αφορούν την εξέλιξη του Δείκτη Κύκλου Εργασιών στον τομέα παροχής υπηρεσιών Καταλύματος και Εστίασης (Πίνακας 2). Πίνακας 2. Εξέλιξη του ΔΚΕ στον τομέα της παροχής Υπηρεσιών Καταλύματος Εστίασης 2012 2011 2008 % Δ 2012/2011 % Δ 2012/2008 1ο 3μηνο 36,7 48,3 73,9 24,0% 50,3% 2ο 3μηνο 76,0 96,0 114,7 20,8% 33,7% 3ο 3μηνο 138,5 156,5 175,3 11,5% 21,0% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Τρίτον, πολύ μεγάλη ήταν η πτώση της δημόσιας κατανάλωσης κατά -10,72% στο 3 ο 3μηνο του 2012 με συμβολή στην πτώση του ΑΕΠ κατά -1,91 ποσοστιαίες μονάδες στο 3μηνο αυτό. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ η πτώση της δημόσιας κατανάλωσης 5

ήταν ελάχιστη, κατά -1,4% στο 2 ο 3μηνο. 12, ενώ η εξέλιξή της ήταν θετική κατά 0,54% στο 1 ο 3μηνο. 12. Νέα μεγάλη πτώση της δημόσιας κατανάλωσης αναμένεται και στο 4 ο 3μηνο. 12. Τέταρτον, οι καθαρές εξαγωγές (εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών μείον εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών) είχαν εντυπωσιακή θετική επίπτωση στη μεταβολή του ΑΕΠ στο 1 ο 9μηνο.2012, η οποία ανήλθε στις 4,97 ποσοστιαίες μονάδες. Η εξέλιξη αυτή σημειώθηκε λόγω της πτώσης του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών της χώρας κατά -73,4%, στα 2,46 δις στο 9μηνο. 12, από 9,25 δις στο 9μηνο. 11. Η πτώση του ελλείμματος ήταν αποτέλεσμα της πτώσης των εξαγωγών και υπηρεσιών κατά -1,9% και της πολύ μεγαλύτερης πτώσης των εισαγωγών κατά -17,4%. Μετά από αυτή την εξέλιξη το έλλειμμα του εξωτερικού ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών εκτιμάται ότι θα μειωθεί στο -2,9% του ΑΕΠ το 2012, από το -14,1% του ΑΕΠ το 2008 και το 2007. Πρόκειται για εντυπωσιακή προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα 4-ετών. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η πτώση των εξαγωγών στο 1 ο 9μηνο του 2012 οφείλεται αποκλειστικά στην πτώση των εξαγωγών υπηρεσιών και ιδιαιτέρως στην πτώση των εισπράξεων από την ελληνική ναυτιλία. Αντίθετα, οι εξαγωγές αγαθών ήταν αυξημένες κατά 1,3% σε σταθερές τιμές του 2005 και αυτό παρά την μεγάλη πτώση των εισαγωγών αγαθών κατά -19,2%. Αυτό σημαίνει ότι η καθαρή εγχώρια προστιθέμενη αξία των εξαγωγών αγαθών έχει ήδη αυξηθεί σημαντικά. Πέμπτον, σημαντική συμβολή κατά -1,36 π.μ. στην πτώση του ΑΕΠ σε ετήσια βάση στο 1 ο 9μηνο του 2012, είχε η μεγάλη πτώση των αποθεμάτων. Η μείωση των αποθεμάτων μπορεί να αντικατοπτρίζει και αδυναμία εισαγωγών πρώτων υλών και άλλων προϊόντων έως τον Σεπτ. 12 και να δικαιολογεί την ξαφνική αύξηση των εισαγωγών αγαθών χωρίς καύσιμα κατά 10,1% τον Οκτ. 12. Όσον αφορά στο 4 ο, αναμένεται η πτώση του ΑΕΠ να περιορισθεί γύρω στο -4,5%, παρά το ότι η εκταμίευση της δόσης της χρηματοδοτικής βοήθειας ύψους 34,5 δις που θα έπρεπε να είχε δοθεί τουλάχιστον από τον Σεπτέμβριο του 2012 θα δοθεί τελικά στο τελευταίο 15ήμερο του έτους, συμβάλλοντας στη διατήρηση της πιστωτικής στενότητας και της έλλειψης ρευστότητας στην ελληνική οικονομία σε ολόκληρη τη διάρκεια του 2012. Εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2012: Συνεχίζεται η πολύ ικανοποιητική εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2012. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου, ο κρατικός προϋπολογισμός σε δημοσιονομική βάση είχε έλλειμμα 12,92 δις στο 11μηνο Ιαν-Νοέμ.2012, σημαντικά βελτιωμένο έναντι του ελλείμματος 21,5 δις στο αντίστοιχο διάστημα 2011. Επιπλέον, το έλλειμμα στο 11μηνο.Ιαν-Νοέμ. 12 ήταν σημαντικά χαμηλότερο έναντι του στόχου για έλλειμμα 15,01 δις στο 11μηνο αυτό. Επίσης, το πρωτογενές έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης (δηλαδή το συνολικό έλλειμμα χωρίς τις δαπάνες για τόκους) διαμορφώθηκε στα 1,49 δις στο 11μηνο. 12, έναντι 5,96 δις στο 11μηνο. 11, σημειώνοντας εντυπωσιακή πτώση κατά -75,1% σε ετήσια βάση. Το έλλειμμα αυτό ήταν επίσης χαμηλότερο έναντι του στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 3,6 δισ. που είχε τεθεί για το 11μηνο 2012 με βάση την εισηγητική έκθεση του Π2013. Το αποτέλεσμα αυτό επιτεύχθηκε παρά την αντιστροφή της θετικής πορείας που είχαν καταγράψει τα καθαρά έσοδα του Τ.Π. τους προηγούμενους μήνες, καθώς τον Νοέμ. 11 είχαν εισπραχθεί έσοδα ύψους 785 εκατ. από «εκχώρηση αδειών και δικαιωμάτων του δημοσίου» που δεν επανελήφθησαν τον Νοέμ. 12. Επίσης, και τα κανονικά καθαρά έσοδα του Τ.Π. ήταν ελαφρά μειωμένα τον Νοέμ. 12, παρά τα σημαντικά έσοδα που έχουν καταλογιστεί για είσπραξη στα εκκαθαριστικά του Φόρο Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ), όπως αναλύεται στη συνέχεια. Τα έσοδα του Νοεμβρίου επηρεάστηκαν αρνητικά και από τις απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων στις ΔΟΥ και στα τελωνεία στο τελευταίο 2ήμερο του Νοεμβρίου 2012, αλλά και από τις γενικές απεργίες κατά τη διάρκεια του μηνός. Επίσης, τα έσοδα του Νοεμβρίου επηρεάστηκαν αρνητικά και από τη μεγάλη πτώση των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. κατά το μήνα αυτό που ανήλθε στο -18,3% έναντι του Νοεμβρίου 2011. Έτσι, στο 11μηνο 2012 τα καθαρά έσοδα του Τ.Π. ήταν μειωμένα κατά -2,3% έναντι της αντίστοιχης περιόδου πέρυσι, αν και εμφανίζονται αυξημένα κατά 455 εκατ. σε σχέση με τον στόχο που είχε τεθεί για το 11μηνο 2012 στον Π2013. Η θετική αυτή απόκλιση οφείλεται στην αύξηση των εσόδων από τον Φόρο στην Περιουσία ( 93 εκατ.), από τον Φόρο Εισοδήματος ( 388 εκατ.) και την αύξηση των μη φορολογικών εσόδων ( 75 εκατ.). Στην Εισηγητική Έκθεση του Π2013, τα καθαρά έσοδα του Τ.Π. του 2012 αναμένεται να είναι μειωμένα κατά -4,9% και να διαμορφωθούν στα 47,7 δις. Ωστόσο, για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα πρέπει τα καθαρά έσοδα του Τ.Π. να είναι δραστικά μειωμένα κατά -22,7% σε ετήσια βάση τον Δεκ. 12 και να διαμορφωθούν στα 4,869 δισ.. Από την άλλη πλευρά, τον Δεκ. 12 και ενδεχομένως τους πρώτους μήνες 2013 θα πληρωθεί ένα σημαντικό μέρος των πρόσθετων εσόδων ύψους 6,82 δις που βεβαιώθηκαν στα εκκαθαριστικά του ΦΕΦΠ του 2012, έναντι αντίστοιχων εσόδων ύψους 1,12 δις το 2011 (Βλέπε τον Πίνακα 3). Πίνακας 3. Εκκαθάριση Φόρου Εισοδήματος, επιτηδεύματος και ειδικής εισφοράς Φυσικών Προσώπων 2012 2011 %Δ 2012 Πλήθος Δηλώσεων 5,59 5,45 2,7% Φορολογητέο Εισόδημα ( δισ.) 94,34 99,81 5,5% Συνολικός Φόρος 6,82 1,12 Φόρος Εισοδήματος ( δισ.) 5,16 1,12 359,1% Ειδ. Εσφορά Αλληλεγγύης ( δισ.) 1,37 0,00 Τέλος Επιτηδεύματος 0,29 0,00 Πηγή: Υπ. Οικονομικών, Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Επιπλέον των ανωτέρω: α) Από τους φόρους στην περιουσία, δηλαδή από το έκτακτο ειδικό τέλος ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων μέσω ΔΕΗ (ΕΕΤΗΔΕ), το ΕΤΑΚ, τον Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας, 6

κ.ά., αναμένεται να εισπραχθούν άνω των 350 εκατ. τον Δεκ. 12, έναντι 743 εκατ. που εισπράχθηκαν τον Δεκ. 11. β) Τον Δεκ. 12 αναμένεται για πρώτη φορά η είσπραξη αυξημένων εσόδων από την σημαντική αύξηση του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης, αφού έως και τον Νοέμ. 12 οι πωλήσεις πετρελαίου θέρμανσης ήταν σημαντικά μειωμένες λόγω της καλοκαιρίας. γ) Αναμένεται εντατικοποίηση της προσπάθειας είσπραξης των βεβαιωμένων εσόδων του κράτους στο τελευταίο 2μηνο του 2012. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να εξασφαλιστεί η αναγκαία αύξηση των Άμεσων και Έμμεσων Φόρων Παρελθόντων Ετών (ΠΟΕ) κατά 350 εκατ. ή περισσότερα το 2012 έναντι του 2011. Σε κάθε περίπτωση, μετά τη μεγάλη πτώση των καθαρών εσόδων του Τ.Π. τον Νοέμβριο του 2012, τα έσοδα αυτά εκτιμάται τώρα ότι θα διαμορφωθούν στα 48,8 δις περίπου το 2012 (έναντι 47,7 δις που προβλέπει για το 2012 ο Π2013) και θα είναι μειωμένα κατά -2,6% περίπου έναντι του 2011. Οι δαπάνες για τόκους ανήλθαν στα 11,43 δις στο 11μηνο. 2012, ενώ αναμένεται να διαμορφωθούν συνολικά το 2012 στα 11,735 δις σύμφωνα με το Π2013. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα 565 εκατ. που αφορούν προμήθειες εκταμίευσης των ομολόγων του EFSF. Η μεγάλη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 11μηνο. 12 οφείλεται και πάλι στη σημαντική μείωση των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. κατά -9,5% σε ετήσια βάση, στα 41,99 δις, έναντι 46,42 δις στο 11μηνο. 11. Στο Π2013 εκτιμάται ότι οι πρωτογενείς δαπάνες του Τ.Π. θα είναι μειωμένες το 2012 κατά -7,7%. Επίσης, εκτιμάται ότι οι καταπτώσεις εγγυήσεων θα διαμορφωθούν στα 869 εκατ. το 2012, έναντι 617 εκατ. στο 11μηνο. 12 και οι πληρωμές για εξοπλιστικά προγράμματα θα διαμορφωθούν στα Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 700 εκατ. το 2012, από 282 εκατ. στο 11μηνο. 12. Με βάση τις εξελίξεις έως τον Νοέμ. 12 εκτιμάται τώρα ότι η πτώση των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. το 2012 ως σύνολο θα διαμορφωθεί στο -8,8% και οι δαπάνες αυτές στα 47,0 δις, έναντι 47,59 δις που προβλέπει ο Π2013 για το 2012. Επίσης, εκτιμάται ότι οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα, για εξόφληση χρεών νοσοκομείων και για καταπτώσεις εγγυήσεων θα διαμορφωθούν το 2012 στα επίπεδα που προβλέπει ο Π2013. Το έλλειμμα του ΠΔΕ περιορίσθηκε στα 671 εκατ. στο 11μηνο. 12, από 1,64 δις στο 11μηνο του 2011. Τα έσοδα ΠΔΕ διαμορφώθηκαν στα 2,96 δις το 11μηνο 2012 και είναι μειωμένα κατά 313 εκατ. έναντι του στόχου που είχε τεθεί για αυτό το διάστημα. Για το έτος ως σύνολο τα έσοδα αυτά εκτιμώνται τώρα (στον Π2013) να ανέλθουν στα 4,69 δις. Από την άλλη πλευρά, σημειώνεται η εκ νέου μεγάλη πτώση των δαπανών του ΠΔΕ στα 3,63 δις στο 11μηνο. 12, έναντι 4,29 δις στο 11μηνο. 11 και έναντι στόχου για 4,88 δις στο 11μηνο. 12. Συνολικά το 2012 αναμένεται τώρα πτώση των δαπανών του ΠΔΕ στα 6,3 δις, έναντι 6,85 δις που προβλέπει για το 2012 ο Π2013. Με βάση τα ανωτέρω, το συνολικό και το πρωτογενές έλλειμμα του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης το 2012 αναμένονται τώρα στα 14,05 δις και 2,31 δις αντίστοιχα το 2012, έναντι 16,3 δις και 4,58 δις αντίστοιχα που προβλέπει ο Π2013. Εάν δε από το πρωτογενές έλλειμμα της ΚΚ αφαιρεθούν και οι προμήθειες για την παραχώρηση των ομολόγων του EFSF 565 εκατ. για το σύνολο του 2012, τότε το πρωτογενές έλλειμμα περιορίζεται στα 1,75 δις, έναντι 4,01 δις που προβλέπει για το 2012 ο Π2013. Πύνακας 4. Ο Προϋπολογισμός του 2012 έχει εκτελεστεί στο 11μηνο του έτους κατά πολύ καλύτερα από τις εκτιμήσεις της Τρόικα Π2011 Εκτιμήσεις Πραγματοποιήσεων του Π2012 που περιέχονται στον Π2013 Εκτέλεση του Π2012 στο 11μηνο Ιαν. Νοεμ. 2012 Εκτιμήσεις Πραγματοποιήσεων του Π2012: ΔΟΑ Alpha Bank Εκατ. Εκατ. %Δ %Δ %Δ Εκατ. Καθαρά έσοδα Τα.Π. 50.159 47.706 4,9% 2,3% 2,6% 48.854,9 Συνολικές Πρωτογενείς Δαπάνες Τα.Π. 53.798 49.555 7,9% 10,2% 9,0% 48.956,2 Πληρωμές τόκων και εξόδων EFSF 16.348 12.300 24,8% 24,1% 24,8% 12.293,7 Έσοδα ΠΔΕ 3.773 4.687 24,2% 11,8% 23,5% 4.659,7 Δαπάνες ΠΔΕ 6.559 6.850 4,4% 15,4% 3,9% 6.303,2 Ισοζύγιο Κεντρικής Κυβέρνησης 22.773 16.312 28,4% 39,9% 38,4% 14.038,6 Πρωτογενές Ισοζ. Κεντρικής Κυβέρνησης 6.425 4.012 37,6% 75,1% 72,8% 1.745 Εθνικολογιστικές Προσαρμογές 2.318 2.925 2.925 Ισοζ. Κεντρικής Κυβέρνησης ESA 95 20.455 13.387 11.114 Ισοζύγιο Νομικών Προσώπων Γεν. Κυβ. 1.621 2.171 2.171 Ισοζύγιο ΟΤΑ 521 556 556 Ισοζύγιο ΟΚΑ 1.373 2.223 2.223 Ισοζ. Γενικής Κυβέρνησης ESA 95 19.686 12.883 10.610 Πληρωμές Τόκων Γεν. Κυβέρνησης 14.901 10.486 10.486 Πρωτογενές Ισοζ. Γενικ. Κυβ. ESA 95 4.785 2.397 124 Ισοζ. Γενικής Κυβέρνησης ESA 95 (% ΑΕΠ) 9,4% 6,6% 5,5% Πρωτογενές Ισοζ. Γενικ. Κυβ. ESA 95 (% ΑΕΠ) 2,3% 1,2% 0,1% Πηγή: Υπ. Οικονομικών, Π2013 και Δελτίο Εκτέλεσης του Π2012 του Νοεμβρίου 2012. Στη συνέχεια, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα στοιχεία του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης, όπως εκτιμώνται με βάση τα στοιχεία για την εκτέλεση του Π2012 στο 11μηνο. 12, για την εκτίμηση του συνολικού και του πρωτογενούς ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης, όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 4. 7

Ειδικότερα, αν θεωρήσουμε ότι οι εθνικολογιστικές προσαρμογές και οικονομικά στοιχεία των Νομικών Προσώπων που είναι ενταγμένα στη ΓΚ, και εκείνα των ΟΤΑ και των ΟΚΑ θα εξελιχθούν όπως ακριβώς προβλέπεται στον Π2013 για το 2012, τότε το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης το 2012 διαμορφώνεται στα 10,61 δις ή στο 5,5% του ΑΕΠ και το πρωτογενές έλλειμμα της ΓΚ διαμορφώνεται στα 124 εκατ. ή στο 0,1% του ΑΕΠ (ουσιαστικά μηδενίζεται). Το ίδιο ως ανωτέρω αποτέλεσμα μπορεί να εξαχθεί από την εξέταση των στοιχείων της Γενικής Κυβέρνησης στο 10μηνο Ιαν.-Οκτ. 2012 (Πίνακας 5). Πίνακας 5. Εκτέλεση του Επικαιροποιημένου Προϋπολογισμού 2012 Ιαν. Οκτώβριος (Εκατ. ) %Δ Προϋπολογισμός Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Νοέμβριος 2011) Εκτιμήσεις Πραγματ. Π2012 2011 2012 10μήνου 2011 Εκατ. %Δ Εκατ. %Δ Έσοδα Γενικής Κυβέρνησης 65.953,0 66.581,0 1,0% 88.200 84.500 4,2% 86.877 1,5% Προτογενείς Δαπάνες ΓΚ 72.446,2 66.375,0 8,4% 93.000 87.400 6,0% 86.955 6,5% Πρωτογνές ισοζύγιο ΓΚ 6.493,2 206,0 4.800 2.900 78 ΑΕΠ τρέχουσες τιμές 208.532 194.003 7,0% 194.003 7,0% Πρωτογενές Ισοζύγιο ΓΚ % ΑΕΠ 2,3% 1,5% 0,0% Ειδικότερα, από την εκτέλεση του Προϋπολογισμού της ΓΚ, προκύπτει η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος σε ταμειακή βάση, ύψους 2,3 δις στο 10μηνο Ιαν.-Οκτ. 2012, έναντι πρωτογενούς ελλείμματος ύψους 4,24 δις στο αντίστοιχο διάστημα του 2011. Το αποτέλεσμα αυτό προέκυψε από την αύξηση των εσόδων της Γενικής Κυβέρνησης κατά 1,0% στο 10μηνο του 2012 και από την πτώση στο ίδιο χρονικό διάστημα των πρωτογενών δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά -8,4%. Ταυτόχρονα ανακοινώθηκε ότι στο 10μηνο του 2012 σημειώθηκε σημαντική αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της ΓΚ στα 8,7 δις στο τέλος Οκτ.12, από 7,05 δις στο τέλος Δεκ. 11. Ήταν δηλαδή αυξημένες κατά 1,66 δις στο 10μηνο του 2012, έναντι αύξησής τους κατά 1,35 δις στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2011. Με τα ποσά αυτά θα πρέπει να προσαρμοστούν οι πρωτογενείς δαπάνες της ΓΚ στο 10μηνο του 2011 και του 2012. Επιπλέον, οι πρωτογενείς δαπάνες θα πρέπει να προσαρμοστούν και με τον υπολογισμό των ενδοκυβερνητικών τόκων. Με την πραγματοποίηση αυτών των προσαρμογών, προκύπτει ότι οι πρωτογενείς δαπάνες της ΓΚ ανήλθαν τελικά στα 60,37 δις στο 10μηνο του 2012, από 72,45 δις στο 10μηνο του 2011, σημειώνοντας εντυπωσιακή πτώση κατά -8,4%. Επίσης, μετά τις προσαρμογές προκύπτει ότι το προσαρμοσμένο πρωτογενές ισοζύγιο της ΓΚ ήταν ελαφρά πλεονασματικό κατά 0,206 δις στο 10μηνο Ιαν.-Οκτ. 2012, έναντι αντίστοιχου ελλείμματος 6,49 δις στο 10μηνο Ιαν.-Οκτ. 2011. Ειδικότερα, η εκτέλεση του Προϋπολογισμού της Γενικής Κυβέρνησης στο 10μηνο. 12 έχει ως εξής: α) Τα έσοδα της ΓΚ σε ενοποιημένη βάση αυξήθηκαν κατά 1,0%, ωστόσο αναμένεται πτώση των εσόδων αυτών το τελευταίο 2μηνο του 2012, καθώς, όπως προαναφέρθηκε τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού μειώθηκαν σημαντικά τον Νοέμβριο του 2012. Αντίθετα, αυξημένα ήταν τα ίδια έσοδα των Νομικών Προσώπων που περιλαμβάνονται στη ΓΚ κατά 28,1% (Π2012: +1,2%), καθώς και τα ίδια έσοδα των ΟΤΑ κατά 7,9% (Π2012: -8,1%). Από την άλλη πλευρά σημαντική πτώση κατά -4,1% καταγράφηκε στα ίδια έσοδα των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ). Με βάση τα ανωτέρω, εκτιμάται ότι τελικά τα έσοδα της ΓΚ το 2012 θα είναι μειωμένα κατά -1,5% (από +1,0% στο 10μηνο. 12), έναντι πτώσης τους κατά -4,2% που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (27.11.2012). Εκτιμάται δηλαδή ότι τα έσοδα αυτά θα ανέλθουν στα 86,88 δις το 2012, έναντι 84,5 δις που είναι οι προβλέψεις της Τρόικα τον Νοέμβριο 2012. β) Οι προσαρμοσμένες (ως προς την αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της ΓΚ και ως προς τους ενδοκυβερνητικούς τόκους) πρωτογενείς δαπάνες της ΓΚ συνεχίζουν να είναι σημαντικά μειωμένες κατά -8,4% στο 10μηνο. 12, ενώ η Τρόικα προβλέπει μείωσή τους κατά -6,0% το 2012 ως σύνολο. Το αποτέλεσμα στο 10μηνο. 12 επιτεύχθηκε παρά την αύξηση των πρωτογενών δαπανών των ΟΤΑ κατά 3,2% και των πρωτογενών δαπανών των Νομικών Προσώπων της ΓΚ κατά 5,1%. Από την άλλη πλευρά, σημαντικά μειωμένες κατά -9,9% ήταν οι πρωτογενείς δαπάνες των ΟΚΑ. Με βάση τα ανωτέρω, εκτιμάται τώρα ότι η πτώση των πρωτογενών δαπανών της ΓΚ θα διαμορφωθεί στο -6,5% το 2012. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με την προαναφερθείσα μείωση των εσόδων θα οδηγήσουν σε μηδενισμό του πρωτογενούς ελλείμματος της ΓΚ το 2012, έναντι πρωτογενούς ελλείμματος -1,5% του ΑΕΠ που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Έκθεσή της που δημοσιεύτηκε την 27 η Νοεμβρίου 2012. Ο μηδενισμός του πρωτογενούς ελλείμματος της ΓΚ από το 2012 δίνει αβάντα ύψους άνω των 2,0 δις στην επιδίωξη της χώρας για δημιουργία σημαντικού ήδη πρωτογενούς πλεονάσματος από το 2013. Αυτή η εξέλιξη συμβάλλει από μόνη της στη σημαντική βελτίωση του οικονομικού κλίματος στη χώρα και στην προσπάθεια για πιο έγκαιρη ανάκαμψη της οικονομίας. Επιπλέον, αυτές οι δημοσιονομικές εξελίξεις συνδυάζονται και με την προαναφερθείσα δραστική μείωση του ελλείμματος του εξωτερικού ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών της χώρας, στο εκτιμώμενο 2,9% του ΑΕΠ το 2012 και περί το 1,0% του ΑΕΠ το 2014, από άνω του 14% του ΑΕΠ το 2007 και το 2008. Η συνεπαγόμενη απαλλαγή της χώρας από τα ελλείμματα που την οδήγησαν στη χρεοκοπία και στην οικονομική κατάρρευση, μπορεί να αποτελέσουν τη βάση για την ανάκτηση της αναγκαίας αξιοπιστίας και της οικονομικής της ανεξαρτησίας, με έγκαιρη είσοδό της σε πορεία υγιούς ανάπτυξης και μείωσης της ανεργίας από το 2014. Βιομηχανική Παραγωγή: Ο δείκτης παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας αυξήθηκε κατά 1,1% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12, έναντι μείωσης κατά -6,7% τον Σεπτ. 12 και έναντι της αύξησής του κατά 2,2% τον Αύγ. 12. Επίσης, η πτώση του δείκτη διαμορφώθηκε στο -5,3% σε ετήσια βάση στο 10μηνο 12, έναντι της πτώσης του κατά -7,6% στο 10μηνο 11. Ειδικότερα, η πτώση της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας διαμορφώθηκε στο -9,7% σε ετήσια βάση στο 1 ο 3μηνο. 12, στο -4,0% σε ετήσια βάση 8

στο 2 ο 3μηνο. 12, στο -4,4% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 12 και αναμένεται να διαμορφωθεί στο +1,0% στο 4 ο 3μηνο. 12, λαμβάνοντας υπόψη την πολύ χαμηλή βάση του 4 ου 3μήνου του 2011. Η μείωση της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας στο 10μηνο 12 σε ετήσια βάση οφείλεται κυρίως στους ακόλουθους κλάδους: α) Στους παραδοσιακούς κλάδους που σημειώνουν από καιρό ταχεία πτωτική πορεία, όπως η κλωστοϋφαντουργία (10μηνο 12:-19,0% μετά την πτώση κατά -21,8% στο 10μηνο 11), τα είδη ένδυσης (-8,4% τον Οκτ. 12 και -9,6% στο 10μηνο 12, μετά το -26,2% στο 10μηνο 11) και τα δέρματα είδη υπόδησης (-35,6% στο 10μηνο 12, μετά την πτώση κατά -15,3% στο 10μηνο 11). Από τα ανωτέρω, κάποιες ενθαρρυντικές εξελίξεις είναι: i) ο περιορισμός της πτώσης της παραγωγής στα είδη ένδυσης στο -8,4% τον Οκτ. 12 (-9,6% στο 10μηνο. 12), έναντι πτώσης της κατά -26,2% τον Οκτ. 11, που ενδεχομένως σηματοδοτεί κάποια σταθεροποίηση του κλάδου στα πολύ χαμηλά επίπεδα παραγωγής που έχει περιέλθει το 2012, και,ii) το γεγονός ότι ο βαθμός χρησιμοποίησης του παραγωγικού δυναμικού στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας αυξήθηκε σημαντικά στο 62,1 τον Οκτ. 12, από το πολύ χαμηλό 40,2 τον Σεπτ. 12 και 39,3 τον Οκτ. 11. Γενικά, η παραγωγή των κλάδων αυτών εκτοπίζεται από την Ελλάδα από τις αρχές της 10ετίας του 2000, εξαιτίας του έντονου ανταγωνισμού που υφίστανται από χώρες χαμηλού κόστους. Πολλές ελληνικές επιχειρήσεις έχουν ήδη μεταφέρει την παραγωγή τους στις γειτονικές χώρες χαμηλού κόστους και χαμηλής φορολογικής επιβάρυνσης και αντί για παραγωγή στην Ελλάδα και για εξαγωγές, εισάγουν προϊόντα από τις χώρες στις οποίες τα παράγουν. Μεταβολή (%, σε ετήσια βάση) της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας κατά κλάδο Στάθμιση στο ΔΠΜΒ Ιαν-Οκτ'12 Ιαν-Οκτ '11 Τρόφιμα 18,23% -4,2% -0,5% Φαρμακευτικά προϊόντα και σκευάσματα 1,74% -5,3% -0,4% Παράγωγα πετρελαίου και άνθρακα 11,30% 20,8% -14,8% Ποτά 6,00% -10,6% -6,8% Καπνός 1,90% -5,4% 8,4% Κλωστοϋφαντουργικές ύλες 3,10% -19,0% -21,8% Είδη Ένδυσης 3,40% -9,6% -26,2% Ξύλο και φελός 1,20% -12,0% 23,8% Χαρτί και προϊόντα από χαρτί 2,30% -10,5% -8,5% Χημικά προϊόντα 5,34% -12,8% -2,5% Μη μεταλλικά ορυκτά 10,30% -18,9% -34,0% Βασικά μέταλλα 8,00% -5,7% 6,8% Προϊόντα από ελαστική και πλαστική υλή 4,20% -11,0% -7,0% Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων 5,10% -11,0% -2,1% Έπιπλα 1,54% -30,5% -19,9% Ηλεκτρ.Υπολ.-Ηλεκτρον. & Οπτικά προϊόντα 1,21% -5,2% -22,2% Ηλεκτρολογικός Εξοπλισμός 3,00% -7,8% -9,2% Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού 2,05% -21,8% -0,3% Δείκτης Παραγ. Μεταποιητικής Βιομηχανίας 100,00% -5,3% -7,6% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ. Ωστόσο, μετά τη σημαντική μείωση του κόστους εργασίας στην Ελλάδα και την αποκατάσταση ενός πιο εποικοδομητικού πλαισίου λειτουργίας της οικονομίας και των επιχειρήσεων στη χώρα, η οικονομική κατάσταση και η δραστηριότητα των επιχειρήσεων στον κλάδο θα μπορούσε να βελτιωθεί σημαντικά με την βελτίωση και των συνθηκών χρηματοδότησης αυτών των επιχειρήσεων και την αποκατάσταση συνθηκών ικανοποιητικής ανάπτυξης της οικονομίας ως σύνολο. Σημειώνεται ότι το 2012 είναι έτος που σημειώνονται μεγάλες αυξήσεις στις τιμές στο βαμβάκι διεθνώς με αποτέλεσμα και τη μεγάλη αύξηση των εξαγωγών βάμβακος κατά 200,4% σε ετήσια βάση στο 8μηνο. 12. β) Στους κλάδους που σχετίζονται με τις κατασκευές και ιδιαίτερα με την οικοδομική δραστηριότητα, όπως η μεγάλη πτώση της παραγωγής του πολύ σημαντικού για την Ελλάδα κλάδου των μη μεταλλικών ορυκτών (στάθμιση: 10,3%) κατά -18,9% στο 10μηνο 12, μετά την πτώση του κατά -34,0% στο 10μηνο 11. Ο δείκτης παραγωγής του κλάδου διαμορφώθηκε στο 32,4 στο 10μυνο. 12 με σημαντική ανεκμετάλλευση παραγωγική δραστηριότητα στον κλάδο, αφού ο βαθμός χρησιμοποίησης του εργοστασιακού του δυναμικού διαμορφώθηκε στο 69,3% τον Οκτ. 12, από 66,9 τον Σεπτ. 12 και 60,3 τον Οκτ. 11. Επίσης, φαίνεται να επιταχύνεται το 2012 η πτώση της παραγωγής στον παραδοσιακό κλάδο των επίπλων (10μηνο 2012: -.30,5%, 10μηνο 2011: - 19,9%), ενώ ο δείκτης παραγωγής του κλάδου διαμορφώνεται στο πολύ χαμηλό 34,9 στο 10μηνο. 12, έναντι 100 το 2005. γ) Στους κλάδους που συνδέονται με τις κρατικές προμήθειες, των οποίων η λειτουργία στηρίζονταν έως πρόσφατα σε μεγάλο βαθμό σε μη ανταγωνιστικές κρατικές παραγγελίες. Ειδικότερα, ο κλάδος του «λοιπού εξοπλισμού μεταφορών» (στον οποίο εντάσσονται και τα ναυπηγεία) σημείωσε νέα πτώση της παραγωγής του κατά -31,5% στο 10μηνο 12, έναντι πτώσης της κατά -30,6% στο 10μηνο 11. Η διακοπή της παραγωγικής διαδικασίας στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά (ΕΝΑΕ) συμβαίνει παρά το ότι υπάρχουν ακόμη 3 υποβρύχια για τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στα οποία οι ναυπηγικές εργασίες έχουν ολοκληρωθεί κατά 90% και παρόλα αυτά δεν είναι δυνατό να παραδοθούν διότι οι εναπομένουσες εργασίας δεν προωθούνται, λόγω διενέξεων μεταξύ της ελληνικής πλευράς και της ιδιοκτησίας των ναυπηγείων. Από την άλλη πλευρά, τα ναυπηγεία δεν λειτουργούν διότι δεν έχουν τη δυνατότητα να αναλάβουν παραγγελίες από τον ιδιωτικό τομέα, λόγω καταδίκης τους από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας περί ανταγωνισμού στο παρελθόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο δείκτης παραγωγής του κλάδου διαμορφώθηκε στο 24,3 στο 10μηνο. 12, από 100 το 2005. Επίσης, στον κλάδο των μηχανοκίνητων οχημάτων, ρυμουλκούμενων (στάθμιση: 0,8%) σημειώνεται πτώση της παραγωγής κατά -35,2% τον Οκτ. 12 ή κατά -10,4% στο 10μηνο. 12, από -22,1% τον Οκτ. 11 και -7,3% στο 10μηνο. 11. Και στον κλάδο αυτό ο δείκτης παραγωγής διαμορφώνεται πολύ χαμηλά, στο 43,4 στο 10μηνο του 2012. Όσον αφορά στους υπόλοιπους κλάδους της μεταποιητικής βιομηχανίας θετική εξέλιξη σημειώθηκε τον Οκτ. 12 στους ακόλουθους: 9

1) Στα παράγωγα πετρελαίου και άνθρακα σημειώθηκε αύξηση της παραγωγής κατά 20,8% τον Οκτ. 12, έναντι μείωσής της κατά -14,8% τον Οκτ. 11. Οι εξελίξεις αυτές οφείλονται στην υπολειτουργία πέρυσι ενός μεγάλου διυλιστηρίου και στην φετινή αυξημένη παραγωγή και των δύο διυλιστηρίων της χώρας για πραγματοποίηση και σημαντικών εξαγωγών προϊόντων πετρελαίου. 3) Στον κλάδο της παραγωγής τροφίμων (στάθμιση: 18,2%) σημειώθηκε μικρή σχετικά πτώση της παραγωγής κατά -4,2% στο 10μηνο. 12, μετά τη μείωσή της κατά -0,5% στο 10μηνο. 11. Η παραγωγή στον κλάδο αυτό ενισχύεται από τη σημαντική αύξηση των εξαγωγών. Ο δείκτης παραγωγής του κλάδου διαμορφώνεται στο 94,4 στο 10μηνο. 12, έναντι 100 το 2005 και φαίνεται ότι έχει επηρεαστεί σε σχετικά χαμηλό βαθμό από την μεγάλη ύφεση στην εγχώρια οικονομία. Επίσης, ο βαθμός χρησιμοποίησης του εργοστασιακού του δυναμικού στο γενικότερο κλάδο Τρόφιμα-Ποτά-Καπνός διαμορφώνεται στο σχετικά χαμηλό 71,7 τον Οκτ. 12, από 73,1 τον Σεπτ. 12 και 72,1 τον Οκτ. 11. Γενικά, ο κλάδος αυτός μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δυναμική ανάκαμψη της παραγωγής και των εξαγωγών της χώρας όταν οι συνθήκες χρηματοδότησης και ομαλοποίησης της λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας το επιτρέψουν. 4) Επίσης, ο κλάδος του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού έχει επηρεαστεί αρνητικά από τη μεγάλη πτώση της εγχώριας οικοδομικής δραστηριότητας και γενικότερα της εγχώριας ζήτησης, αλλά η δραστηριότητα στον κλάδο διατηρείται από τη μεγάλη αύξηση των εξαγωγών του (κατά 18,2% στο 8μηνο. 2012). Έτσι, η πτώση της παραγωγής ήταν σχετικά περιορισμένη κατά -7,8% σε ετήσια βάση στο 10μηνο του 2012, μετά την πτώση του κατά - 9,2% στο 10μηνο του 2011. Ο δείκτης παραγωγής του κλάδου έχει βέβαια μειωθεί σημαντικά στο 65,9 στο 10μηνο. 12, από 78,7 στο 10μηνο του 2010, αλλά ο κλάδος μπορεί να αυξήσει ακόμα περισσότερο την εξωστρέφειά του και να επιτύχει θετικούς ρυθμούς αύξησης της παραγωγής μόλις αποκατασταθούν συνθήκες ομαλής λειτουργίας της εγχώριας οικονομίας. 5) Στα βασικά μέταλλα (Στάθμιση: 8,0%) σημειώθηκε μικρή πτώση της παραγωγής στο 10μηνο του 2012 κατά -5,7%, μετά την αύξησή της κατά 6,8% στο 10μηνο. 11. Ο δείκτης παραγωγής διατηρείται σε υψηλά επίπεδα, στο 92,9 στο 10μηνο. 12, από 100 το 2005. Η παραγωγή στον κλάδο επηρεάστηκε αρνητικά το 2012 από τη συγκράτηση των εξαγωγών του που είχαν σημειώσει σημαντική αύξηση στα προηγούμενα έτη. Σημειώνεται ότι ο βαθμός χρησιμοποίησης του παραγωγικού δυναμικού στον κλάδο της βασικής μεταλλουργίας διαμορφώνεται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, στο 55,5 τον Οκτ. 12, από 37,1 τον Σεπτ. 12 και από 61,8 τον Οκτ. 11. 6) Η παραγωγή προϊόντων από ελαστική και πλαστική ύλη (Στάθμιση: 4,2%), σημείωσε πτώση κατά -11,0% στο 10μηνο. 12, μετά την πτώση της κατά -7,0% στο 10μηνο. 11. Ο δείκτης παραγωγής του κλάδου διαμορφώθηκε στο 72,1 στο 10μηνο. 12, από 80,9 στο 10μηνο. 11, ενώ οι εξαγωγές του κλάδου ήταν αυξημένες κατά 3,8% σε ετήσια βάση στο 8μηνο. 12. 7) Η παραγωγή χημικών προϊόντων (Στάθμιση: 5,3%) σημείωσε επίσης πτώση κατά -12,8% στο 10μηνο. 12, μετά τη μικρή πτώση της κατά -2,5% στο 10μηνο. 11. Ο δείκτης παραγωγής διαμορφώθηκε στο 73,8 στο 10μηνο. 12, παρά το ότι ο κλάδος αντιμετωπίζει με λιγότερες απώλειες από άλλους στη βαθειά ύφεση στην ελληνική οικονομία. Ο βαθμός χρησιμοποίησης του εργοστασιακού δυναμικού στον κλάδο ήταν στο 70,6 τον Οκτ. 12, από 68,0 τον Σεπτ. 12 και 73,1 τον Οκτ. 11. Οι εξαγωγές προϊόντων του κλάδου ήταν αυξημένες κατά 5,0% στο 8μηνο. 12, αλλά δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν τη νέα πτώση της παραγωγής του κλάδου. Όσον αφορά στον Γενικό Δείκτη της Βιομηχανικής Παραγωγής, μειώθηκε κατά -3,8% σε ετήσια βάση στο 10μηνο 12, έναντι πτώσης του κατά -7,5% στο 10μηνο 11. Η μείωση του Γενικού Δείκτη προήλθε από: (1) Την υποχώρηση της μεταποιητικής παραγωγής (-5,3%). (2) Την αύξηση της εξόρυξης λιγνίτη στο 10μηνο 12 κατά +9,7% δεδομένου ότι το 2011 σημειώθηκε σημαντική πτώση της παραγωγής, εξαιτίας απεργιών που καθήλωσαν τον κλάδο. (3) Τη μικρή σχετικά μείωση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κατά -1,8% στο 10μηνο.'12 μετά τη μεγάλη πτώση της κατά -10,3% στο 10μηνο του 2011. Απασχόληση-Ανεργία με βάση την έρευνα εργατικού δυναμικού (ΕΕΔ) της ΕΛΣΤΑΤ: Σύμφωνα με τα μη εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο αριθμός των απασχολουμένων (15-74 ετών) σημείωσε πτώση κατά 61,1 χιλ. άτομα τον Σεπτέμβριο του 2012, από μείωση κατά 87,3 χιλ. άτομα τον Αύγ. 12 και έναντι αύξησης κατά 64,9 χιλ. τον Ιούλιο του 2012 και διαμορφώθηκε στις 3.661,2 χιλ. τον Σεπτ. 12 από 3.722,3 χιλ. τον Αύγ. 12, 3.809,6 χιλ. τον Ιούλ. 12 και 3.744,7 χιλ. τον Ιούν. 12. Σε ετήσια βάση, ο αριθμός των απασχολουμένων ήταν μειωμένος κατά -9,3% τον Σεπτ. 12, -7,6% τον Αύγ. 12, -7,7% τον Ιούλ. 12 και -9,8% τον Ιούν. 12. Επίσης, σύμφωνα με την έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, το εργατικό δυναμικό (απασχολούμενοι και άνεργοι) αυξήθηκε κατά 31,4 χιλ. τον Σεπτ. 12, έναντι μείωσης κατά 61,7 χιλ. τον Αύγ. 12 και αύξησής του κατά 64,8 χιλ. τον Ιούλ. 12. Ο συνδυασμός των ανωτέρω τάσεων, οδήγησε σε νέα άνοδο του αριθμού των ανέργων στα 1.265,0 χιλ. άτομα τον Σεπτ. 12 από 1.201,8 χιλ. άτομα τον Αύγ. 12 και 1.176,2 χιλ. άτομα τον Ιούλ. 12. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 25,7% του εργατικού δυναμικού τον Σεπτ. 12 από 24,4% τον Αύγ. 12 και 23,6% τον Ιούλ. 12. Για το έτος 2012 ως σύνολο το μέσο ποσοστό ανεργίας με βάση τις ΕΕΔ εκτιμάται τώρα στο 24,1% του εργατικού δυναμικού. 10