Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 12 Δεκεμβρίου 2016 (OR. en) 15412/16 ENFOPOL 484 ENV 791 ENFOCUSTOM 235 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 8 Δεκεμβρίου 2016 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 15184/16 Θέμα: Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού εγκλήματος Συμπεράσματα του Συμβουλίου (8 Δεκεμβρίου 2016) Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες στο Παράρτημα τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, τα οποία εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο κατά την 3508η σύνοδό του στις 8 Δεκεμβρίου 2016. 15412/16 ΔΙ/ακι 1 DGD 1C EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ότι το περιβαλλοντικό έγκλημα έχει αναχθεί σε μία από τις πλέον κερδοφόρες δραστηριότητες του οργανωμένου εγκλήματος παγκοσμίως, ότι έχει σημαντικό αντίκτυπο όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στην κοινωνία και την οικονομία γενικότερα, και ότι έχει αναγνωριστεί ως αναδυόμενη απειλή στην Αξιολόγηση Απειλής όσον αφορά το Σοβαρό και Οργανωμένο Έγκλημα (SOCTA) 2014-2017 ΒΑΣΙΖΟΜΕΝΟ στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών 1, του Ιουνίου του 2016 ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΟΝΤΑΣ ότι για την αποτελεσματική καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος απαιτείται ολοκληρωμένη και πολυτομεακή προσέγγιση σε όλα τα επίπεδα, καθώς και χρήση όλων των σχετικών ενωσιακών, διεθνών και εθνικών πολιτικών και μέσων, με τη συμμετοχή των αρχών επιβολής του νόμου, των τελωνειακών αρχών και των αρχών φύλαξης των συνόρων καθώς και των περιβαλλοντικών και διοικητικών αρχών, αξιοποιώντας υφιστάμενες πρωτοβουλίες και προσπάθειες κρατών μελών και διεθνών οργανισμών, με παράλληλο σεβασμό στις αρμοδιότητες της ΕΕ και των κρατών μελών ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΟΝΤΑΣ ότι το περιβαλλοντικό έγκλημα καλύπτει ευρύ φάσμα αδικημάτων τα οποία ενέχουν πρόθεση πρόκλησης ζημίας κατά του περιβάλλοντος, όπως αναφέρεται στην Αξιολόγηση Απειλής για το περιβαλλοντικό έγκλημα στην ΕΕ, της Ευρωπόλ 2 ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΟΝΤΑΣ ότι τα περιβαλλοντικά εγκλήματα συχνά συνδέονται στενά με διάφορα αδικήματα απάτης και περιλαμβάνουν χρήση πλαστών εγγράφων και πιστοποιητικών 1 2 Έγγρ. 10512/16. Έγγρ. 15915/13. 15412/16 ΔΙ/ακι 2
ΤΟΝΙΖΟΝΤΑΣ την ανάγκη ενίσχυσης του διαλόγου και της συνεργασίας με τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς, καθώς και συμπερίληψης, κατά το δέον, κάθε σχετικού μη κρατικού παράγοντα, περιλαμβανομένων μη κυβερνητικών οργανώσεων και ιδιωτικών φορέων ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ τις διαφορές στην εθνική νομοθεσία των κρατών μελών ως προς τις ποινικές διαδικασίες, κυρίως τους διαφορετικούς διαχωρισμούς μεταξύ διοικητικών αδικημάτων και εγκλημάτων, τα διαφορετικά όρια των ποινών και τις διαφορετικές νομικές προϋποθέσεις για τη χρήση ειδικών μέσων έρευνας ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ότι για την αποτελεσματική καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος απαιτείται έμπρακτη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου, καθώς και μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου, των περιβαλλοντικών και των διοικητικών αρχών των κρατών μελών ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ για το ψήφισμα 69/314 της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας και το ψήφισμα 1/3 της Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον σχετικά με το παράνομο εμπόριο άγριας χλωρίδας και πανίδας ΕΠΙΚΡΟΤΩΝΤΑΣ το έργο που επιτελείται στον τομέα της καταπολέμησης του περιβαλλοντικού εγκλήματος από διάφορα διεθνή, ευρωπαϊκά και περιφερειακά δίκτυα, όπως το άτυπο δίκτυο για την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος (EnviCrimeNet), το ευρωπαϊκό δίκτυο για την εφαρμογή και την επιβολή του δικαίου του περιβάλλοντος (IMPEL), το ευρωπαϊκό δίκτυο για τη διασυνοριακή συνεργασία των αρχών επιβολής του νόμου στον τομέα των πλωτών μεταφορών (AQUAPOL), το άτυπο ευρωπαϊκό δίκτυο Εισαγγελέων για το Περιβάλλον (ENPE), το Φόρουμ Δικαστών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον (EUFJE) και το Κέντρο Επιβολής του Νόμου Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SELEC, καθώς και το διεθνές εργαλείο επικοινωνίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Τελωνείων, το οποίο χρησιμοποιείται στην καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος στα σύνορα (ENVIRONET) ΕΧΟΝΤΑΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗ ότι το περιβαλλοντικό έγκλημα έχει μια σημαντική εξωτερική διάσταση που καθιστά επιτακτικές τη στενή συνεργασία με γειτονικές και τρίτες χώρες και την πολυτομεακή διάδραση μεταξύ όλων των σχετικών αρχών στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης 15412/16 ΔΙ/ακι 3
ΚΑΛΕΙ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ: 1. Να παράσχουν επαρκείς δυνατότητες στις αρχές επιβολής του νόμου και σε άλλες σχετικές αρχές, προκειμένου να εντοπίζουν και να διερευνούν αδικήματα κατά του περιβάλλοντος εγκαίρως και να φέρνουν τους δράστες ενώπιον της δικαιοσύνης, καθώς και να εξετάσουν την ενδεχόμενη προστιθέμενη αξία από τη σύσταση ειδικευμένων αστυνομικών μονάδων και από την επέκταση της εμπειρογνωμοσύνης των εγκληματολογικών και άλλων επιστημονικών μονάδων ώστε να καλύπτονται η διερεύνηση και η εξέταση περιβαλλοντικών εγκλημάτων. Η ειδίκευση των εισαγγελέων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, καθώς και των δικαστών, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και πρακτική, θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί 2. Να συντονίσουν τις δραστηριότητες που αφορούν την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος σε εθνικό επίπεδο, επίσης μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου, των τελωνειακών, των περιβαλλοντικών και των διοικητικών αρχών, εντάσσοντας όλους τους σχετικούς φορείς διαφορετικών τομέων, καθορίζοντας με σαφήνεια τους ρόλους τους και εξασφαλίζοντας ένα ασφαλές σύστημα για την έμπρακτη κοινοχρησία πληροφοριών μεταξύ αυτών των φορέων 3. Να εξετάσουν το ενδεχόμενο πραγματοποίησης συνεδριάσεων, σε περιφερειακό επίπεδο, μεταξύ περιβαλλοντικών οργανισμών και ειδικευμένων εισαγγελέων 4. Να υποστηρίξουν τις δραστηριότητες της πλατφόρμας EU-TWIX, να συμπεριλάβουν τους εμπειρογνώμονές της στην ταυτοποίηση άγριων ειδών και να κοινοποιήσουν τις εμπειρίες τους 5. Όπου ενδείκνυται, να αντιμετωπίζουν συστηματικά την οργανωμένη εγκληματική πτυχή των περιβαλλοντικών αδικημάτων, ιδίως στους τομείς της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών και αποβλήτων καθώς και όσον αφορά τα παράνομα χημικά και παρασιτοκτόνα 6. Όπου ενδείκνυται, να συμπεριλάβουν μονάδες δίωξης του ηλεκτρονικού εγκλήματος στην αντιμετώπιση παράνομων δραστηριοτήτων στον τομέα του περιβαλλοντικού εγκλήματος, ιδίως για το λαθρεμπόριο άγριων ειδών και τη διακίνηση παράνομων φυτοφαρμάκων και άλλων επικίνδυνων ουσιών 7. Όπου ενδείκνυται, να καταστήσουν δυνατή τη συμμετοχή οικονομικών ερευνητών σε υποθέσεις περιβαλλοντικού εγκλήματος, τουλάχιστον για τα σοβαρά είδη περιβαλλοντικών εγκλημάτων, με στόχο την καλύτερη κατανόηση της εγκληματικής διάρθρωσης του φαινομένου 15412/16 ΔΙ/ακι 4
8. Να υποστηρίξουν την ανάπτυξη και τη χρήση εγκληματολογικών τεχνικών για την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, ιδίως στον τομέα των άγριων ειδών, και να ανταλλάσσουν τις εμπειρίες από τη χρήση τους με τα άλλα κράτη μέλη 9. Να αναπτύξουν την εμπειρογνωμοσύνη των μονάδων περιβαλλοντικού εγκλήματος στις έρευνες περιουσιακών στοιχείων εντός του πλαισίου του περιβαλλοντικού εγκλήματος, ει δυνατόν με στόχο την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων ώστε να διασφαλίζεται η απόδοση αστικής ευθύνης για τα περιβαλλοντικά εγκλήματα 10. Να υποστηρίξουν την ανάπτυξη διαφόρων εταιρικών σχέσεων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων στον τομέα της περιβαλλοντικής προστασίας και της καταπολέμησης του περιβαλλοντικού εγκλήματος 11. Να αξιοποιήσουν με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο τους υπάρχοντες οργανισμούς και δίκτυα, π.χ. Ιντερπόλ, EnviCrimeNet, IMPEL, AQUAPOL, ENPE, EUFJE, SELEC καθώς και το πρόγραμμα TECUM και την εμπειρογνωμοσύνη τους, και να ενθαρρύνουν τον αποδοτικό συντονισμό μεταξύ αυτών των οργανισμών και δικτύων καθώς και μεταξύ αυτών και άλλων υπαρχουσών πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο 12. Να παρακολουθούν την τρέχουσα απειλή που συνιστά το περιβαλλοντικό έγκλημα καθώς και τη συστηματική του εξέλιξη, μεταξύ άλλων μέσω τακτικής συλλογής και ανταλλαγής συναφών πληροφοριών με όλους τους αρμόδιους εταίρους τόσο σε περιφερειακό επίπεδο όσο και εντός της ΕΕ συνολικά, ιδίως μέσω της Ευρωπόλ 13. Να αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία διεξαγωγής κοινών επιχειρήσεων εστιασμένων σε περιφερειακό επίπεδο με βάση τις συλλεγόμενες πληροφορίες, ή να διοργανώνουν τις εν λόγω επιχειρήσεις, με στόχο την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, με την υποστήριξη της Ευρωπόλ και της Eurojust, να συμμετέχουν στη δημιουργία κοινών ομάδων έρευνας και να διασφαλίζουν ότι μπορούν να διεξαχθούν οικονομικές έρευνες στο πλαίσιο της βασικής έρευνας 14. Να αυξήσουν την έμφαση στην εκπαίδευση και κατάρτιση για τις αρχές επιβολής του νόμου και τον δικαστικό κλάδο όσον αφορά την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό δίκτυο κατάρτισης δικαστικών (ΕΔΚΔ), να υποστηρίξουν τις δραστηριότητες του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κατάρτιση στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (CEPOL) παρέχοντας εξατομικευμένα προγράμματα κατάρτισης, μεταξύ άλλων σχετικά με τις οικονομικές έρευνες, και να διασφαλίσουν τη συμμετοχή εκπροσώπων των κρατών μελών στα εν λόγω προγράμματα κατάρτισης 15. Να εξετάσουν το ενδεχόμενο το πρόσωπο που καταδικάζεται για τη διάπραξη περιβαλλοντικού εγκλήματος να υποχρεώνεται να καλύψει τις δαπάνες της περιβαλλοντικής υπηρεσίας που αποκάλυψε τα πραγματικά περιστατικά βάσει των οποίων ασκήθηκε η δίωξη 15412/16 ΔΙ/ακι 5
16. Να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις διαθέσιμες δυνατότητες χρηματοδότησης για την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης εθνικών προγραμμάτων από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, και να λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του οργανωμένου εγκλήματος η οποία εμπεριέχεται στο φαινόμενο του περιβαλλοντικού εγκλήματος 17. Να ανταλλάσσουν συναφείς εμπειρίες και γνώσεις με την Ευρωπόλ προκειμένου να ενισχύσουν την εμπειρογνωμοσύνη της στον τομέα του περιβαλλοντικού εγκλήματος 18. Να λαμβάνουν την πρωτοβουλία δημιουργίας συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα σύμφωνα με την κείμενη εθνική νομοθεσία με στόχο την ανταλλαγή γνώσεων, εμπειριών, πληροφοριών και ικανοτήτων στον τομέα της καταπολέμησης του περιβαλλοντικού εγκλήματος, κυρίως για τον εντοπισμό δραστηριοτήτων παράνομης εμπορίας άγριων ειδών και παράνομης διάθεσης αποβλήτων, ει δυνατόν, σε συνεργασία με μη κυβερνητικές οργανώσεις ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: 1. Να παρακολουθεί την αποτελεσματικότητα της νομοθεσίας της ΕΕ στον τομέα της αντιμετώπισης του περιβαλλοντικού εγκλήματος 2. Να υποστηρίξει τη συνεργασία μεταξύ των σχετικών εταίρων, δηλαδή των κρατών μελών, των οργανισμών της ΕΕ, ιδίως της Ευρωπόλ και της Eurojust, καθώς και της Ιντερπόλ, μεταξύ άλλων 3. Να υποστηρίξει την ανάπτυξη ορθών πρακτικών που έχουν προσδιοριστεί από τα κράτη μέλη, τους οργανισμούς της ΕΕ και την Ιντερπόλ, και να προωθήσει την ανταλλαγή των ορθών πρακτικών και των διδαγμάτων που αποκομίστηκαν από την εφαρμογή του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τεχνολογιών ή της ανάγκης για τέτοιες τεχνολογίες 4. Να υποστηρίξει τη δημιουργία ικανοτήτων, μεταξύ άλλων και μέσω χρηματοδοτικής στήριξης, των κρατών μελών (τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο) και των οργανισμών της ΕΕ, ιδίως σε σχέση με την επιχειρησιακή συνεργασία για την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΟΛ: 1. Να ενισχύσει την εμπειρογνωμοσύνη της στον τομέα της καταπολέμησης του περιβαλλοντικού εγκλήματος 2. Στο μέτρο του δυνατού και με βάση, ειδικότερα, τις πληροφορίες που λαμβάνει από τα κράτη μέλη, να παρακολουθεί και να αξιολογεί τακτικά το διασυνοριακό περιβαλλοντικό έγκλημα, και να παρέχει πληροφορίες στα κράτη μέλη σχετικά με τις τρέχουσες τάσεις στις εν λόγω παράνομες δραστηριότητες 15412/16 ΔΙ/ακι 6
3. Να υποστηρίξει τη δυναμική ανάπτυξη διασυνοριακής διατομεακής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, με ιδιαίτερη έμφαση στην επίτευξη της ταχείας ανταλλαγής πληροφοριών για διασυνοριακά περιβαλλοντικά εγκλήματα και να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συμμετέχουν στον εντοπισμό και στη διερεύνηση των εγκλημάτων αυτών, για παράδειγμα μέσω της προώθησης κοινών ομάδων έρευνας 4. Κατόπιν αιτήματος των κρατών μελών και με βάση την ανάλυση κινδύνων και τις συλλεχθείσες πληροφορίες, να αναλαμβάνει την προετοιμασία και τον συντονισμό κοινών επιχειρήσεων με στόχο τον εντοπισμό περιβαλλοντικών εγκλημάτων, έχοντας υπόψη τις προτεραιότητες που προσδιορίζονται στην αξιολόγηση για το περιβαλλοντικό έγκλημα 5. Να διευκολύνει τις δραστηριότητες του EnviCrimeNet ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ EUROJUST ΝΑ ενθαρρύνει και, όποτε απαιτείται, να υποστηρίζει τη σύσταση κοινών ομάδων έρευνας καθώς επίσης την κοινοχρησία και ανταλλαγή πληροφοριών στον τομέα της διερεύνησης του περιβαλλοντικού εγκλήματος ΚΑΛΕΙ ΤΗ CEPOL να αυξήσει τον αριθμό των προγραμμάτων κατάρτισης για την επιβολή του νόμου στον τομέα της καταπολέμησης του περιβαλλοντικού εγκλήματος, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης σχετικά με τις οικονομικές έρευνες σε αυτόν τον τομέα Καλεί το ΕΔΚΔ να παράσχει προγράμματα κατάρτισης με στόχο την αύξηση της εμπειρογνωμοσύνης ειδικευμένων εισαγγελέων και δικαστών στον τομέα του περιβαλλοντικού εγκλήματος στα κράτη μέλη, με τη συμμετοχή του EnviCrimeNet όποτε συντρέχει λόγος ΚΑΛΕΙ ΤΟ ENVICRIMENET ΝΑ: 1. Υποστηρίξει την ανταλλαγή πληροφοριών, εμπειρογνωμοσύνης και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών 2. Να διευκολύνει τη συνεργασία των εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών 3. Να προετοιμάζει και συντονίζει τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες κατά του περιβαλλοντικού εγκλήματος ΚΑΛΕΙ ΤΟ IMPEL να αυξήσει τον αριθμό των υλοποιούμενων έργων συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων κατάρτισης για την επιβολή του νόμου στον τομέα της καταπολέμησης του περιβαλλοντικού εγκλήματος, και να επιδιώξει τη συνεργασία με το ENPE, το ΕΔΚΔ και το EnviCrimeNet. 15412/16 ΔΙ/ακι 7