Συγκριτική μελέτη των δύο επιδημικών κυμάτων γρίπης κατά την περίοδο 2009 Ιανουάριος 2010 (H3N2 vs H1N1v) σύμφωνα με το μοντέλο επείγουσας, εξωνοσοκομειακής ιατρικής των SOS Ιατρών στην Αθήνα. Θεόδωρος Σπυρόπουλος, Σπυρίδων Μπάρμπας, Μανώλης Βουτσαδάκης, Ιωάννης Γαροφαλάκης, Λάμπρος Νικολιδάκης, Γεώργιος Θεοχάρης
Οι επιπτώσεις της μόλυνσης από τον ιό της γρίπης Η γρίπη είναι μια σημαντική κλινική οντότητα με σοβαρές επιπτώσεις στην κοινότητα: Αυξημένο έμμεσο κόστος λόγω αποχής από την εργασία ή το σχολείο. Αυξημένες ιατρικές δαπάνες λόγω υπερβολικών εισαγωγών σε νοσοκομεία, συνταγογράφησης φαρμάκων και ιατρικών επισκέψεων εκτός νοσοκομείου. Υπερβολική νοσηρότητα και σημαντική θνησιμότητα.
Τα δύο επιδημικά κύματα γρίπης το 2009 Κατά τη διάρκεια του έτους 2009 το ενδιαφέρον μας σχετικά με τη γρίπη εντάθηκε εξαιτίας της πανδημίας από τον ιό H1N1v. Στην πλειονότητα των χωρών εκδηλώθηκαν δύο επιδημικά κύματα γρίπης. Μετά την επιδημία της γρίπης H1N1v, είμαστε περισσότερο ευαισθητοποιημένοι στον ιό της γρίπης σχετικά με την επιδημιολογία, τη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα.
Κλινικά χαρακτηριστικά της εποχικής γρίπης Το επικρατές στέλεχος της εποχικής γρίπης το 2009 στην Ελλάδα ήταν τύπου Α (H3N2), ενώ συνυπήρχε ένα μικρό ποσοστό γρίπης τύπου Β. Η εποχική γρίπη εκδηλώθηκε από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2009. Η εποχική γρίπη ήταν μια οξεία και αυτό περιοριζόμενη νόσος. Δε διαθέτουμε αρκετά στοιχεία σχετικά με τη θνησιμότητα που προκάλεσε.
Πανδημική γρίπη τύπου Α (H1N1v) το 2009 Επιδημιολογία της λοίμωξης Η γρίπη H1N1v αποτέλεσε ένα σημαντικό λόγο ανησυχίας σε κάθε χώρα του κόσμου το 2009. Από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αναφέρθηκαν 17.700 θάνατοι λόγω της γρίπης H1N1v. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής από το CDC αναφέρθηκαν 59.000.000 ασθενείς, 265.000 εισαγωγές σε νοσοκομείο και 12.000 θάνατοι λόγω της γρίπης Η1Ν1ν. Στην Ελλάδα από το ΚΕΕΛ αναφέρθηκαν 18.830 επιβεβαιωμένες εργαστηριακά περιπτώσεις και 149 θάνατοι λόγω της γρίπης Η1Ν1ν.
Κλινικά χαρακτηριστικά του ιού H1N1v Οι περισσότερες περιπτώσεις μόλυνσης από τον ιό H1N1v το 2009 υπήρξαν οξείες και αυτό περιοριζόμενες. Η υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης του ιού αφορούσε παιδιά και νέους ενήλικες. Η χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης του ιού αφορούσε ανθρώπους μεγαλύτερους των 60 ετών.
Εξωνοσοκομειακή αντιμετώπιση της γρίπης H1N1v ΗγρίπηH1N1 είναι μια οξεία και αυτό περιοριζόμενη νόσος, η οποία σπάνια χρήζει εισαγωγής σε νοσοκομείο. Το υψηλό ποσοστό μετάδοσης του ιού H1N1 σε συνδυασμό με το συνωστισμό στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών καταδεικνύει πως η εξωνοσοκομειακή αντιμετώπιση της γρίπης είναι εύλογη και πιθανόν οικονομικά συμφέρουσα. Οι επισκέψεις κατ οίκον παραμένουν σε Ευρώπη και Ελλάδα μια πολύτιμη τακτική που την αποδέχονται τόσο οι ασθενείς όσο και οι ιατροί. Σε μεγάλες Ευρωπαϊκές πόλεις λειτουργούν οργανωμένα ιατρικά συστήματα που παρέχουν υπηρεσίες αποστολής ιατρού στο σπίτι για επείγοντα περιστατικά σε 24ωρη βάση.
Οι SOS Ιατροί στην Αθήνα, Ελλάδα Οι SOS Ιατροί είναι ένας οργανωμένος φορέας παροχής επισκέψεων κατ οίκον στην περιοχή της Αθήνας, ο οποίος λειτουργεί από το 1993 και πραγματοποιεί περίπου 40.000 κατ οίκον επισκέψεις το χρόνο. Περίπου το 75% των περιστατικών μπορούν να χαρακτηριστούν ως επείγοντα ιατρικά περιστατικά.
Το πρότυπο των SOS Ιατρών Τηλεφωνικό κέντρο με ιατρό συντονιστή όλο το 24ωρο,365ημέρες το χρόνο. Ειδικευμένοι ιατροί πραγματοποιούν επισκέψεις κατ οίκον με κατάλληλα εξοπλισμένα οχήματα. Εκτελούνται αιματολογικές εξετάσεις, ακτινογραφίες, υπέρηχοι και άλλες διαγνωστικές εξετάσεις αμέσως στο σπίτι του ασθενούς. Χρησιμοποιούνται γρήγορα διαγνωστικά test στο σπίτι του ασθενούς: (POC:Point of Care). Παρέχονται υπηρεσίες κατ οίκον νοσηλείας. Υπάρχει κλινική αναφοράς για τους ασθενείς που χρειάζονται νοσηλεία σε νοσοκομείο.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Λοιμώξεις Αναπνευστικού, συμπεριλαμβανομένης και της γρίπης, για την περίοδο 1997 2010 σύμφωνα με το αρχείο των SOS Ιατρών ΓΡΙΠΗ ΙΩΣΗ ΟΞΕΙΑ ΒΡΟΓΧΙΤΙΣ ΠΑΙΔ ΙΩΣΗ ΑΝΑΠ/ΤΙΚΟΥ ΙΟΓΕΝΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΝΑΠ/ΤΙΚΟΥ ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΝΩΤ. ΑΝΑΠ/ΤΙΚΟΥ ΠΑΙΔ. ΓΡΙΠΗ ΠΑΙΔ ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΝΩΤ. ΑΝΑΠ/ΤΙΚΟΥ 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Ιαν 97 Ιαν 98 Ιαν 99 Ιαν 00 Ιαν 01 Ιαν 02 Ιαν 03 Ιαν 04 Ιαν 05 Ιαν 06 Ιαν 07 Ιαν 08 Ιαν 09 Ιαν 10
Λοιμώξεις του Αναπνευστικού (δραστηριότητα της γρίπης) για την περίοδο 12/2008 2/2010 βάσει των επισκέψεων κατ οίκον που πραγματοποίησαν οι SOS Ιατροί. 842 938 701 698 533 457 339 319 314 346 362 185 118 138 224
Σύνολο επισκέψεων κατ οίκον κατά τη διάρκεια της εποχικής και πανδημικής γρίπης το 2009 25.000 20.000 15.000 18.962 21.415 Σύνολο επισκέψεων κατ' οίκον 10.000 Πλήθος ασθενών με λοίμωξη αναπνευστικού 5.000 2.698 14% 3.116 15% 0 Ιανουάριος Μάιος 2009 Ιούνιος 2009 Ιανουάριος 2010
Χρήση γρήγορων τεστ γρίπης κατά τη διάρκεια της εποχικής και πανδημικής γρίπης το 2009 3.500 3.000 2.500 Πλήθος ασθενών με λοίμωξη αναπνευστικού 2.000 1.500 1.000 500 0 2.698 202 7% 3.116 1.077 35% Ιανουάριος Μάιος 2009 Ιούνιος 2009 Ιανουάριος 2010 Πλήθος ασθενών που εξετάστηκαν με γρήγορο τεστ γρίπης
Ποσοστό θετικών γρήγορων τεστ γρίπης κατά τη διάρκεια της εποχικής και πανδημικής γρίπης το 2009 1200 1000 Πλήθος ασθενών που εξετάστηκαν με γρήγορο τεστ γρίπης 800 1.077 600 400 200 0 202 96 48% 284 26% Ιανουάριος Μάιος 2009 Ιούνιος 2009 Ιανουάριος 2010 Πλήθος ασθενών που διεγνώσθηκαν θετικοί στη γρίπη Η1Ν1
Οι νεώτεροι σε ηλικία ενήλικες προσβλήθηκαν περισσότερο από την πανδημική από ότι από την εποχική γρίπη 1600 1400 1200 1000 1421 800 1043 Ιανουάριος Μάιος 2009 Ιούνιος 2009 Ιανουάριος 2010 600 400 782 633 699 561 200 323 352 0 0 14 15 40 41 65 άνω των 65 ετών
Περισσότεροι άντρες από ότι γυναίκες προσβλήθηκαν από την πανδημική γρίπη 1800 1600 1400 1200 1576 1482 1634 1000 800 1122 Άρρεν Θήλυ 600 400 200 0 Ιανουάριος Μάιος 2009 Ιούνιος 2009 Ιανουάριος 2010
Πλήθος ασθενών με λοίμωξη αναπνευστικού που εισήχθησαν σε νοσοκομείο 3500 3000 2500 2000 2698 3116 Πλήθος ασθενών με λοίμωξη αναπνευστικού 1500 1000 Πλήθος εισαγωγών σε νοσοκομείο 500 0 27 1% 32 1% Ιανουάριος Μάιος 2009 Ιούνιος 2009 Ιανουάριος 2010
Πλήθος ασθενών θετικών σε γρίπη Η1Ν1 που εισήχθησαν σε νοσοκομείο 300 250 200 150 284 Πλήθος ασθενών που διεγνώσθηκαν θετικοί στη γρίπη Η1Ν1 100 50 0 96 1 1% 10 4% Ιανουάριος Μάιος 2009 Ιούνιος 2009 Ιανουάριος 2010 Πλήθος εισαγωγών σε νοσοκομείο
Πλήθος ασθενών θετικών σε γρίπη Η1Ν1 στους οποίους χορηγήθηκε oseltamivir 300 250 284 200 150 Πλήθος ασθενών που διεγνώσθηκαν θετικοί στη γρίπη Η1Ν1 Πλήθος ασθενών που έλαβαν αγωγή oseltamivir 100 142 50% 50 96 74 77% 0 Ιανουάριος Μάιος 2009 Ιούνιος 2009 Ιανουάριος 2010
Συζήτηση Τόσο η εποχική όσο και η πανδημική γρίπη υπήρξαν οξείες αλλά αυτό περιοριζόμενες νόσοι και μόνο ένα μικρό ποσοστό ασθενών χρειάστηκαν εισαγωγή σε νοσοκομείο μετά την κα οίκον επίσκεψη. Κάθε χρόνο πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα για το επόμενο, επιδημικό κύμα γρίπης, λόγω της αυξημένης ζήτησης επισκέψεων κατ οίκον αυτή την περίοδο. Η χρήση των γρήγορων τεστ γρίπης αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας της γρίπης ένεκα της ευαισθητοποίησης των ιατρών και των ασθενών.
Συμπεράσματα Τα περισσότερα περιστατικά προσβολής από τον ιό H1N1v αφορούσε ανθρώπους ηλικίας μεταξύ 15 40 ετών. Οι περισσότεροι ασθενείς που προσβάλλονται από γρίπη H1N1v δε χρειάζονται εισαγωγή σε νοσοκομείο. Σύμφωνα με τη μελέτη μας, η εξωνοσοκομειακή αντιμετώπιση του ιού H1N1v φαίνεται να είναι αποτελεσματική. Βοηθάστηναποφυγήάσκοπωνεπισκέψεωνστονοσοκομείο, ενώ ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο νοσοκομειακών μολύνσεων και περιορίζει το συνωστισμό στα Τμήματα Επειγόντων.