ΜΑΘΗΜΑ ΙΑΡΚΕΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 3 ΩΡΕΣ ΕΝΟΤΗΤΑ Α Α.1.1:α.Να αναλύσετε της εξής ιστορικούς όρους: Α Πανελλήνιο Συνέδριο, Ιάπωνες, Μικτή Επιτροπή. Α.1. β. Να απαντηθούν οι κάτωθι ερωτήσεις σύντοµης απάντησης. i.γιατί οι πιο σηµαντικές επιπτώσεις της κρίσης του 1932 εντοπίζονται στο πολιτικό πεδίο ; ii.γιατί ο Κριµαϊκός πόλεµος συνέβαλε στην αποδυνάµωση των ξενικών κοµµάτων; (9+6 µονάδες) Α.1910 1.Ίδρυση ΣΕΚΕ Β.1915 2.Ήττα Βενιζέλου στις εκλογές Γ.1920 3.Ίδρυση Λαϊκού κόµµατος.1918 4.πρώτος πλεονασµατικός προϋπολογισµός Ε.1911 5. ιπλή παραίτηση Βενιζέλου (10 µονάδες) Α.2.1.Ποια η φύση της γενοκτονίας του ποντιακού Ελληνισµού; Α.2.2.Πως έκριναν την ενσωµάτωσή τους οι ίδιοι οι πρόσφυγες και ποιες ήταν οι κατηγορίες τους προς το κράτος ; (10+15µονάδες) ΕΝΟΤΗΤΑ Β Β.1. Ποια ήταν η στάση του Πρίγκιπα Γεωργίου στην αντιπαράθεση µε τον Βενιζέλο στο θέµα της ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα και πως την ερµηνεύετε µε βάση τις πηγές και τις ιστορικές σας γνώσεις ; Ο πρίγκιπας Γεώργιος, έχοντας την αντίληψη ότι η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της Κρήτης ήταν αρµοδιότητα της ελληνικής µοναρχίας, ανέλαβε µόνος τη µεθόδευση της προσάρτησης της Μεγαλονήσου στη µητέρα πατρίδα χωρίς να συµβουλευτεί τους υπουργούς του για τις ενδεδειγµένες ενέργειες και διαπραγµατεύσεις. Η πρωτοβουλία του είχε τη µορφή προσωπικών συζητήσεων µε τον τσάρο της Ρωσίας και απευθείας διαπραγµατεύσεων µε τους υπουργούς Εξωτερικών της Ρωσίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ιταλίας. Ο Βενιζέλος θεώρησε πρόωρες τις ενέργειες του ύπατου αρµοστή, κρίνοντας ότι η κρητική κυβέρνηση ήταν ασταθής και τα συνταγµατικά θεµέλια ασαφή. Πίστευε και υποστήριζε την ανακήρυξη της Κρήτης σε ανεξάρτητο πριγκιπάτο ως τελευταίο στάδιο για τη νοµότυπη πραγµατοποίηση της ένωσής της µε την Ελλάδα.... Είναι βέβαιο ότι ο πρίγκιπας, όπως και ο περισσότερος κόσµος της εποχής εκείνης, δεν κατανόησε το γεγονός πως ήταν δυνατό να υπάρχουν διαφορετικές µεθοδεύσεις για την πραγµατοποίηση της ένωσης. εν ήταν η επίπλαστη η εναντίωσή του στον Βενιζέλο. Ο αυταρχικός πρίγκιπας δεν ήταν Σελίδα 1 από 2
ικανός να αντιληφθεί τη λεπτή διαφορά µεταξύ της δεσποτικής διακυβέρνησης µε ξένη κηδεµονία και, από την άλλη µεριά, της πλήρους αυτονοµίας, χωρίς ξένες επεµβάσεις και µε κυβερνήτη διορισµένο από την ελληνική κυβέρνηση που υποστήριζε ο Βενιζέλος ως ασφαλέστερη µεθόδευση για την απώτερη επίτευξη του ενωτικού σκοπού Ο πρίγκιπας Γεώργιος είχε την πεποίθηση ότι οποιαδήποτε λύση του Κρητικού θα προερχόταν από τις Μεγάλες υνάµεις και κατά τη γνώµη του, οι πολιτικοί παράγοντες της Κρήτης ήταν άσχετοι µε το θέµα, αν όχι επιζήµιοι Στάθηκε αδύνατο γι αυτόν να αντιληφθεί τη σηµασία της πολιτικής κινητοποίησης των ίδιων των Κρητικών, καθώς και την εύλογη απαίτησή τους να αποκτήσουν τον έλεγχο της τύχης τους µετά από αιώνες αγώνων κατά των Τούρκων κυριάρχων... Όσον αφορά το Σύνταγµα τα σοβαρά προβλήµατα που γεννήθηκαν στην εφαρµογή του ήταν συνέπεια των ατελειών του. Για παράδειγµα, ο ύπατος αρµοστής οριζόταν ως αντιπρόσωπος των Μεγάλων υνάµεων στην Κρήτη, αλλά συνδεόταν και µε το λαό της µε µια «σύµβαση». Ήταν ο κεντρικός παράγοντας του κράτους και ο κύριος εκτελεστικός λειτουργός και σηµαντικό στέλεχος της νοµοθετικής εξουσίας. Όπως παρατηρούσε ο πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής Ι. Σφακιανάκης, «το πρόσωπον του Ηγεµόνος είναι το κέντρον όλων των εξουσιών». Από την άλλη µεριά, τα µέλη της αρµοστειακής κυβέρνησης, σύµφωνα πάντοτε µε το σύνταγµα, ήταν σύµβουλοι του πρίγκιπα, ελεγχόµενοι και άµεσα υπόλογοι σ αυτόν µάλλον παρά στη Συνέλευση από την οποία προέρχονταν Η Κρητική Συνέλευση, η οποία εκλεγόταν µε γενική ψηφοφορία κάθε δύο χρόνια, δεν είχε σαφείς εξουσίες ούτε αρκετές αρµοδιότητες. Πραγµατοποίησε µόνο µια συνεδρίαση στη διάρκεια της θητείας της και, καθώς φαίνεται, είχε περιορισµένη δικαιοδοσία, αφού η τελική επικύρωση των νόµων ενέπιπτε στην αρµοδιότητα του ύπατου αρµοστή. Λ. Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος, ό.π., σ. 382 Β.2.Με βάση το παράθεµα και τις ιστορικές γνώσεις να παρουσιάσετε και να αιτιολογήσετε τις πρώτες πολιτικές ενέργειες του Βενιζέλου ως ηγέτη των εκσυγχρονιστών µέχρι τον διορισµό του στη θέση του πρωθυπουργού από τον Γεώργιο Α. Στις εκλογές του Αυγούστου του 1910 παρά την επιφυλακτικότητά του κατά τον προεκλογικό αγώνα,ο Ελ. Βενιζέλος εξελέγη πρώτος βουλευτής Αττικοβοιωτίας,υποστηριζόµενος από την ηγεσία του Στρατιωτικού Συνδέσµου.τα εκλογικά αποτελέσµατα επανέφεραν επί τάπητος το πολιτειακό ζήτηµα.στην πρώτη του πολιτική οµιλία στον λαό των Αθηνών,στις 5 Σεπτεµβρίου 1910, ο Βενιζέλος αγωνίστηκε να αµβλύνει τις κλιµακούµενες αντιβασιλικές εκδηλώσεις Είναι γεγονός ότι µετά την επικράτηση του κινήµατος στο Γουδί,ο Γεώργιος είχε περιέλθει σε απόγνωση.είχε συµπληρώσει σχεδόν σαράντα εφτά χρόνια στον ελληνικό χρόνο χειριζόµενος δυσχερέστατες πολιτικές καταστάσεις. εν του έλειπε όµως η πολιτική ευελιξία,καθώς συνέβη µε τους απογόνους του.έτσι στο πρόσωπο του Βενιζέλου,µε δεδοµένη την εµµονή του στην αναγκαιότητα του βασιλικού θεσµού, διείδε τον νέο υποστηρικτή του θρόνου µε τον οποίο παρά την περιθωριοποίηση του των παλαιοκοµµατικών από την εξουσία,θα µπορούσε να συνεργαστεί αρµονικά υποχωρώντας σε εν ανάγκη σε ζητήµατα που άπτονταν της εθνικής εξωτερικής πολιτικής.. Αναφορικά µε την αναγκαιότητα του θεσµού ο Βενιζέλος υποστήριξε στην οµιλία της πλατείας Συντάγµατος Καίπερ βαθέως εµφορούµενος από τας δηµοκρατικάς αρχάς της φυλής µας,έχω ακράδαντον την πεποίθησιν ότι η Βασιλευοµένη δηµοκρατία,οποίον είναι κατ ουσίαν το πολίτευµα ηµών,είναι ο τύπος του πολιτεύµατος όστις προσαρµόζεται άριστα προς την πολιτική µόρφωσιν του ελληνικού λαού και εξυπηρετεί προσφορώτερον τα εθνικά συµφέροντα.αλλ ούτε διενοήθην ποτέ την πολιτειακή µεταβολήν. Παύλου Πετρίδη,Σύγχρονη Ελληνική Πολιτική Ιστορία σελ 171,σελ 175. Σελίδα 2 από 2
ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Ιάπωνες (σελ 86) Κοινοβουλευτική οµάδα,πολιτικό µόρφωµα υπό τον ηµήτριο Γούναρη που ιδρύθηκε το 1906.Επίκεντρο της κριτικής του ήταν η αδυναµία του πολιτικού συστήµατος να προσαρµοστεί στις εξελίξεις ητς κοινωνίας.η οµάδα δεν µπόρεσε να επιβιώσει και διαλύθηκε το 1908. Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής (σελ 152) :Με βάση το άρθρο 11 της Σύµβασης της Λοζάνης της 30 ης Ιανουαρίου 1923 ιδρύθηκε η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής µε έδρα την Κωνσταντινούπολη.. περιουσίας των ανταλλαξίµων.την αποτελούσαν έντεκα µέλη (τέσσερις Έλληνες,τέσσερις Τούρκοι και τρία µέλη πολίτες ουδέτερων κατά τον Α Παγκόσµιο πόλεµο κρατών) µε αρµοδιότητα τον ακαθορισµό του τρόπου µετανάστευσης των πληθυσµών και της εκτίµησης της ακίνητης περιουσίας Α Πανελλήνιο Συνέδριο(σελ 249)Συνήλθε στο Ταϊγάνιο τον Ιούλιο του 1917 και αποφάσισε την εκλογή Κεντρικού Συµβουλίου για τη δηµιουργία αναξάρτητου Ποντιακού Κράτους Α.1.β.i.Οι πιο σηµαντικές επιπτώσεις,όµως αυτών των εξελίξεων βρίσκονταν στο πολιτικό πεδίο.τα ισχυρά συγκεντρωτικά κράτη που αναδείχθηκαν µέσα απ αυτές τις διαδικασίες προκαλούσαν την ανάδειξη και την κυριαρχία ολοκληρωτικών κινηµάτων και καθεστώτων σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη.καθώς προχωρούσε η δεκαετία της κρίσης,η δεκαετία της 1930,ολοένα και περισσότερα κράτη αποκτούσαν δικτατορικά ή φασιστικά καθεστώτα.η Ελλάδα δεν ξέφυγε από το γενικό κανόνα.στις 4 Αυγούστου του 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς µε την ανοχή του παλατιού,προχώρησε στην κατάλυση του κοινοβουλευτικού καθεστώτος και στην επιβολή δικτατορίας. Α.1.β.ii.Κατά την περίοδο του Κριµαϊκού πολέµου το αγγλικό και το γαλλικό κόµα έχασαν την εµπιστοσύνη των οπαδών τους,µε τα τη βίαιη συµπεριφορά της Αγγλίας και της Γαλλίας απέναντι στην Ελλάδα,µε το ναυτικό αποκλεισµό της χώρας.είχε προηγηθεί και η υπόθεση Πατσίφικο,η οποία είχε δυσχεράνει τις σχέσεις των δυο χωρών.το ρωσικό κόµµα είχε κάποια προσωρινά κέρδη από αυτό.η ήττα όµως της Ρωσίας στον Κριµαϊκό πόλεµο συνέβαλε στην αποδυνάµωση του κόµµατος,το οποίο σταδιακά εξαφανίστηκε από την πολιτική σκηνή. Aντιστοίχιση :Α-3,Β-5,Γ-2, -1,Ε-4. Α.2.1:σελ 254 «Η φύση της γενοκτονίας κακουχίες.» Α.2.2: σελ 163 «Οι πρόσφυγες αποτελούσαν ένα σελ 165 ή σε ευαγή ιδρύµατα.» Β.1. Το παράθεµα αναφέρεται στους λόγους για τους οποίους ο Ύπατος Αρµοστής Γεώργιος συγκρούστηκε µε τον υπουργό δικαιοσύνης της Κρητική Πολιτείας Ελευθέριο Βενιζέλο. Σελίδα 1 από 3
Όπως γνωρίζουµε το θετικό και αισιόδοξο κλίµα των δυο πρώτων ετών της λειτουργίας του νέου καθεστώτος άρχισαν να σκιάζουν απειλητικά σύννεφα,τα οποία επρόκειτο να δηµιουργήσουν λίγο αργότερα σοβαρή εσωτερική κρίση. Βασικό αίτιο όπως συνάγεται και από την πηγή ήταν το Σύνταγµα,το οποίο είχε εγκριθεί από τις Προστάτιδες δυνάµεις και ήταν υπερβολικά συντηρητικό και παραχωρούσε στον Ηγεµόνα,όπως ονοµάστηκε ο Ύπατος Αρµοστής,υπερεξουσίες που εύκολα µπορούσαν να τον οδηγήσουν σε δεσποτική συµπεριφορά.επιπλέον,η ασάφεια στον ακριβή καθορισµό αρµοδιοτήτων δηµιουργούσε τριβές και προσωπικές αντιπαραθέσεις στο έργο της διοίκησης.άλλωστε όπως τεκµαίρεται και από την πηγή η συγκεντρωτική τάση του Γεωργίου φάνηκε στο πως αντιλαµβανόταν τη µεθόδευση της προσάρτησης της Κρήτης, για την οποία θεώρησε κατάλληλες µόνο τις δικές του πρωτοβουλίες,ενώ τις προτάσεις των πολιτικών παραγόντων των Κρητών τις θεώρησε επικίνδυνες για το ζήτηµα.συνηθισµένος από τον αποκλειστικό χειρισµό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από τον βασιλιά πατέρα του θεώρησε επωφελέστερο για το έθνος να αναλάβει τους χειρισµούς µόνος του. Αυτόν ακριβώς τον συγκεντρωτισµό επέτρεπε το Σύνταγµα,αφού ο «Ηγεµών» ήταν το κέντρο των εξουσιών,κατά δήλωση του Ιωάννη Σφακιανάκη,µε όλες τις εκτελεστικές αλλά και µε νοµοθετικές αρµοδιότητες. Το σώµα όπου θα µπορούσε να αντιπροσωπευθεί η βούληση των Κρητών,η Γενική Συνέλευση συνήλθε µόνο µια φορά λόγω των περιορισµένων αρµοδιοτήτων της. Αυτή η δράση του Ύπατου Αρµοστή προκάλεσε τη δυσφορία και την πικρία πολλών τοπικών παραγόντων της Κρήτης που παραγκωνίζονταν και έβλεπαν να διορίζονται σε καίριες θέσεις Αθηναίοι σύµβουλοι του Γεωργίου που αγνοούσαν τα κρητικά πράγµατα και την ψυχολογία των Κρητών. Εκτός όµως από τις πολλές αρµοδιότητες βασικό αίτιο και η αδυναµία του Πρίγκιπα να κατανοήσει τις διαφορετικές προτάσεις για τη µεθόδευση της ένωσης.όπως γνωρίζουµε ο Γεώργιος πίστευε ότι η λύση του ζητήµατος θα ωρίµαζε µε συνεχείς παραστάσεις και υποµνήµατα προς τις Μεγάλες υνάµεις,ενώ ο εκπρόσωπος της άλλης πλευράς,ο Βενιζέλος βλέποντας τα πράγµατα ρεαλιστικότερα και πρακτικότερα,θεωρούσε ότι η λύση έπρεπε να είναι σταδιακή µε βαθµιαίες κατακτήσεις.ως πρώτη µάλιστα κατάκτηση θεωρούσε την αποµάκρυνση των ξένων στρατευµάτων από τις κρητικές πόλεις και την αντικατάστασή τους από ντόπια πολιτοφυλακή,µε Έλληνες αξιωµατικούς. Επιπλέον ο Βενιζέλος θεώρησε πρόωρες τις ενέργειες του ύπατου αρµοστή, κρίνοντας ότι η κρητική κυβέρνηση ήταν ασταθής και τα συνταγµατικά θεµέλια ασαφή. Πίστευε και υποστήριζε την ανακήρυξη της Κρήτης σε ανεξάρτητο πριγκιπάτο ως τελευταίο στάδιο για τη νοµότυπη πραγµατοποίηση της ένωσής της µε την Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά ο πρίγκιπας δεν εννοούσε τη διαφορά µεταξύ προστατευόµενης Κρήτης από τις Μεγάλες υνάµεις όπως ίσχυε στο αρµοστειακό καθεστώς από τη µια πλευρά,και πλήρους αυτονοµίας µε κυβερνήτη διορισµένο από την ελληνική κυβέρνηση και χωρίς την παρουσία ξένων στρατευµάτων. Αυτή η διάσταση απόψεων πήρε τη µορφή προσωπικής αντιπαράθεσης.ο Βενιζέλος είχε καταστήσει σαφές ότι δεν αναγνωρίζει στον Πρίγκιπα το δικαίωµα να διαχειρίζεται προσωπικώς το εθνικό ζήτηµα της Κρήτης. «Ως ένας εκ των τριακοσίων χιλιάδων Κρητών,δεν σας εκχωρώ το δικαίωµά µου,ώστε µόνος εσείς να ρυθµίζετε αυτοβούλως την εθνική πολιτική του τόπου µου.» Έτσι µετά τη συκοφάντηση του Βενιζέλου στις αθηναϊκές εφηµερίδες και µετά την απόλυση του Βενιζέλου στις 18 Μαρτίου 1901,έχουµε την προδιαγεγραµµένη πορεία προς την επανάσταση και τη δικαίωση των θέσεων του Βενιζέλου Β.2.Το παράθεµα αναφέρεται στις πρώτες πολιτικές ενέργειες από το καλοκαίρι του 1910 έως τις 6 Οκτωβρίου 1910 όπου διορίστηκε από τον Βασιλιά Γεώργιο του Α πρωθυπουργός. Μετά τις εκλογές της 8 ης Αυγούστου 1910 όπου επικράτησαν τα παλιά κόµµατα,ενώ ηττήθηκαν οι ανεξάρτητοι εκσυγχρονιστές αφού συγκέντρωσαν 122 έδρες µόνο από τις 362,οι εκσυγχρονιστές Σελίδα 2 από 3
συσπειρώθηκαν γύρω από πρόσωπο του κρητικού ηγέτη Ελευθέριου Βενιζέλου ο οποίος εξελέγη πρώτος βουλευτής Αττικοβοιωτίας,υποστηριζόµενος από την ηγεσία του Στρατιωτικού Συνδέσµου. Στις 22 Αυγούστου 1910 ο Ελευθέριος Βενιζέλος ιδρύει το πρώτο κόµµα αρχών του Φιλελεύθερους. Κύριο µετεκλογικό θέµα στο πολιτικό σκηνικό ήταν το πολιτειακό ζήτηµα. Αυτό το θέµα προσπάθησε αν διαχειριστεί στην πρώτη του δηµόσια εµφάνιση ως ελλαδίτη πολιτικού, όπου υποστήριξε µετριοπαθείς µεταρρυθµίσεις. Στόχευε σε εκσυγχρονισµό του πολιτικού συστήµατος, µε την εξισορρόπηση των συµφερόντων όλων των κοινωνικών στρωµάτων.βασικές θέσεις του προγράµµατος ήταν η κοινωνική γαλήνη,η ελάφρυνση των κατώτερων κοινωνικών στρωµάτων,ο εκσυγχρονισµός του κρατικού µηχανισµού,µε σκοπό την αποτελεσµατικότερη λειτουργία του και στρατιωτικοί εξοπλισµοί για την πραγµατοποίηση των εθνικών διεκδικήσεων. Το σηµαντικότερο όµως είναι ότι σε εκείνη την οµιλία είναι ότι παρά την πίεση των οπαδών του,υποστήριξε την αναθεώρηση του υπάρχοντος συντάγµατος και όχι την ψήφιση νέου µη θέτοντας πολιτειακό ζήτηµα. Με βάση την οµιλία του ο Βενιζέλος θεωρούσε ότι ήταν προς το συµφέρον του έθνους το πολίτευµα να παραµείνει όπως ήταν και µην εισακούσει τις όποιες ριζοσπαστικές φωνές ζητούσαν Συντακτική Συνέλευση και κατάργηση της βασιλείας. Επιπλέον µε τη διαβεβαίωση ότι ποτέ δεν σκέφθηκε καν αλλαγή πολιτεύµατος διαµηνύει στον βασιλιά Γεώργιο για τη διάθεση συνεργασίας µαζί του, ως ένας νέος υποστηρικτής του θρόνου και ως ένας νέος πολιτικός µε παρόµοιο προσανατολισµό στην εξωτερική πολιτική µε αυτόν του βασιλιά. Ο Γεώργιος Α από την άλλη πλευρά διαπιστώνοντας τα προαναφερθέντα διατηρώντας την πολιτική του ευελιξία επενδύει στον νέο πολιτικό αφού διαπιστώνει το αγαθό των προθέσεων του σχετικά µε το θρόνο.με την ενέργειά του να τον διορίσει πρωθυπουργό µετά την παραίτηση της κυβέρνησης ραγούµη (6 Οκτωβρίου 1910) δοκιµάζει τις σχέσεις του µε τον παλαιοκοµµατικό χώρο και µετά από τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει µε την ψήφο εµπιστοσύνης προκηρύσσει νέες εκλογές και τη διάλυση της Βουλής. Μ αυτό τον τρόπο εισήχθη το ελλαδικό πολιτικό σκηνικό σε µια περίοδο µεταρρυθµίσεων που ξεκίνησε µε την πρώτη κυβέρνηση Φιλελευθέρων. Σελίδα 3 από 3