Πίνακας περιεχοµένων Συντοµογραφίες 11 Πρόλογος 13 Εισαγωγή 15 1. Ανθρωπογεωγραφία 19 2. Οι εξελίξεις στην οικονοµία 37 2.1. Ο πρωτογενής τοµέας της οικονοµίας 37 Tεχνογνωσία, συνέχειες, τοµές 55 2.2. ραστηριότητες του δευτερογενούς τοµέα της οικονοµίας. Βιοτεχνία, βιοµηχανία 68 2.2.1. Επισιτιστική βιοµηχανία-βιοτεχνία 69 2.2.2. Χηµική βιοτεχνία-βιοµηχανία 74 2.2.3. Οικοδοµικές δραστηριότητες 75 2.2.3.1. Παραγωγή του χώρου 75 2.2.3.2. Το υλικό δίκτυο επικοινωνίας 77 2.2.3.3. Η ρυµοτοµία του χωριού 79 2.2.3.4. Ο οικοδοµηµένος χώρος συλλογικής χρήσης 80 2.2.3.5. Ο ιδιωτικός οικοδοµηµένος χώρος 85 2.2.4. Παραγωγή και διανοµή ενέργειας, φωτός, υδάτων, ψύχους 92 2.2.5. Μεταλλουργία 97 2.2.6. Επεξεργασία ξύλου 97 2.2.7. Επεξεργασία δέρµατος 98 2.2.8. Υφαντουργία 98 2.2.9. ευτερογενής επεξεργασία καπνού 99 2.3. Ο τριτογενής τοµέας της οικονοµίας 102 2.3.1. Η δυνατότητα επικοινωνίας 102 2.3.2. Εµπόριο, αγορά, πίστη 104 2.3.3. Υπηρεσίες 105
3. Τάξεις και στρώµατα στην κοινωνία της υπαίθρου 106 3.1. Αγρότες 108 3.1.1. Αγροτικές κοινωνικές δοµές 108 3.1.2. Το ελληνικό αστικό καθεστώς και το ζήτηµα της γης 110 3.1.2.1. Οι γηγενείς στις νέες συνθήκες 112 3.1.2.2. Η αποκατάσταση των προσφύγων 115 3.1.2.2.1. Η προσφυγική εµπειρία από τις πατρίδες 117 3.1.2.2.2. Απαλλοτριώσεις, φόροι, δάνεια 119 3.1.2.2.3. Τριβές 121 3.1.2.2.4. Σκάνδαλα, χειραγώγηση 123 3.1.2.2.5. ιεκδικήσεις, αντίσταση 125 3.1.3. Η αρχική επιβίωση 128 3.1.3.1. Στέγαση 128 3.1.3.2. Επισιτιστικά µέτρα 130 3.1.3.3. Ο αγώνας της εσοδείας 131 3.1.4. Ένταξη των αγροτών στην αστική εξέλιξη 135 3.1.4.1. Ανασυγκρότηση. Πρόοδοι στην υποδοµή 136 3.1.4.1.1. Σπίτια 136 3.1.4.1.2. Κτίρια συλλογικής χρήσης 145 3.1.4.1.3. ρόµοι, επικοινωνίες 146 3.1.4.2. Προβλήµατα παραγωγής στη δεκαετία 1930 151 3.1.4.2.1. Όγκος παραγωγής, τιµές προϊόντων 151 3.1.4.2.2. Απουσία κρατικού σχεδιασµού 153 3.1.4.2.3. Γεωργικός κλήρος 153 3.1.4.2.4. Η εργασία στην ύπαιθρο υπό κεφαλαιικούς όρους 157 3.2. Επαγγελµατίες, εργάτες στην ύπαιθρο 170 4. Μείζονα κοινωνικά ζητήµατα 181 4.1. Υγεία 181 4.1.1. Περίθαλψη 181 4.1.2. Πρακτικοί 190 4.1.3. ιατροφικές συνήθειες 192 4.2. Εκπαίδευση 193 4.3. Γυναίκα, παιδί 205
4.3.1. Η κατασκευή της γυναίκας 205 4.3.1.1. Ανισότητα 205 4.3.1.2. Το γυναικείο κίνηµα 213 4.3.1.3. Οι προσωπικές σχέσεις 214 4.3.2. Η κατασκευή του παιδιού 216 4.3.2.1. Αγωγή 219 4.3.2.2. Παιδική εργασία 222 4.3.2.3. Υποδοµές για το παιδί 224 5. ιαχείριση του κοινοτικού θεσµού 227 5.1. Ο παλαιός κοινοτικός βίος 227 5.2. Ο νέος κοινοτικός θεσµός, η κοινοτική ζωή 230 5.2.1. Κοινοτικοί σύµβουλοι 231 5.2.2. ιοικητικά 234 5.2.3. Κοινοτικά έσοδα, έξοδα 237 5.2.4. Υποδοµή 241 5.2.5. Εκσυγχρονισµός 247 5.2.6. Ενέργειες για κοινωνικά ζητήµατα 248 5.2.7. Αλληλεγγύη 254 5.2.8. Τριβές 255 5.2.9. Η επιτήρηση 256 5.2.10. Ιδεολογικά, πολιτικά 260 5.3. Πόλεµος, κατοχή 264 6. Οι κοινωνικές - πολιτικές δυνάµεις 269 6.1. Μορφές κοινωνικής οργάνωσης 269 6.1.1. Επιτροπές, σωµατεία 269 6.1.1.1. Οργανώσεις στους τρεις τοµείς της οικονοµίας 271 6.1.1.1.1. Στον πρωτογενή τοµέα, οργανώσεις απασχολουµένων µε σχέση µη εξαρτηµένης εργασίας 271 6.1.1.1.2. Στον πρωτογενή τοµέα, οργανώσεις απασχολουµένων µε σχέση εξαρτηµένης εργασίας 284 6.1.1.1.3. ευτερογενής τοµέας 285 6.1.1.1.3.1. Συντεχνίες 285 6.1.1.1.3.2. Εργατικά συνδικάτα 286
6.1.1.1.4. Στον τριτογενή τοµέα, σωµατεία µε σχέση µη εξαρτηµένης εργασίας ή αυτοαπασχολουµένων 287 6.1.1.1.5. Στον τριτογενή τοµέα, σωµατεία µε σχέση εξαρτηµένης εργασίας 289 6.1.1.2. Σωµατειακό κίνηµα, διαταξικής σύνθεσης, µε οικονοµικά, κοινωνικά, πολιτιστικά αιτήµατα 293 6.1.1.2.1. Σωµατεία προβάλλοντα εθνικά ιδεώδη 295 6.1.1.2.2. Αλληλοβοήθεια, προαγωγή συµφερόντων 295 6.1.1.2.3. Κουλτούρα, µόρφωση 299 6.1.1.2.4. Αγαθοεργία 301 6.1.1.2.5. Θρησκευτικές οργανώσεις 302 6.1.1.2.6. Ιδεολογία, πολιτική 302 6.1.1.2.7. Γυναικείες οργανώσεις 304 6.1.1.2.8. Οργανώσεις νεολαίας 306 6.1.1.2.9. Γυµναστική 308 6.1.2. ιεκδικήσεις, αντίσταση στις διώξεις 310 6.1.2.1. Αγροτικά, επαγγελµατικά, εργατικά 310 6.1.2.2. Κοινωνική πρόνοια 318 6.1.2.3. Αιτήµατα κρατικών υπαλλήλων 321 6.2. Η πολιτική 322 6.2.1. Το κράτος και οι δυνάµεις του κατεστηµένου. Τα εναλλασσόµενα στην κυβερνητική εξουσία αστικά δηµοκρατικά κόµµατα 322 6.2.1.1. Αστική δηµοκρατία, χειραγώγηση 322 6.2.1.1.1. Πολιτικό εποικοδόµηµα, κρίση του αστικού συστήµατος 322 6.2.1.1.2. Πολιτική εκπροσώπηση 323 6.2.1.1.2.1. Εκλογές 323 6.2.1.1.2.2. Αγροτικός φιλελευθερισµός 334 6.2.1.1.2.3. Αστοί δηµοκράτες πολιτικοί, αστοί οργανικοί διανοούµενοι 340 6.2.1.2. Οι θρησκευτικοί θεσµοί 346 6.2.1.3. Ξένοι 349 6.2.1.4. Κυβερνώντες και κράτος, διοίκηση και διαχείριση. Οι παρεµβάσεις 354 6.2.1.5. Κοινωνική διαµαρτυρία, αντίσταση στο κράτος 364 6.2.1.6. Φιλελεύθεροι διανοητές 370
6.2.1.7. ηµοκρατικό έλλειµµα του συστήµατος 374 6.2.1.7.1. Φασισµός 375 6.2.1.7.2. Παρακρατικοί. Τρία Έψιλον 384 6.2.1.7.3. ικτατορία 403 6.2.2. Ριζοσπαστικοί πολιτικοί σχηµατισµοί 404 6.2.2.1. Αγροτιστές, σοσιαλιστές 404 6.2.2.1.1. Το αγροτιστικό κίνηµα 405 6.2.2.1.1.1. Κοµµατικά, εσωκοµµατικά 406 6.2.2.1.1.2. Πολιτική δραστηριότητα 422 6.2.2.1.1.3. Στις µαζικές οργανώσεις 430 6.2.2.1.1.4. Στους πρόσφυγες 444 6.2.2.1.1.5. Συνείδηση 447 6.2.2.1.1.6. Αντιφασιστική δράση 448 6.2.2.1.2. Το σοσιαλιστικό κίνηµα 451 6.2.2.2. Η µη συστηµική παράταξη. Κοµµουνιστές 462 6.2.2.2.1. Οργάνωση στην ύπαιθρο, ενέργειες, διώξεις 463 6.2.2.2.1.1. Το κοµµατικό ανθρώπινο δυναµικό 463 6.2.2.2.1.1.1. Μέλη και οπαδοί στις µαζικές οργανώσεις 464 6.2.2.2.1.1.2. Παλαιοπολεµιστικό κίνηµα 465 6.2.2.2.1.1.3. Αγροτικά σωµατεία 470 6.2.2.2.1.1.4. Συνδικάτα 474 6.2.2.2.1.2. ράση ανάµεσα στους αγρότες, εργάτες 480 6.2.2.2.1.3. Καταστολή 491 6.2.2.2.2. Μετωπική πολιτική 502 6.3. Αντίσταση, απελευθέρωση, λαοκρατία 529 7. Ο πολιτισµός 545 7.1. Η µνήµη των παραδόσεων. Συνέχειες και τοµές, ιστορία και µυθοπλασία 546 7.2. Ταυτότητες, συµπεριφορές 547 7.2.1. Πίστη, συνείδηση 548 7.2.2. Αλληλεγγύη 552 7.3. Πνευµατική εξέλιξη 554 7.4. Κανόνες κοινωνικής διαβίωσης. Η υλική αφετηρία 558 7.4.1. Γιορτές, ψυχαγωγία 558
7.4.2. Γέννηση, θάνατος 563 7.4.3. Προλήψεις 566 7.4.4. Τρόποι ζωής 568 Επίλογος 573 Παράρτηµα 575 1. ηµογραφία Μακεδονίας - Θράκης. Αριθµός κατοίκων, 1913-1928 575 2. Κοινότητες και συνοικισµοί κοινοτήτων στην Κεντρική και υτική Μακεδονία. Καλλιέργεια καπνού, 1928 655 3. Εκλογές 25 Σεπτεµβρίου 1932. Εκλογικά τµήµατα επαρχίας Θεσσαλονίκης, καταστήµατα ψηφοφορίας και κατανοµή εκλογέων ανά εκλογικό τµήµα 693 Ερµηνείες όρων 695 Βιογραφικά σηµειώµατα 696 Βιβλιογραφία 699 Ευρετήριο 711 Table des matières 715