Προϋπολογισμός 2014 Θετικές Ενδείξεις 2013 1 ον. Η ύφεση επιβραδύνεται και αναθεωρούνται, επί τα βελτίω, οι αρχικές εκτιμήσεις. Εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 4%, έναντι πρόβλεψης για 4,5% στον περυσινό Προϋπολογισμό, και ύφεσης 6,4% το 2012. 2 ον. Η αυξητική δυναμική της ανεργίας ανακόπτεται. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των ανέργων έχει μειωθεί. Το ισοζύγιο των ροών μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα είναι θετικό. 3 ον. Ο πληθωρισμός συνεχίζει την καθοδική του πορεία. Υποχωρεί συνεχώς, παραμένοντας ο χαμηλότερος μεταξύ όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαμορφώνεται πλέον στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 45 ετών, παρά τις υπαρκτές, ακόμη, στρεβλώσεις των αγορών. Ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή διαμορφώθηκε στο -1,9% τον Οκτώβριο του 2013 (στην ευρωζώνη είναι +0,7%). 4 ον. Το οικονομικό κλίμα βελτιώνεται. Ο σχετικός δείκτης ενισχύεται, φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 40 μηνών. Το σημαντικότερο είναι ότι έχει προσεγγίσει τον αντίστοιχο δείκτη της ευρωζώνης. Διαμορφώθηκε στις 91,2 μονάδες τον Οκτώβριο του 2013, όταν ο αντίστοιχος δείκτης της ευρωζώνης είναι 97,8 (τον Ιούνιο του 2012 ο σχετικός δείκτης για την Ελλάδα ήταν 77,3). 5 ον. Το κόστος δανεισμού μειώνεται. Οι αποδόσεις των νέων Ελληνικών ομολόγων έχουν υποχωρήσει σημαντικά. Η διαφορά αποδόσεων μεταξύ του Ελληνικού και του Γερμανικού δεκαετούς κρατικού ομολόγου έχει αποκλιμακωθεί ραγδαία, από 2.739 μονάδες βάσης το Φεβρουάριο του 2012 στις 621 μονάδες βάσης το Νοέμβριο του 2013. Παράλληλα, το επιτόκιο εξάμηνων εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου, κατά την πλέον πρόσφατη έκδοση, ήταν το χαμηλότερο από τις αρχές του 2010 (4,15%). 6 ον. Διαρθρωτικές αλλαγές υλοποιούνται. Η Ελλάδα είναι η χώρα με τον υψηλότερο, μεταξύ των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ, ρυθμό προώθησης των μεταρρυθμίσεων για την περίοδο 2011-2012, υλοποιώντας μάλιστα τις δυσκολότερες διαρθρωτικές αλλαγές, ακόμη και σε πολιτικά ευαίσθητους τομείς, όπως είναι οι ρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας. 7 ον. Μεγάλο μέρος των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Ελληνικού Δημοσίου έχει αποπληρωθεί. Στο δεκάμηνο του 2013, προσθέτοντας και το Δεκέμβριο του 2012, οι χρηματοδοτήσεις των φορέων έφθασαν τα 6 δισ. ευρώ και οι πληρωμές τα 5,2 δισ. ευρώ. 8 ον. Η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας ενισχύεται. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εκτιμάται ότι θα είναι ισοσκελισμένο. 1
Ήδη, το εννεάμηνο του έτους ήταν πλεονασματικό, ύψους περίπου 2,6 δισ. ευρώ, έναντι ελλείμματος 2,8 δισ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2012. 9 ον. Οι στόχοι της δημοσιονομικής πολιτικής επιτυγχάνονται. Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Εκτιμάται ότι εφέτος θα υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής, ύψους 812 εκατ. ευρώ. Υπερδιπλάσιο από την εκτίμηση που είχε αποτυπωθεί στο Προσχέδιο του Προϋπολογισμού, πριν από περίπου 1 μήνα. Να υπενθυμίσουμε ότι ο στόχος του Προγράμματος είναι για μηδενικό πρωτογενές πλεόνασμα εφέτος. Και με τις επιστροφές φόρων και τις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων να εκτιμώνται ότι θα διαμορφωθούν στο ύψος του Προϋπολογισμού, υψηλότερες μάλιστα από το 2012. Το εν λόγω πλεόνασμα, εάν εξαιρεθεί η επίδραση της ύφεσης και άλλων συγκυριακών παραγόντων, εκτιμάται ότι θα είναι το υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης. 10 ον. Οι δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους έχουν μειωθεί σημαντικά. Οι δαπάνες για τόκους εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 6,1 δισ. ευρώ ή στο 3,3% του ΑΕΠ το 2013, από 12,2 δισ. ευρώ ή 6,3% του ΑΕΠ το 2012. Η μεγάλη μείωση των δαπανών εξυπηρέτησης οφείλεται στη μείωση του δημόσιου χρέους μετά την ανταλλαγή των ομολόγων του Μαρτίου του 2012 και την επαναγορά του Δεκεμβρίου του 2012, στη μείωση του περιθωρίου επιτοκίου των δανείων του Μηχανισμού Στήριξης, καθώς και στην αναβολή καταβολής των τόκων για τα δάνεια που χορηγήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Έσοδα και τις δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2013 Ο Κρατικός Προϋπολογισμός εκτελείται σύμφωνα με τους στόχους, τόσο στο σκέλος των εσόδων όσο και των δαπανών. Τα έσοδα, σε δημοσιονομική βάση, υπερκαλύπτουν τους στόχους που είχαν τεθεί, γεγονός που συμβαίνει για πρώτη φορά την τελευταία πενταετία. Μάλιστα σε μία χρονιά που για πρώτη φορά τα τελευταία έτη, επήλθαν στοχευμένες ελαφρύνσεις σε φόρους, όπως είναι η μείωση κατά 15% στο Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ακινήτων και η μείωση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του συντελεστή ΦΠΑ στην εστίαση. Η επίτευξη των στόχων των εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού, εντός του 6 ου συνεχόμενου έτους ύφεσης, συνιστά θετική προοπτική και επιτρέπει συγκρατημένη, αλλά ρεαλιστική, αισιοδοξία και για το επόμενο έτος. Αξίζει, επίσης, να επισημανθεί ότι οι επιστροφές φόρων αναμένεται να διαμορφωθούν στα 2,9 δισ. ευρώ, δηλαδή στο επίπεδο του στόχου που είχε τεθεί. Σημειώνεται, μάλιστα, ότι εφέτος επιστρέφονται φόροι παρελθόντων οικονομικών ετών ύψους 723 εκατ. ευρώ, για αιτήσεις επιστροφών οι οποίες είχαν ελεγχθεί και για τις οποίες είχε εκδοθεί και εκκαθαριστεί το Ατομικό Φύλλο Έκπτωσης (ΑΦΕΚ) από τις οικείες ΔΟΥ μέχρι την 31 η Δεκεμβρίου 2012. Οι επιστροφές αυτές καλύπτονται από την ειδική πίστωση για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων και είναι δημοσιονομικά ουδέτερες, καθώς εξοφλούν 2
υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου παρελθόντων ετών που έχουν υπολογιστεί στα ελλείμματα των αντίστοιχων ετών. Έτσι, οι συνολικές επιστροφές εσόδων εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 3,6 δισ. ευρώ το 2013, αυξημένες κατά 9% έναντι του 2012, ενισχύοντας ουσιαστικά τη ρευστότητα στην πραγματική οικονομία. Ως προς τις δαπάνες, αυτές εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 52,7 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 780 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος. Η εξέλιξη αυτή αποτυπώνει το γεγονός ότι έχει ελεγχθεί η διαχείριση και έχει προωθηθεί η δημοσιονομική πειθαρχία στο σκέλος των δημόσιων δαπανών, με αποτέλεσμα η απόδοση των παρεμβάσεων δημοσιονομικής πολιτικής να ανταποκρίνεται στις αρχικές εκτιμήσεις. Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι οι πληρωμές του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στα 6,65 δισ. ευρώ, περίπου στο ύψος του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, αυξημένες κατά 6% σε σχέση με το 2012, υποστηρίζοντας, και αυτές, τη σταθεροποίηση της Ελληνικής οικονομίας. Εκτιμήσεις για το 2014 1 ον. Η Ελληνική οικονομία προβλέπεται να εξέλθει από την παρατεταμένη ύφεση και το ΑΕΠ θα σημειώσει θετικό ρυθμό μεταβολής (+0,6%). 2 ον. Το ποσοστό ανεργίας, αντιδρώντας με κάποιο βαθμό υστέρησης στην πορεία της οικονομικής δραστηριότητας, προβλέπεται να αρχίσει, σταδιακά, να μειώνεται. 3 ον. Το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης, σύμφωνα με τους όρους του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 3 δισ. ευρώ ή στο 1,6% του ΑΕΠ, έναντι στόχου για 1,5% του ΑΕΠ. Το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να διαμορφωθεί κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Η επίτευξη αυτών των στόχων εδράζεται: 1 ον. Στην καλύτερη εκτέλεση του εφετινού Προϋπολογισμού, οι επιπτώσεις του οποίου, τόσο στο σκέλος των εσόδων όσο και των δαπανών, έχουν ενσωματωθεί στον Προϋπολογισμό του 2014. 2 ον. Στις εκτιμήσεις για σταδιακή αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης από το επόμενο έτος, καθώς και στις εκτιμήσεις της φορολογικής διοίκησης για την απόδοση συγκεκριμένων δράσεων που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων των τελευταίων ετών για την είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών και καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. 3 ον. Στην υλοποίηση ήδη ψηφισμένων πρωτοβουλιών που έχουν περιληφθεί στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα. Επισημαίνεται ότι σε αυτές δεν περιλαμβάνεται η περικοπή που είχε προβλεφθεί από την εφαρμογή νέου μισθολογίου στους ένστολους. Ενώ δεν περιλαμβάνεται και το μέτρο επιβολής εισφοράς επί του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, το οποίο θα ενίσχυε τα έσοδα του ΟΑΕΕ. 3
4 ον. Στην απόδοση δημοσιονομικών παρεμβάσεων, όπως είναι η επιβολή τέλους παραμονής και πλόων, ο φόρος υπεραξίας σύμφωνα με το νέο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, η φορολόγηση αποθεματικών που δεν είχαν φορολογηθεί, καθώς και η απόδοση της προσυμπλήρωσης των φορολογικών δηλώσεων των συνταξιούχων. 5 ον. Στην υλοποίηση ενός πλέγματος δράσεων με στόχο τη βελτίωση των ισοζυγίων όλων των τομέων της Γενικής Κυβέρνησης. Στην κατεύθυνση αυτή απαιτείται περαιτέρω περιορισμός των λειτουργικών δαπανών, αναδιάρθρωση και συγχωνεύσεις νομικών προσώπων, καθώς και συγκράτηση των μεταβιβάσεων του Κράτους. Ειδικότερα, έγιναν συστάσεις προς όλα τα Υπουργεία για την εντατικοποίηση των ελέγχων του μισθολογικού κόστους, ώστε να επιβεβαιωθεί η εφαρμογή του ενιαίου μισθολογίου. Επιπρόσθετα, τονίστηκε η αναγκαιότητα ελέγχου της ρεαλιστικότητας των προϋπολογισμών, κυρίως ως προς το σκέλος των εσόδων, βάσει των οποίων προβλέπονται και οι δαπάνες. 6 ον. Στη συνεχή δημοσιονομική προσπάθεια για συγκράτηση και έλεγχο των δαπανών στον τομέα της υγείας, με εξοικονόμηση, μεταξύ άλλων, από τη συγχώνευση νοσοκομειακών μονάδων. 7 ον. Στην εφαρμογή ενός προγράμματος διαρθρωτικών δράσεων με στόχο την ενίσχυση των εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές και την καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής (υπάρχει σχετικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας). Έσοδα και τις δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2014 Προβλέπεται σημαντική αύξηση των καθαρών εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού. Αυτά προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 54,7 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 4% έναντι του 2013. Η αύξηση αυτή οφείλεται: α) Στις προβλεπόμενες αυξημένες εισπράξεις των δύο πρώτων μηνών του 2014. Το ποσό αυτό όμως, όπως προαναφέρθηκε, καθώς αφορά αποπληρωμή υποχρεώσεων του 2013, θα καταγραφεί στο δημοσιονομικό έτος 2013, μετά τις προβλεπόμενες εθνικολογιστικές προσαρμογές. β) Στις ευνοϊκότερες μακροοικονομικές προβλέψεις, οι οποίες είναι σημαντικά βελτιωμένες έναντι των προβλέψεων που είχαν ληφθεί υπόψη κατά την κατάρτιση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος. γ) Στη θέσπιση του Ενιαίου Φόρου Ακινήτων (ΕΝΦΑ), ο οποίος από το 2014 αντικαθιστά το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ) και το ΕΕΤΑ. Τα συνολικά έσοδα του ΕΝΦΑ, σε ετήσια βάση, εκτιμώνται στα 2,65 δισ. ευρώ, ενώ ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων μειώνεται περίπου κατά 75% με στόχο την τόνωση της αγοράς ακινήτων. δ) Στα έσοδα από τον ΕΦΚ ενεργειακών προϊόντων και από ΦΠΑ πετρελαιοειδών, τα οποία και αναμένεται να ανακάμψουν. Στην εξέλιξη αυτή θα συμβάλλει η διεύρυνση των κριτηρίων του επιδόματος πετρελαίου θέρμανσης και η αύξηση της επιδότησης ανά λίτρο 4
περίπου κατά 25%, η οποία αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης. Οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 49,4 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 3,2 δισ. ευρώ ή 6% σε σχέση με τις αντίστοιχες εκτιμήσεις για το 2013. Ως προς τις αποδοχές, αυτές θα είναι μειωμένες κατά 280 εκατ. ευρώ έναντι του 2013, λόγω, κυρίως, των παρεμβάσεων που είχαν προβλεφθεί στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, όπως ο περιορισμός των προσλήψεων αναπληρωτών καθηγητών λόγω της αύξησης των ωρών διδασκαλίας, ο περιορισμός του προσωπικού που υπηρετεί με συμβάσεις, η μείωση του αριθμού των εισακτέων στις παραγωγικές σχολές, οι αποχωρήσεις προσωπικού λόγω των συνταξιοδοτήσεων το 2013, καθώς και αυτών που εκτιμάται ότι θα αποχωρήσουν το 2014. Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 6,8 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 150 εκατ. ευρώ σε σχέση με την εκτιμώμενη εκτέλεση του 2013. Κατανέμεται σε 6,1 δισ. ευρώ για την προώθηση των έργων που θα χρηματοδοτηθούν και από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε 700 εκατ. ευρώ για τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους. Πιθανά σημεία απάντησης σε κριτικά σχόλια: 1 ον : Οι εισπράξεις από το Φόρο εισοδήματος Νομικών Προσώπων αυξάνονται το 2014 κατά 137,3%, έναντι του 2013. Αυξάνονται και οι φόροι; Όχι. Οι φόροι δεν αυξάνονται. Η αύξηση των εσόδων προέρχεται από την υλοποίηση της φορολογικής μεταρρύθμισης του Ιανουαρίου 2013. Συγκεκριμένα, κατηγορίες φορολογουμένων που μέχρι πέρυσι φορολογούνταν ως φυσικά πρόσωπα, από το 2014 φορολογούνται με βάση την επιχειρηματική τους δραστηριότητα και επομένως οι φόροι τους καταγράφονται στα έσοδα από το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων. Παράλληλα, εκπίπτουν οι δαπάνες τους συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστικών τους εισφορών. Παραδείγματα: οι ατομικές επιχειρήσεις (π.χ. μικρά καταστήματα πώλησης ρούχων) και οι ελεύθεροι επαγγελματίες (π.χ. δικηγόροι, γιατροί, λογιστές κ.λ.π.). 2 ον : Το 2014 προβλέπεται να εισπραχθούν 1.150 εκατ. ευρώ περίπου περισσότερα από φόρους περιουσίας, με αποτέλεσμα αύξηση κατά 41,4% το 2014, έναντι του 2013, επιβαρύνοντας υπέρμετρα την ακίνητη περιουσία. Σημειώνεται ότι, η πραγματική αύξηση το 2014 έναντι του 2013 είναι της τάξης των 250 εκατ. ευρώ. Οφείλεται δε, στο γεγονός ότι τους πρώτους μήνες του 2014 θα εξοφληθούν και οι τελευταίες δόσεις του ΕΕΤΑ 2013. Υπενθυμίζεται ότι το 2013 εισπράττονται ΦΑΠ τριών ετών (2010-2012), συνολικού ύψους 900 εκατ. ευρώ περίπου, τα οποία όμως επειδή ακριβώς αφορούν φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών, καταγράφονται στους άμεσους φόρους Παρελθόντων Οικονομικών Ετών (ΠΟΕ). Έτσι, το 2013 το σύνολο των φόρων περιουσίας, που καταβάλλουν οι φορολογούμενοι, ανεξάρτητα από τους κωδικούς του προϋπολογισμού που καταγράφονται, είναι συγκρίσιμο με αυτό που θα καταβάλλουν το 2014. 5
Τονίζεται ότι από το 2015 οι φόροι περιουσίας θα σταθεροποιηθούν στα επίπεδα των 2.800 εκατ. ευρώ, γεγονός που θα ελαφρύνει κατά 1,1 δις ευρώ περίπου τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. 6