Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, τόσο στη χώρα μας όσο και σε διεθνές επίπεδο, γίνεται

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ Της: Παρασκευής Θεοφίλου* Περίληψη Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, τόσο στη χώρα μας όσο και σε διεθνές επίπεδο, γίνεται όλο και περισσότερο αισθητή μία διαδικασία μεταβολής της κοινωνικής πραγματικότητας, με επίκεντρο την αλλαγή του ρόλου των γυναικών μέσα σε αυτή. Η συγκεκριμένη διαδικασία εκδηλώνεται υπό μορφή δημόσιων συζητήσεων, πιέσεων για αλλαγές, νομοθετικών μεταρρυθμίσεων αλλά και μετασχηματισμού παραδοσιακών κοινωνικών προτύπων και κοινωνικών θεσμών. Στην Ελλάδα, μερικά παραδείγματα των εξελίξεων αυτών αποτελούν η ίδρυση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας (ΓΓΙ), ο εκσυγχρονισμός του Οικογενειακού Δικαίου καθώς και η θέσπιση νόμων που στοχεύουν στην εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών, με σημαντικότερο όλων τον Ν. 1414/1984 για την ισότητα των δύο φύλων στις εργασιακές σχέσεις. Abstract In the last two decades, not only in Greece but also in international level, a procedure of change of the social reality is becoming more and more sensible.the core of this change relates to the social role of women. This specific procedure is expressed with public discussions, pressures for changes, legislative reformations and rearrangement of traditional social patterns and institutions. In Greece, some examples that are connected with these evolutions are the foundation of the General Secretary of Equality, the changes in the family law as well as the decree of laws which have as an aim the effacing of distinctions against women. The most important law (1414/1984) refers to the equality of gender as far as labor relations is concerned. * Η Παρασκευή Α. Θεοφίλου κατέχει οργανική θέση ΠΕ Διοικητικού-Λογιστικού στο Γ.Ν.Ν.Θ.Α. Η ΣΩΤΗΡΙΑ. Είναι απόφοιτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης (διοίκηση υπηρεσιών υγείας). Πτυχιούχος Κοινωνικής Εργασίας ΤΕΙ Αθήνας, Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου & κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών Κοινωνικός Αποκλεισμός, Μειονότητες & Φύλο του τμ. Κοινωνιολογίας.Υπ. Διδάκτωρ Ψυχολογίας της Υγείας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 45

Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια, παρά την πρόοδο που διαφαίνεται ως προς τη θέση των γυναικών, δείκτες σε όλους τους κοινωνικούς και οικονομικούς τομείς δραστηριότητας καταμαρτυρούν την ύπαρξη σοβαρών ανισοτήτων ανάμεσα στα δύο φύλα. Επιπλέον, αποδεικνύουν ότι οι σημαντικές αλλαγές που σημειώθηκαν, κυρίως στον εργασιακό χώρο, δεν ανταποκρίνονται σε μία πλήρη και καθολική αλλαγή της θέσης των γυναικών στην κοινωνία μας. Οι αντιλήψεις για τις δυνατότητες και φιλοδοξίες τους παραμένουν σε μεγάλο βαθμό περιοριστικές ενώ η κοινωνική αντίδραση, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων (π.χ. υψηλή ανεργία), εξακολουθεί να επικεντρώνεται στη διαμάχη μεταξύ του παραδοσιακού ρόλου των γυναικών στην οικογένεια και της επιθυμίας τους (και ανάγκης) να εργαστούν. Στο πλαίσιο μάλιστα αυτού του οικογενειακού ρόλου, πολύ συχνά παραβλέπονται οι ιδιαιτερότητες και οι πραγματικές τους ανάγκες. Επίσης, οι λανθασμένες απόψεις για τις γενικότερες ικανότητες των γυναικών καθώς και η έκδηλη τάση προκαθορισμού των αποφάσεων με βάση τα κοινωνικά στερεότυπα για τα δύο φύλα αποκλείουν τις ίδιες από ένα ευρύ φάσμα θέσεων εργασίας. Παρότι δε επανειλημμένα έχει διαπιστωθεί ότι οι διαφορές στις ικανότητες και τις φιλοδοξίες μεταξύ των δύο φύλων δεν είναι περισσότερο σημαντικές από ό,τι οι διαφορές ανάμεσα σε άτομα του ίδιου φύλου, η διαιώνιση της παραπάνω στενής οπτικής επιβεβαιώνει τον ευρύτερα αποδεκτό δευτερεύοντα ρόλο των γυναικών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Τέλος, στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει η συστηματικότερη ανάλυση των κοινωνικών στάσεων, της απασχόλησης και της εκπαίδευσης των τριών βασικών και αλληλεξαρτώμενων πεδίων που επηρεάζουν τη θέση της γυναίκας και ταυτόχρονα οριοθετούν το βαθμό πραγματικής ισότητας ανάμεσα στα δύο φύλα. Στη συνέχεια του κειμένου και μέσα από την εξέταση των τριών αυτών πεδίων, θα ε- πιχειρήσουμε τη σκιαγράφηση της εικόνας των γυναικών στο πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας. α. Κοινωνικές στάσεις Οι γυναίκες στην ελληνική κοινωνία Η κοινωνικοποίηση και η διαφοροποίηση των στάσεων σε σχέση με το φύλο αρχίζει από την οικογένεια και διαμορφώνεται στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των αγοριών και των κοριτσιών. Η διαδικασία συνεχίζεται μέσα από την εκπαίδευση και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι πιέσεις της οικογένειας, των σχολικών βιβλίων, των περιοδικών και των εκπομπών λειτουργούν αμοιβαία και υποστηρικτικά στην κατεύθυνση της συμμόρφωσης των γυναικών και των κοριτσιών στους ήδη καθιερωμένους ρόλους και συμπεριφορές. Όμως, παρά τις παραπάνω επιρροές, η σημαντική αμφισβήτηση, τα τελευταία χρόνια, των απόψεων για το ρόλο των γυναικών έχει αρχίσει να αλλάζει αργά αλλά σταθερά τις παραδοσιακές αντιλήψεις πάνω στο ζήτημα. Ειδικότερα, η κατάργηση του θεσμού της προίκας, της ισόβιας διατροφής στη γυναίκα από τον άνδρα και οι τροποποιήσεις στα θέματα του διαζυγίου σηματοδοτούν την αρχή αλλαγής της νοοτροπίας ως προς τη θέση των γυναικών στην ελληνική κοινωνία. Παράλληλα, η αύξηση, την περίοδο 1981-92, του μέσου όρου ηλικίας γάμου των γυναικών από 22,7 σε 25 χρονών καθώς και η άρνηση να παραμένουν στο γάμο κάτω από ο- ποιεσδήποτε συνθήκες (7.300 διαζύγια το 1993 έναντι 6.037 το 1990), καταδεικνύουν μία 46 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

τάση μεγαλύτερης αυτοδιάθεσης και υποδηλώνουν την εντονότερη επιθυμία τους για χειραφέτηση και ανεξαρτησία (ΓΓΙ, ΕΕΤΑΑ, 1999). Είναι αναγνωρισμένο ότι ο ρόλος των γονέων και η οικογενειακή ζωή αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για τη φυσική, πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι στάσεις απέναντι στο γάμο και την οικογένεια αλλάζουν προς όφελος των γυναικών. Η βελτίωση των συνθηκών υγιεινής, η πληροφόρηση και η ανάπτυξη περισσότερο αξιόπιστων μεθόδων αντισύλληψης επιτρέπουν στα ζευγάρια να επιλέγουν το χρόνο τεκνοποίησης και το μέγεθος της οικογένειας, παρέχοντας ταυτόχρονα στις γυναίκες το δικαίωμα να επιστρέφουν στην εργασία τους μετά από σχετικά σύντομο διάλειμμα. Έτσι, κατά την περίοδο 1981-92, παρατηρείται αναλογικά αύξηση των γυναικών με ένα παιδί (από 41% σε 45%) και δύο παιδιά (από 31% σε 37%) ε- νώ μειώνεται το ποσοστό των γυναικών με τρία παιδιά (από 14% σε 12%) και τέσσερα ή περισσότερα παιδιά (από 13% σε 5%). Αυξητική τάση παρουσιάζει την ίδια περίοδο το ποσοστό των μονογονεϊκών οικογενειών με αρχηγό γυναίκα (από 15% σε 19,4%) ενώ σημαντικός μεταξύ αυτών εκτιμάται ο αριθμός των γυναικών που πήραν τη συγκεκριμένη απόφαση ύστερα από συνειδητή επιλογή. Παράλληλα, όλο και πιο συχνά εμφανίζεται ο τύπος των γυναικών που επιλέγουν να παραμείνουν εκτός γάμου επιδιώκοντας έ- ναν περισσότερο ολοκληρωμένο οικονομικό ρόλο (ΓΓΙ, ΕΕΤΑΑ, 1999). β. Εκπαίδευση Είναι γεγονός ότι οι αλλαγές που προαναφέρθηκαν παρέχουν σήμερα στις γυναίκες μία μεγαλύτερη συνειδητοποίηση για τις ευκαιρίες που υπήρχαν πριν από αυτές αλλά και για τις μελλοντικές τους δυνατότητες και προσδοκίες. Στην ίδια κατεύθυνση, η συμβολή της εκπαίδευσης θεωρείται ουσιαστική.το Σύνταγμα της Ελλάδας (1975) αλλά και μία σειρά εκπαιδευτικών ρυθμίσεων κατοχυρώνουν την ίση πρόσβαση και μεταχείριση αγοριών και κοριτσιών στην εκπαίδευση. Ωστόσο, οι προκαταλήψεις και τα κοινωνικά στερεότυπα συνεχίζουν να επηρεάζουν τη δυναμική του εκπαιδευτικού συστήματος και να συντηρούν την ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων. Χωρίς οι γυναίκες σήμερα να αποκλείονται τυπικά από όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, οι παραδοσιακές αντιλήψεις δημιουργούν ένα καθεστώς άτυπου αποκλεισμού των κοριτσιών, οδηγώντας μαθητές και μαθήτριες στην επιλογή διαφορετικών εκπαιδευτικών και επαγγελματικών κατευθύνσεων. Η απουσία ταυτόχρονα ενός ολοκληρωμένου συστήματος επαγγελματικού προσανατολισμού που να προσφέρει ίδιες προοπτικές εργασίας και να στοχεύει στον αναπροσδιορισμό των επαγγελματικών επιλογών των κοριτσιών, έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του εκπαιδευτικού και επαγγελματικού τους ορίζοντα. Παράλληλα, η ίδια η εκπαιδευτική διαδικασία δημιουργεί ένα πλαίσιο έμμεσων διακρίσεων εις βάρος των γυναικών. Τα σχολικά προγράμματα, οι πρακτικές που ακολουθούνται, η γλώσσα που χρησιμοποιείται από εκπαιδευτικούς και συγγραφείς διδακτικού υλικού αναπαράγουν τα στερεότυπα των ρόλων από τη γραμματική έ- ως το σημασιολογικό - πραγματολογικό τους επίπεδο. Αντίστοιχες διαπιστώσεις προκύπτουν και από το χώρο της επαγγελματικής κατάρτισης, όπου η συμμετοχή των γυναικών φαίνεται να υπερέχει κατά τι εκείνης των ανδρών. Παρόλο που τα διαθέσιμα δεδομένα αδυνατούν να δώσουν την πραγματική εικόνα της κατάστασης, εν τούτοις, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat - 1992, το ποσοστό των γυναικών στην Ελλάδα, ηλικίας 16-19 ετών, που παρακολουθούν σεμινάρια αρχικής κατάρτισης, ανέρχεται στο 13,1% έναντι 12,7% των ανδρών ενώ για τα άτομα (γυναίκες και EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 47

άνδρες) ηλικίας 20-29 ετών, το ποσοστό αυτό κυμαίνεται στο 3,3% και 1,7% αντίστοιχα (ΓΓΙ, ΕΕΤΑΑ, 1999). Η έλλειψη όμως συστηματικής παρακολούθησης και σύνδεσης των ενεργειών κατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας καθώς και η απουσία σε εθνικό επίπεδο ενός στρατηγικού σχεδιασμού στα θέματα της γυναικείας απασχόλησης σχετικοποιούν την α- ποτελεσματικότητα της αυξημένης συμμετοχής των γυναικών στο συγκεκριμένο τομέα. γ. Απασχόληση Ενώ οι απόψεις για το ρόλο των γυναικών στην κοινωνία βρίσκονται, όπως προαναφέρθηκε, τα τελευταία χρόνια στην επικαιρότητα, η θέση τους στην απασχόληση απεικονίζει ίσως περισσότερο καθαρά το βαθμό ανισότητας που αντιμετωπίζουν σήμερα, παρά το γεγονός ότι ο αριθμός του γυναικείου πληθυσμού που δηλώνει οικονομικά ενεργός αυξάνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο πληθυσμό των ανδρών, ο οποίος υφίσταται συνεχώς μείωση. Εκτός από τους κοινωνικούς λόγους που αναλύθηκαν παραπάνω (αμφισβήτηση κοινωνικών στερεοτύπων, αλλαγή οικογενειακών δομών, υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης κ.λπ.), λόγοι οικονομικοί συνδέονται άμεσα με τη μαζική έξοδο των γυναικών στον εργασιακό χώρο. Η αναδιάρθρωση της παραγωγικής διαδικασίας με κύριο αποτέλεσμα την απότομη διόγκωση του τομέα παροχής υπηρεσιών καθώς και οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας αποτελούν ορισμένους από τους βασικότερους παράγοντες διαμόρφωσης νέων συνθηκών προσφοράς και ζήτησης ανθρώπινου δυναμικού. Παρόλη όμως την ποσοτική βελτίωση της θέσης των γυναικών στην αγορά εργασίας, αυτή δε φαίνεται να συμβαδίζει με μία αντίστοιχη βελτίωση των όρων και συνθηκών α- πασχόλησης. Κατ αρχήν, παρά τη συνεχιζόμενη αύξηση συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, το ποσοστό τους υπολείπεται κατά πολύ από το να θεωρείται ισότιμο της συμμετοχής των ανδρών. Επιπλέον, ο κατά φύλο καταμερισμός της εργασίας και τα κοινωνικά στερεότυπα επηρεάζουν τη συμπεριφορά και εξέλιξη των γυναικών και μέσα στην αγορά εργασίας. Η έρευνα, σε μεγάλο βαθμό, κλάδων παραγωγής και επαγγελμάτων τεκμηρίωσε την υπόθεση ότι οι γυναίκες περιορίζονται σε επαγγέλματα χαμηλού ενδιαφέροντος, καταλαμβάνουν τις κακοπληρωμένες δουλειές, δεν εξελίσσονται με όρους ίδιους με εκείνους των ανδρών και συχνά υφίστανται ψυχολογική και πολλές φορές σωματική βία στους χώρους εργασίας. Αναλυτικότερα, οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των εργαζομένων (ανδρών και γυναικών) ως υπάλληλοι γραφείου (51,7%), το 43,9% των απασχολουμένων στην παροχή υπηρεσιών (κομμωτήρια, ινστιτούτα αδυνατίσματος, καθαριστήρια κ.λπ.) και το 37,3% των ατόμων που δηλώνουν ως επάγγελμα έμποροι ή πωλητές/τριες. Η πρώτη ενθαρρυντική διαπίστωση ότι καταλαμβάνουν το 44,3% των επιστημόνων και ελευθέρων επαγγελματιών μετριάζεται στη συνέχεια από το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής (12,1%) στην κατηγορία των διευθυνόντων και ανωτέρων διοικητικών στελεχών. Μάλιστα, παρατηρείται μείωση του ποσοστού αυτού σε σύγκριση με το 1985, όπου οι γυναίκες κατείχαν το 13% των απασχολουμένων της συγκεκριμένης κατηγορίας (ΓΓΙ, ΕΕΤΑΑ, 1999). Εκτός από την άποψη για την κατάσταση απασχόλησης των γυναικών που διαμορφώνουν τα παραπάνω στοιχεία, η άνιση θέση τους στην αγορά εργασίας τεκμηριώνεται και από το επίπεδο των συνολικών αμοιβών. Εμπειρικές μελέτες που συγκρίνουν τους μισθούς και τα προσόντα γυναικών και ανδρών αποδεικνύουν ότι μόνο το ένα τρίτο της διαφοράς που παρατηρείται στους μισθούς μεταξύ των δύο μπορεί να αναχθεί σε διαφορές ως προς την πείρα και τη μόρφωση.τα ίδια αποτελέσματα επιβεβαιώνονται και α- 48 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

πό δικαστικές μαρτυρίες σχετικές με τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν σε πολλούς χώρους δουλειάς (ΓΓΙ, ΕΕΤΑΑ, 1999). Γενικότερα, όσον αφορά τη σχέση εκπαιδευτικoύ επιπέδου - απασχόλησης των εργαζόμενων Ελληνίδων, παρατηρείται ότι όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης τόσο μεγαλύτερη είναι η συμμετοχή τους στο εργατικό δυναμικό. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται σαφής τάση μείωσης στη συμμετοχή των κατόχων απολυτηρίου Δημοτικού ή χαμηλότερου επιπέδου εκπαίδευσης.το ποσοστό της κατηγορίας αυτής είναι ακόμη και σήμερα ιδιαίτερα υψηλό φθάνοντας το 42,6% των απασχολουμένων γυναικών, το οποίο όμως και πάλι είναι μικρότερο του αντίστοιχου των ανδρών (45,8%). α. Γενική Γραμματεία Ισότητας (ΓΓΙ) Φορείς αρμόδιοι για θέματα ισότητας Η Γενική Γραμματεία Ισότητας είναι ο αρμόδιος κυβερνητικός φορέας που ασχολείται με τη βία κατά των γυναικών, μορφή της οποίας είναι και η βία μέσα στην οικογένεια. Στο πλαίσιο των Εθνικών Προτεραιοτήτων Πολιτικής και των Αξόνων Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2004-2008 που υιοθετήθηκαν από την Κυβερνητική Επιτροπή (2 Νοεμβρίου 2004), η πρόληψη και η καταπολέμηση της βίας με θύματα τις γυναίκες συναρτάται με την επίτευξη του στόχου της κοινωνικής συνοχής και ορίζεται ως άξονας προτεραιότητας (ΓΓΙ, 2005). Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, η ΓΓΙ συγκρότησε Ομάδα Εργασίας, η οποία εκπόνησε Πόρισμα για την Ενδοοικογενειακή Βία (Ιούλιος 2005).Το Πόρισμα περιλαμβάνει προτάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου, από πλευράς ποινικού δικαίου, ποινικής και πολιτικής δικονομίας αλλά και από πλευράς δομών υποστήριξης των θυμάτων και των δραστών. Η φιλοσοφία του πορίσματος είναι η στήριξη των δικαιωμάτων των γυναικών και η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των μελών της οικογένειας τόσο με τη θέσπιση διαδικασίας ποινικής διαμεσολάβησης όσο και με τη δημιουργία και ενίσχυση δομών αρωγής, κυρίως σε επίπεδο νομαρχιών και μεγάλων δήμων της χώρας. Η ΓΓΙ είναι ο πρώτος φορέας που δημιούργησε και λειτούργησε Συμβουλευτικά Κέντρα για τη Βία κατά των Γυναικών.Το Κέντρο της Αθήνας λειτουργεί από το 1988 ενώ το Κέντρο του Πειραιά συστάθηκε και προσφέρει τις υπηρεσίες του από το 1999. Τα Συμβουλευτικά Κέντρα προσφέρουν δωρεάν ψυχοκοινωνική στήριξη και νομική συμβουλευτική στις γυναίκες-θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ώστε να μπορέσουν να επιλέξουν και να πάρουν οι ίδιες τις καλύτερες αποφάσεις για το μέλλον τους. Αυτό επιτυγχάνεται στο πλαίσιο ολοκληρωμένων δράσεων και παρακολούθησης της εξέλιξης της γυναίκας (ΓΓΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο, 2005). Από το 1993, και σε συνεργασία της ΓΓΙ με το Δήμο Αθηναίων, λειτουργεί Ξενώνας Κακοποιημένων Γυναικών. Στόχος είναι η εξασφάλιση προσωρινής φιλοξενίας για τις γυναίκες-θύματα βίας και τα παιδιά τους σε ένα ασφαλές περιβάλλον σε μία πρώτη φάση και η ενδυνάμωσή τους και η επανάκτηση της αυτοεκτίμησής τους, με την υποστήριξη εξειδικευμένου προσωπικού, ώστε να αναλάβουν την ευθύνη της προσωπικής, οικογενειακής και επαγγελματικής τους ζωής (www.isotita.gr). Στην περιοχή της πρωτεύουσας, ένα μεγάλο μέρος των αναγκών για φιλοξενία καλύπτεται από τον Ξενώνα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και από κρατικούς Κοινωνικούς Ξενώνες του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης που απευθύνονται σε ευπαθείς ομάδες του γενικού πληθυσμού. EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 49

Σε επίπεδο περιφέρειας, ξενώνες φιλοξενίας αποκλειστικά για κακοποιημένες γυναίκες με τα παιδιά τους παρέχουν από το 2000 έως και σήμερα το Κέντρο Έρευνας και Υποστήριξης Θυμάτων Κακοποίησης και Κοινωνικού Αποκλεισμού (νομός Ιωαννίνων) και το Σπίτι της Γυναίκας (νομός Σερρών).Το τελευταίο διαθέτει και μία κινητή μονάδα και προσφέρει βοήθεια και σε γυναίκες θύματα κακοποίησης με κινητικά προβλήματα με επισκέψεις στο σπίτι ενώ υπάρχει εθελοντική ομάδα γυναικών που δραστηριοποιείται σε επίπεδο παροχής υπηρεσιών. Επίσης, το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) Ηρακλείου διαθέτει ξενώνα για θύματα βίας. Η ΓΓΙ συνεργάζεται με το Δήμο Αθηναίων για την ανανέωση της προγραμματικής σύμβασης λειτουργίας του ξενώνα κακοποιημένων γυναικών και με τους Δήμους Θεσσαλονίκης, Σερρών, Καβάλας και Κομοτηνής για τη δημιουργία και λειτουργία αντίστοιχων Συμβουλευτικών Κέντρων και Ξενώνων. Επιπλέον, η Γενική Γραμματεία Ισότητας, σε συνεργασία με συναρμόδιους φορείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις, υλοποιεί δράσεις ευαισθητοποίησης του κοινού με τη διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων, την εκτύπωση φυλλαδίων, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, και την έκδοση αφισών. Η 25 Νοεμβρίου έχει ορισθεί από τον ΟΗΕ ως Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της ημέρας αυτής, η ΓΓΙ ανακοινώνει στοιχεία από την έρευνα, που διεξάγει κάθε χρόνο, με θέμα Ενδοοικογενειακή Βία-Δειγματοληπτική στατιστική αξιοποίηση των στοιχείων που αφορούν στην κακοποίηση γυναικών. Η έρευνα αναφέρεται στις γυναίκες που απευθύνθηκαν στα Συμβουλευτικά Κέντρα της ΓΓΙ και διεξάγεται με βάση τους 7 ευρωπαϊκούς δείκτες που έθεσε η δανική Προεδρία το 2002. Την ίδια μέρα λειτουργούν περίπτερα ενημέρωσης του κοινού σε κεντρικούς δρόμους της Αθήνας και του Πειραιά, διανέμεται υλικό και αναρτώνται αφίσες στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Είναι βασικό να αναφερθεί ότι αναφορικά με τον τομέα της καταπολέμησης της βίας και εκμετάλλευσης σε βάρος των γυναικών, ψηφίστηκε ομόφωνα από το Ελληνικό Κοινοβούλιο ο ν. 3064/2002 για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, ο οποίος επιχειρεί σοβαρές παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα προβλέποντας βαρύτατες ποινές για τους δράστες. Εκτός των παραπάνω, η εργασιακή ένταξη των γυναικών αποτελεί βασικό μέλημα της ΓΓΙ και επιδιώκεται μέσω της υλοποίησης του ΜΕΤΡΟΥ 5.3.: Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις υπέρ των γυναικών που περιλαμβάνεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας και του οποίου τελική δικαιούχος είναι η Γενική Γραμματεία Ισότητας.Το έργο απευθύνεται σε 9.018 κυρίως άνεργες γυναίκες, υλοποιείται σε ε- πίπεδο Περιφέρειας από 17 Σχέδια Δράσης και αποσκοπεί στην εξασφάλιση βιώσιμης α- πασχόλησης, μέσα από την παροχή υπηρεσιών εξειδικευμένης πληροφόρησης, συμβουλευτικής και κοινωνικής στήριξης. Οι γυναίκες-θύματα βίας και εμπορίας ανθρώπων συμπεριλαμβάνονται στις ομάδες υψηλής προτεραιότητας του προγράμματος αυτού. Θετικές δράσεις υπέρ των Γυναικών μέτρο 5.1 στις επιχειρήσεις Μία πρωτοβουλία που υλοποιείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και έχει στόχο να βοηθήσει τις εργαζόμενες γυναίκες σε μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις να αποκτήσουν επιπλέον εφόδια, ώστε να μπορούν να διεκδικήσουν με καλύτερους όρους την εξέλιξή τους στην επιχείρηση και να συνδυάσουν τις οικογενειακές με τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις. Όπως αναφέρεται σε άρθρο της εφημερίδας ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ (17/01/2007), η ΓΓΙ έχει ήδη υπογράψει Πρωτόκολλο Συνεργασίας με τις κο- 50 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

ρυφαίες εργοδοτικές οργανώσεις της χώρας και Μνημόνιο συνεργασίας με το Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, προκειμένου να προωθηθούν τα θέματα ισότητας στις επιχειρήσεις. Για το σκοπό αυτό χρηματοδοτούνται οι επιχειρήσεις. Ποιες ενέργειες χρηματοδοτούνται (ΓΓΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο, 2005): Πρότυπα κοινωνικής υπευθυνότητας με σκοπό τη μελέτη και προετοιμασία οργάνωσης και διοίκησης που λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου και αναδεικνύουν τις πολιτικές ίσων ευκαιριών για άνδρες και γυναίκες, στην επιχείρηση, ως στοιχείο κοινωνικής υπευθυνότητας. Ενέργειες Ενημέρωσης - Ευαισθητοποίησης σε θέματα ίσων ευκαιριών στον εργασιακό χώρο και ισότητας των φύλων γενικότερα, με στόχο την ενημέρωση και κυρίως την ευαισθητοποίηση των ανδρών και των γυναικών εργαζομένων στην επιχείρηση καθώς και του κοινωνικού και επαγγελματικού τους περίγυρου. Ενέργειες Συμβουλευτικής για τις εργαζόμενες γυναίκες με στόχο την ενδυνάμωση και ενίσχυση των επαγγελματικών τους επιλογών. Ενέργειες Κατάρτισης με στόχο την αναβάθμιση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των εργαζομένων γυναικών της επιχείρησης, ώστε να υποστηρίζονται οι επαγγελματικές τους προοπτικές. Ενέργειες Εκπαίδευσης των εργαζομένων γυναικών μέσω της συμμετοχής σε εκπαιδευτικά προγράμματα κάθε επιπέδου καθώς και μεταπτυχιακών σπουδών για την α- πόκτηση τυπικών προσόντων αναγκαίων για την επαγγελματική τους εξέλιξη. Τηλεργασία με στόχο την εφαρμογή νέων μορφών οργάνωσης εργασίας σε εργαζόμενες με δυσκολίες στο συνδυασμό επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, με την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών. Δημιουργία και λειτουργία δομών, όπως είναι οι βρεφονηπιακοί σταθμοί και άλλες δομές φύλαξης και δημιουργικής απασχόλησης παιδιών των εργαζομένων στις επιχειρήσεις. Νομοθετικά, την εργασιακή ένταξη των γυναικών προωθεί ο νόμος 3227/2004 για τα Μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας και άλλες διατάξεις, ο οποίος θεσπίζει κίνητρα αναφορικά με την πρόσληψη ανέργων μητέρων. Επιπλέον, με το νόμο 3250/2004 ενισχύεται η απασχόληση μητέρων με ανήλικα τέκνα, με τη δυνατότητα πρόσληψής τους σε ποσοστό 10% σε θέσεις μερικής απασχόλησης του δημοσίου, ΝΠΔΔ καθώς και ΟΤΑ, για την παροχή υπηρεσιών κοινωνικού χαρακτήρα. Στην προσπάθεια αξιολόγησης των υπηρεσιών της, η ΓΓΙ έχει επεξεργαστεί και προετοιμάσει, σε συνεργασία και με το ΚΕΘΙ, τη δημιουργία και την πιλοτική εφαρμογή ε- νός ερευνητικού εργαλείου, που στόχο έχει την παρακολούθηση της κατάστασης των γυναικών που έχουν απευθυνθεί για συμβουλευτική στο Συμβουλευτικό Κέντρο της Αθήνας.Το εργαλείο αυτό θεωρείται αναγκαίο να υιοθετηθεί ως εσωτερική διαδικασία αξιολόγησης των υπηρεσιών των Συμβουλευτικών Κέντρων και εκτίμησης της κατάστασης και των αναγκών των κακοποιημένων γυναικών. Η επεξεργασία αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι στόχοι της Γενικής Γραμματείας Ισότητας είναι (ΓΓΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο, 2005): Να βελτιώσει τη θέση της γυναίκας στον εργασιακό χώρο και ειδικότερα ως προς την επαγγελματική εξέλιξη και τις αμοιβές. Να ενθαρρύνει τη συμμετοχή της γυναίκας στην απασχόληση και την επιχειρηματική δραστηριότητα. EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 51

Να διευκολύνει τη συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Να περιορίσει τα φαινόμενα βίας και παράνομης διακίνησης σε βάρος των γυναικών. Να καταπολεμήσει τα στερεότυπα για το ρόλο των δύο φύλων μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Να αυξήσει τη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Ισότητας (ΓΓΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο, 2005): 1. Διεύθυνση Ανάπτυξης και Πληροφόρησης Τμήμα Παιδείας - Εκπαίδευσης Προωθεί πολιτικές ισότητας μέσα από την επιμόρφωση και την εκπαίδευση σε συνεργασία με αρμόδιους φορείς σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές ε- πίπεδο. Τμήμα Κοινωνικής Συμμετοχής,Αποκέντρωσης και Περιφερειακής Ανάπτυξης Προωθεί μέτρα υπέρ της ισότητας των φύλων σε κεντρικό και περιφερειακό ε- πίπεδο στους χώρους της πολιτικής, της οικονομίας, της κοινωνίας και του πολιτισμού. Παρακολουθεί την εξέλιξη των γυναικείων ΜΚΟ, συνεργάζεται και αναπτύσσει κοινωνικό διάλογο με αυτές. Τμήμα Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης Μεριμνά για την προβολή στα ΜΜΕ θεμάτων της αρμοδιότητας της ΓΓΙ και παρακολουθεί προγράμματα, εκπομπές και δημοσιεύματα που αφορούν στα θέματα αυτά. Τηρεί αρχείο με έντυπο και οπτικοακουστικό υλικό με τις δραστηριότητες της ΓΓΙ. 2. Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικής Προστασίας και Ασφάλισης Τμήμα Εργασίας και Εργασιακών Σχέσεων Εκπονεί και εφαρμόζει θετικές δράσεις για την απασχόληση και την επαγγελματική κατάρτιση των γυναικών. Τμήμα Κοινωνικής Προστασίας και Ασφάλισης Εισηγείται και προωθεί μέτρα για την κοινωνική στήριξη και την κοινωνική α- σφάλιση της γυναίκας καθώς και για τη ψυχική και σωματική της υγεία. Κέντρα Υποστήριξης για την Ενδοοικογενειακή Βία (Υπάγονται στο Τμήμα Κοινωνικής Προστασίας και Ασφάλισης) Παρέχουν ενημέρωση, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και νομικές συμβουλές. Προσφέρουν φιλοξενία σε γυναίκες που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης καθώς και στα παιδιά τους στον ξενώνα που λειτουργεί σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων. Λειτουργούν δύο κέντρα, στην Αθήνα και τον Πειραιά. 3. Αυτοτελή Τμήματα Τμήμα Εκδόσεων και Εκδηλώσεων Επιμελείται και εκδίδει έντυπο ενημερωτικό υλικό για θέματα ισότητας. Διοργανώνει συνέδρια, σεμινάρια και εκδηλώσεις στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της ΓΓΙ. Προγραμματίζει συναντήσεις με φορείς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Νομικό Τμήμα Εισηγείται την προώθηση νομοθετικών μέτρων για τη διασφάλιση της ισότητας σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και παρακολουθεί την ε- φαρμογή της νομοθεσίας σε θέματα ισότητας. 52 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

Γραφείο Πληροφόρησης Κοινού Ενημερώνει το ενδιαφερόμενο κοινό για τις δράσεις που αναπτύσσει η ΓΓΙ. β. Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (Κ.Ε.Θ.Ι.) Το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (Κ.Ε.Θ.Ι.) είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, το οποίο ιδρύθηκε το 1994 και λειτουργεί κεντρικά στην Αθήνα και περιφερειακά στη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα, το Ηράκλειο και το Βόλο. Εποπτεύεται και χρηματοδοτείται από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Ενεργοποιείται δυναμικά στην προώθηση των γυναικών σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής και έχει ως κύριο στόχο να συμβάλλει καθοριστικά στην εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών. Διεξάγει έρευνες, εκπονεί μελέτες και πραγματοποιεί εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα δράσης σε θέματα ισότητας των φύλων. Ειδικότερα, οι δραστηριότητες του ΚΕΘΙ συνοψίζονται στις παρακάτω (ΚΕΘΙ - ε- νημερωτικό φυλλάδιο, 2005): Διεξαγωγή ερευνών και μελετών για την ισότητα των φύλων. Δημοσίευση και έκδοση μελετών, ερευνών και άλλου ενημερωτικού υλικού (έντυπου και οπτικο-ακουστικού). Σχεδιασμός, υλοποίηση και αξιολόγηση προγραμμάτων δράσης που προωθούν τους στόχους για την άρση των διακρίσεων κατά των γυναικών. Παροχή πληροφόρησης για τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων. Μεταφορά τεχνογνωσίας και εμπειρίας σε θέματα συμβουλευτικής γυναικών για την απασχόληση, την επιχειρηματικότητα και την κοινωνική ένταξη. Ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και επιμόρφωση ατόμων, ομάδων, φορέων και οργανισμών σε θέματα σχετικά με την ισότητα των φύλων. Λειτουργία πιλοτικών θεσμών που προωθούν καλές πρακτικές υπέρ των γυναικών. EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 53

Προώθηση αμφίδρομης πληροφόρησης σε θέματα πολιτικής για την ισότητα των φύλων με διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Υποστήριξη της δικτύωσης και της σύνδεσης φορέων, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην προώθηση των γυναικών στην απασχόληση, επιχειρηματικότητα και κοινωνική ένταξη. Διοργάνωση διαλέξεων, ημερίδων και συνεδρίων για την ευαισθητοποίηση των γυναικών και ανδρών καθώς και για την υποστήριξη των δράσεων του ΚΕΘΙ. Ποιες υπηρεσίες προσφέρει το ΚΕΘΙ (ΚΕΘΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο, 2005): Ενημερώνει και πληροφορεί σχετικά με θέματα που αφορούν στην προώθηση της ι- σότητας των δύο φύλων. Διαθέτει τις μελέτες, τις έρευνες και τις εκδόσεις του στους ενδιαφερόμενους/-ες. Διαχέει τα στατιστικά στοιχεία που σχετίζονται με τη θέση των γυναικών στην κοινωνία, των δικαιωμάτων τους και τις πολιτικές που αναπτύσσονται για την άρση των διακρίσεων μεταξύ των φύλων. Επίσης, στο ΚΕΘΙ λειτουργούν (www.kethi.gr): 1) Κέντρα Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Γυναικών για την Απασχόληση, την Επιχειρηματικότητα και την Κοινωνική Ένταξη στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο και Βόλο.Τα κέντρα απευθύνονται σε: Γυναίκες άνεργες που επιθυμούν να ενταχθούν ή να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας. Γυναίκες εργαζόμενες που απειλούνται από ανεργία. Γυναίκες που επιθυμούν να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση. Γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλήματα κοινωνικής ένταξης. Γυναίκες που επιθυμούν πληροφόρηση και συμβουλευτική σε θέματα κοινωνικής ένταξης, προσανατολισμού σταδιοδρομίας, απασχόλησης και νομοθεσίας. Γυναίκες που ζητούν νομική βοήθεια. 2) Τμήμα Τεκμηρίωσης.Το Τμήμα: Οργανώνει και διαχειρίζεται πολλαπλές βάσεις δεδομένων. Επεξεργάζεται και διαχέει στατιστικά στοιχεία και πληροφορίες μέσω του δικτυακού τόπου του Κ.Ε.Θ.Ι. (www.kethi.gr), για θέματα που αφορούν στα δικαιώματα των γυναικών και τις πολιτικές για την ισότητα των φύλων. Οργανώνει και ενημερώνει τις ιστοσελίδες του δικτυακού τόπου του Κ.Ε.Θ.Ι., οι οποίες παρέχουν πληροφόρηση για: προγράμματα δράσης, μελέτες, εκδόσεις και θεματικούς άξονες για την ισότητα των φύλων. Συντάσσει την περιοδική έκθεση για την κατάσταση της απασχόλησης των γυναικών στην Ελλάδα (Διεθνής Σύμβαση CEDAW). Οι υπηρεσίες των Κέντρων Πληροφόρησης και Συμβουλευτικής συνοψίζονται στις παρακάτω: Συμβουλευτική απασχόλησης / επιχειρηματικότητας Συμβουλευτική ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης Νομική συμβουλευτική Πληροφόρηση Συμβουλευτική ειδικών πληθυσμιακών ομάδων Η συμβουλευτική απασχόλησης και επιχειρηματικότητας (ποιες υπηρεσίες προσφέρουν): Αφορούν σε εξατομικευμένες ή ομαδικές συναντήσεις των γυναικών με ειδικούς /ές συμβούλους, οι οποίοι /ες βασίζονται σε συγκεκριμένη μεθοδολογία. 54 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

Ο/η σύμβουλος συνεργάζεται με τη συμβουλευόμενη για να οδηγηθεί στη διαμόρφωση επαγγελματικού ή επιχειρηματικού σχεδίου με μακροπρόθεσμο στόχο την ένταξη ή επανένταξή της στην αγορά εργασίας. Η συμβουλευτική ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης Αφορά σε εξατομικευμένες ή ομαδικές συναντήσεις των γυναικών με ειδικούς /ές συμβούλους, οι οποίοι /ες βασίζονται σε συγκεκριμένη μεθοδολογία. Ο/η σύμβουλος συνεργάζεται με τη συμβουλευόμενη στην ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησής της, στην αναγνώριση επιλογών στη ζωή και στην υποστήριξή της για λήψη α- ποφάσεων. Σκοπός της διαδικασίας ενδυνάμωσης είναι η προσπάθεια αντιμετώπισης των συνθηκών κοινωνικού αποκλεισμού που βιώνει συχνά η γυναίκα. Η νομική συμβουλευτική Αφορά σε εξατομικευμένες ή ομαδικές συναντήσεις των γυναικών με ειδικούς /ές συμβούλους, οι οποίοι /ες βασίζονται σε συγκεκριμένη μεθοδολογία. Ο/η σύμβουλος παρέχει συμβουλευτική και πληροφόρηση στα εξής θέματα: Οικογενειακό δίκαιο Εργατικό δίκαιο Ασφαλιστικά θέματα Ισότητα των φύλων Ευρωπαϊκό δίκαιο Επιχειρηματικότητα Επαγγελματική Κατάρτιση Νομολογία Η πληροφόρηση γίνεται σε θέματα: Απασχόλησης Κατάρτισης Κοινωνικών υποδομών Επιχειρηματικότητας Επαγγελματικών και νομικών δικαιωμάτων Συμβουλευτική ειδικών πληθυσμιακών ομάδων Αφορά σε εξατομικευμένες ή ομαδικές συναντήσεις των γυναικών με ειδικούς /ές συμβούλους, οι οποίοι /ες βασίζονται σε συγκεκριμένη μεθοδολογία και απευθύνεται σε: Μετανάστριες Παλιννοστούσες Γυναίκες που έχουν υποστεί βία Γυναίκες με ειδικά προβλήματα / ΑΜΕΑ Γυναίκες με πολιτιστικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες Γυναίκες αρχηγούς μονογονεϊκών οικογενειών Ποια προγράμματα δράσης υλοποιεί το ΚΕΘΙ, ως συντονιστής (ΚΕΘΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο, 2005): Ευαισθητοποίηση Εκπαιδευτικών και Παρεμβατικά Προγράμματα για την προώθηση της Ισότητας των φύλων. Εντάσσεται στον Άξονα 4 του Επιχειρησιακού Προ- EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 55

Πίνακας 1: Έργο Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις Υπέρ των Γυναικών ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΦΟΡΕΑΣ Αν. Μακεδονίας ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΚΕΣΥΥ Ν.Α. ΡΟΔΟΠΗΣ Θράκης ΕΒΡΟΥ Δ. ΣΑΠΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ Αττικής (Α) ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ Κέντρο Κοινωνικής ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΥΠΕΡ ΤΩΝ Πολιτικής Δ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΩΝ Ν. (ΚΕ.ΚΟΙ.ΠΟ.) ΑΘΗΝΩΝ & ΑΝ. ΑΤΤΙΚΗΣ Αττικής (Β) ΠΕΡΣΕ-ΦΩΝΗ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ & ΜΕΛΕΤΩΝ (ΚΕΓΜΕ) Αττικής (Γ) ΙΣΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Σ.Υ.Υ. ΚΕΝΤΡΟΥ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ & ΠΑΙΔΙΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Βορείου Αιγαίου ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΟ Β. ΑΙΓΑΙΟ ΝΟΜΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ Δυτικής Ελλάδας ΕΓΡΗΓΟΡΣΗ ΚΕΣ.Υ.Υ. ΚΕΜΟΠ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ Δυτικής ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ Μακεδονίας Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΡΓΑΝΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Ηπείρου ΔΙΚΤΥΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΗΠΕΙΡΟΥ ΗΠΕΙΡΟΣ Α.Ε. Θεσσαλίας ΘΕΣ.ΙΣ.ΝΕΤ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ Ιονίων Νησιών ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΝΕΛΕ Ν.Α. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Κεντρικής ΑΡΙΑΔΝΗ ΚΕ.ΣΥ.Υ. Ν. Α. Μακεδονίας (Α) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Κεντρικής ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ Μακεδονίας (Β) ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΡΓΑΝΗ Κρήτης ΙΣΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Α.Ε. Νοτίου Αιγαίου ΙΣΟΤΙΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ Πελοποννήσου ΣΧΕΔΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΚΕ.ΣΥ.Υ.ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΩΝ & ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ (ΤΕΔΚ) ΝΟΜΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ Στερεάς ΓΡΑΜΜΗ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΚΕ.ΣΥ.Υ. ΝΕΛΕ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Ελλάδας (Α) Στερεάς Η ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΕ.ΣΥ.Υ. ΕΥΞΕΙΝΗ ΠΟΛΗ Ελλάδας (Β) ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Πηγή: ΚΕΘΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο (2005). 56 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

γράμματος Εκπαίδευση και Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση 2000-2006 (ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ) του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Επιστημονικός Σύμβουλος στο έργο Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις υπέρ των Γυναικών. Εντάσσεται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (βλ. Πίνακα 1). Ισότιμοι σύντροφοι: Επανεξέταση του ρόλου των ανδρών στην εργασία και τον ι- διωτικό βίο, στο πλαίσιο του 5ου Μεσοπρόθεσμου Κοινοτικού Πλαισίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τη Γενική Γραμματεία Ισότητας. Υποστήριξη Περιφερειακών Πολιτικών ενάντια στην Παράνομη Διακίνηση και Εμπορία Γυναικών, το οποίο χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Εξωτερικών - Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ). Φορέας Δράσης: Γενική Γραμματεία Ισότητας. Φορέας Υλοποίησης: Κ.Ε.Θ.Ι. Πρόγραμμα Αναπτυξιακής Συνεργασίας: Εκπαίδευση-Κοινωνικός Αποκλεισμός- Πορνεία-Μετανάστευση, στο πλαίσιο του Β Πενταετούς Προγράμματος Διμερούς Κρατικής Αναπτυξιακής Συνεργασίας και Βοήθειας της Ελλάδος 2002-2006 (ΠΠΑΣΒΕ), το οποίο χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Εξωτερικών - Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ). Φορέας διαχείρισης/υλοποίησης: Κ.Ε.Θ.Ι. Η Γενική Γραμματεία Ισότητας - Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (Αιτών Φορέας) έχει την επιστημονική ευθύνη του Έργου. ΥΠΑΤΙΑ - Δημιουργία και λειτουργία Κέντρου Πληροφόρησης για Θέματα Ισότητας. Εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτεία του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, www.ypatia-kethi.gr. Ποια προγράμματα δράσης υλοποιεί το ΚΕΘΙ, ως εταίρος. Αναφέρονται ενδεικτικά κάποια από αυτά (ΚΕΘΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο, 2005): ODISSEIA - Σχέδιο Ολοκληρωμένης Επιχειρησιακής Στρατηγικής Ανάπτυξης στην Αττική. Εντάσσεται στο πλαίσιο του άρθρου 6 του ΕΚΤ και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, με συντονιστή φορέα την Περιφέρεια Αττικής. Διαδρομές Απασχόλησης Συμβουλευτικής, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος, Μέτρο 5.2., Άξονας 5, ΠΕΠ Τοπικές Πρωτοβουλίες Απασχόλησης (Βόλος, Θεσσαλία). Δίκτυο Απασχόλησης της Ανατολικής Αττικής, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος, Μέτρο 3.4., Άξονας 3, ΠΕΠ Αττικής/ΤΠΑ. Ίσες ευκαιρίες και ανάπτυξη: Δημιουργία μηχανισμού διευκόλυνσης και υποστήριξης της διαδικασίας ενσωμάτωσης της αρχής των ίσων ευκαιριών στο περιβάλλον α- πασχόλησης, στο πλαίσιο της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας EQUAL ΙΙ. Συγχρηματοδότηση: ΕΚΤ και Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, με συντονιστή φορέα το Σύνδεσμο Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ). Ειδικότερα, η Πρωτοβουλία EQUAL εντάσσεται στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Αποτελεί εργαλείο για την εξεύρεση νέων τρόπων επίτευξης των πολιτικών στόχων της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση και τη διαδικασία κοινωνικής εν- EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 57

σωμάτωσης. Επιπλέον, συνιστά εργαστήρι ανάπτυξης νέων τρόπων για την αντιμετώπιση των διακρίσεων και των ανισοτήτων στην αγορά εργασίας. Παρουσιάζει παραδείγματα ορθών πρακτικών για τις καινοτομικές αυτές προσεγγίσεις με έμφαση στην ενεργό συνεργασία μεταξύ κρατών μελών, εξασφαλίζoντας έτσι ότι τα θετικότερα αποτελέσματα υιοθετούνται και χρησιμοποιούνται από κοινού σε όλη την Ευρώπη. Σκοπός του Έργου είναι να ενισχύσει την ενσωμάτωση της αρχής των ίσων ευκαιριών στο περιβάλλον απασχόλησης και, μέσω αυτής, να συνεισφέρει στην καταπολέμηση φαινομένων επαγγελματικού διαχωρισμού με βάση το φύλο, που συντηρούνται και α- ναπαράγονται ακόμη στην αγορά εργασίας στη χώρα μας. Ως πεδίο άσκησης της εστιασμένης του παρέμβασης, το Έργο επιλέγει το χώρο των επιχειρήσεων, θεωρώντας ότι οποιαδήποτε αποτελεσματική προσπάθεια για προώθηση της ισότητας στην εργασία θα πρέπει να στηριχθεί και στη συνεργασία των ίδιων των επιχειρήσεων. Συμπερασματικές διαπιστώσεις Βάσει των όσων στοιχείων και πληροφοριών παρουσιάστηκαν, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τόσο η ΓΓΙ όσο και το ΚΕΘΙ αποτελούν δύο σημαντικούς φορείς αναφορικά με θέματα ισότητας των δύο φύλων και παροχής υπηρεσιών σε είδος στις γυναίκες που ζητούν στήριξη και ενημέρωση. Πιο συγκεκριμένα: Λειτουργούν με εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο παρέχει πληροφόρηση, συμβουλευτική και υποστήριξη σε γυναίκες, που αντιμετωπίζουν προβλήματα απασχόλησης και κοινωνικής ένταξης, τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο. Συμβάλλουν στην ένταξη και επανένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας. Υποστηρίζουν συμβουλευτικά την επιχειρηματική δράση των γυναικών. Παρέχουν εξειδικευμένη νομική πληροφόρηση. Ενεργοποιούν τις άνεργες γυναίκες για την αποτελεσματικότερη διεκδίκηση των προσωπικών και επαγγελματικών τους στόχων. Κοινός στόχος άλλωστε και των δύο υπηρεσιών είναι να υποστηριχθούν οι γυναίκες, ώστε να: Γνωρίσουν και να αναπτύξουν τις ικανότητές τους με στόχο την βελτίωση της αυτόεκτίμησης τους. Μάθουν να αναπτύσσουν και να διεκδικούν ρεαλιστικούς στόχους ως προς τη σταδιοδρομία τους. Εκπαιδευτούν στην αναζήτηση και τη διαχείριση πληροφοριών για την ευκολότερη πρόσβασή τους στην πληροφόρηση και την αγορά εργασίας. Υλοποιούν στρατηγικές για την επίτευξη των στόχων τους. Αναπτύσσουν δεξιότητες επικοινωνίας και διεκδίκησης. Παίρνουν αποφάσεις και να είναι ικανές να προχωρούν μόνες τους. Βιβλιογραφία 1. ΓΓΙ, ΕΕΤΑΑ, (1999). Οι δομές για την Ισότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση - μελέτη. Προγράμματα: Γυναίκες στην Αυτοδιοίκηση. REDA - ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΑΞΟΝΑΣ NOW, Αθήνα: ΕΕΤΑΑ. 2. ΓΓΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο, (2005). Αθήνα: ΓΓΙ. 58 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

3. Γενική Γραμματεία Ισότητας, (2005). 6η Εθνική Έκθεση της Ελλάδας - περίοδος 2001-2004. Προς την επιτροπή του ΟΗΕ για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών.αθήνα: Γενική Γραμματεία Ισότητας. 4. Γενική Γραμματεία Ισότητας, (2005). Ενδοοικογενειακή βία: ποσοτική ανάλυση στοιχείων για τις γυναίκες - θύματα βίας στην οικογένεια. Αθήνα: Γενική Γραμματεία Ισότητας. 5. Εφημερίδα ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ, (17/01/2007). Ίσες ευκαιρίες στον επαγγελματικό στίβο. Αθήνα: ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ. 6. ΚΕΘΙ, (2005). Οδηγός καλών πρακτικών για τη συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Αθήνα: ΚΕΘΙ. 7. ΚΕΘΙ - ενημερωτικό φυλλάδιο, (2005). Αθήνα: ΚΕΘΙ. 8. Νόμος υπ αριθ. 2839/2000. Ρυθμίσεις θεμάτων του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και άλλες διατάξεις. Αθήνα. 9. Νόμος υπ αριθ. 3029/2002. Μεταρρύθμιση Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης. Αθήνα. 10. Νόμος υπ αριθ. 3064/2002. Καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, των εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας, της πορνογραφίας ανηλίκων και γενικότερα της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής και αρωγή στα θύματα των πράξεων αυτών. Αθήνα. 11. Νόμος υπ αριθ. 3227/2004. Μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας και άλλες διατάξεις. Αθήνα. 12. Νόμος υπ αριθ. 3250/2004. Μερική απασχόληση στο Δημόσιο, στους ΟΤΑ και στα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Αθήνα. 13. Νόμος υπ αριθ. 3528/2007. Κύρωση του Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.. Αθήνα. www.isotita.gr www.kethi.gr Ιστότοποι EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 59