ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΠΟΛΗ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΛΙΒΥΗ 1. Γενικά Η ισχυρή δημογραφική αύξηση (3,6% ετησίως), η κυβερνητική πολιτική στο εσωτερικό καθώς και η πολιτική παροχής βοήθειας προς τις αφρικανικές χώρες Cen-Cad ( Kοινότητα Χωρών Σάχελ & Σαχάρας), αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες ανάπτυξης του κλάδου της υγείας στην Λιβύη τα επόμενα χρόνια. Από τα εισαγώμενα προϊόντα του τομέα, το 70% αφορά φαρμακευτικό υλικό και 30% ιατρικό εξοπλισμό. Οι σημαντικότεροι προμηθευτές είναι η Μ. Βρετανία, η Ιταλία, η Ελβετία, η Γερμανία και η Γαλλία. Ο μεγαλύτερος πελάτης είναι το κράτος το οποίο προμηθεύεται φάρμακα και εξοπλισμό μέσω του κρατικού οργανισμού NPMECO (National Pharmaceuticals and Medical Equipments Co) καθώς και μέσω ιδιωτών αντιπροσώπων. Δεν υφίσταται τοπική βιομηχανία ιατρικού εξοπλισμού η δε παραγωγή φαρμάκων είναι περιορισμένη. Στο πλαίσιο της απελευθέρωσης της αγοράς από το 2004 άρχισε η εισαγωγή φαρμακευτικών προϊόντων από ιδιώτες οι οποίοι εν συνεχεία τα διανέμουν στα φαρμακεία και σε ιδιωτικές κλινικές. Το 2007 λειτουργούσαν στην χώρα 350 επιχειρήσεις εισαγωγής διανομής. Μετά τα πρόσφατα μέτρα αναδιοργάνωσης του τομέα εισαγωγής-διανομής, αναμένεται η μείωση του αριθμού των εν λόγω επιχειρήσεων. Ο κρατικός προϋπολογισμός για την αγορά φαρμάκων και αναλώσιμων για τον κρατικό τομέα υγείας για το έτος 2008 υπολογίζεται σε 103 εκ. δηνάρια ( 57 εκ. περίπου με ισοτιμία 1 = 1,8 δην). Οι εισαγωγές του κλάδου, σύμφωνα με τις επίσημες λιβυκές στατιστικές, ανήλθαν το 2005 στα 120 εκ δηνάρια ( 73 εκ με ισοτιμία 1 = 1,65 δην ) ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 1
2. Προμήθειες - Διανομή Mέχρι το 2003 όπου κλάδος ήταν υπό πλήρη κρατικό έλεγχο, οι προμήθειες διενεργούνταν μέσω του κρατικού οργανισμού NPMECO. Ο νόμος 17/2003 επέτρεψε στον ιδιωτικό τομέα να εισάγει φαρμακευτικά προϊόντα, ιατρικό εξοπλισμό και αναλώσιμα. Το πρωθυπουργικό διάταγμα 2844/2003 περιόρισε τον ρόλο του κρατικού οργανισμού φαρμάκων (NPMECO) σε εισαγωγές φαρμάκων και υλικού που προορίζονται μόνο για κρατικές μονάδες στον χώρο της υγείας μέσω ειδικού εθνικού καταλόγου. Από το έτος 2006, κάθε κρατικός οργανισμός στον τομέα της υγείας, έχει ειδικό προϋπολογισμό για προμήθειες από ιδιωτικές επιχειρήσεις μέσω μειοδοτικών διαγωνισμών. Οι ξένες παραγωγικές επιχειρήσεις που επιθυμούν να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς του δημοσίου ή να διανέμουν φαρμακευτικά προϊόντα στην τοπική αγορά μέσω λίβυου αντιπροσώπου, υποχρεούνται να εγγραφούν στα μητρώα του Υπουργείου Υγείας. Οι ιδιωτικές κλινικές και πολυκλινικές μπορούν να εισάγουν απευθείας φάρμακα και εξοπλισμό για κάλυψη ιδίων αναγκών, υπό τον όρο όμως ότι τα φάρμακα θα πωλούνται σε φαρμακεία εντός των εν λόγω κλινικών/πολυκλινικών. Οι δημόσιοι οργανισμοί υγείας που ανήκουν στις Shabiaat (νομαρχίες, 22 συνολικά) έχουν δικαίωμα να προκηρύσσουν τοπικούς μειοδοτικούς διαγωνισμούς. Στους διαγωνισμούς μπορούν να συμμετέχουν εταιρείες και tasharoukiat (εταιρείες που αποτελούνται από 3 τουλάχιστον άτομα), εισαγωγείς φαρμάκων και εξοπλισμού, για κάλυψη των αναγκών των τοπικών οργανισμών υγείας και μέσα στα όρια του προϋπολογισμού τους (επικυρωμένου από την αρμόδια αρχή υγειονομικού προγραμματισμού). Κρατικός προϋπολογισμός τομέα υγείας περιόδου 2002-2006 έτος προϋπολογισμός (σε εκ. δηνάρια) Πραγματοποιηθείσες δαπάνες (σε εκ. δηνάρια) 2002 536 397,1 2003 289,3 326 2004 411,6 249 2005 132,6 108,2 2006 396,5 274,2 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2
Προϋπολογισμός του τομέα υγείας έτους 2008 538 εκ. δηνάρια Γενική Αρχή Φιλανθρωπικών Υποθέσεων 8 Ανανέωση εξοπλισμού νοσοκομείων (εκτός κατωτέρω τριών) 300 Βenghazi Medical Center 100 Tripoli Medical Center 35 Στρατιωτικό Νοσοκομειο SBAIA 10 Γενική Αρχή Περιβάλλοντος 45 Γενική Αρχή Πρώτων Βοηθειών 5 Εθνικό Κέντρο κατά μεταδοτικών νοσημάτων 35 3. Προληπτική Ιατρική Είναι δύσκολη η συλλογή επίσημων αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων όσον αφορά τις αιτίες θανάτου στην Λιβύη καθώς δεν υφίσταται σύστημα καταγραφής αιτιών θανάτου σύμφωνα με τους διεθνούς κανονισμούς, τόσο σε κρατικά όσο και σε ιδιωτικά νοσηλευτικά ιδρύματα. Ωστόσο, οι κύριες αιτίες θανάτου είναι: αγγειοκαρδιακές παθήσεις 37%, καρκίνος 13%, τροχαία ατυχήματα 11% (10 φορές περισσότερο από τον μέσο ευρωπαϊκό), διαβήτης 5%, νόσοι του αναπνευστικού κλπ. Η παχυσαρκία τα τελευταία έτη λόγω κυρίως της εισαγωγής του αμερικανικού τρόπου εστίασης ιδίως στην νέα γενιά, αποκτά ανησυχητικές διαστάσεις (35% του πληθυσμού είναι κάτω των 15 ετών). Η απουσία (ουσιαστικά) προληπτικής ιατρικής καθώς και εκστρατειών ενημέρωσης της κοινής γνώμης για συγκεκριμένες ασθένειες όπως αυτές που προκαλεί το κάπνισμα και η έλλειψη φυσικής άσκησης, αυξάνουν τον κίνδυνο θανάτων σε σχέση με τα ισχύοντα διεθνώς. 4. Ιατρική περίθαλψη στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα UΔημόσιος τομέας Αρμόδια κρατική αρχή για τον προγραμματισμό, την κατανομή κονδυλίων, την εκπαίδευση/κατάρτιση και την εκτίμηση για την ποιότητα της παρεχόμενης ιατρικής ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 3
περίθαλψης είναι η Γραμματεία για την Υγεία και το Περιβάλον (Secretariat of Health and Environment ), η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας. Η ιατρική περίθαλψη διακρίνεται σε 3 επίπεδα : - Πρωτογενές επίπεδο: νοσηλευτικές μονάδες και κέντρα (1165), κέντρα θεραπείας μεταδοτικών νοσημάτων (23), πολυκλινικές (39) - Δευτερογενές επίπεδο : αγροτικά νοσοκομεία (26), γενικά νοσοκομεία (36) - τριτογενές επίπεδο : ειδικά νοσοκομεία (21) UΙδιωτικός τομέας Ο ιδιωτικός τομέας αριθμούσε το 2006 84 κλινικές και πολυκλινικές με 1361 κλίνες συνολικά. Στην χώρα λειτουργούσαν το 2006 431 ιατρεία, 259 οδοντιατρεία και 1.502 φαρμακεία. Eξέλιξη του ιδιωτικού τομέα υγείας 2002-2006 κατηγορία 2002 2004 2006 Κλινικές και πολυκλινικές 16 54 84 Αριθμός κλινών 620 1084 1361 Μικροβιολογικά εργαστήρια 24 151 191 Φαρμακεία 745 1486 1502 5. Διάφορα στατιστικά στοιχεία ποσοστά ανά 10.000 κατοίκους έτους 2007 ιατροί 17 οδοντίατροι 2,7 φαρμακεία 2 νοσηλεύτριες 50 κλίνες 37 κέντρα πρώτων βοηθειών 2,6 Αριθμός εργαζομένων σε νοσοκομεία ( ιατροί νοσηλευτικοί, διοικητικοί) έτους 2007 ιατροί οδοντίατροι φαρμακοποιοί νοσηλευτικοί τεχνικοί λοιποί Λίβυοι 5481 65 444 9041 5332 12918 Αλλοδαποί 754 11 18 1916 412 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 4
Eξέλιξη Ελληνικών εξαγωγών φαρμακευτικών & προϊόντων και εξοπλισμού (2ψήφιος κωδικός ) την περίοδο 2005-2007 30 προϊον 2005 2006 2007 διαφορά % 07/05 % επί συνόλου 2007 φαρμακευτικά προϊόντα 1.250.218 1.718.180 2.758.326 120,6% 2,40% 90 οργανα οπτικής, συσκευές ιατροχειρουργικής 499.075 2.996.975 231.674-53,6% 0,20% Πηγή : ΕΣΥΕ φαρμακευτικά προϊόντα οργανα οπ τικής, συσκευές ιατροχειρουργικής 2005 2006 2007 Εξαγωγές κατά 8ψήφιο κωδικό συνδυασμένης ονοματολογίας κωδικός προϊόν 2006 2007 % επί συνόλου % μεταβολή 2007/06 30.04.40.90 φάρμακα που περιέχουν αλκαλοειδή ή παράγωγά τους 700.163 1.488.142 1,31% 212,5% 30.04.90.19 Φάρμακα 934.214 1.180.523 1,04% 126,4% Πηγή : ΕΣΥΕ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 5
ΠΗΓΕΣ Λιβυκό Υπουργείο Υγείας General authority for Information & Documentation Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία Τρίπολη, Οκτώβριος 2008 Ε. Δαϊρετζής Σύμβουλος Β ΟΕΥ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 6