Οι κατασκευές από σκυρόδεµα είναι και αειφόρες και πράσινες Concrete structures are both sustainable and green

Οι κατασκευές από σκυρόδεµα είναι και αειφόρες και πράσινες Concrete structures are both sustainable and green Ειρήνη ΚΑΝΙΤΑΚΗ 1 Λέξεις κλειδιά: Σκυρόδεµα, Αειφόρος κατασκευή, Πράσινο σκυρόδεµα, Κατασκευές από σκυρόδεµα ΠΕΡΙΛΗΨΗ : Απαριθµούνται οι λόγοι για τους οποίους το σκυρόδεµα σαν δοµικό υλικό είναι και αειφόρο και πράσινο. Αναλύεται η σηµερινή πραγµατικότητα καθώς και οι στόχοι για την βελτίωση των κατασκευών από ωπλισµένο σκυρόδεµα. Αυτό γίνεται εξετάζοντας το σκυρόδεµα ως υλικό, εξετάζοντας τη διαδικασία µελέτης έργων από ωπλισµένο σκυρόδεµα και τη διαδικασία της κατασκευής αντίστοιχων έργων. ABSTRACT : The reasons for which the concrete as a building material is both sustainable and green are enumerated. The present situation is analysed, as well as the objectives for the improvement of reinforced concrete structures. This is done examining concrete as material, examining the process of design of reinforced concrete structures and the process of their construction. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην συνείδηση του απλού ανθρώπου το σκυρόδεµα ή µπετόν, όπως συνηθίζεται να αποκαλείται, έχει συνδεθεί µε την έννοια της καταστροφής του περιβάλλοντος, µε την έννοια της αποκρουστικής τσιµεντούπολης που έχει εξαπλωθεί στην Ελλάδα αλλά και παγκοσµίως τα τελευταία 50 χρόνια. Είναι όµως σωστή αυτή η αντίληψη ή το δοµικό αυτό υλικό, που χρησιµοποιείται από τις αρχές του 20ου αιώνα, αδικείται στην λαϊκή συνείδηση ; Πριν συνεχίσω θα ήθελα εδώ να τονίσω την σπουδαιότητα του σκυροδέµατος στην κατασκευή όχι µόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσµίως. Στην Ελλάδα είναι το κυρίαρχο υλικό στον τοµέα των κατασκευών και απασχολεί την συντριπτική πλειοψηφία των µηχανικών, έχει δε το µεγάλο πλεονέκτηµα σαν 1 Πολιτικός Μηχανικός, MSc, DIC, Επιστ. Συνεργάτης ΕΜΠ, Πρόεδρος Ελληνικού Τµήµατος Σκυροδέµατος, email: ikanitak@central.ntua.gr 16ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, 21-23/10/ 2009, Πάφος, Κύπρος 1

υλικό να χρησιµοποιεί εγχώριες πρώτες ύλες (τσιµέντο και αδρανή) µε αποτέλεσµα να είναι οικονοµικό ενώ παράλληλα είναι ανθεκτικό, αποτελεσµατικό και αξιόπιστο. Αλλά και παγκοσµίως το σκυρόδεµα είναι το ευρύτερα χρησιµοποιούµενο υλικό από αυτά που παράγονται από τον άνθρωπο και έρχεται δεύτερο µόνο µετά το νερό το οποίο παίρνουµε έτοιµο από τη φύση. Για κάθε κάτοικο του πλανήτη µας παράγεται κάθε χρόνο λίγο παραπάνω από ένας τόννος σκυροδέµατος και η παραγωγή αυτή συνεχώς αυξάνεται υπό την πίεση των αναπτυσσοµένων χωρών και κυρίως της Κίνας και της Ινδίας. Η παραγωγή σκυροδέµατος έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί παγκοσµίως από το 1970 έως σήµερα, υπολογίζεται δε ότι το 2030 θα φθάσει τα 5 δισεκατοµµύρια τόννους, δηλ. θα διπλασιαστεί σε σχέση µε σήµερα. ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΕΣ Το σκυρόδεµα σαν δοµικό υλικό είναι και αειφόρο και πράσινο για τους παρακάτω εν συντοµία λόγους µεταξύ άλλων: Το σκυρόδεµα παράγεται ως γνωστόν από αδρανή, νερό και τσιµέντο. Τα δυο πρώτα βρίσκονται εν αφθονία στη φύση κοντά στον τόπο κατανάλωσης και το τσιµέντο συνήθως παράγεται σε κοντινή περιοχή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα το σκυρόδεµα να είναι αφενός οικονοµικό και αφετέρου να απαιτεί µειωµένη κατανάλωση ενέργειας για την µεταφορά του. Σηµειωτέον ότι σηµαντικό ποσοστό του κόστους όλων των δοµικών υλικών αποτελεί το κόστος µεταφοράς τους. Το σκυρόδεµα µπορεί να παραχθεί και από υλικά ανακυκλώσιµα τόσο για την αντικατάσταση των αδρανών όσο για αντικατάσταση µέρους του τσιµέντου. Για µεν το πρώτο απαλλάσσει την φύση από αυτά τα στερεά απόβλητα, για δε το δεύτερο µειώνει έµµεσα την εκποµπή αερίων CO 2 που είναι η κύρια αιτία του φαινοµένου του θερµοκηπίου στον πλανήτη µας. Το σκυρόδεµα στο τέλος της ζωής ενός έργου µπορεί να ανακυκλωθεί. Το διαπερατό σκυρόδεµα, που µπορεί να χρησιµοποιηθεί στην επίστρωση δαπέδων στην ύπαιθρο, επιτρέπει στο νερό της βροχής να περνά στο έδαφος, εµπλουτίζοντας έτσι τον υπόγειο ορίζοντα και προλαβαίνοντας την ρύπανση ποταµών και λιµνών. Η θερµική µάζα του σκυροδέµατος βοηθάει στην σταθερότητα της εσωτερικής θερµοκρασίας των κτιρίων εξοικονοµώντας ενέργεια για ψύξη θέρµανση. 16ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, 21-23/10/ 2009, Πάφος, Κύπρος 2

Το ανοικτό χρώµα του σκυροδέµατος αντανακλά την ζέστη κατά την διάρκεια της ηµέρας και το φως κατά την διάρκεια της νύχτας συµβάλλοντας και µε αυτό τον τρόπο σε εξοικονόµηση ενέργειας. ώµατα από αδιαπέρατο σκυρόδεµα µπορούν να φυτευτούν συµβάλλοντας έτσι στην εξοικονόµηση ενέργειας για ψύξη θέρµανση. Τέλος και πιο σηµαντικό είναι το γεγονός ότι τα κτίρια από ωπλισµένο σκυρόδεµα είναι αντισεισµικά και ανθεκτικά (αειφόρος κατασκευή). Το παλαιότερο κτίριο από σκυρόδεµα που στέκει µέχρι σήµερα έχει ηλικία άνω των 2000 ετών : είναι το Πάνθεον στη Ρώµη το οποίο είναι ακόµα στις µέρες µας, ο µεγαλύτερος θόλος από άοπλο σκυρόδεµα στον κόσµο. ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΑΠΟ ΩΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ Για την τεκµηρίωση του ισχυρισµού ότι οι κατασκευές από σκυρόδεµα είναι και αειφόρες και πράσινες θα αναλυθεί η σηµερινή πραγµατικότητα καθώς και οι στόχοι για την βελτίωση των κατασκευών από ωπλισµένο σκυρόδεµα. Αυτό θα γίνει εξετάζοντας το σκυρόδεµα ως υλικό, εξετάζοντας την διαδικασία µελέτης έργων από ωπλισµένο σκυρόδεµα και την διαδικασία της κατασκευής αντίστοιχων έργων. Σηµερινή πραγµατικότητα και στόχοι για την βελτίωση του σκυροδέµατος ως υλικού ιαδικασία παραγωγής και χρήσης σκυροδέµατος µε λιγότερη κατανάλωση ενέργειας. Η παραγωγή τσιµέντου είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι το 80% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και το 66% της κατανάλωσης πετρελαίου στην βιοµηχανία καταναλώνονται στη βιοµηχανία παραγωγής τσιµέντου. Ήδη από τα µέσα της δεκαετίας του 1970 µέχρι σήµερα η κατανάλωση αυτή ενέργειας έχει µειωθεί κατά 30% (1). Υπάρχουν όµως και άλλα περιθώρια µείωσης της κατανάλωσης µέχρι του ποσοστού 50 % σε όλο τον κύκλο παραγωγής και χρήσης σκυροδέµατος. Άµεσα: 1) Με τη µείωση χρήσης ορυκτών καυσίµων και τη µερική αντικατάστασή τους µε βιοµηχανικά απόβλητα όπως χρησιµοποιηµένα λάδια και διαλυτικά, ελαστικά αυτοκινήτων, πλαστικά ή µε αγροτικά απόβλητα όπως κελύφη καρπών φοίνικα 16ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, 21-23/10/ 2009, Πάφος, Κύπρος 3

στη Μαλαισία, κελύφη καφέ στην Ουγκάντα, περιβλήµατα ρυζιού στις Φιλιππίνες καθώς και ζωικά άλευρα. 2) Με την βελτίωση της τεχνολογίας παραγωγής τσιµέντου. Έµµεσα: 1) Με την αντικατάσταση µέρους του τσιµέντου µε παραπροϊόντα της βιοµηχανίας όπως ιπτάµενη τέφρα, πυριτική παιπάλη ή ποζολάνη. Το κέρδος είναι διπλό : Χρησιµοποιώντας αυτά τα παραπροϊόντα αποφεύγεται η ρύπανση του περιβάλλοντος και από την εναπόθεσή τους στη φύση. 2) Με την επίτευξη µεγαλύτερης ανθεκτικότητας και αντοχής του σκυροδέµατος συνεπώς λιγότερης ανάγκης επισκευών. ιαδικασία παραγωγής τσιµέντου µε λιγότερη ρύπανση δηλ. λιγότερη εκποµπή µονοξειδίου του αζώτου και διοξειδίου του άνθρακος και λιγότερη παραγωγή σκωρίας. Το CO 2 που εκπέµπεται στην ατµόσφαιρα κατά την παραγωγή τσιµέντου αντιστοιχεί στο 1,5 2 % της συνολικής εκποµπής CO 2 που προέρχεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα στον πλανήτη. Στην Κίνα, που από το 2006 είναι η πρώτη χώρα στον κόσµο σε εκποµπή αερίων CO 2 και στην οποία η κατασκευαστική δραστηριότητα είναι το ήµισυ της παγκόσµιας, χρησιµοποιείται το 43% του παγκόσµια παραγοµένου τσιµέντου. Ο αρµόδιος υπουργός ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο του 2009, ότι στόχος της κινεζικής κυβέρνησης είναι να καταστήσουν τον κατασκευαστικό τοµέα πιο πράσινο, αντικαθιστώντας τις πεπαλαιωµένες τσιµεντοβιοµηχανίες µε καινούργιες προηγµένης τεχνολογίας. Ήδη, εδώ και πολλά χρόνια η τσιµεντοβιοµηχανία και τα ερευνητικά κέντρα εργάζονται µε στόχο το πράσινο σκυρόδεµα που εκπέµπει όσο γίνεται λιγότερο CO 2 κατά την παρασκευή του τσιµέντου, ικανοποιώντας έτσι και το πρωτόκολλο του Κιότο, και έχει παράλληλα βελτιωµένες ιδιότητες. Μεταξύ άλλων, γίνεται ερευνητική προσπάθεια να ελαττωθεί η περιεκτικότητα σε τσιµέντο ανά m 3 σκυροδέµατος που είναι σήµερα γύρω στα 300 kg/m 3 χωρίς να επηρεαστούν οι ιδιότητες του παραγοµένου υλικού. Η γαλλική εταιρεία Lafarge, πρώτη παγκοσµίως σε παραγωγή τσιµέντου, ανέλαβε την υποχρέωση να µειώσει το εκπεµπόµενο CO 2 ανά τόννο τσιµέντου κατά 20% µεταξύ των ετών 1990 και 2010. Τέλος του 2007, είχε επιτύχει την µείωση κατά 16%. Για να 16ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, 21-23/10/ 2009, Πάφος, Κύπρος 4

κατανοήσουµε το εύρος των µεγεθών, ενδεικτικά αναφέρουµε πως αυτή η προσπάθεια έχει σαν αποτέλεσµα την εξοικονόµηση 100 kg CO 2 / τόννο τσιµέντου, και συνολικά την εξοικονόµηση 14 εκατοµµυρίων τόννων CO 2, δηλ. όσο CO 2 εκπέµπει όλη η πόλη του Παρισιού σε ένα χρόνο. Η ίδια εταιρεία έχει εφεύρει το υλικό Ductal, που περιέχει τσιµέντο, θρυµµατισµένο χαλαζία και ίνες χάλυβα διαµέτρου 120 µικρών. Μια γέφυρα κατασκευασµένη µε Ductal, επιτυγχάνει οικονοµία 35% σε πρώτες ύλες, 46% σε ενέργεια και 53% σε εκποµπή CO 2 σε σχέση µε µια αντίστοιχη γέφυρα κατασκευασµένη µε κλασσικό σκυρόδεµα. Η αγγλική εταιρεία Novacem, διατείνεται ότι έχει εφεύρει ένα τσιµέντο που χρησιµοποιεί το πυριτικό µαγνήσιο κατά την παραγωγή του, το οποίο δεν εκπέµπει CO 2 κατά την καύση του, που γίνεται και σε χαµηλότερη θερµοκρασία, εξ ού ταυτόχρονα και εξοικονόµηση ενέργειας. Επιπλέον, το σκυρόδεµα που παράγεται µε τη χρήση αυτού του τσιµέντου δεσµεύει πολύ περισσότερο CO 2 από την ατµόσφαιρα κατά την διαδικασία της σκλήρυνσής του. Η εταιρεία Calera µε έδρα την Καλιφόρνια, διατείνεται ότι πέτυχε να αντιστρέψει την διαδικασία εκποµπής CO 2 κατά την παραγωγή τσιµέντου. ηλ., κατά την διάρκειά της, αντί να παράγεται CO 2, αντίθετα παγιδεύεται από την ατµόσφαιρα το CO 2 που προέρχεται από ρυπογόνες βιοµηχανίες και έτσι το παραγόµενο τσιµέντο αποτελεί κατά κάποιο τρόπο, αποθήκη του CO 2 της ατµόσφαιρας! Η διαδικασία αυτή της παραγωγής τσιµέντου µιµείται την διαδικασία παραγωγής θαλάσσιου τσιµέντου από το κοράλλι όταν αυτό παράγει τα όστρακα και τους υφάλους, παίρνοντας το ασβέστιο και το µαγνήσιο από το θαλασσινό νερό και χρησιµοποιώντας τα για την δηµιουργία ανθρακικών αλάτων σε θερµοκρασία και πίεση περιβάλλοντος. Μετατρέπουµε το CO 2 σε ανθρακικό οξύ και στη συνέχεια σε ανθρακικά άλατα. Χρειαζόµαστε µόνο θαλασσινό νερό και ρύπανση λέει ο εκπρόσωπος της εταιρείας. Οι πρώτες ύλες για την παραγωγή αυτού του τσιµέντου είναι ανεξάντλητες : Αφενός το θαλάσσιο νερό που περιέχει δισεκατοµµύρια τόννους ασβέστιο και µαγνήσιο και καλύπτει το 70% της επιφάνειας του πλανήτη και αφετέρου 2775 µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µόνο στις ΗΠΑ που παρήγαγαν το 2006, 2,5 δισεκατοµµύρια τόννους CO 2. Παραγωγή σκυροδέµατος µε χρήση και υλικών κατεδαφίσεων ή παραγώγων υλικών βιοµηχανιών ως αδρανών (ανάπτυξη νέων µεθόδων ανακύκλωσης) 16ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, 21-23/10/ 2009, Πάφος, Κύπρος 5

Ο στόχος είναι διττός: η µείωση της κατανάλωσης ενέργειας και η µείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος από στερεά απόβλητα (µπάζα). Στην Ευρώπη, σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία της περιόδου 1996-1997, υπολογίζεται ότι παράγονται από την κατασκευή 180 εκατοµµύρια τόνοι στερεά απόβλητα το χρόνο τα οποία εναποτίθενται κατά 78% και ανακυκλώνονται κατά 22% σε µέσο ευρωπαϊκό όρο. Η δυνατότητα ανακύκλωσης είναι πολύ µεγαλύτερη και απόδειξη οι τρείς χώρες της Ε.Ε. ( ανία, Κάτω Χώρες και Βέλγιο) που επιτυγχάνουν ποσοστά ανακύκλωσης από 80% έως και 90%. Ουραγός σε αυτά τα ποσοστά η Ελλάδα που µαζί µε την Ισπανία και την Ιρλανδία έχουν ποσοστά ανακύκλωσης κάτω του 5% (2). Ανακύκλωση του σκυροδέµατος µετά την κατεδάφιση κατασκευών για χρήση σε βάσεις οδοστρωµάτων ή για την προστασία ακτογραµµών. Παραγωγή σκυροδέµατος µε βελτιωµένες ιδιότητες: - σκυροδέµατα υπερυψηλής αντοχής καθώς και ελαφροσκυροδέµατα (οδηγούν σε µείωση του όγκου των κατασκευών και συνεπώς σε µείωση κατανάλωσης ενέργειας στην παραγωγή και µεταφορά) - σκυροδέµατα µε µονωτικές ιδιότητες (µείωση κατανάλωσης ενέργειας στην κατοικία) - σκυροδέµατα χαµηλής υδατοπερατότητας (υπόγεια έργα) - σκυροδέµατα ανθεκτικά στο χρόνο σε διαβρωτικό περιβάλλον (προστασία του οπλισµού από διάβρωση) - σκυροδέµατα µε βελτιωµένη εξωτερική επιφάνεια και αίσθηση στην αφή, έγχρωµα σκυροδέµατα. - ιαπερατά σκυροδέµατα που χρησιµοποιούνται κυρίως σε επιστρώσεις εξωτερικών χώρων. Αυτά επιτρέπουν στο νερό να διέρχεται προς το έδαφος, ενώ συγχρόνως έχουν ικανοποιητική συµπεριφορά σε θλίψη, εφελκυσµό, κάµψη και ανθεκτικότητα σε κύκλους ψύξης-απόψυξης. Ανάπτυξη προσοµοιωµάτων Η/Υ για τον υπολογισµό αποµένουσας αντοχής σκυροδέµατος που έχει υποστεί βλάβες από χηµικούς παράγοντες, από εναθράκωση και άλλες περιβαλλοντικές αιτίες. Μείωση του χρόνου µεταφοράς της τεχνογνωσίας στην βιοµηχανία παραγωγής σκυροδέµατος. Σήµερα ο χρόνος αυτός είναι περίπου 15 χρόνια. Στόχος είναι να µειωθεί ο χρόνος αυτός σε 2 χρόνια. Ευρύτερη παραγωγή ινοπλισµένων σκυροδεµάτων για ειδικές χρήσεις. 16ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, 21-23/10/ 2009, Πάφος, Κύπρος 6

Σηµερινή πραγµατικότητα και στόχοι για την βελτίωση σχεδιασµού µελέτης έργων από ωπλισµένο σκυρόδεµα Η σωστή µελέτη είναι θεµέλιος λίθος κάθε σωστής αναπτυξιακής απόφασης και στη συνέχεια κάθε σωστής κατασκευής. Χάρη στη σωστή αναπτυξιακή µελέτη και την σωστή µελέτη της κατασκευής µπορούν να εξοικονοµηθούν πολλά χρήµατα για την εθνική οικονοµία και για κάθε κατασκευή. Αντίθετα, λάθος µελέτη µπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές αποφάσεις ή κακές και µη λειτουργικές κατασκευές. Στόχοι για τις µελέτες προτείνονται οι ακόλουθοι: Ανάπτυξη κατάλληλου λογισµικού για τη µη γραµµική ανάλυση κατασκευών από ωπλισµένο σκυρόδεµα, µε υπολογισµό της σταδιακής ρηγµάτωσης των κατασκευών υπό σταδιακά αυξανόµενα ανακυκλιζόµενα φορτία. Ανάπτυξη λογισµικού για την πρόβλεψη της απόκρισης κατασκευών από σκυρόδεµα σε σεισµό και άλλες τυχηµατικές φορτίσεις που να λαµβάνει υπόψη τον 3-διάστατο χαρακτήρα της απόκρισης, τα πραγµατικά χαρακτηριστικά των υλικών και την επίδραση της θεµελίωσης. Ανάπτυξη πλήρως πιθανοτικών προσοµοιωµάτων για την εκτίµηση της συµπεριφοράς των κατασκευών υπό τη δράση του χρόνου και αυξανόµενων φορτίων, λαµβάνοντας υπόψη την αποµείωση της αντοχής των κατασκευών µε σκοπό την επιµήκυνση του χρόνου ζωής τους. Σηµερινή πραγµατικότητα και στόχοι για την βελτίωση κατασκευής έργων από ωπλισµένο σκυρόδεµα Μηχανοποίηση αυτοµατοποίηση ροµποτοποίηση διαδικασίας κατασκευής. Στροφή από την επί τόπου κατασκευή σε πιο ελεγχόµενη βιοµηχανοποιηµένη κατασκευή. (Περισσότερα προκατασκευασµένα στοιχεία οπλισµού ή µελών από σκυρόδεµα). ιαδικασίες κατασκευής βραχύτερες σε χρόνο, πιο καθαρές, µε λιγότερο θόρυβο, φιλικότερες προς το περιβάλλον και µε µέριµνα για σωστή διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Ανάπτυξη και εφαρµογή εξελιγµένων µεθόδων ενόργανης παρακολούθησης σε πραγµατικό χρόνο της συµπεριφοράς των κατασκευών, όπως σεισµικές φορτίσεις, µετακινήσεις κ.λ.π. και παράλληλη επεξεργασία των δεδοµένων µε χρήση ασύρµατων δικτύων (structural health monitoring systems) Αυτή η παρακολούθηση θα δίνει τη δυνατότητα να λαµβάνονται προληπτικά ή διορθωτικά µέτρα πριν τα εν δυνάµει προβλήµατα της κατασκευής πάρουν έκταση. 16ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, 21-23/10/ 2009, Πάφος, Κύπρος 7

Ανάπτυξη αποτελεσµατικών τεχνολογιών επισκευής και αναβάθµισης της αντοχής κατασκευών από σκυρόδεµα µε τη χρήση νέων υλικών έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις εξελισσόµενες επιστηµονικές γνώσεις. Ανάπτυξη νέων µεθοδολογιών κατεδαφίσεων, µε στόχο την καλύτερη ανακύκλωση των υλικών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Το σκυρόδεµα σαν δοµικό υλικό ήδη έχει βελτιωθεί σηµαντικά στην περιβαλλοντική του συµπεριφορά. ιαπιστώνουµε ότι έχει όλες τις δυνατότητες, µέσα από την εξέλιξη της έρευνας, να γίνει ένα δοµικό υλικό εκτός από αειφόρο και απόλυτα φιλικό προς το περιβάλλον. Τα επόµενα χρόνια, πιστεύουµε πως το σκυρόδεµα θα είναι υψηλής ποιότητας, ανθεκτικό, ανταγωνιστικό και αειφόρο και θα έχει κυρίαρχη θέση τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και παγκοσµίως στην αειφόρο και πράσινη ανάπτυξη. ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1. VISION 2030: A Vision for the U.S. Concrete Industry, January 2001. 2. EUROPEAN COMMISSION, Directorate-General Environment, DG ENV., E-3 Management of Construction and Demolition Waste, Working Document No 1,4 April 2000. 3. EUROPEAN CONSTRUCTION TECHNOLOGY PLATFORM: www.ectp.org 4. www.greenconcrete.info 5. www.inhabitat.com 6. www.scientificamerican.com 16ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, 21-23/10/ 2009, Πάφος, Κύπρος 8