ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ Ενότητα 4: Οικονομικές Διακυμάνσεις. Καθηγητής Μαυρίδης Δημήτριος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Στοιχεία οικονομικής ιστορίας της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου. Τα κυριότερα στάδια στην εξέλιξή της από το τέλος του μεσαίωνα έως σήμερα. H σημασία της μελέτης της ιστορίας της οικονομικής σκέψης. 4
Περιεχόμενα ενότητας Οικονομικές Διακυμάνσεις, Πληθωρισμός Και Ανεργία. Οικονομικές Διακυμάνσεις. Η φάση της ανόδου. 5
Οικονομικές Διακυμάνσεις, Πληθωρισμός Και Ανεργία (1 από 2) Κατά τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου, οι τιμές των αγαθών μεταβάλλονται διαρκώς. Οι διακυμάνσεις των τιμών προκαλούν πότε «πλημμυρίδα» των μέσων παραγωγής και της εργασίας και πότε «άμπωτη». Χαρακτηριστικά ο Fernard Braudel αναφέρει ότι: «Διαπιστώνεται μέσα στο χρόνο η ύπαρξη κύκλων ανύψωσης και πτώσης των τιμών, κύκλων διαδοχικής ευημερίας και κατάπτωσης υπερπαραγωγής και υποπαραγωγής φάσεων ανάπτυξης (φάση Α) και υποχώρησης (φάση Β). 6
Οικονομικές Διακυμάνσεις, Πληθωρισμός Και Ανεργία (2 από 2) Έτσι, ο ιστορικός χρόνος παρουσιάζεται ως ασυνεχής, ανομοιογενής και μπορεί να συγκριθεί με μια τεθλασμένη ή ένα δρόμο που πότε ανηφορίζει και πότε κατηφορίζει». Ο πληθωρισμός και η ανεργία είναι τα δύο κυρίαρχα προβλήματα της σύγχρονης οικονομικής συγκυρίας. 7
Οικονομικές Διακυμάνσεις (1 από 3) Όταν δημιουργείται διαφορά ανάμεσα στη συνολική ζήτηση και τη συνολική προσφορά της οικονομίας. Τότε δημιουργούνται οικονομικές διακυμάνσεις ή οικονομικοί κύκλοι. Κάθε οικονομικός κύκλος χαρακτηρίζεται από δύο βασικές φάσεις: Μια φάση ανόδου της οικονομικής δραστηριότητας. Μια φάση καθόδου της οικονομικής δραστηριότητας. Μεταξύ των δύο φάσεων παρεμβάλλεται: Η φάση της κρίσης. Η φάση της ύφεσης. 8
Οικονομικές Διακυμάνσεις (2 από 3) Γενικά, ο όρος οικονομική συγκυρία ή οικονομικός κύκλος αφορά μια περίοδο ετών, η οποία χαρακτηρίζεται από δύο κύριες φάσεις: i) τη φάση της ανόδου της οικονομικής δραστηριότητας, η οποία συνοδεύεται από υπερπαραγωγή και αύξηση της αγοραστικής δύναμης Εικόνα 1: Διάγραμμα Οικονομικές Διακυμάνσεις Πηγή: Διδάσκων (2015). 9
Οικονομικές Διακυμάνσεις (3 από 3) ii) Τη φάση της καθόδου της οικονομικής δραστηριότητας. Η οποία συνοδεύεται από υποπαραγωγή και πτώση της αγοραστικής δύναμης. Εικόνα 2: Διάγραμμα Οικονομικές Διακυμάνσεις Πηγή: Διδάσκων (2015). 10
Η φάση της ανόδου (1 από 5) Κατά την ανοδική πορεία του οικονομικού κύκλου η συνολική ζήτηση υπερβαίνει τη συνολική προσφορά. Οι επιχειρήσεις δέχονται πιέσεις από την αγορά να αυξήσουν την παραγωγή τους. Ως συνέπεια : Προγραμματίζουν νέες επενδύσεις. Αγοράζουν κεφαλαιουχικό εξοπλισμό. Προσλαμβάνουν εργατικό δυναμικό. Ανταποκρίνονται στην αυξημένη ζήτηση. 11
Η φάση της ανόδου (2 από 5) Επικρατεί μια γενική αισιοδοξία λόγω της αύξησης : Του εθνικού προϊόντος. Της απασχόλησης. Των πωλήσεων. Της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών. Ως αποτέλεσμα η ζήτηση καταναλωτικών αγαθών ακολουθεί ανοδική πορεία καθοδηγώντας τις επιχειρήσεις σε πραγματοποίηση νέων επενδύσεων. 12
Η φάση της ανόδου (3 από 5) Η αύξηση όμως των καταναλωτικών αγαθών οδηγεί: Μέσω της διαδικασίας του επιταχυντή. Σε μια πολύ μεγαλύτερη αύξηση των κεφαλαιουχικών αγαθών. Σε μια νέα αύξηση της ενεργού ζητήσεως. Μέσω της διαδικασίας του πολλαπλασιαστή. 13
Η φάση της ανόδου (4 από 5) Επικρατεί μια γενική αισιοδοξία στα άτομα της οικονομίας: Η οποία πηγάζει από την αύξηση του εθνικού προϊόντος, της απασχόλησης, των πωλήσεων και της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών. Ως αποτέλεσμα η ζήτηση καταναλωτικών αγαθών ακολουθεί ανοδική πορεία καθοδηγώντας τις επιχειρήσεις σε πραγματοποίηση νέων επενδύσεων. Η αύξηση όμως των καταναλωτικών αγαθών οδηγεί μέσω της διαδικασίας του επιταχυντή σε μια πολύ μεγαλύτερη αύξηση των κεφαλαιουχικών αγαθών και σε μια νέα αύξηση της ενεργού ζητήσεως (μέσω της διαδικασίας του πολλαπλασιαστή). 14
Η φάση της ανόδου (5 από 5) Αυτή όμως η πολλαπλασιαστική - επιταχυντική διαδικασία έχει συγκεκριμένα όρια που διαμορφώνονται πάντα σε σχέση με την αγοραστική δύναμη του μισθωτού. Η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων είναι η κινητήριος δύναμη της οικονομίας. Ειδικότερα, για όσο διάστημα η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων υπερβαίνει την αύξηση της παραγωγής υπάρχει το κίνητρο για επενδύσεις και ανάπτυξη. Όταν όμως η αύξηση της παραγωγής προσπεράσει την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων, τότε δίνεται το έναυσμα για την οικονομική κρίση. 15
Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Μαυρίδης Δημήτριος. «ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 16
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 17
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 18
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες. Βιβλιογραφικές Πηγές. Βιβλίο [11718]: Οι φιλόσοφοι του οικονομικού κόσμου, Heilbroner Robert L. Βιβλίο [31530]: Η ιστορία της οικονομικής σκέψης - Ενιαίο, Screpanti Ernesto, Zamagni Stefano. 19