έχει τις ιδιότητες του επιθέτου (γένος, αριθμός, πτώση) ΜΕΤΟΧΗ έχει τις ιδιότητες του ρήματος (χρόνοι, φωνή, διάθεση, υποκείμενο, αντικείμενο, προσδιορισμοί) «Μετέχοντας» στην πρόταση με τις ιδιότητες του ρήματος έχει ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ και ίσως Αντικείμενο και Προσδιορισμούς, όπως και το ρήμα Ας θυμηθούμε το σχηματισμό και την κλίση της - 1 - Σοφία Χαντζή
ὁ λύων ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ἡ. τό. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Σ ὁ. τό. ἡ λύσουσα ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ὁ. ἡ. τό λῦσαν. ὁ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ἡ. τό. - 2 - Σοφία Χαντζή
ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ὁ. τό. ἡ λυσομένη ὁ λυόμενος ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ἡ. τό. ΑΟΡΙΣΤΟΣ ὁ. τό λυσάμενον ἡ.. ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ὁ ἡ. τό - 3 - Σοφία Χαντζή
Η μετοχή συμφωνεί πάντα με Σπαρτιᾶται στρατευόμενοι ἒθυον τοῖς θεοῖς το ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ της κατά γένος, αριθμό και πτώση. Ποιοι ; Ποιοι ; Οἱ Ἒλληνες ἒμαθον Κῦρον τεθνηκότα Ποιον ; Ποιος ; Ἀκούσασι τοῖς στρατηγοῖς ταῦτα ἒδοξε συναγαγεῖν τό στράτευμα Ποιοι ; Σε ποιους ; Όταν η μετοχή έχει ως υποκείμενό της το υποκείμενο, το αντικείμενο ή μια δοτική προσωπική του ρήματος, χαρακτηρίζεται ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ - 4 - Σοφία Χαντζή
Κῦρος ἀνέβη ἐπὶ τὰ ὅρη οὐδενὸς κωλύοντος Θεοῦ θέλοντος ταῦτα ποιήσομεν (ἡμεῖς) Ποιος ; Ποιος ; Ποιος ; Τι ; Ποιοι ; Όταν το υποκείμενο της μετοχής είναι λέξη που δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση και λειτουργεί αποκλειστικά ως Υποκείμενο της μετοχής, χαρακτηρίζεται ΑΠΟΛΥΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ( ουδέτερο απροσώπου ρήματος ή έκφρασης π.χ. προσῆκον, δυνατὸν ὄν - 5 - Σοφία Χαντζή
Ας υπογραμμίσουμε τις μετοχές στις παρακάτω προτάσεις, ας επισημάνουμε το Υποκείμενό τους και ας τις χαρακτηρίσουμε ως Συνημμένες ή Απόλυτες 1. Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο πορευσόμενοι εἰς Κόρινθον. 2. Ἀριστείδης δίκαιος ὢν ἐτιμᾶτο ὑπὸ τοῦ πλήθους. 3. Δρυός πεσούσης πᾶς ἀνήρ ξυλεύεται. 4. Κατηγοροῦσί τινες ἡμῶν ὡς οὐκ ὀρθῶς βουλευομένων. 5. Οὗτος ἐπιβουλεύων ἡμῖν φαίνεται. Οἱ δικασταὶ ἤκουσαν τῶν μαρτύρων λεγόντων Ἦλθεν οὗτος κλέψων τὰ ἐρίφια. Οὐκ αἰσχύνεται ταῦτα λέγων! Ἀποδείξω τοῦτον μάρτυρας ψευδεῖς παρεχόμενον. - 6 - Σοφία Χαντζή
ΕΙΔΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΖΕΤΑΙ ΑΡΝΗΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΣΥΝΤ/κός ΡΟΛΟΣ ΥΠ/νο της 1.ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ 2.ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ο οποίος, η οποία, το οποίο / που να / ότι / πως / που οὐ οὐ, μή έχει άρθρο δεν έχει άρθρο εξαρτάται από συγκεκριμένα ρήματα **(σελ.9) Υποκείμενο Αντικείμενο Κατηγορούμενο Ονοματικός πρ. Δοτική προσωπική κατηγορούμενο κατηγορηματικός προσδιορισμός το άρθρο της Συνημμένη 3.ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ*** (σελ. 9) δεν έχει άρθρο Επιρρηματικός προσδιορισμός α/ Τροπική με νεοελληνική μετοχή οὐ συναντάται (σνθ) σε ενεστώτα β/ Υποθετική δε συναντάται σε μέλλοντα αν μή βρίσκεται κοντά σε δυνητική έγκλιση ή οριστική μέλλοντα γ/ Χρονική όταν / αφού οὐ, μή δε συναντάται σε μέλλοντα συναντάται (σνθ) σε αόριστο ἂρτι, ἃμα, εὐθύς, ἢδη... δ/ Αιτιολογική επειδή / αφού οὐ σπν σε μέλλοντα ἃτε- οἷον,οἷα(δή)- ὡς- ὡσπερ... τρόπου υπόθεσης χρόνου αιτίας Συνημμένη ή Απόλυτη ε/ Εναντιωματική αν και / ακόμη κι αν οὐ, μή και-καίτοι-καίπερ-και ταῦτα εναντίωσης στ/ Τελική για να μή συναντάται σε μέλλοντα ὡς σκοπού Συνημμένη - 7 - Σοφία Χαντζή
Step 1 Έχει άρθρο? Αν ναι.. Είναι με υποκείμενο ανακαλύπτουμε το είδος της μετοχής Αν όχι.. Step 2 Είναι ΑΠΟΛΥΤΗ? Είναι ή Αν ναι.. Αν όχι.. Είναι ή ή. Είναι σίγουρα, εκτός Step 3 Τι ενδείξεις έχω? Ας δω και την άρνηση Συνοδεύεται από «ενισχυτικές» εξαρτάται από συγκεκριμένα ρήματα βρίσκεται σε μέλλοντα λέξεις, τύπους? δε βρίσκεται Step 3 σε μέλλοντα Τι ενδείξεις έχω? Βρίσκεται σε Ενεστώτα? μάλλον. Αόριστο? μάλλον. μεταφράζεται με να ή ότι Σιγά το παιχνίδι!! Εγώ θα κοιτάω το νόημα! - 8 - Σοφία Χαντζή
Ορισμένες ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ουσιαστικοποιήθηκαν (= χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά). Ας τις αντιστοιχίσουμε με τις σημασίες τους. Α Β 1.οἱ προσήκοντες 2.οἱ ἔχοντες α. οι γονείς β. η περιουσία, οι οργανισμοί Κάποιες τις ξέρω, κάποιες τις «μυρίζομαι» 3.ὁ διώκων γ. οι νεκροί 4.ὁ φεύγων δ. η επόμενη ημέρα 5.οἱ λέγοντες 6.τά ὄντα ε. ο νικητής στ. ο κατηγορούμενος 7.ἡ ἐπιοῦσα ζ. ο αρχηγός 8.οἱ θανόντες η. οι ρήτορες, οι πολιτικοί 9.οἱ τεκόντες θ. οι καταδικαστικές αποφάσεις 10.τά ἐψηφισμένα, τά ἐγνωσμένα ι. ο κατήγορος 11.τά κατεψηφισμένα, τά κατεγνωσμένα ια. το «τώρα» 12.ό νικῶν ιβ. οι πλούσιοι ***Η επιρρηματική μετοχή ισοδυναμεί με δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση 13.ὁ ἂρχων ιγ. οι αποφάσεις 14.το παρόν ιδ. οι συγγενείς **Ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή συνδετικά έναρξης, λήξης καρτερίας, ανοχής κόπου, κορεσμού ευεργεσίας,αδικίας νίκης, ήττας ψυχικού πάθους αίσθησης, μάθησης, μνήμης δείξης, αγγελίας, ελέγχου - 9 - Σοφία Χαντζή
Στις παρακάτω προτάσεις α) ας υπογραμμίσουμε τις κατηγορηματικές μετοχές β) ας επισημάνουμε το ρήμα εξάρτησής τους γ) ας βρούμε το Υποκείμενό τους δ) ας τις αντικαταστήσουμε με απαρέμφατο 1.Οὐκ ἢδεσαν Κῦρον τεθνηκότα. 2.Θεόν οὐ λήξομέν ποτε προστάτην ἒχοντες. 3.Κακῶς ποιεῖς τούς φίλους διαβάλλων. 4.Σωκράτης ἐδείκνυε ἑαυτόν καλόν κἀγαθόν ὂντα. 5.Οἱ Ἀθηναῖοι οὐκ ἠνείχοντο ἀκούοντες τῶν ἀντιλεγόντων. Ψυχραιμία!.. Ας αναγνωρίσουμε το είδος των μετοχών και ας τις χαρακτηρίσουμε ως Συνημμένες ή Απόλυτες 1.Κῦρος συλλέξας στράτευμα ἐπολιόρκει Μίλητον 2.Ἐπορεύοντο εἰς τόν ἀμπελῶνα φονεύσοντες τόν κάπρον. 3.Δίκαια δράσας συμμάχους ἒξεις θεούς. 4.Οἱ Κερκυραῖοι ὡς νενικηκότες τρόπαιον ἒστησαν. 5.Ἦλθεν ἒχων ναῦς ὀλίγας. 6.Οὐκ αἰσχύνομαι μανθάνων καίτοι γέρων ὤν. Ας ενώσουμε τις δύο προτάσεις σε μία, μετατρέποντας την πρώτη σε γενική απόλυτη επιρρηματική μετοχή 1.Οἱ ἂνδρες ἓτοιμοι ἦσαν. Ἡ θυσία ἐγένετο. Επιτέλους, τέλος! 2.Ὁ ῥήτωρ ἀγορεύει. Οἱ πολῖται πείθονται. 3.Τά αὐτά δέ λέγει ὁ Μάρδος. Βασιλεύς ἔφη. 4.Κελεύει ὁ κῆρυξ. Ἐσιώπησαν. - 10 - Σοφία Χαντζή