2.0 ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

2.0 ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 2.1 ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ...62 2.2 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ...63 2.3 ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ...64 2.4 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...64 2.5 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ...64 2.6 ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ...64 2.7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...66 Yφιστάμενη Κατάσταση 61

2.1 ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ H Eλλάδα και η Ιταλία, συνεργαζόμενες στα πλαίσια του διασυνοριακού προγράμματος INTERREG II, δίνουν ένα δυναμικό παρόν, καταργώντας τα θαλάσσια σύνορα και ενισχύοντας μια περισσότερο δομημένη συνεργασία με ορατά αποτελέσματα. Η χρηματοδότηση του προγράμματος εγκρίθηκε από την Ευρωπαική Επιτροπή στα τέλη του 1997 (απόφαση C (97)3221/20-11-97). Eπιλέξιμοι νομοί στο πλαίσιο του προγράμματος για την μεν Ελλάδα είναι: Οι νομοί Θεσπρωτίας και Πρεβέζης στην Περιφέρεια Ηπείρου, Αιτωλοακαρνανίας και Αχαίας στη Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος και Κέρκυρας, Λευκάδος, Ζακύνθου και Κεφαλληνίας στη Περιφέρεια Ιονίων Νήσων. Για την Ιταλία επιλέξιμοι είναι οι νομοί Bari, Brindisi & Lecce στην Περιφέρεια Απουλίας. Η επιλέξιμη αυτή περιοχή, αριθμεί 3.537.000 κατοίκους και καλύπτει έκταση 23.963 Km2 (9.747,3 Km2 στην πλευρά της Ιταλίας και 14.213 Km2 στην πλευρά της Ελλάδος) και διαχωρίζεται από τη θαλάσσια ζώνη του Ιονίου Πελάγους και της Αδριατικής, με μια μέση απόσταση περίπου 140 μιλίων. Παρά τις σημαντικές εξαιτίας της απόστασης δυσκολίες, οι δύο πλευρές με την στήριξη της Ευρωπαικής Επιτροπής, ξεκίνησαν στα πλαίσια του προγράμματος, μια γόνιμη συνεργασία που αφορούσε: Κοινό προβληματισμό σχετικά με την αναπτυξιακή υστέρηση της περιοχής, που οφείλεται κυρίως στη σχετική της απομόνωση ως προς τα κέντρα των εθνικών οικονομιών, καθώς και στα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της (ορεινός και νησιώτικος χαρακτήρας). Ο προβληματισμός επικεντρώθηκε επίσης στο νέο ρόλο της περιοχής, ως διασυνοριακή ζώνη στο πλαίσιο μιας ενιαίας ολοκληρωμένης αγοράς. Κοινό σχεδιασμό για την άμβλυνση των μειονεκτημάτων της περιοχής, την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της, τη διατήρηση των κοινών Διασυνοριακή Εμπειρία 62

πολιτιστικών και περιβαλλοντικών της πόρων και την ανάδειξη των πολιτιστικών δεσμών που επί αιώνες συνέδεσαν τις δύο αυτές περιοχές Υλοποίηση έργων Παρακολούθηση του προγράμματος μέσω της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι της Ελληνικής και Ιταλικής Διοίκησης και της Ευρωπαικής Επιτροπής Η στρατηγική του προγράμματος εξειδικεύεται στους πιο κάτω άξονες: 2.2 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Έγινε προσπάθεια να μειωθεί η απόσταση, ώστε οι περιοχές να βγουν από τη σχετική απομόνωση με έργα που αφορούν: Στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών, ενισχύθηκαν υποδομές στα λιμάνια της Πάτρας, της Ηγουμενίτσας και του Brindisi, τα οποία αποτελούν βασικούς κόμβους συνδυασμένων μεταφορών. Παρεμβάσεις ήσσονος σημασίας έγιναν στα λιμάνια της Πρέβεζας, Κέρκυρας και του Otrando. Πρέπει να σημειωθεί, ότι τα έργα αυτά ήταν συμπληρωματικά σε υποδομές που ενισχύθηκαν με πόρους του ΚΠΣ. Στον τομέα των επικοινωνιών προωθήθηκε, η παρακολούθηση της θαλάσσιας κυκλοφορίας με προηγμένα μέσα, η τηλεπικοινωνιακή διασύνδεση με οπτικές ίνες της Κέρκυρας με το Otrando, καθώς και η σε συνεργασία ανάπτυξη προηγμένων τηλεματικών εφαρμογών. Επίσης, ενισχύθηκαν παρεμβάσεις για βελτίωση των μέσων παρακολούθησης, ώστε να μειωθεί το λαθρεμπόριο και η λαθρομετανάστευση. Διασυνοριακή Εμπειρία 63

2.3 ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Στις επιλέξιμες περιοχές, εδρεύουν μικρής και μεσαίας κλίμακας επιχειρήσεις. Γι αυτές, υλοποιήθηκαν αφενός δράσεις ενίσχυσης της εξωστρέφειας τους με συμμετοχή σε εκθέσεις, αφετέρου δε δράσεις ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ τους με ειδική ενημέρωση, σχετικά με τις υφιστάμενες μονάδες και τις δραστηριότητες τους, καθώς επίσης για τις συνθήκες των τοπικών αλλά και διεθνών αγορών. 2.4 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στον κοινό περιβαλλοντικό πόρο, την ενιαία θάλασσα ανάμεσα στις δύο πλευρές, για την περιβαλλοντική προστασία της οποίας, απαιτείται η λήψη μέτρων από κοινού. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκαν έρευνες με τη συνεργασία των δύο πλευρών, για την παρακολούθηση της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Παράλληλα, υλοποιήθηκαν έργα υποδομών για μείωση των ρύπων, που απειλούν με υποβάθμιση το σημαντικό αυτό οικοσύστημα. 2.5 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Σειρά από σημαντικά μνημεία αποκαλύπτει τις αλληλεπιδράσεις σε ιστορικό και πολιτιστικό επίπεδο ανάμεσα στις δύο πλευρές. Τις κοινές αυτές ρίζες και μνήμες αναδεικνύουν οι παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν στα μνημεία και που συμβάλουν παράλληλα στην τόνωση του τουριστικού ενδιαφέροντος. 2.6 ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Στον τομέα της κατάρτισης, το ενδιαφέρον εστιάσθηκε στην καλλιέργεια μιας συναντίληψης για το χώρο του προγράμματος. Με την υποστήριξη κυρίως των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, υλοποιήθηκαν ενέργειες που συμπεριλαμβάνουν ανάμεσα σε άλλα: Κατάρτιση στη διασυνοριακή συνεργασία και ειδικότερα σε θέματα σχεδιασμού, διαχείρισης και υλοποίησης κοινών προγραμμάτων, κατάρτιση Διασυνοριακή Εμπειρία 64

για την καταγραφή της γλώσσας Grecia Salentina, καθώς επίσης προγράμματα παροχής υποτροφιών προς νέους, κυρίως φοιτητές, με στόχο την επιστημονική συνεργασία, την διερεύνηση της επιστημονικής κατάρτισης σε πολλούς τομείς, την εκμάθηση της ιταλικής γλώσσας και την διαπολιτισμική ανάπτυξη και σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Για την επίτευξη των παραπάνω προτεραιότητων, ενεργοποιήθηκε πλήθος φορέων από τις επιλέξιμες περιοχές, όπως δημόσιες υπηρεσίες, πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, μη κερδοσκοπικοί φορείς, επιμελητήρια, επιχειρήσεις και νέοι, κυρίως φοιτητές. Τα έργα τα οποία εντάχθηκαν αφορούσαν υποδομές καθώς και ενέργειες ήπια μορφής (soft measures). Οι άξονες προτεραιότητας, που περιελάμβαναν έργα υποδομών, απορρόφησαν, λόγω της μορφής των έργων αυτών, το μεγαλύτερο τμήμα της χρηματοδότησης, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει, ότι και μέτρα με μικρή οικονομική βαρύτητα, δεν είχαν μια ουσιαστική συμβολή στη δημιουργία κοινής κουλτούρας και στην προσέγγιση των λαών των δύο περιοχών. Ο βαθμός συνεργασίας ποικίλει ακολουθώντας τις μορφές των χρηματοδοτούμενων ενεργειών. Έτσι, για έργα υποδομών το επίπεδο συνεργασίας είναι πιο χαμηλά και αφορά κυρίως το στάδιο σχεδιασμού, ενώ διευρύνεται όσο οι ενέργειες γίνονται περισσότερο άυλες. Η ανάπτυξη ενεργειών με διευρυμένο επίπεδο συνεργασίας απαιτεί σημαντικό χρόνο προετοιμασίας, για την ωρίμανση των έργων, την αναζήτηση και συμφωνία των εταίρων, ενώ παράλληλα προϋποθέτει την ύπαρξη κατάλληλα εναρμονισμένου θεσμικού πλαισίου και δομών διαχείρισης που να επιτρέπουν την ένταξη και υλοποίησή τους. Παρά τις αδυναμίες του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου των χρονικών περιορισμών του προγράμματος και της έλλειψης σχετικής εμπειρίας, έγιναν σημαντικά βήματα Διασυνοριακή Εμπειρία 65

για την ανάπτυξη ενεργειών προηγούμενης συνεργασίας. Τα προβλήματα αυτά έχουν ξεπεραστεί σε σημαντικό βαθμό στα πλαίσια του νέου INTERREG III με την αλλαγή του κανονιστικού πλαισίου(ανακοίνωση Ε (2000) 1101/28.4.2000) όπου προβλέπεται κοινή διαχειριστική αρχή και κοινή αρχή πληρωμής. Οι αλλαγές αυτές συνδυαζόμενες με την εμπειρία, που από κοινού αποκτήθηκε σε επίπεδο προγραμματικών φορέων αλλά κυρίως φορέων υλοποίησης, θεωρούμε ότι αποτελούν μια στερεή βάση, για να αντιμετωπίσουμε με αισιοδοξία τις προοπτικές της νέας περιόδου 2000-2006. 2.7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το Πρόγραμμα INTERREG II Ιταλία -Ελλάδα, παρά τις αλλεπάλληλες σημαντικές καθυστερήσεις που παρατηρήθηκαν κατά την υλοποίησή του, κατέγραψε πολλαπλές θετικές εμπειρίες σε επίπεδο συνεργασίας, ανάπτυξης και ενίσχυσης των τοπικών ΜΜΕ, καθώς και ανταλλαγή διοικητικών εμπειριών. Το Πρόγραμμα INTERREG II 1994/1999 απετέλεσε ένα σημαντικό εργαλείο αμοιβαίας γνωριμίας: οι Περιφέρειeς, τα Πανεπιστήμια, οι διοικητικές υπηρεσίες, τα Ερευνητικά Ιδρύματα και όλοι οι πολίτες των δύο χωρών που ενεπλάκησαν στο Πρόγραμμα, είχαν την ευκαιρία να γνωρισθούν και να κατανοήσουν τις θετικές επιδράσεις που επιφέρουν τα διασυνοριακά προγράμματα στις σχέσεις των δύο χωρών. Εν τούτοις, οι μορφές συνέργειας και αμοιβαιότητας για τις δύο χώρες χρειάζονται μία πιο ολοκληρωμένη προσπάθεια για την υλοποίηση της εταιρικής σχέσης και των στόχων. Η περιφέρεια της Απουλίας και η Ελληνική Κυβέρνηση θεμελίωσαν μία θετική συνεργασία η οποία θα ενισχυθεί από κατάλληλα μέτρα συνεργασίας. Για παράδειγμα, μεικτές διοικητικές μονάδες, κοινά συστήματα διαχείρισης και καθοδήγησης, μεικτή επίβλεψη αξιολόγησης και κοινές στρατηγικές. Διασυνοριακή Εμπειρία 66