ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΙΑΚΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΑΙ ΟΧΛΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (ΧΕΙΜΩΝΑΣ 12-13) Κατερίνα Σκόρδου, Ευθύμιος Ζέρβας Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο φετινός χειμώνας ήταν εξαιρετικά δύσκολος για πολλά νοικοκυριά στην Ελλάδα, λόγω της οικονομικής κρίσης και των μέτρων της κυβέρνησης που έχουν προκαλέσει μία πολύ μεγάλη μείωση των εισοδημάτων και της αγοραστικής δύναμής τους. Επιπλέον, η κυβέρνηση αποφάσισε την εξαιρετική αύξηση του φόρου του πετρελαίου θέρμανσης το οποίο έφτασε στα 1.3 ευρώ το λίτρο από.8 που ήταν πέρυσι και.6 πρόπερσι. Η τεράστια αυτή αύξηση οδήγησε σε μία δραματική μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης και την στροφή προς άλλες μορφές θέρμανσης. Μία από αυτές ήταν και η χρήση τζακιού ή σόμπας με την καύση στερεών καυσίμων, ειδικά καυσόξυλων, αλλά και πολλών άλλων υλικών τα οποία καίγονται, όπως πλαστικά, υλικά συσκευασίας, απορρίμματα κτλ. Η καύση αυτή είχε σαν συνέπεια την πολύ μεγάλη αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε όλες τις ελληνικές πόλεις. Η εργασία αυτή καταγράφει τις απόψεις των κατοίκων των Αθήνας για το θέμα της θέρμανσης καθώς και την όχληση από την αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση. Καταστρώνεται κατάλληλο ερωτηματολόγια και ερωτώνται περίπου 5 κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας. Στην συνέχεια, η στατιστική επεξεργασία επικεντρώνεται στην κατανομή των απαντήσεων. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο φετινός χειμώνας ήταν εξαιρετικά δύσκολος για πολλά νοικοκυριά στην Ελλάδα. Η οικονομική κρίση και τα κυβερνητικά μέτρα έχουν προκαλέσει μία πολύ μεγάλη μείωση των εισοδημάτων και της αγοραστικής δύναμής τους. Επιπλέον, η κυβέρνηση αποφάσισε την εξαιρετική αύξηση του φόρου του πετρελαίου θέρμανσης το οποίο έφτασε στα 1.3 ευρώ το λίτρο από.8 που ήταν πέρυσι και.6 πρόπερσι [1]. Η τεράστια αυτή αύξηση οδήγησε σε μία δραματική μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης [2]. Πολλά νοικοκυριά αισθάνθηκαν έντονα το κρύο του χειμώνα, ενώ πολλά άλλα στράφηκαν προς άλλες μορφές θέρμανσης. Μία από αυτές ήταν και η χρήση τζακιού ή σόμπας με την καύση στερεών καυσίμων, ειδικά καυσόξυλων, αλλά και πολλών άλλων υλικών τα οποία καίγονται, όπως πλαστικά, υλικά συσκευασίας, απορρίμματα κτλ. Η καύση αυτή είχε σαν συνέπεια την πολύ μεγάλη αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε όλες τις ελληνικές πόλεις [3]. Οι συγκεντρώσεις πολλών ρύπων, ειδικά σωματιδίων ήταν πολλές φορές ανώτερες από τις αντίστοιχες περσινές τιμές. Η αυξημένη αυτή ρύπανση είχε και μεγάλες επιπτώσεις στην καθημερινότητα των κατοίκων της Ελλάδας, όπως ο περιορισμός των δραστηριοτήτων σε ανοιχτούς χώρους της ώρες της όχλησης. Στην παρούσα εργασία καταγράφονται, με την χρήση κατάλληλου ερωτηματολογίου, οι απόψεις των κατοίκων των Αθήνας για το θέμα της θέρμανσης καθώς και την όχληση από την αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση, καθώς και οι προτάσεις τους για να λυθούν αυτά τα δύο προβλήματα. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Η εργασία πραγματοποιήθηκε με την χρήση κατάλληλων ερωτηματολογίων. Τα ερωτηματολόγια περιλαμβάνουν 4 μέρη, το πρώτο αφορά τον τρόπο θέρμανσης των Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα 23-25/5/13
ερωτηθέντων, το δεύτερο την όχληση από την ατμοσφαιρική ρύπανση, το τρίτο από τις απόψεις για οικονομικά στοιχεία και το τέταρτο τα προσωπικά δεδομένα των ερωτηθέντων, τις απόψεις τους για την κατάσταση της υγείας τους και τις καπνιστικές τους συνήθειες. Τα ερωτηματολόγια συλλέχθηκαν με προσωπικές συνεντεύξεις σε 1 διαφορετικά μέρη του λεκανοπεδίου της Αθήνας, σε διαφορετικές μέρες και ώρες, κατά τον Απρίλιο και Μάιο του 13, δηλαδή μετά το τέλος του χειμώνα ώστε να μην υπάρχει η άμεση επίδραση των φαινομένων. Το δείγμα αποτελείται από 5% άνδρες και 5% γυναίκες άνω των 18 ετών. Η κατανομή της ηλικίας τους καθώς και της απασχόλησής τους είναι σύμφωνες με τα δεδομένα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής [4]. Το σύνολο του δείγματος είναι 514 ερωτηματολόγια. Επειδή η εργασία είναι ακόμα σε εξέλιξη, εδώ παρουσιάζονται τα πρώτα αποτελέσματα που περιλαμβάνουν 235 ερωτηματολόγια. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι πολλοί Αθηναίοι χρησιμοποίησαν πάνω από έναν τρόπο θέρμανσης (πολλές δυνατές απαντήσεις ήταν δυνατές): το 57% παρέμεινε στην θέρμανση με πετρέλαιο, το 14% με φυσικό αέριο, το 3% με ξυλόσομπα, το 5% με σόμπα υγραερίου ή πετρελαίου, το % χρησιμοποίησε τζάκι, το % κλιματιστικό, το % ηλεκτρική θέρμανση, ενώ να σημειωθεί ότι το 6% δεν θερμάνθηκε καθόλου (σχήμα 1). 6 Oil Natural gas Wood stove Oil or LPG stove Chimney Air Conditioning Electrical heating No Heating Σχήμα 1. Τρόπος θέρμανσης των κατοίκων της Αθήνας Το 55% των ερωτηθέντων άλλαξαν τρόπο θέρμανσης φέτος, δείχνοντας την στροφή των πολιτών προς άλλα μέσα θέρμανσης λόγω της υπερβολικής αύξησης της τιμής του πετρελαίου. Περίπου το 3% των κατοίκων που μένουν σε πολυκατοικίες έχουν κεντρική θέρμανση ενώ το υπόλοιπο αυτόνομη, δείχνοντας ότι η κεντρική θέρμανση δεν αποτελεί πλέον την πλειοψηφία του τρόπου θέρμανσης. Πάνω από το 5% των ερωτηθέντων που χρησιμοποιούν καυστήρα πετρελαίου δεν έβαλαν πετρέλαιο φέτος, και από όσους έβαλαν, μόνο το 9% έβαλε περίπου την ίδια ποσότητα, ενώ το 3% έβαλε λιγότερο και 61% πολύ λιγότερο. Η μη αγορά πετρελαίου ή η αγορά μικρότερης ποσότητας έγινε κατά 52% επειδή δεν ήθελε ο ίδιος ο ερωτηθέντας, κατά % Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα 23-25/5/13
λόγω των άλλων ενοίκων της πολυκατοικίας και κατά το 31% επειδή δεν χρειάστηκε (πολλές απαντήσεις ήταν δυνατές). Από τους ερωτηθέντες που χρησιμοποίησαν τζάκι ή σόμπα, το 85% χρησιμοποίησε καυσόξυλα και το 1% άλλα ξύλα. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το υπόλοιπο 5% χρησιμοποίησε και διάφορα άλλα αντικείμενα, όπως απορρίμματα, πλαστικά, κτλ για καύσιμα, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο τον βαθμό ανέχειας που έχουν φτάσει πολλά νοικοκυριά της Ελλάδας. Άσχετα αν χρησιμοποιούν τζάκι ή σόμπα, το 73% των κατοίκων δεν θα κατέφευγε σε παράνομη υλοτομία για θέρμανση αν είχε την δυνατότητα, και το 13% είχε ουδέτερη άποψη αλλά το 14% θα κατέφευγε. Αυτή η πρακτική προφανώς βάζει σε κίνδυνο αρκετά δάση, ειδικά της επαρχίας. Μόνο το 57% των ερωτηθέντων θέρμανε ολόκληρη την κατοικία του ενώ το υπόλοιπο 43% επιλεκτικά μόνο ορισμένους χρόνους. Αυτοί οι χώροι ήταν (πολλές δυνατές απαντήσεις) κυρίως τα υπνοδωμάτια (1%), το σαλόνι (75%), το γραφείο (25%) και η κουζίνα (6%). Ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των πολιτών δήλωσε ότι κρύωσε κατά τον φετινό χειμώνα στην κατοικία τους: το 13% πολύ, το 56% λίγο, ενώ μόνο το 32% δήλωσε ότι δεν κρύωσε καθόλου. Η μέση ιδανική εσωτερική θερμοκρασία κατά την διάρκεια του χειμώνα απαντήθηκε ότι είναι.7±2.6 βαθμούς Κελσίου με χαμηλότερη 16 και υψηλότερη 3 βαθμούς. Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών (62.5%) συμφωνεί ότι η διατήρηση της εσωτερικής θερμοκρασίας στους 18- βαθμούς τον χειμώνα είναι βασικό αγαθό ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού και αυτή της χώρας. Το 14% έχει ουδέτερη άποψη ενώ το 23.5% διαφωνεί. Το % θεωρεί ότι οι άλλοι πολίτες έκαναν μεγάλη σπατάλη καυσίμων πριν την κρίση, το 48.6% μικρή ενώ το 11.4% δεν έκαναν καθόλου (σχήμα 2). Αντίστοιχα, το 15.3% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι έκαναν μεγάλη σπατάλη, το 45.8% μικρή ενώ το 38.9% καθόλου. Η κρίση μείωσε πολύ την σπατάλη κατά το 69% των ερωτηθέντων, λίγο κατά το 24% ενώ καθόλου κατά το 7%. 8 Others Respondent Decrease 6 Significant Low Not at all Σχήμα 2. Ποσό σπατάλης καυσίμων πριν την κρίση (για τους άλλους και τους ερωτηθέντες) και μείωσή της λόγω της κρίσης Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα 23-25/5/13
Β. Όχληση από την ατμοσφαιρική ρύπανση Όπως φαίνεται στο σχήμα 3, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων δίνει κακό βαθμό στην ποιότητα της ατμόσφαιρας της Αθήνας τον φετινό χειμώνα: το 44% πολύ κακή, το 38% κακή, το 15% μέτρια ενώ μόνο το 3% καλή και κανένας πολύ καλή. Η όχληση ήταν ανάλογη: το 23% οχλήθηκε πάρα πολύ, το 26% πολύ, το 24% μέτρια, ενώ μόνο το 19% και 7% αντίστοιχα λίγο και καθόλου. Η όχληση αυτή είναι αρκετά ανάλογη με την όχληση των ερωτηθέντων από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων (σχήμα 3). 5 Air quality Annoyance / air pollution Annoyance / exhaust emissions 3 1 Very Good Good Average Bad Very bad Σχήμα 3. Εκτίμηση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και όχληση από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η όχληση αυτή προσδιορίζεται κυρίως το βράδυ (64% των ερωτηθέντων). Ορισμένοι ενοχλήθηκαν ολόκληρη την μέρα (14.5%) ή το μεσημέρι (11.6%). Το 43% των ερωτηθέντων (πολύ+πάρα πολύ) παρατήρησαν πιο γρήγορο μαύρισμα των παραθύρων ή περισσότερη σκόνη στο σπίτι και το 31% (πολύ+πάρα πολύ) χρειάστηκε να πλένει πιο τακτικά τα χέρια του, τα μαλλιά του και το πρόσωπό του (σχήμα 4) Windows, dust Hands, hair, face 3 1 Notatall Little Average Much Very much Σχήμα 4. Παρατήρηση για περισσότερο μαύρισμα των παραθύρων/περισσότερη σκόνη στο σπίτι ή πιο τακτικό πλύσιμο χεριών/μαλλιών/προσώπου. Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα 23-25/5/13
Μόνο το 12% απάντησαν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν επέδρασε στην ποιότητα ζωής τους (σχήμα 5). Για το % είχε μικρή επίδραση και το 3% μέτρια, αλλά για το 3% και 7% μεγάλη και πολύ μεγάλη. Αντίστοιχα, το 13.5% δεν ανησυχεί ιδιαίτερα για την επίδραση στην προσωπική τους υγεία (καθόλου+λίγο), αλλά % μέτρια και το 66% πολύ (πολύ+πάρα πολύ). Τα αντίστοιχα νούμερα για την υγεία των παιδιών τους (μόνο ερωτηθέντες με παιδιά) μετατοπίζονται αρκετά προς το πολύ: 4% καθόλου+λίγο, 15% μέτρια και 81% πολύ+πάρα πολύ. Οι ίδιες απαντήσεις για την υγεία των Ελλήνων γενικά είναι παρόμοιες με αυτές για τα παιδιά: 6%, 15% και 79%. 6 Life quality degradation Warries about impacts on personal health Warries about impact on childrens health Warries about impact on Greeks health Σχήμα 5. Υποβάθμισης της ποιότητας ζωής λόγω της ρύπανσης και ανησυχίες για την υγεία (προσωπική, παιδιών, κατοίκων της Ελλάδας γενικά). Οι δράσεις για τον περιορισμό της όχλησης είναι κυρίως η αποφυγή απλώματος ρούχων τις ώρες της όχλησης (5% πολύ+πάρα πολύ), η αποφυγή ανοίγματος παραθύρων (75% πολύ+πάρα πολύ) και ο περιορισμός των δραστηριοτήτων σε ανοιχτό χώρο (41% πολύ και πάρα πολύ, σχήμα 6). Clothes Windows Open air activities 3 1 Σχήμα 6. Δράσεις περιορισμού της όχλησης από ατμοσφαιρική ρύπανση. Γ. Οικονομικά στοιχεία Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα 23-25/5/13
Οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης πρέπει να είναι.67±.22 ευρώ το λίτρο (ενώ η τιμή του ήταν περίπου 1.3 ευρώ το λίτρο φέτος, περίπου.8 πέρυσι και.6 πρόπερσι) και να μην δαπανούν πάνω από 72±44 ευρώ τον μήνα του χειμώνα για θέρμανση της κατοικίας τους. Οι περίπου 3 στους 4 (73%) προτιμούν ενιαία τιμή καυσίμων θέρμανσης που θα καθορίζεται από την πολιτεία και μόνο ο ένας στους 4 (27%) προτιμά ελεύθερη τιμή από τον κάθε πρατηριούχο, δείχνοντας τις προτιμήσεις των ερωτηθέντων για ελεγχόμενες και όχι ελεύθερες τιμές. Ένα μεγάλο μέρος των ερωτηθέντων (29%) θεωρεί ότι το καύσιμο πρέπει να διατίθεται σε τιμή κόστους, ένα επίσης μεγάλο (25%) σε τιμή κόστους + κέρδος των διαμεσολαβούντων εταιρειών, μόνο το 37% δέχεται έναν μικρό φόρο και μόνο το 9% έναν μέτριο φόρο στα καύσιμα. Η άποψη ότι η θέρμανση είναι βασικό αγαθό και πρέπει να διατίθεται δωρεάν στις ευπαθείς ομάδες (νέοι, άνεργοι κτλ) γίνεται αποδεκτή από το 84% (πολύ+πάρα πολύ) των ερωτηθέντων. Αντίθετα, όταν η ίδια ερώτηση γίνεται για το σύνολο του πληθυσμού, το 64% επίσης συμφωνεί και μόνο το 22% διαφωνεί (σχήμα 7). 6 Certain people All Σχήμα 7. Άποψη για το αν η θέρμανση είναι βασικό αγαθό και πρέπει να διατίθεται δωρεάν. Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων, δηλαδή το 78%, 88% και 78% (σχήμα 8) θεωρεί ότι η τιμή αντίστοιχα του πετρελαίου, φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος πρέπει να μειωθεί για να λυθεί το πρόβλημα της θέρμανσης και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το 44% προτείνει επίσης μείωση της τιμής των καυσόξυλων, έναντι μόνο 24% αύξησής τους, δείχνοντας ότι το πρόβλημα της θέρμανσης υπερισχύει του προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Σαν επίσημη αιτία για την αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση η πάταξη του λαθρεμπορίου καυσίμων. Μόνο το 15% των ερωτηθέντων συμφωνεί με αυτόν τον ισχυρισμό, έναντι 67% που διαφωνεί. Αντίθετα το 82% θεωρεί ότι έγινε για να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα και το 48% για να εξαθλιωθεί ο λαός (σχήμα 9). Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα 23-25/5/13
8 6 Oil Natural gas Electricity Wood Signif. increase Small increase Σχήμα 8. Μεταβολή της τιμής των καυσίμων για να λυθεί το πρόβλημα της θέρμανσης και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. The same Small decrease Signif. decrease 8 Contraband Public revenues pauperization 6 Σχήμα 9. Συμφωνία με τις πιθανές αιτίες αύξησης της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης. Δ. Υγεία, κάπνισμα Το σχήμα 1 δείχνει ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί ότι έχει καλή γενική υγεία (83%) και επίσης καλή υγεία σχετιζόμενη με αναπνευστικά και καρδιακά θέματα (78%). Μόνο το 3% και 5% αντίστοιχα θεωρεί ότι έχει κακή υγεία σε αυτά τα θέματα. Η ποιότητα του ύπνου όμως δεν είναι και τόσο καλή, μόνο το 55% θεωρεί ότι έχει καλό ύπνο, το 32% μέτριο και το 13% κακό. Αντίστοιχα, το σχήμα 11 δείχνει την εκτίμηση για την κούραση, το άγχος και την κατάθλιψη. Το 53% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι έχουν μεγάλη κούραση, το 65% πολύ άγχος ενώ το 7% δηλώνει ότι έχει και μεγάλη κατάθλιψη. Τα αποτελέσματα αυτά είναι μάλλον απαισιόδοξα. Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα 23-25/5/13
6 General health Gardio-respiro Sleep Very bad Bad Average Good Very good Σχήμα 1. Εκτίμηση της κατάστασης της υγείας (γενικής, αναπνευστικά/καρδιακά) και της ποιότητας ύπνου. 5 Fatigue Stress Depression 3 1 Notatall Little Average Much Very much Σχήμα 11. Εκτίμηση της κατάστασης της κούρασης, του άγχους και της κατάθλιψης. Το 11% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι είχαν πολλά αναπνευστικά προβλήματα τον φετινό χειμώνα και κυρίως την νύχτα (57% των ερωτηθέντων, έναντι % την ημέρα και 23% ημέρα και νύχτα). Η κατάσταση της άσκησης δεν φαίνεται και τόσο κακή, αφού μόνο το 14% των ερωτηθέντων δεν ασκείται καθόλου. Το περίπου το 4% ασκείται 1 φορά την εβδομάδα, το 12% 2 το 29% 3, το 9% 4, ενώ το υπόλοιπο 15% περισσότερο. Σχετικά με το κάπνισμα, το 38% των ερωτηθέντων είναι καπνιστές, το 23% ποτέ δεν κάπνισε, το 34% είναι πρώην καπνιστές ενώ το 5% είναι παθητικοί καπνιστές. Επίσης το 74% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι συμφωνεί με την πλήρη απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η εργασία αυτή καταγράφει τις απόψεις των κατοίκων της Αθήνας σχετικά με το πρόβλημα της θέρμανσης και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης λόγω της μεγάλης αύξησης της τιμής των καυσίμων τον φετινό χειμώνα. Πολλοί κάτοικοι της Αθήνας δεν θερμάνθηκαν ή θέρμαναν επιλεκτικά ορισμένα μέρη της κατοικίας τους, άλλοι έβαλαν λιγότερο πετρέλαιο και άλλοι Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα 23-25/5/13
άλλαξαν μέσο θέρμανσης. Ένα μεγάλο μέρος χρησιμοποίησε τζάκι ή διάφορα είδη σόμπας. Η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων δήλωσε ότι κρύωσε στην κατοικία του. Οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης πρέπει να είναι κάτω από.72 ευρώ το λίτρο και να μην δαπανούν πάνω από 7 ευρώ τον μήνα του χειμώνα για θέρμανση της κατοικίας τους. Η πλειοψηφία θεωρεί την θέρμανση βασικό αγαθό. Απορρίπτει την λογική της ελεύθερης αγοράς στην διαμόρφωση των τιμών και του φόρου στα καύσιμα και συμφωνεί να είναι δωρεάν όχι μόνο σε ευπαθείς ομάδες αλλά και σε όλον τον πληθυσμό. Προτείνει την δραστική μείωση της τιμής των καυσίμων για να λυθεί το πρόβλημα της θέρμανσης και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η συντριπτική πλειοψηφία απορρίπτει την πάταξη του λαθρεμπορίου καυσίμων σαν αιτία για την αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης. Αντίθετα θεωρεί ότι έγινε για να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα και για να εξαθλιωθεί ο λαός. Η συντριπτική πλειοψηφία οχλήθηκε από την ατμοσφαιρική ρύπανση, κυρίως το βράδυ, θεωρεί ότι υποβαθμίστηκε η ποιότητα της ζωής τους και ανησυχεί πολύ για τις επιπτώσεις στην υγεία. Πολλοί παρατήρησαν πιο γρήγορο μαύρισμα των παραθύρων ή περισσότερη σκόνη στο σπίτι ή χρειάστηκε να πλένουν πιο τακτικά τα χέρια τους, τα μαλλιά τους και το πρόσωπό τους. Η μεγάλη πλειοψηφία περιόρισε το άπλωμα των ρούχων, το άνοιγμα των παραθύρων και τις δραστηριότητες σε ανοιχτό χώρο τις ώρες της όχλησης. Η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί ότι έχει καλή υγεία, αλλά μεγάλη κούραση και άγχος. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] Ιστοσελίδα ΥΠΕΚΑ, http://www.ypeka.gr/default.aspx?tabid=478 [2] Ιστοσελίδα Energy Online, http://www.energyonline.gr/?p=991#more [3] Ιστοσελίδα ΥΠΕΚΑ, http://www.ypeka.gr/default.aspx?tabid=495&language=el-gr [4] Ιστοσελίδα ΕΛΣΤΑΤ, http://www.statistics.gr/portal/page/portal/esye Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα 23-25/5/13