METHODOLOGY OF ANALYSIS OF VESSEL MONITORING SYSTEM DATA: ESTIMATION OF FISHING EFFORT FOR THE FLEET OF OPEN SEA FISHERY.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΤΟΛΟΥ ΜΕΣΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ. Κααδάς Σ. 1 και Μάινα Ι. 2 1 Ινστ. Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΙΘΑΒΙΠ/ΕΛΚΕΘΕ), stefanos@hcmr.gr 2 Tμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, geom913@geo.aegean.gr Περίληψη Το Σύστημα Παρακολούθησης Σκαφών (ΣΠΣ) χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των δραστηριοτήτων των αλιευτικών επαγγελματικών σκαφών με ολικό μήκος μεγαλύτερο των 15 μέτρων. Στην εργασία προτείνεται μια μέθοδος επεξεργασίας πρωτογενών δεδομένων ΣΠΣ και εκτίμησης της αλιευτικής προσπάθειας. Η μέθοδος εφαρμόζεται στα σκάφη μέσης αλιείας (μηχανότρατα, γριγρί). Χαρτογραφικά υπόαθρα υψηλής ανάλυσης αναδεικνύουν τα αλιευτικά πεδία της Ελλάδος, την πίεση που ασκείται σε αυτά και τις στρατηγικές μετακίνησης του αλιευτικού στόλου χωρικά και χρονικά. Ερευνητικοί και διαχειριστικοί φορείς, χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα της ανάλυσης δεομένων ΣΠΣ έχουν τη δυνατότητα προλέψεων και σεναρίων για τον έλεγχο της αλιευτικής προσπάθειας, και της εκπόνησης σχεδίων για την αειφόρο διαχείριση των αποθεμάτων. Για τις ανάγκες της εργασίας έγιναν μηνιαίες και ετήσιες εκτιμήσεις της αλιευτικής προσπάθειας. Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι η περιοχή του Β. Αιγαίου είναι το σημαντικότερο αλιευτικό πεδίο της χώρας συγκεντρώνοντας το 32% της ετήσιας αλιευτικής προσπάθειας της μηχανότρατας και το 42% του γριγρί. Στο Αιγαίο η αλιευτική προσπάθεια αντιπροσωπεύει το 88.3% για τη μηχανότρατα και το 9.2% για το γριγρί, ενώ στο Ιόνιο οι αντίστοιχες τιμές είναι 11.7% και 9.8%. Λέξεις κλειδιά: Αλιευτική πίεση, χωροχρονική κατανομή αλιευτικού στόλου, χαρτογράφηση αλιευτικών πεδίων, δορυφορικά δεδομένα, σχέδια διαχείρισης METHODOLOGY OF ANALYSIS OF VESSEL MONITORING SYSTEM DATA: ESTIMATION OF FISHING EFFORT FOR THE FLEET OF OPEN SEA FISHERY. Kavadas S. 1 and Maina I. 2 1 Institute of Marine Biological Resources, Hellenic Centre for Marine Research (IMBR/HCMR), stefanos@hcmr.gr 2 Department of Geography, University of Aegean, geom913@geo.aegean.gr Abstract The Vessel Monitoring System (VMS) is used to control the activities of professional fishing vessels with total length greater than 15m. The objective of this paper is to propose a method to analyze primary VMS data and to estimate the fishing effort. The method is applied in the fishing fleet of open sea fishery (trawlers, purse seines). Cartographic maps of high resolution can be used to identify the fishing grounds of Greece, to estimate the fishing pressure and to study the spatial and temporal movement of the fishing fleet. The results of the analysis of VMS data, can be useful for the scientific community and for the fisheries administrators, giving the possibility to make predictions and scenarios to control the fishing effort, to elaborate management plans for the sustainability of stocks. Monthly and annual estimates of fishing effort were calculated. From the results, N. Aegean region is the most important fishing ground in the country, while it assembles the 32% of annual fishing effort of trawlers and 41.63% of purse seines. In the Aegean sea the fishing effort represents the 88.3% for the trawlers and 9.2% for the purse seines, while in Ionian sea the corresponding values are 11.7% and 9.8%. Keywords: fishing pressure, spatio-temporal distribution of fishing fleet, cartography of fishing grounds, satellite data, management plans

1. Εισαγωγή Σύμφωνα με τους Κοινοτικούς Κανονισμούς του Συμουλίου, κάθε κράτος μέλος οφείλει να εγκαταστήσει δορυφορικό Σύστημα Παρακολούθησης Σκαφών (ΣΠΣ), το οποίο να λαμάνει σε τακτά χρονικά διαστήματα το γεωγραφικό στίγμα, την ταχύτητα και την πορεία τους (EC, 21; EC, 22; EC, 23; EC, 29). Σκοπός του συστήματος είναι ο έλεγχος των δραστηριοτήτων των αλιευτικών σκαφών και η εξασφάλιση της συμμόρφωσης τους με τους κανόνες της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Οι θέσεις των σκαφών διαιάζονται στο επιχειρησιακό Κέντρο Παρακολούθησης Αλιευτικών Σκαφών (ΚΠΑΣ) του κράτους μέλους και αφορούν σκάφη με ολικό μήκος μεγαλύτερο των 15μ. Ο Κανονισμός (EC) 1224/29 του Συμουλίου του οποίου οι διατάξεις του άρθρου 9 εφαρμόζονται από την 1η Ιανουαρίου 212, επιάλει την εγκατάσταση ΣΠΣ στα αλιευτικά σκάφη συνολικού μήκους 12μ ή περισσότερο και κάτω των 15μ. Εξαιρούνται σκάφη τα οποία δραστηριοποιούνται αποκλειστικά εντός της θαλάσσιας επικράτειας του κράτους μέλους ή δεν παραμένουν ποτέ για χρονικό διάστημα άνω των 24 ωρών στη θάλασσα. Τα ΣΠΣ συλλέγουν μεγάλο όγκο απογραφικών στοιχείων που αφορούν τις μετακινήσεις του στόλου χωρικά και χρονικά και η επεξεργασία τους παράγει σημαντικά αποτελέσματα τα οποία χρησιμοποιούνται από ερευνητικούς φορείς και από διαχειριστές αλιείας για τη λήψη αποφάσεων που αφορούν στην αειφόρο διαχείριση των αλιευτικών αποθεμάτων. 2. Υλικά και μέθοδοι 2.1. ΔΕΔΟΜΕΝΑ Δεδομένα ΣΠΣ έχουν παραχωρηθεί κατόπιν σχετικής αίτησης στο ΙΘΑΒΙΠ/ΕΛΚΕΘΕ από τη Δ/νση Ελέγχου Αλιείας για την περίοδο Οκτώριος 28-Μάιος 211. Η διασφάλιση και η χρήση των δεδομένων ακολουθεί τους όρους εμπιστευτικότητας που προλέπονται στο άρθρο 14 του Κανονισμού (EC) 2244/23. Δεδομένα της γεωγραφικής θέσης των αλιευτικών σκαφών με ολικό μήκος μεγαλύτερο των 15μ μεταιάζονται μέσω δορυφόρου στο ΚΠΑΣ κάθε 2 ώρες εκτός των περιπτώσεων, όπου ο θάλαμος αιτείται, σε τυχαίο χρόνο, τη θέση συγκεκριμένου σκάφους, κατηγορίας σκαφών ή του συνόλου του στόλου. Πέραν της θέσης του σκάφους, μεταφέρεται πληροφορία για την ώρα εκπομπής του σήματος, την ταχύτητα και την πορεία του. Στην Ελληνική επικράτεια φέρουν ΣΠΣ 634 αλιευτικά σκάφη από τα οποία 55 ανήκουν στη μέση αλιεία (318 μηχανότρατες, 232 γριγρί) και 84 ανήκουν στην παράκτια αλιεία (δίχτυα, παραγάδια, ιντζότρατα). Στα σκάφη μέσης αλιείας περιλαμάνονται 121 τα οποία φέρουν άδεια τράτας υθού και γριγρί που μέσα στο χρόνο διαφοροποιούν το εργαλείο τους. Οι μηχανότρατες στο σύνολο τους είναι εφοδιασμένες με ΣΠΣ σε αντίθεση με τα γριγρί, όπου 41 σκάφη είναι κάτω των 15μ και δεν υποχρεούνται να φέρουν ΣΠΣ. Οι μηχανότρατες μελετήθηκαν τις αλιευτικές περιόδους Οκτωρίου 29-Μαίου 21 (1 η περίοδος) και Οκτωρίου 21-Μαίου 211 (2 η περίοδος). Αντίστοιχα τα γριγρί μελετήθηκαν την περίοδο Μαρτίου-Δεκεμρίου των ετών 29 και 21 (1 η και 2 η περίοδος). Ο όγκος των πρωτογενών δεδομένων υπερέη τις 3.. εγγραφές και για τα δύο εργαλεία. Πέραν των δεδομένων ΣΠΣ, χρησιμοποιήθηκε το μητρώο αλιευτικών σκαφών που παραχωρείται από τη Δ/νση Ελέγχου Αλιείας, και οι ετήσιοι κατάλογοι ειδικών αδειών αλιείας που παραχωρούνται από τη Δ/σης Αλιείας σε σκάφη για περιορισμένη χρονική περίοδο (μεγάλα πελαγικά, αλιεία στα διεθνή ύδατα). Για την ανάλυση των δεδομένων ΣΠΣ και τις εκτιμήσεις που προκύπτουν, προτείνεται μια μεθοδολογία η οποία ασίζεται σε 6 ήματα: 1 ο : ποιοτικός έλεγχος δεδομένων ΣΠΣ για την απομάκρυνση σφαλμάτων, 2 ο : προσδιορισμός ομάδων σκαφών με την ίδια στρατηγική αλιείας,

3 ο : χαρακτηρισμός θέσεων σκάφους ως «αλιεία», «μη αλιεία» και «ελλιμενισμός» 4 ο : ενσωμάτωση της αλιευτικής νομοθεσίας ώστε να οριοθετηθούν τα αλιευτικά πεδία, 5 ο : εκτίμηση της αλιευτικής προσπάθειας και της χωρικής κατανομής του αλιευτικού στόλου, 6 ο : τεχνικές χαρτογράφησης. Τα πρωτογενή δεδομένα υπόκεινται αρχικά σε ποιοτικό έλεγχο προκειμένου να αφαιρεθούν σήματα τα οποία έχουν ελλιπή ή λανθασμένα στοιχεία ή σήματα τα οποία επαναλαμάνονται την ίδια χρονική στιγμή από το ίδιο σημείο. Τα σφάλματα αναφέρονται στη θέση του σκάφους, στην ταχύτητα και στην ημερομηνία. Ο αναμενόμενος αριθμός σημάτων μέσα σε ένα 24ωρο είναι 12, γίνεται όμως αποδεκτός ένας μεγαλύτερος αριθμός. Σε περίπτωση αποστολής πολλαπλών σημάτων μέσα στο 24ωρο, επιλέγεται από αυτά μια αντιπροσωπευτική ομάδα. Τα λανθασμένα σήματα εντοπίζονται και διαγράφονται από τη άση δεδομένων με την κλήση ειδικών ρουτινών που εκτελούνται σε επίπεδο άσης δεδομένων ή με άλλες διαδικασίες που εφαρμόζονται σε περιάλλον Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ). Ο αλιευτικός στόλος μέσης αλιείας κατηγοριοποιήθηκε σε 2 ομάδες (12-24 και 24-4 μέτρα ολικό μήκος) σύμφωνα με τον Κανονισμό συλλογής δεδομένων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (EC, 2), πάνω στον οποίο έχει ασιστεί το σχήμα δειγματοληψίας των δράσεων του προγράμματος και έγιναν εκτιμήσεις της αλιευτικής προσπάθειας και των εκφορτώσεων από το ΙΘΑΒΙΠ/ΕΛΚΕΘΕ. Τα σκάφη χαρακτηρίστηκαν σύμφωνα με το κύριο εργαλείο που φέρει η άδεια τους. Σύμφωνα με τις πληροφορίες των καταλόγων ειδικών αδειών αλιείας, χαρακτηρίστηκαν αντίστοιχα τα σκάφη αυτά για τις συγκεκριμένες περιόδους. Το αποτέλεσμα αυτών των διαδικασιών είναι η δημιουργία ενός καταλόγου σκαφών με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίεια στον χαρακτηρισμό του είδους αλιείας που ασκούν μέσα στην αλιευτική περίοδο. Με την εφαρμογή τεχνολογιών που υποστηρίζουν τα ΣΓΠ παρέχεται η δυνατότητα επαλήθευσης και διόρθωσης του χαρακτηρισμού των σκαφών σύμφωνα με την εικόνα που παρουσιάζουν στα αλιευτικά πεδία. Σκάφη, τα οποία έχουν χαρακτηριστεί μηχανότρατες, μέσα στην περίοδο αλιείας δύνανται να δραστηριοποιούνται σαν γριγρί. Σκάφη τα οποία φέρουν άδεια μηχανότρατας και γριγρί, στην περίοδο Ιουνίου-Σεπτεμρίου χαρακτηρίζονται ως γριγρί εκτός εάν έχουν λάει ειδική άδεια αλιείας. Κατά την περίοδο που είναι απαγορευμένη η αλιεία με γριγρί, σκάφη τα οποία έχουν πέραν της κύριας άδειας γριγρί και δεύτερη άδεια, χαρακτηρίζονται με την δεύτερη. Εάν τα σκάφη αυτά δεν ασκούν αλιεία τη συγκεκριμένη περίοδο και παραμένουν στο λιμάνι, δεν αλλάζει ο χαρακτηρισμός τους. Στο σύνολο δεδομένων ΣΠΣ προστέθηκαν πεδία για τη χωρητικότητα, την ισχύ μηχανής και την κατηγορία μήκους προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στις εκτιμήσεις της αλιευτικής προσπάθειας (ΑΠ). Για τις ανάγκες της ανάλυσης και της απεικόνισης των εκτιμήσεων της ΑΠ, η Ελληνική επικράτεια χωρίστηκε σε κάνναο 5*5χλμ. Επικουρικά χρησιμοποιήθηκαν: (α) η αθυμετρία του ολοκληρωμένου συστήματος αλιευτικής διαχείρισης του ΙΘΑΒΙΠ/ΕΛΚΕΘΕ (IMAS-Fish., 27), προκειμένου να αποδοθεί η αλιευτική πίεση που ασκείται ανά ζώνη άθους και () τα κλιματολογικά δεδομένα προκειμένου να αξιολογηθούν πρότυπα συμπεριφοράς του αλιευτικού στόλου (τα δεδομένα μεταφέρθηκαν από τον ιστότοπο: www.meteo.gr), (γ) πολύγωνα αλιευτικής νομοθεσίας (Εθνικής και Κοινοτικής) που ορίζουν τις περιοχές στις οποίες απαγορεύεται η αλιεία από μηχανότρατες και γριγρί. 2.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΣΚΑΦΩΝ Οι τεχνικές απαλοιφής σφαλμάτων που εφαρμόζονται στα πρωτογενή δεδομένα, παράγουν ένα σύνολο δεδομένων στο οποίο απεικονίζεται η πραγματική κατάσταση και η συμπεριφορά του

αλιευτικού στόλου ανά κατηγορία αλιείας, χωρικά και χρονικά. Μία από τις σημαντικότερες διαδικασίες της ανάλυσης δεδομένων ΣΠΣ είναι ο χαρακτηρισμός των θέσεων των σκαφών που δραστηριοποιούνται στα αλιευτικά πεδία (όπου επιτρέπεται η άσκηση αλιείας). Τα σύνολα δεδομένων χαρακτηρίζονται ως «αλιεία» και «μη αλιεία». Σήματα τα οποία αποστέλλονται από περιοχές που απαγορεύεται η αλιεία χαρακτηρίζονται ως «μη αλιεία» εκτός ειδικών περιπτώσεων. Σήματα τα οποία αποστέλλονται από σκάφη τα οποία παραμένουν στο λιμάνι, χαρακτηρίζονται ως «ελλιμενισμός». Εκτίμηση αλιευτικής προσπάθειας: Η ΑΠ υπολογίζεται σε ημέρες στη θάλασσα (ΗΘ), χωρητικότητα [GT 1 ] * ημέρες στη θάλασσα (Χ*ΗΘ) και ισχύ μηχανής [kw 2 ] * ημέρες στη θάλασσα (I*ΗΘ). Θεωρείται ότι ένα σκάφος μέσα στο ίδιο 24ωρο επισκέπτεται και αλιεύει σε διαφορετικά κελιά ή στο ίδιο κελί πάνω από μία φορά, αποδίδοντας έτσι στο κάθε κελί αρύτητα ανάλογα με τον αριθμό επισκέψεων που δέχεται μέσα στο 24ωρο. Για την υλοποίηση της μεθόδου εκτίμησης της ετήσιας ΑΠ, ακολουθήθηκαν οι παρακάτω διαδικασίες: (α) Η κάθε ομάδα δεδομένων σε επίπεδο σήματος συνδέεται χωρικά με το κελί της καννάου 5x5 χλμ () Υπολογίζεται ο αριθμός σημάτων (p) ανά σκάφος (v) και ημέρα (d) Τ v,d =count(p v,d ) (γ) Υπολογίζεται ο αριθμός σημάτων ανά κελί (c), σκάφος και ημέρα Τ c,v,d =count(p c,v,d ) (δ) Αποδίδεται αρύτητα στο κάθε κελί ανά σκάφος και ημέρα. Η τιμή που προκύπτει πολλαπλασιάζεται με τη χωρητικότητα (GT) και την ισχύ μηχανής (KW) E c,v,d = Τ v,d,c / Τ v,d ( 1) Σ E c,v,d =1 (μία ΗΘ) G c,v,d = E c,v,d *GT v W c,v,d = E c,v,d *KW v 1 GT, Gross tonnage 2 kw, Kilowatt (ε) Υπολογίζεται η ΑΠ ανά κελί DS c = Σ v Σ d E c,v,d GTD c =Σ v Σ d G c,v,d KWD c =Σ v Σ d W c,v,d Όμοια μεθοδολογία εφαρμόζεται για μηνιαίες εκτιμήσεις της ΑΠ. Για τις ανάγκες της εργασίας κατασκευάστηκαν χάρτες που απεικονίζουν την ετήσια ΑΠ (Χ*ΗΘ) των δύο περιόδων, σε μέγεθος κελιού 5*5χλμ. Επιπλέον χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές γεωστατιστικής προκειμένου να παραχθούν χάρτες μεγάλης απεικονιστικής ευκρίνειας με τη μέθοδο χωρικής παρεμολής kriging για τα μεγέθη ΑΠ (ΗΘ) και αριθμού σημάτων ανά κελί. Για να εκφραστεί η ΑΠ ανά ζώνη άθους, χρησιμοποιήθηκαν ισοαθείς καμπύλες, η κάνναος 5x5χλμ και οι εκτιμήσεις της ΑΠ. Ο θαλάσσιος χώρος χωρίστηκε σε ζώνες άθους -5μ, 5-1μ, 1-2μ, 2-5μ, 5μ και άνω και υπολογίστηκε η ετήσια ΑΠ. Προκειμένου τα μεγέθη της ΑΠ να είναι συγκρίσιμα μεταξύ των αθυμετρικών ζωνών, έγινε αναγωγή της ΑΠ ανά 1τ.χλμ και κατασκευάστηκαν χάρτες. 2.2.1 ΜΗΧΑΝΟΤΡΑΤΕΣ Χρησιμοποιήθηκαν δύο ομάδες δεδομένων που αντιπροσωπεύουν την 1 η και 2 η αλιευτική περίοδο λειτουργίας της μηχανότρατας. Ένα 24ωρο ορίζεται σαν μία ημέρα αλιείας. Σήματα τα οποία εκπέμπονται από περιοχές που επιτρέπεται η αλιεία και τα σκάφη πλέουν με ταχύτητα μικρότερη των 4ν.μ., χαρακτηρίζονται ως «αλιεία». Σήματα που προέρχονται από σκάφη που πλέουν με μικρή ταχύτητα και εκπέμπονται από περιοχές που απαγορεύεται η αλιεία, χαρακτηρίζονται ως

«μη αλιεία» μόνο όταν προσεγγίζουν λιμάνι και κατευθύνονται προς αυτό. Σε άλλη περίπτωση και εφ όσον τα επόμενα σήματα προέρχονται από την ίδια περιοχή, ελέγχονται οι καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν, αποτυπώνεται η σειρά σημάτων που απεστάλησαν τα τελευταία 24ωρα και αξιολογείται η περίπτωση. Εάν ένα σκάφος μετακινείται σε περιορισμένη έκταση μέσα στα αλιευτικά πεδία και δεν είναι δυνατόν μέσα στο ίδιο 24ωρο να χαρακτηριστεί κανένα σήμα του ως «αλιεία», τότε επιλέγεται το σημείο στο οποίο καταγράφεται η μικρότερη ταχύτητα και του αποδίδεται μία ημέρα στη θάλασσα. 2.2.2 ΓΡΙΓΡΙ Μελετήθηκαν δύο ομάδες δεδομένων που αντιπροσωπεύουν την 1 η και 2 η αλιευτική περίοδο και αφορούν στα γριγρί νύχτας. Στην εργασία δεν συμπεριλαμάνεται η ετήσια εκτίμηση της ΑΠ για το έτος 29, λόγω έλλειψης δεδομένων τον μήνα Σεπτέμριο. Μια ημέρα αλιείας ορίζεται η χρονική περίοδο από 2: έως 4: της επόμενης ημέρας διαφοροποιούμενη κατά μία ώρα τους χειμερινούς μήνες (19: έως 4:). Σήματα, τα οποία εκπέμπονται από περιοχές που επιτρέπεται η αλιεία και τα σκάφη πλέουν με ταχύτητα μικρότερη του 1ν.μ., αξιολογούνται κατ αρχήν ως «αλιεία». Σε περίπτωση που η ταχύτητα δεν είναι πλησίον του μηδενός, και η ταχύτητα στο επόμενο σήμα εντοπισμού θέσης είναι πλησίον του μηδενός, τότε το προηγούμενο σήμα χαρακτηρίζεται ως «μη αλιεία» και το τρέχων ως «αλιεία». Αυτές οι περιπτώσεις συναντώνται συνήθως όταν τα σκάφη έχουν εντοπίσει κοπάδια ψαριών και αρχίζουν οι προσπάθειες αλίευσης. Η υπόλοιπη διαδικασία ακολουθεί τα ήματα όπως αυτά αναφέρονται στο 2.2.1. 3. Αποτελέσματα 3.1 ΜΗΧΑΝΟΤΡΑΤΕΣ Κατά την 1 η περίοδο μελέτης 313 μηχανότρατες δραστηριοποιήθηκαν στα Ελληνικά νερά καταγράφοντας 51.77 ΗΘ, 5.278.916 Χ*ΗΘ και 15.323.449 Ι*ΗΘ. Κατά τη 2 η περίοδο εμφανίζεται ίδιος αριθμός από μηχανότρατες να επιχειρεί, καταγράφοντας 54.322 ΗΘ, 5.633.645 Χ*ΗΘ και 16.232.962 Ι*ΗΘ. Οι τιμές της παραμέτρου Χ*ΗΘ ανά κατηγορία σκαφών (12-24, 24-4 μ.) δείχνουν ότι στη μεγαλύτερη κατηγορία αναλογεί το 8% της ΑΠ (αντίστοιχες τιμές της παραμέτρου ΗΘ εκτιμήθηκαν στο 62%). Το 8% των σκαφών δραστηριοποιείται στα αλιευτικά πεδία του Αιγαίου (Πίν. 1), ενώ 26 σκάφη στην 1 η και 29 στην 2 η περίοδο εμφανίζονται και στα δύο αλιευτικά πεδία του Αιγαίου και του Ιονίου. Στις Εικόνες 1α-, απεικονίζεται η ΑΠ (Χ*ΗΘ) για τις δύο περιόδους και αναδεικνύονται τα κύρια αλιευτικά πεδία της Ελλάδος με σημαντικότερο αυτό του Β. Αιγαίου στο οποίο συγκεντρώνεται το 32.79% της ΑΠ (2 η περίοδος). Ακολουθούν τα αλιευτικά πεδία της Λήμνου-Λέσου-Χίου (15.6%), του Πατραϊκού-Ιονίου (1.4%), του Αργοσαρωνικού και του κόλπου Πεταλιών (9.5%), των Κυκλάδων (8.6%), της Σάμου-Δωδεκανήσων (8%), της Κρήτης (3.7%) και αυτό των υπόλοιπων περιοχών (12.2%). Σε έναν ευρύτερο διαχωρισμό αλιευτικών πεδίων, το Κεντρικό και Β. Αιγαίο συγκεντρώνει το 56.9% της ΑΠ, το Ν. Αιγαίο και το Κρητικό πέλαγος το 31.5% και ο Κορινθιακός-Πατραϊκός κόλπος και Ιόνιο πέλαγος το 11.6%. Παρόμοιες τιμές ΑΠ παρατηρούνται στην 1 η περίοδο. Σύμφωνα με στοιχεία παραγωγής της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), το 29 στο Αιγαίο καταγράφεται το 83% της συνολικής παραγωγής της μηχανότρατας. Η ΑΠ (Χ*ΗΘ) ανά μήνα και περιοχή Αιγαίου-Ιονίου και ο αριθμός των σκαφών που τη διαμόρφωσε παρουσιάζεται στις Εικόνες 3α-. Οι μέγιστες τιμές ΑΠ της 1 ης περιόδου στο Αιγαίο εμφανίζονται κατά τους μήνες Οκτώριο, Νοέμριο, Μάρτιο και Μάιο. Αντίστοιχα για τη 2 η περίοδο εμφανίζονται στους μήνες Οκτώριο, Νοέμριο, Ιανουάριο, Μάρτιο και Μάιο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΑΠ

(παράμετρος ΗΘ) της 2 ης περιόδου, 313 σκάφη διαμόρφωσαν 54.322 ΗΘ. Υποθετικά, εάν το σύνολο των σκαφών αλίευε όλη την περίοδο, θα κατέγραφαν 75.12 ΗΘ (=24 ημέρες*313 σκάφη). Ο λόγος των δύο μεγεθών (πραγματική προς υποθετική ΑΠ) δηλώνει ότι ο στόλος αλιεύει στο 72.32% της περιόδου ενώ παραμένει «ανενεργός» στο 27.68% για διάφορους λόγους (καιρικές συνθήκες, μηχανικές ζημιές ή ζημιές στα εργαλεία, αργίες εορτών, αλλαγή αλιευτικής τεχνικής, εξοικονόμηση καυσίμων, κ.α.). Το μεγαλύτερο μέρος του στόλου αλιεύει περισσότερο από 12 ημέρες (το κάθε σκάφος) μέσα στην περίοδο και ανάλογα με την κατηγορία μεγέθους των σκαφών διαφοροποιείται το ποσοστό τους μέσα στις χρονικές κλάσεις (Εικ. 4α-). Η αλιευτική πίεση (ΗΘ, σε απόλυτους αριθμούς) που ασκείται ανά ζώνη άθους στην περιοχή του Θερμαϊκού κόλπου και μέρος του Θρακικού πελάγους απεικονίζεται στην Εικόνα 5α. Μελετώντας το Θερμαϊκό κόλπο, η ζώνη άθους 5-1μ εμφανίζει τη μεγαλύτερη τιμή ΑΠ (4.443 ΗΘ). Στην Εικόνα 5, απεικονίζεται η ΑΠ (ΗΘ) ανά 1τ.χλμ στην ίδια περιοχή. Παρατηρείται ότι η ζώνη άθους 5-1μ δεν αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη τιμή της ΑΠ (ΗΘ) ανά 1τ.χλμ στην περιοχή του Θερμαϊκού κόλπου. Τα αποτελέσματα των τεχνικών γεωστατιστικής που χρησιμοποιήθηκαν παρήγαγαν χάρτες υψηλής απεικονιστικής ευκρίνειας. Στο μοντέλο χρησιμοποιήθηκαν οι παράμετροι της ΑΠ (ΗΘ) και ο αριθμός σημάτων (χαρακτηρισμένα ως «αλιεία») ανά κελί 5*5χλμ (Εικ. 2α-). 3.2 ΓΡΙΓΡΙ Κατά τη 2 η αλιευτική περίοδο του γριγρί καταγράφονται 279 σκάφη να επιχειρούν στα Ελληνικά νερά (Πίν. 2). Στα αλιευτικά πεδία του Αιγαίου η ΑΠ (Χ*ΗΘ) αντιπροσωπεύει το 9% της συνολικής και συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό σκαφών (πλέον του 9%). Ένας αριθμός 2 σκαφών καταγράφεται στα αλιευτικά πεδία και των δύο περιοχών (Αιγαίο Ιόνιο). Στην Εικόνα 6 απεικονίζεται η ΑΠ (Χ*ΗΘ) για τη 2 η αλιευτική περίοδο και αναδεικνύονται τα κύρια αλιευτικά πεδία των γριγρί με σημαντικότερο αυτό του Β. Αιγαίου το οποίο συγκεντρώνει το 41.63% της συνολικής ΑΠ. Ακολουθούν τα αλιευτικά πεδία του Αργοσαρωνικού και του κόλπου Πεταλιών (17.27%), του Β. Ευοϊκού κόλπου (12.22%), του Πατραϊκού-Ιουνίου (7.5%), της Λήμνου- Λέσου-Χίου (3.64%), των Κυκλάδων (2.78%), της Κρήτης (2.28%), της Σάμου-Δωδεκανήσων (1.84%), του Παγασητικού κόλπου (1.81%) και των υπόλοιπων περιοχών (9.3%). Σε έναν ευρύτερο διαχωρισμό αλιευτικών πεδίων, το Κεντρικό και Β. Αιγαίο συγκεντρώνει το 66% της αλιευτικής προσπάθειας, το Ν. Αιγαίο και το Κρητικό πέλαγος το 24.2% και ο Κορινθιακός- Πατραϊκός κόλπος και Ιόνιο πέλαγος το 9.8%. Σύμφωνα με στοιχεία παραγωγής της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), το 29 στο Αιγαίο καταγράφεται το 93.69% της συνολικής παραγωγής του γριγρί. Η αλιευτική προσπάθεια (Χ*ΗΘ) ανά μήνα και περιοχή Αιγαίου-Ιονίου και ο αριθμός των σκαφών που τη διαμόρφωσε παρουσιάζεται στις Εικόνες 7α-. Οι μέγιστες τιμές ΑΠ της 1 ης περιόδου και στις δύο περιοχές εμφανίζονται κατά τους μήνες Μάιο-Αύγουστο (απουσία Σεπτεμρίου). Αντίστοιχα για τη 2 η περίοδο οι μέγιστες τιμές ΑΠ καταγράφονται στους μήνες Ιούνιος-Σεπτέμριος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΑΠ (ΗΘ) της 2 ης περιόδου, 279 σκάφη διαμόρφωσαν 26.731 ΗΘ. Υποθετικά, εάν το σύνολο των σκαφών αλίευε όλη την περίοδο, θα κατέγραφαν 65.565 ΗΘ (=235 ημέρες*279 σκάφη). Ο λόγος των δύο μεγεθών δηλώνει ότι ο στόλος αλιεύει στο 41% της περιόδου ενώ παραμένει «ανενεργός» στο 59% για τους ίδιους λόγους που αφορούν στις μηχανότρατες. Λαμάνοντας υπ όψη ότι 41 σκάφη είναι μικρότερα των 15 μέτρων (δεν φέρουν ΣΠΣ) και δραστηριοποιούνται στα αλιευτικά πεδία 15 ημέρες μέσα στην αλιευτική περίοδο, δείχνει ότι στο 47.6% της περιόδου ο συνολικός στόλος των γριγρί παραμένει

«ενεργός». Το μεγαλύτερο μέρος του στόλου αλιεύει από 9 έως 15 ημέρες (το κάθε σκάφος) μέσα στην περίοδο και ανάλογα με την κατηγορία μεγέθους των σκαφών διαφοροποιείται το ποσοστό τους μέσα στις χρονικές κλάσεις (Εικ.8). Οι κύριοι λόγοι που διαφοροποιούν το ποσοστό των ανενεργών ημερών μεταξύ μηχανότρατας και γρι-γρι, αναφέρονται στην επίδραση των καιρικών συνθηκών στην άσκηση αλιείας του γρι-γρι και στις υποχρεωτικές ανενεργές περιόδους λειτουργίας του λόγω πανσέληνου. Πίν. 1. Αλιευτική προσπάθεια μηχανότρατας και αριθμός ενεργών σκαφών ανά κατηγορία μήκους, περιοχή και συνολικά κατά τη διάρκεια της 1 ης και 2 ης αλιευτικής περιόδου. Περιοχή Επικράτεια Αιγαίο Ιόνιο 1 η αλιευτική περιόδος (Οκτώριος 29-Μαϊος 21) Κατηγορία σκαφών Σκάφη Ημέρες στη θάλασσα Χωρητ. * ημέρες στη θάλασσα Ισχύς * ημέρες στη θάλασσα Αριθμός Αριθμός % Αριθμός % Αριθμός % 313 51.77 5.278.916 15.323.449 12-24 μ. 114 15.777 3,48 832.699 15,77 4.34.24 28,9 24-4 μ. 163 28.52 55,6 3.822.937 72,42 8.968.939 58,53 12-24 μ. 33 4.342 8,39 232.574 4,41 1.135.762 7,41 24-4 μ. 29 3.149 6,8 39.76 7,4 914.58 5,97 2 η αλιευτική περιόδος (Οκτώριος 21-Μαϊος 211) Επικράτεια 313 54.322 5.633.645 16.232.962 Αιγαίο Ιόνιο 12-24 μ. 11 15.746 28.99 833.771 14.8 4.31.29 26.55 24-4 μ. 167 3.69 56.35 4.146.278 73.6 9.721.77 59.89 12-24 μ. 35 4.739 8.72 249.81 4.43 1.271.65 7.83 24-4 μ. 3 3.228 5.94 43.795 7.17 929.837 5.73 Πίν. 2. Αλιευτική προσπάθεια γριγρί και αριθμός ενεργών σκαφών ανά κατηγορία μήκους, περιοχή και συνολικά κατά τη διάρκεια της 2 ης αλιευτικής περιόδου. Περιοχή 2 η αλιευτική περιόδος (Μάρτιος 21-Δεκέμριος 21) Κατηγορία Χωρητ. * ημέρες σκαφών Σκάφη Ημέρες στη θάλασσα στη θάλασσα Ισχύς * ημέρες στη θάλασσα Αριθμός Αριθμός % Αριθμός % Αριθμός % Επικράτεια 279 26.731 1.44.68 5.679.654 Αιγαίο Ιόνιο 12-24 μ. 22 18.482 69,14 799.322 56,9 3.677.223 64,74 24-4 μ. 51 4.736 17,72 469.2 33,39 1.385.171 24,39 12-24 μ. 44 3.451 12,91 13.368 9,28 65.473 1,66 24-4 μ. 2 62,23 5.97,43 11.786,21

α 11.81% 55.62% 11.7% 56.8% 32.57% 31.5% Εικ. 1α-. Ετήσια ΑΠ (Χ*ΗΘ) μηχανότρατας κατά την 1 η (α) και 2 η () αλιευτική περίοδο σε κάνναο 5*5χλμ. α Εικ. 2α-. Ετήσια ΑΠ (Χ*ΗΘ) μηχανότρατας κατά την 2 η αλιευτική περίοδο σε κάνναο 5*5χλμ χρησιμοποιώντας τη μέθοδο kriging (α, ΑΠ (Χ*ΗΘ);, αριθμός σημάτων «αλιείας» ανά κελί).

% στόλου που επιχειρεί στην περίοδο αλιείας % στόλου που επιχειρεί στην περίοδο αλιείας 29-1 29-11 29-12 21-1 21-2 21-3 21-4 21-5 29-1 29-11 29-12 21-1 21-2 21-3 21-4 21-5 21-1 21-11 21-12 211-1 211-2 211-3 211-4 211-5 21-1 21-11 21-12 211-1 211-2 211-3 211-4 211-5 Αλιευτική προσπάθεια (χωρητικότητα*ημέρες στη θάλασσα) Αλιευτική προσπάθεια (χωρητικότητα*ημέρες στη θάλασσα) 7 6 5 263 263 251 237 243 26 264 255 Αριθμός σκαφών Αλιευτική προσπάθεια μηχανότρατας: περίοδος αλείας Οκτώριος 29-Μάιος 21 α 8 7 6 262 264 25 255 253 255 236 Αλιευτική προσπάθεια μηχανότρατας: περίοδος αλείας Οκτώριος 21-Μάιος 211 Αριθμός σκαφών 246 5 4 4 3 3 2 2 1 42 41 53 42 42 45 37 33 1 4 47 57 45 43 47 38 38 ΑΙΓΑΙΟ ΙΟΝΙΟ Εικ. 3α-. Μηνιαία ΑΠ (Χ*ΗΘ) μηχανότρατας κατά την 1η (α) και 2η () αλιευτική περίοδο και αριθμός σκαφών που τη διαμόρφωσαν στις δύο περιοχές (Αιγαίου, Ιονίου). ΑΙΓΑΙΟ ΙΟΝΙΟ 3 25 Ποσοστό σκαφών μηχανότρατας που επιχειρούν μέσα στην περίοδο αλιείας (Οκτώριος 29-Μάιος 21) α 4 35 Ποσοστό σκαφών μηχανότρατας που επιχειρούν μέσα στην περίοδο αλιείας (Οκτώριος 21-Μάιος 211) 3 2 25 15 2 1 5 14.71%, 2 σκάφη 85.29%, 116 σκάφη 2.26%, 4 σκάφη 97.74%, 173 σκάφη 15 1 5 84.21%, 112 σκάφη 15.79%, 21 σκάφη 4.44%, 8 σκάφη 95.56%, 172 σκάφη 12-24 μ. 24-4 μ. 3 6 9 12 15 18 21 24 Εικ. 4α-. Ποσοστό σκαφών μηχανότρατας που επιχειρεί ανά κλάση μήκους και χρονική κλάση την 1η (α) και 2η () αλιευτική περίοδο. 12-24 μ. 24-4 μ. 3 6 9 12 15 18 21 24 α Εικ. 5α-. Κατανομή ΑΠ (ΗΘ) ανά ζώνη άθους (α) και ΑΠ (ΗΘ ανά 1τ.χλμ) ανά ζώνη άθους ().

% στόλου που επιχειρεί στην περίοδο αλιείας Αλιευτική προσπάθεια (χωρητικότητα*ημέρες στη θάλασσα) Αλιευτική προσπάθεια (χωρητικότητα*ημέρες στη θάλασσα) 153 21-3 29-3 21-4 29-4 21-5 29-5 21-6 29-6 21-7 29-7 21-8 29-8 21-9 29-9 21-1 29-1 21-11 29-11 21-12 29-12 21-3 29-3 21-4 29-4 21-5 29-5 21-6 29-6 21-7 29-7 21-8 29-8 21-9 29-9 21-1 29-1 21-11 29-11 21-12 29-12 18 16 213 2 25 21 Αλιευτική προσπάθεια γριγρί: περίοδος αλείας Μάρτιος 29-Δεκέμριος 29 14 12 α 1 196 191 Αριθμός σκαφών 8 164 148 66% 6 4 9.8% 2 56 16 22 28 3 27 26 22 15 6 AEGEAN IONIAN 226 2 227 223 Αλιευτική προσπάθεια γριγρί: περίοδος αλείας Μάρτιος 21-Δεκέμριος 21 24.2% 15 1 189 222 221 2 Αριθμός σκαφών 183 5 Εικ. 6. Ετήσια ΑΠ (Χ*ΗΘ) γριγρί κατά τη 2 η αλιευτική περίοδο σε κάνναο 5*5χλμ. 35 3 Ποσοστό σκαφών γριγρί που επιχειρούν μέσα στην περίοδο αλιείας (Μάρτιος 21-Δεκέμριος 21) AEGEAN 112 18 26 29 34 33 33 33 IONIAN 28 22 Εικ. 7α-. Μηνιαία ΑΠ (Χ*ΗΘ) γριγρί κατά την 1η (α) και 2η () αλιευτική περίοδο και αριθμός σκαφών που τη διαμόρφωσαν στις δύο περιοχές (Αιγαίου, Ιονίου). 14 25 2 15 1 5 63.88 %, 145 σκάφη 12-24 μ. 24-4 μ. Ημέρες 73.8 %, 38 σκάφη 3 6 9 12 15 18 21 24 Εικ. 8. Ποσοστό σκαφών γριγρί που επιχειρεί ανά κλάση μήκους και χρονική κλάση τη 2η αλιευτική περίοδο. 4. Συμπεράσματα Σκάφη μεγαλύτερα των 15 μέτρων είναι εφοδιασμένα με ΣΠΣ προκειμένου να ελέγχονται οι αλιευτικές δραστηριότητες και η συμμόρφωση τους με τους ισχύοντες Εθνικούς και Κοινοτικούς Κανονισμούς. Η ανάλυση και η χαρτογράφηση της αλιευτικής προσπάθειας σε μικρή γεωγραφική κλίμακα συνεισφέρει σημαντικά στην ερευνητική κοινότητα και στους φορείς που ασκούν αλιευτική πολιτική. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων δύναται να συνδυαστούν με άλλους παράγοντες (ιοτικούς και αιοτικούς), ώστε να υπολογίζεται η πίεση που ασκείται στα αλιευτικά πεδία (EC, 28), να γίνονται προλέψεις και σενάρια για τον έλεγχο της αλιευτικής προσπάθειας, και να παράγονται σχέδια για την αειφόρο διαχείριση των αποθεμάτων. Για την ανάλυση των δεδομένων ΣΠΣ και τις εκτιμήσεις που προκύπτουν, προτείνεται μια μεθοδολογία που θεωρούμε ότι η εφαρμογή της οδηγεί σε αξιόπιστα αποτελέσματα. Η μέθοδος στηρίχθηκε στην ταχύτητα του σκάφους ( 4 ν.μ. για μηχανότρατες, 1 ν.μ. για γριγρί) με το κάθε κελί της καννάου να περιέχει το σύνολο των σημάτων αλιείας μιας

περιόδου (μήνας, εποχή, έτος ή άλλο διάστημα). Μελλοντικά η αλλαγή συχνότητας αποστολής σημάτων (μικρότερα διαστήματα εντοπισμού θέσης) θα ελτιώσει τις εκτιμήσεις και θα οηθήσει στην ανάπτυξη και στην εφαρμογή νέων τεχνικών ανάλυσης των δεδομένων. Επιπλέον η δημιουργία χρονοσειρών δεδομένων ΣΠΣ, θα συμάλει σημαντικά μεταξύ των άλλων στην παρακολούθηση των στρατηγικών μετακίνησης του αλιευτικού στόλου χωρικά και χρονικά και στην επίδραση που έχει η ασκούμενη αλιευτική πίεση ιδιαίτερα σε ευαίσθητες περιοχές. Η συμμόρφωση του Κανονισμού Data collection Framework (EC, 28) απαιτεί την απόδοση της χαρτογράφησης σε επίπεδο ενασχόλησης (métier), γεγονός που καθιστά αναγκαία την ακριή κατηγοριοποίηση και ταυτοποίηση του αλιευτικού στόλου, ώστε να υπολογιστεί η συμμετοχή της κάθε ενασχόλησης στη συνολική πίεση που ασκείται στα αλιευτικά πεδία. Επί πλέον αποδεικνύεται ένας άριστος παράγοντας ελέγχου και διορθωτικών παρεμάσεων στις διαδικασίες συλλογής δεδομένων για την εκτίμηση της αλιευτικής προσπάθειας και της αλιευτικής παραγωγής καθώς και άλλων δράσεων (απορριπτόμενα, πειραματική αλιεία, σχεδιασμό δειγματοληψίας, κ.α.) που υλοποιούνται στα πλαίσια του Κανονισμού. Η ανάλυση των δεδομένων ΣΠΣ ανέδειξε μια σειρά σημαντικών πληροφοριών που προκύπτουν άμεσα από την επεξεργασία των δεδομένων και αναφέρονται στην εκτίμηση α) της αλιευτικής παραγωγής, ) των περιόδων όπου τα σκάφη παραμένουν ανενεργά, γ) της χρονικής περιόδου μέσα στο 24ωρο που εντατικοποιείται η αλιευτική προσπάθεια, δ) των αλιευτικών πεδίων και αθυμετρικών ζωνών που επιλέγονται χρονικά, κ.α. Επιπλέον η χωρική πληροφορία δύναται να συνδυαστεί με την αλιευτική παραγωγή, τους περιαλλοντικούς (θερμοκρασία, αλατότητα, χλωροφύλλη κλπ.) και τους ωκεανογραφικούς παράγοντες (απόσταση από την ακτή, αθυμετρία). Οι σύνθετες δομές δεδομένων που προκύπτουν μεταφέρονται σε μοντέλα, ώστε να προσδιοριστούν μεταξύ των άλλων περιοχές που παρουσιάζουν ιδιαίτερο αλιευτικό ενδιαφέρον και είδη-στόχους που επιλέγουν οι επαγγελματίες αλιείς. 6. Ευχαριστίες Ευχαριστούμε τη Διεύθυνση Ελέγχου Αλιείας για την παραχώρηση των δεδομένων του Συστήματος Παρακολούθησης Σκαφών και τη οήθεια της στην κατανόηση λειτουργίας του συστήματος. Ευχαριστούμε τη Διεύθυνση Αλιείας για τη σύμφωνη γνώμη της στο αίτημα μας προς τη Διεύθυνση Ελέγχου Αλιείας για την παραχώρηση των παραπάνω δεδομένων. Ευχαριστούμε τις δύο Διευθύνσεις για την παραχώρηση του μητρώου αλιευτικών σκαφών και για τη οήθεια τους στις διαδικασίες ελέγχου των δεδομένων. 7. Βιλιογραφικές αναφορές EC (European Commission), 2. Council Regulation (EC) 1543/2 of 29 June 2 establishing a Community framework for the collection and management of the data needed to conduct the common fisheries policy. EC (European Commission), 21. Council Regulation (EC) 5/21 of 14 March 21 laying down detailed rules for the application of Council Regulation (EEC) No 2847/93 on the monitoring of catches taken by Community fishing vessels in third country waters and on the high seas. EC (European Commission), 22. Council Regulation (EC) 2371/22 of 2 December 22 on the conservation and sustainable exploitation of fisheries resources under the Common Fisheries Policy. EC (European Commission), 23. Council Regulation (EC) 2244/23 of 18 December 23 laying down detailed provisions regarding satellite based Vessel Monitoring Systems. EC (European Commission), 29. Council Regulation (EC) 1224/29 of 2 November 29 establishing a Community control system for ensuring compliance with the rules of the Common Fisheries Policy. IMAS-Fish, 27. Integrated Database & GIS Fisheries Information System, Institute of Marine Biological Resources / Hellenic Centre for Marine Research World Wide Web electronic version (http://amfitrion.ncmr.gr: 7778/imasfish).