Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή,

Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή, ΔÔ È Ï Ô Ùfi appleôùâïâ Ô ıëì ÁÈ ÙÔ Ì ıëì ˆÏÔÁ ˆÁÚ Ê ÙË ÌÓ Û Ô. Δ ÎÂÊ Ï È ÙÔ ÙÔ È Ï Ô ÎÔÏÔ ıô Ó ÙË ÔÌ ÙÔ Û ÔÏÈÎÔ ÂÁ ÂÈÚÈ Ô. ıâ ÎÂÊ Ï ÈÔ appleâúèï Ì ÓÂÈ Ù ÂÍ : ñ ΔÈ appleú appleâè Ó ÁÓˆÚ ÂÙÂ, fiappleô apple ÚÔ ÛÈ ÂÙ È Ë ıâˆú Ì ÛË ÙÔ Û Ô- ÏÈÎfi È Ï Ô Î È ÙÔ È Ï Ô ÙÔ ÂÎapple È Â ÙÈÎÔ. ñ ÚˆÙ ÛÂÈ ıâˆú ÚˆÙ ÛÂÈ Û ÔÏÈÎÔ È Ï Ô, ÙÔ ÔappleÔ Ô appleâúè ÂÈ ÙÈ apple ÓÙ ÛÂÈ Û fiïâ ÙÈ ÂÚˆÙ ÛÂÈ, ÛÎ ÛÂÈ Î È Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ ÙÔ Û ÔÏÈÎÔ È Ï Ô, Î ıò Î È ÂappleÈappleÏ ÔÓ ÂÚˆÙ ÛÂÈ appleô Î Ï appleùô Ó fiïë ÙË ıâˆú. ñ ÚˆÙ ÛÂÈ ÁÈ ÙËÓ ÂÌapple ˆÛË ÙË ıâˆú. È apple ÓÙ ÛÂÈ ÙÔ Ú - ÛÎÔÓÙ È ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ È Ï Ô. ñ apple ÓÙ ÛÂÈ ÛÙÈ ÂÚˆÙ ÛÂÈ Î È ÙÈ Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ ÙÔ ΔÂÙÚ Ô ÚÁ ÛÈÒÓ. ÙÔ Ù ÏÔ Î ıâ ÂÓfiÙËÙ apple Ú ÂÈ ˆÚÈ Ô Ó ÎÂÊ Ï ÈˆÙÈÎfi ÎÚÈÙ ÚÈÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË. ψ Ó Â ÚÈÛÙ Ûˆ ÙÔ ÂappleÈÌÂÏËÙ ÁÈ ÙËÓ appleôê ÛÈÛÙÈÎ Û Ì Ô- Ï ÙÔ ÛÙËÓ ÔÏÔÎÏ ÚˆÛË ÙÔ È Ï Ô ÙÔ.. π. Δ Ú

Περιεχόμενα Δ Δ : à ƒδ.1.1 ˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ ÓÂ... 7.1.2 È Ó È Ì ÙÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ ÓÂ... 18.1.3 Ú ÛË ÙˆÓ ÚÙÒÓ ÛÙËÓ Î ıëìâúèó ˆ... 39.1.4 ÔÈÔÓ ÚÙË Ó È Ï Íˆ;... 50.1.5 «Ó ÎÚ ÓÔÓÙ» ÙÔ ÚÙÂ... 58 ÚÈÙ ÚÈÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÓ ÂÓfiÙËÙ «Ã ÚÙ»... 73 Δ Δ μ: ºÀ π ƒπμ μ.1.1 appleï Ó ÙË Ë... 75 μ.1.2 ÃˆÚ ÔÓÙ ÙÔ Ê ÛÈÎfi appleâúè ÏÏÔÓ Û ÂÓfiÙËÙÂ... 99 μ.2.1 Û ÓıÂÛË ÙË ÙÌfiÛÊ ÈÚ, Ë ıâúìôîú Û, ÔÈ ÓÂÌÔÈ... 106 μ.2.2 È ÚÔ, ÙÔ ÎÏ Ì... 124 ÚÈÙ ÚÈÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙÈ appleôâófiùëùâ «Ë, Ó apple ÚÔ Ô appleï Ó ÙË» Î È «ÙÌfiÛÊ ÈÚ»... 135 μ.3.1 ΔÔ ÓÂÚfi ÛÙË Ê ÛË... 137 μ.3.2 øîâ ÓÔ Î È ı Ï ÛÛÂ... 157 μ.3.3 ÕÓıÚˆappleÔÈ Î È ı Ï ÛÛ Δ ÓËÛȈÙÈÎ ÎÚ ÙË... 177 μ.3.4 Δ appleôù ÌÈ ÙÔ ÎfiÛÌÔ... 197 μ.3.5 Δ appleôù ÌÈ ÙË Û... 208 μ.3.6 Δ appleôù ÌÈ ÙË ÌÂÚÈÎ... 217 μ.3.7 Δ appleôù ÌÈ ÙË ÊÚÈÎ - Δ appleôù ÌÈ ÙË ÛÙÚ Ï... 225 ÚÈÙ ÚÈÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÓ appleôâófiùëù «À ÚfiÛÊ ÈÚ»... 236 μ.4.1 ªÈÏÒÓÙ ÁÈ ÙËÓ ËÏÈÎ ÙË Ë... 238 μ.4.2 ΔÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙË Ë... 248 μ.4.3 Ó ÌÂÈ appleô È ÌÔÚÊÒÓÔ Ó ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë : Ó ÔÁÂÓÂ Î È Â͈ÁÂÓÂ... 262 μ4.4 ªÔÚÊ ÙÔ Ó ÁÏ ÊÔ ÙË Ë... 276 μ.5.1 ÁˆÁÚ ÊÈÎ Î Ù ÓÔÌ ÙˆÓ ÔÚÁ ÓÈÛÌÒÓ... 288 ÚÈÙ ÚÈÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙÈ appleôâófiùëùâ «ÈıfiÛÊ ÈÚ» Î È «μèfiûê ÈÚ»... 306

Δ Δ : ƒø ƒπμ.1.1 appleïëı ÛÌfi ÙË Ë... 309.1.2 Î Ù ÓÔÌ ÙˆÓ ÓıÚÒappleˆÓ ÛÙË Ë... 323.1.3 È Ó È Ì ÙÈ ËÏÈÎÈ Î apple Ú Ì Â... 331.1.4 È ÌÂÁ Ï applefiïâè ÙÔ appleï Ó ÙË... 339.1.5 Ô Â Ó È ÎÙÈÛÌ Ó ÔÈ ÌÂÁ Ï applefiïâè ÙÔ appleï Ó ÙË;... 350.1.6 ΔfiÛÔ È ÊÔÚÂÙÈÎÔ Î È ÙfiÛÔ ÈÔÈ... 360 ÚÈÙ ÚÈÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÓ appleôâófiùëù «ÏËı ÛÌfi fiïâè»... 373.2.1 º ÛÈÎÔ applefiúôè... 375.2.2 ÓıÚÒappleÈÓÔÈ applefiúôè... 392.2.3 ÚÔ Ï Ì Ù appleô ËÙÔ Ó apple ÓÙ ÛÂÈ... 399 ÚÈÙ ÚÈÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÓ appleôâófiùëù «º ÛÈÎÔ Î È ÓıÚÒappleÈÓÔÈ applefiúôè»... 406 Δ Δ : πƒ π «Δπ ªπ ΔÀ».1 ÊÚÈÎ : º ÛÈÎfi appleâúè ÏÏÔÓ Î È ÓıÚˆappleÔÈ... 409.2 Û : º ÛÈÎfi appleâúè ÏÏÔÓ Î È ÓıÚˆappleÔÈ... 422.3 μfiúâè Î È ÂÓÙÚÈÎ ÌÂÚÈÎ : º ÛÈÎfi appleâúè ÏÏÔÓ Î È ÓıÚˆappleÔÈ... 433.4 fiùè ÌÂÚÈÎ : º ÛÈÎfi appleâúè ÏÏÔÓ Î È ÓıÚˆappleÔÈ... 445.5 øîâ Ó : º ÛÈÎfi appleâúè ÏÏÔÓ Î È ÓıÚˆappleÔÈ... 453.6 ÓÙ ÚÎÙÈÎ... 462 apple ÓÙ ÛÂÈ ÛÙÈ ÂÚˆÙ ÛÂÈ ÁÈ ÙËÓ ÂÌapple ˆÛË ÙË ıâˆú Î È ÛÙ ÚÈÙ ÚÈ ÍÈÔÏfiÁËÛË... 465

ΓEΩΓPAΦIKEΣ ΣYNTETAΓMENEΣ A.1.1 Τι πρέπει να γνωρίζετε άξονας της Γης: η νοητή ευθεία γραμμή που περνά από τον Βόρειο και τον Νό- È Ó Ú ÛÎÂÈ Ô ÓıÚˆappleÔ Â ÎÔÏ ÙË ı ÛË ÂÓfi ÙfiappleÔ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë, Ë ÔappleÔ Â Ó È ÛÊ ÈÚÈÎ, ÂappleÈÓfiËÛ ÙËÓ ÎfiÏÔ ıë Ì ıô Ô: ÒÚÈÛ ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Û ÌÈÎÚ ÙÌ Ì Ù Ì ÓÔËÙ (Ê ÓÙ ÛÙÈÎ ) ÁÚ ÌÌ, ÙÈ ÔappleÔ Â ÔÓfiÌ Û apple Ú ÏÏ ÏÔ Î È ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ. È apple Ú ÏÏËÏÔÈ Â Ó È ÓÔËÙÔ Î ÎÏÔÈ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Î ıâùôè ÛÙÔÓ ÍÔÓ ÙË. Í ÈÙ ÙÔ ÛÊ ÈÚÈÎÔ Û Ì ÙÔ ÙË Ë, ÔÈ apple Ú ÏÏË- ÏÔÈ ÂÓ Â Ó È ÛÔÈ ÌÂÙ Í ÙÔ. ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ ÛÂ Ì ÎÔ τιο Πόλο της Γης. apple Ú ÏÏËÏÔ ÔÓÔÌ ÂÙ È πûëìâúèófi Î È apple ÂÈ ÙÔ ÈÔ applefi ÙÔÓ μfiúâèô Î È applefi ÙÔÓ fiùèô fiïô. πûëìâúèófi ˆÚ ÂÈ ÙË Ë ÛÂ Ô ËÌÈÛÊ ÚÈ, ÙÔ fiúâèô Î È ÙÔ ÓfiÙÈÔ. ŸÛÔ appleïëûè Ô Ì appleúô ÙÔ fiïô ÔÈ apple Ú ÏÏËÏÔÈ Á ÓÔÓÙ È ÌÈÎÚfiÙÂÚÔÈ. apple Ú ÏÏËÏÔ ÛÙÔÓ ÔappleÔ Ô Ú ÛÎÂÙ È Ó ÙfiappleÔ appleúôû ÈÔÚ ÂÈ ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈ- Îfi appleï ÙÔ ÙÔ ÙfiappleÔ ÙÔ. ΔÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ Ì Ï ÂÈ applefiûô fiúâè applefiûô ÓfiÙÈ applefi ÙÔÓ πûëìâúèófi Ú ÛÎÂÙ È Ô Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÙfiappleÔ. È apple Ú ÏÏËÏÔÈ Î È ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ ÌÂÙÚÈÔ ÓÙ È Û ÌÔ Ú ÙÔ ÙfiÍÔ (Î È ÛÙÈ appleô È ÈÚ ÛÂÈ ÙË ÌÔ - Ú ), applefi 0Æ ˆ 90Æ Û Πıâ ËÌÈÛÊ ÚÈÔ. πûëìâúè- Ófi ÂÈ ÔÚÈÛÙ ˆ Ë Ú ÁÈ ÙË Ì ÙÚËÛË ÙˆÓ apple Ú Ï- Ï ÏˆÓ Î È ÂÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ 0Æ. Δ Ô appleèô appleôì ÎÚ ÛÌ Ó applefi ÙÔÓ πûëìâúèófi ÛËÌ ÙË Ë, Ô μfiúâèô Î È Ô fiùèô fiïô, Ô Ó ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï - ÙÔ 90Æ fiúâèô Î È 90Æ ÓfiÙÈÔ ÓÙ ÛÙÔÈ. È ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Â Ó È ÓÔËÙ ËÌÈÎ ÎÏÈ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ - ÓÂÈ ÙË Ë appleô ÂÎÙ ÓÔÓÙ È applefi ÙÔÓ Ó Ó fiïô ÛÙÔÓ ÏÏÔÓ. È ÌÂÛËÌ ÚÈ- ÓÔ Â Ó È Î ıâùôè appleúô ÙÔ apple Ú ÏÏ ÏÔ. Í ÈÙ ÙÔ ÛÊ ÈÚÈÎÔ Û Ì ÙÔ ÙË Ë, ÔÈ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Â Ó È fiïôè ÛÔÈ μοίρα του τόξου ή απλώς μοίρα: μονάδα μέτρησης γωνιών (συμβολίζεται με ). Η περιφέρεια ενός κύκλου χωρίζεται σε 360 μοίρες. Μία μοίρα υποδιαιρείται σε 60 (πρώτα λεπτά), ενώ κάθε πρώτο λεπτό υποδιαιρείται σε 60 (δεύτερα λεπτά). 7

ÌÂÙ Í ÙÔ. ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi Ô ÔappleÔ Ô appleâúó applefi ÙÔ ÛÈÏÈÎfi ÛÙÂÚÔÛÎÔappleÂ Ô ÙÔ ÎÚ ÓÔ ÈÙ, ÙÔ ÔappleÔ Ô Â Ó È ÎÔÓÙ ÛÙÔ ÔÓ ÓÔ, ÔÓÔÌ ÂÙ È appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi. ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi ÛÙÔÓ ÔappleÔ Ô Ú ÛÎÂÙ È Ó ÙfiappleÔ appleúôû ÈÔÚ ÂÈ ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈ- Îfi Ì ÎÔ ÙÔ ÙfiappleÔ ÙÔ. ΔÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ Ì Ï ÂÈ applefiûô Ó ÙÔÏÈÎ applefiûô ÙÈÎ applefi ÙÔÓ appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi Ú ÛÎÂÙ È Ô Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÙfiappleÔ. Ÿappleˆ ÔÈ apple Ú ÏÏËÏÔÈ, ÙÛÈ Î È ÔÈ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ, ÔapplefiÙÂ Î È ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ, ÌÂÙÚÈÔ ÓÙ È Û ÌÔ ÚÂ. appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi ÂÈ ÔÚÈÛÙ ˆ Ë Ú ÁÈ ÙË Ì ÙÚËÛË ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎÔ Ì ÎÔ Î È ÙÛÈ ÂÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ 0Æ. È applefiïôèappleôè ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Ô Ó ÙÈÌ applefi 0Æ ˆ 180Æ Ó ÙÔÏÈ- Î ÙÔ appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Î È applefi 0Æ ˆ 180Æ ÙÈÎ ÙÔ. Συντεταγμένες Πρώτος μεσημβρινός 38 23 27 Ισημερινός 0 23 27 Τροπικός του Αιγόκερω 45 66 33 150 180 120 150 90 60 30 0 30 60 90 120 38 βόρειο 23 ανατολικό Αθήνα Βόρειος Πολικός Κύκλος Τροπικός του Καρκίνου Γεωγραφικό πλάτος βόρειο Γεωγραφικό πλάτος νότιο Υπόμνημα Παράλληλοι Μεσημβρινοί 66 33 Γεωγραφικό μήκος δυτικό Γεωγραφικό μήκος ανατολικό Νότιος Πολικός Κύκλος Στο σχήμα φαίνεται το δίκτυο των γεωγραφικών συντεταγμένων, ο Ισημερινός και ο πρώτος μεσημβρινός, και η γεωγραφική θέση της Αθήνας με τις συντεταγμένες της. Διακρίνονται επίσης οι τροπικοί και οι πολικοί κύκλοι. È ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Î È ÔÈ apple Ú ÏÏËÏÔÈ È ÛÙ ÚÒÓÔÓÙ È Û ËÌ Ù ÔÓÙ Ó ÎÙ Ô appleô Î Ï appleùâè fiïë ÙË Á ÈÓË ÂappleÈÊ ÓÂÈ. ı ÛË ÔappleÔÈÔ appleôùâ ÙfiappleÔ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë appleúôû ÈÔÚ ÂÙ È Ì ÙË Ô ıâè ÙÔ apple Ú ÏÏ ÏÔ Î È ÙÔ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ appleô È ÛÙ ÚÒÓÔÓÙ È ÛÙÔÓ ÙfiappleÔ Ùfi. appleúòùô ı Ì 8

Α.1.1 ÒÛÂÈ ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ Î È Ô Â ÙÂÚÔ ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ ÙÔ ÙfiappleÔ. ı Ó, ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ, ÂÈ 38Æ fiúâèô ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ Î È 23Æ Ó ÙÔÏÈÎfi ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ. à ÚË ÛÙÈ appleïëúôêôú  ٠ÂÓÙÔapple - Ô Ì  ÎÔÏ ÙËÓ ı Ó ÛÙÔÓ ÚÙË. ΔÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ Î È ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ ÂÓfi ÙfiappleÔ ÔÓÔÌ ÔÓÙ È ÁˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ Ó ( appleïò Û ÓÙÂÙ ÁÌ Ó ) ÙÔ ÙfiappleÔ Î È appleúôû- ÈÔÚ Ô Ó ÙË ÁˆÁÚ ÊÈÎ ı ÛË ÙÔ. Άλλοι σημαντικοί παράλληλοι και μεσημβρινοί Εκτός από τον Ισημερινό, σημαντικοί παράλληλοι είναι και ο Τροπικός του Καρκίνου σε 23 26 βόρειο γεωγραφικό πλάτος, ο Τροπικός του Αιγόκερω (23 26 νότιο γεωγραφικό πλάτος), ο Βόρειος Πολικός (ή Αρκτικός) Κύκλος (66 33 βόρειο γεωγραφικό πλάτος) και ο Νότιος Πολικός (ή Ανταρκτικός) Κύκλος (66 33 νότιο γεωγραφικό πλάτος). Οι περιοχές ανάμεσα στους δύο τροπικούς ονομάζονται τροπικές. Οι περιοχές ανάμεσα σ έναν τροπικό κύκλο και σ έναν πολικό κύκλο ονομάζονται εύκρατες. Οι περιοχές οι οποίες βρίσκονται βόρεια του Βόρειου Πολικού Κύκλου και νότια του Νότιου Πολικού Κύκλου ονομάζονται πολικές. Σημαντικός μεσημβρινός είναι και ο συμμετρικός του πρώτου μεσημβρινού ως προς τον άξονα της Γης, που έχει τιμή 180. Ο πρώτος μεσημβρινός μαζί με τον συμμετρικό του σχηματίζουν έναν κύκλο και διαιρούν τη γήινη σφαίρα σε δύο ημισφαίρια, το δυτικό και το ανατολικό. 1. Γιατί ο άνθρωπος συνηθίζει να βάζει σημάδια στον χώρο; Ερωτήσεις θεωρίας Ερωτήσεις σχολικού βιβλίου ÚÔÎÂÈÌ ÓÔ Ô ÓıÚˆappleÔ Ó Î Ï ÂÈ Î appleôèâ Ó ÁΠÙÔ, ÚÂÈ ÂÙ È Ó ÌÂ- Ù ÎÈÓÂ Ù È applefi ÙfiappleÔ Û ÙfiappleÔ. È Ó ÌÂÙ ÎÈÓÂ Ù È Ì ÛÊ ÏÂÈ applefi ÙÔ Ó ÛË- ÌÂ Ô ÛÙÔ ÏÏÔ, ÂÈ ÛËÌ È ÛÙÔÓ ÒÚÔ, ÒÛÙÂ Ó Ú ÛÎÂÈ Â ÎÔÏ ÙÔÓ ÚfiÌÔ ÙÔ (Ó appleúôû Ó ÙÔÏ ÂÙ È). 2. Ποια είναι τα σημάδια που έχει χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος για να προσανατολίζεται; ŸÛÔ Ô ÓıÚˆappleÔ ÌÂÙ ÎÈÓÔ ÓÙ Ó Û ÌÈ ÌÈÎÚ appleâúèô, ËÏ Î Ï appleùâ ÌÈ- ÎÚ appleôûù ÛÂÈ, ÚÈÛΠÙÔÓ ÚfiÌÔ ÙÔ ÔÓÙ ˆ ÛËÌ È ÔÚÈÛÌ Ó Ê ÛÈ- Î Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÙË appleâúèô (apple.. ÓÙÚ, Ô Ó, appleôù ÌÈ, Ï ÌÓ Î..). 9

ŸÙ Ó Ú ÈÛÂ Ó È Ó ÂÈ ÌÂÁ Ï appleôûù ÛÂÈ Î È Ó Ù ÍÈ Â ÂÈ ÛÙË ı Ï ÛÛ Î È ÛÙËÓ ÚËÌÔ, Ì ıâ Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ÏÏ ÛÙ ıâú ÛËÌ È appleúôîâèì ÓÔ Ó appleúôû Ó ÙÔÏÈÛÙ (apple.. ÙÔ appleô Ó Ù ÏÏÂÈ Î È ÙÔ appleô ÂÈ Ô ÏÈÔ, ÙË ı ÛË ÙˆÓ ÛÙÚˆÓ Î..). ŒÊÙ ÛÂ Ì ÏÈÛÙ ÛÙÔ ÛËÌÂ Ô Ó Î Ù ÛΠÂÈ Ô ÈÔ ÛËÌ È, ÔÚ Ù applefi ÌÂÁ ÏË applefiûù ÛË, fiappleˆ Â Ó È ÔÈ Ê ÚÔÈ. T ÏÔ, Î Ù Ù Ù Í È ÙÔ ÛÙÔ ˆÎ ÓÔ Î È ÛÙÈ ÌÂÁ Ï ÂÚ ÌÔ, Î È È È ÙÂÚ fiù Ó Î Ù Ï Â appleˆ Ë Ë Â Ó È ÛÊ ÈÚÈÎ (ÔapplefiÙÂ Ë Ì ÙÈ Ì ÌappleÔÚÂ Ó ÊÙ ÛÂÈ Ì ÚÈ Ó ÛËÌÂ Ô ÙË Á ÈÓË ÂappleÈÊ ÓÂÈ apple Ú applefi ÙÔ ÔappleÔ Ô ÂÓ Ï appleô Ì fiûô ÓÔÈÎÙfi Î È Ó Â Ó È Ô ÒÚÔ ), ÛÎ ÊÙËÎÂ Ó ˆÚ ÛÂÈ ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ ÙÌ Ì Ù Ì Ó ÎÙ Ô Ê ÓÙ ÛÙÈÎÒÓ ÁÚ ÌÌÒÓ, ÒÛÙÂ Ó ÌappleÔÚÂ Ó Ú ÛÎÂÈ Â ÎÔÏ ÙË ı ÛË Î ıâ ÙfiappleÔ (ÁˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ Ó ). ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 10 3. Πώς θα καταφέρουν οι καπετάνιοι να οδηγήσουν τα πλοία τους στον σωστό προορισμό; È Ó Ô ËÁ ÛÔ Ó ÔÈ Ô Î appleâù ÓÈÔÈ Ù appleïô ÙÔ ÛÙÔÓ ÛˆÛÙfi appleúôôúèûìfi, appleú appleâè Î Ù Ú Ó ÔÚ ÛÔ Ó Ì ÎÚ ÂÈ apple Óˆ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë ÙË ı ÛË ÛÙËÓ ÔappleÔ ı ÏÔ Ó Ó apple ÓÂ Î È Ó ÚÔ Ó ÙÔÓ ÚfiÌÔ appleô Ô ËÁ Û Ù. ıò fiìˆ ÔÈ appleôûù ÛÂÈ appleô appleú appleâè Ó È Ó ÛÔ Ó ÛÙËÓ ÓÔÈ Ù ı Ï ÛÛ Â Ó È appleôï ÌÂÁ - ÏÂ Î È Ë ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Â Ó È ÛÊ ÈÚÈÎ, ÂÓ ÌappleÔÚÔ Ó Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ÛÔ Ó «ÛËÌ È» fiappleˆ Â Ó È Ù Ô Ó Ù appleôù ÌÈ, ÁÈ Ó ÌappleÔÚ ÛÔ Ó Ó appleúôû Ó ÙÔÏÈ- ÛÙÔ Ó. μ È ı ÌappleÔÚÔ Û Ó Ó appleúôû Ó ÙÔÏÈÛÙÔ Ó Ì ÙË Ô ıâè ÙË ı ÛË ÙÔ ÏÈÔ Î È ÙˆÓ ÛÙÚˆÓ. øûùfiûô, Ë appleèô ÛÊ Ï Ì ıô Ô Â Ó È ÔÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ ÓÂ. ÚÔÎÂÈÌ ÓÔ Ó appleúôû ÈÔÚ Ô Ó Â ÎÔÏ ÙË ı ÛË ÂÓfi ÙfiappleÔ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë, ÔÈ ÂappleÈÛÙ ÌÔÓ ÒÚÈÛ Ó ÙË Á ÈÓË ÂappleÈÊ ÓÂÈ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ ÙÌ Ì Ù Ì ÓÔËÙ ÁÚ ÌÌ appleô ÔÓÔÌ ÔÓÙ È apple Ú ÏÏËÏÔÈ Î È ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ. ªÂ ÙË Ô ıâè ÙˆÓ apple Ú ÏÏ ÏˆÓ appleúôû ÈÔÚ ÂÙ È ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ ÂÓfi ÙfiappleÔ Î È Ì ÙË Ô ıâè ÙˆÓ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÒÓ ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi ÙÔ Ì ÎÔ. ΔÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ Î È ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ ÂÓfi ÙfiappleÔ appleôùâïô Ó ÙÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ Û ÓÙÂÙ Á- Ì ÓÂ, ÔÈ ÔappleÔ Â Ì ÓÔ Ó ÙË ÁˆÁÚ ÊÈÎ ı ÛË ÙÔ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë. appleôì Óˆ, ÔÈ Î appleâù ÓÈÔÈ appleú appleâè Ó ÚÔ Ó ÙÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ Ó ÙÔ appleúôôúèûìô ÙÔ Î È ÛÙË Û Ó ÂÈ Ó Ú ÍÔ Ó ÙËÓ appleôúâ ÙÔ. 10

Α.1.1 4. Τι είναι οι παράλληλοι, πώς μετριούνται και σε τι μας χρησιμεύουν; È apple Ú ÏÏËÏÔÈ Â Ó È ÓÔËÙÔ Î ÎÏÔÈ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Î ıâùôè ÛÙÔÓ ÍÔ- Ó ÙË. Í ÈÙ ÙÔ ÛÊ ÈÚÈÎÔ Û Ì ÙÔ ÙË Ë, ÔÈ apple Ú ÏÏËÏÔÈ ÂÓ Â Ó È ÛÔÈ ÌÂ- Ù Í ÙÔ. ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ ÛÂ Ì ÎÔ apple Ú ÏÏËÏÔ ÔÓÔÌ ÂÙ È πûëìâúèófi. πûëìâúèófi ˆÚ ÂÈ ÙË Ë ÛÂ Ô ËÌÈÛÊ ÚÈ, ÙÔ fiúâèô Î È ÙÔ ÓfiÙÈÔ. È apple Ú ÏÏËÏÔÈ ÌÂÙÚÈÔ ÓÙ È Û ÌÔ Ú ÙÔ ÙfiÍÔ (Î È ÛÙÈ appleô È ÈÚ ÛÂÈ ÙË ÌÔ Ú ), Ì ÙÈÌ applefi 0Æ ˆ 90Æ ÛÙÔ fiúâèô ËÌÈÛÊ ÚÈÔ Î È applefi 0Æ ˆ 90Æ ÛÙÔ ÓfiÙÈÔ ËÌÈÛÊ ÚÈÔ. È apple Ú ÏÏËÏÔÈ ÚËÛÈÌÂ Ô Ó ÁÈ ÙÔÓ appleúôû ÈÔÚÈÛÌfi ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎÔ appleï - ÙÔ ÂÓfi ÙfiappleÔ, ËÏ ÁÈ ÙÔ applefiûô fiúâè ÓfiÙÈ applefi ÙÔÓ πûëìâúèófi Ú - ÛÎÂÙ È Ô ÙfiappleÔ Ùfi. Ποιοι επινόησαν τη μοίρα του τόξου; Τη μοίρα του τόξου επινόησαν οι Βαβυλώνιοι, κληρονόμοι του σουμεριακού πολιτισμού, για να εντοπίζουν τη θέση των άστρων στην ουράνια σφαίρα. Η υποδιαίρεση του κύκλου σε 360 μοίρες πιθανότατα σχετίζεται με το έτος των Βαβυλωνίων, το οποίο είχε 360 ημέρες. Οι Βαβυλώνιοι δεν μετρούσαν με βάση το 10 (δεκαδικό σύστημα) όπως εμείς, αλλά με βάση το 60 (εξηκονταδικό σύστημα). Αυτοί επινόησαν επίσης τα λεπτά και τα δευτερόλεπτα, τα οποία ακόμα και σήμερα μετρούνται με βάση το 60. Η χρήση των μοιρών στη Γεωμετρία για τη μέτρηση γωνιών πιθανότατα οφείλεται στον Θαλή τον Μιλήσιο. 5. Τι είναι οι μεσημβρινοί, πώς μετριούνται και σε τι μας χρησιμεύουν; È ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Â Ó È ÓÔËÙ ËÌÈÎ ÎÏÈ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë appleô ÂÎÙ ÓÔ- ÓÙ È applefi ÙÔÓ Ó Ó fiïô ÛÙÔÓ ÏÏÔÓ. È ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Â Ó È Î ıâùôè appleúô ÙÔ apple Ú ÏÏ ÏÔ. Í ÈÙ ÙÔ ÛÊ ÈÚÈÎÔ Û Ì ÙÔ ÙË Ë, ÔÈ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Â Ó È fiïôè ÛÔÈ ÌÂ- Ù Í ÙÔ. ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi appleô appleâúó applefi ÙÔ ÛÈÏÈÎfi ÛÙÂÚÔÛÎÔappleÂ Ô ÙÔ ÎÚ - ÓÔ ÈÙ, ÙÔ ÔappleÔ Ô Ú ÛÎÂÙ È ÎÔÓÙ ÛÙÔ ÔÓ ÓÔ, ÔÓÔÌ ÂÙ È appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈ- Ófi. È ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ ÌÂÙÚÈÔ ÓÙ È Û ÌÔ Ú ÙÔ ÙfiÍÔ (Î È Û appleô È ÈÚ ÛÂÈ ÙË 11

ÌÔ Ú ), Ì ÙÈÌ applefi 0Æ ˆ 180Æ Ó ÙÔÏÈÎ ÙÔ appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Î È applefi 0Æ ˆ 180Æ ÙÈÎ ÙÔ. È ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ ÚËÛÈÌÂ Ô Ó ÁÈ ÙÔÓ appleúôû ÈÔÚÈÛÌfi ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎÔ Ì - ÎÔ ÂÓfi ÙfiappleÔ, ËÏ ÁÈ ÙÔ applefiûô Ó ÙÔÏÈÎ ÙÈÎ applefi ÙÔÓ appleúòùô ÌÂ- ÛËÌ ÚÈÓfi* Ú ÛÎÂÙ È Ô ÙfiappleÔ Ùfi. 6. Τι είναι ο Ισημερινός και τι ο πρώτος μεσημβρινός; πûëìâúèófi Â Ó È Ô ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ ÛÂ Ì ÎÔ apple Ú ÏÏËÏÔ. ÃˆÚ ÂÈ ÙË Ë ÛÂ Ô ËÌÈÛÊ ÚÈ, ÙÔ fiúâèô Î È ÙÔ ÓfiÙÈÔ. πûëìâúèófi ÂÈ ÔÚÈÛÙ ˆ Ë Ú ÁÈ ÙË Ì ÙÚËÛË ÙˆÓ apple Ú ÏÏ ÏˆÓ Î È ÙÛÈ ÂÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ 0Æ. ÚÒÙÔ ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi ÔÓÔÌ ÂÙ È Ô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi appleô appleâúó applefi ÙÔ ÛÈÏÈ- Îfi ÛÙÂÚÔÛÎÔappleÂ Ô ÙÔ ÎÚ ÓÔ ÈÙ, ÙÔ ÔappleÔ Ô Ú ÛÎÂÙ È ÎÔÓÙ ÛÙÔ ÔÓ ÓÔ. appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi ÂÈ ÔÚÈÛÙ ˆ Ë Ú ÁÈ ÙË Ì ÙÚËÛË ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎÔ Ì ÎÔ Î È ÙÛÈ ÂÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ 0Æ. appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi Ì Ì ÙÔÓ Û ÌÌÂÙÚÈÎfi ÙÔ ˆ appleúô ÙÔÓ ÍÔÓ ÙË Ë, ËÏ Ì ÙÔÓ 180fi ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi, Û ËÌ Ù Ô Ó Ó Ó Î ÎÏÔ Ô ÔappleÔ Ô ˆÚ - ÂÈ ÙË Á ÈÓË ÛÊ Ú ÛÂ Ô ËÌÈÛÊ ÚÈ, ÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi Î È ÙÔ ÙÈÎfi. 7. Tι είναι οι συντεταγμένες ενός τόπου; ÓÙÂÙ ÁÌ ÓÂ, ÁˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ ÓÂ, ÂÓfi ÙfiappleÔ ÔÓÔÌ ÔÓÙ È ÙÔ Áˆ- ÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ Î È ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ ÙÔ ÙfiappleÔ ÙÔ. X ÚË Û ٠appleúôû- ÈÔÚ ÂÙ È Ë ÁˆÁÚ ÊÈÎ ı ÛË Î ıâ ÛËÌÂ Ô (ÙfiappleÔ ) ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë. 8. Πώς προσδιορίζεται η θέση ενός σημείου πάνω στην επιφάνεια της Γης με τη βοήθεια των παραλλήλων και των μεσημβρινών; apple Ú ÏÏËÏÔ Î È Ô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi ÂÓfi ÛËÌÂ Ô ÙË ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë appleúôû- ÈÔÚ Ô Ó ÓÙ ÛÙÔÈ ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ Î È ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ ÙÔ ÙfiappleÔ ÙÔ, ËÏ ÙÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ Û ÓÙÂÙ ÁÌ ÓÂ. * ıò ÔÈ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Â Ó È fiïôè ÛÔÈ ÌÂÙ Í ÙÔ, Ë ÂappleÈÏÔÁ ÂÓfi ˆ appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ ÁÈ ÙË Ì - ÙÚËÛË ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎÔ Ì ÎÔ Â Ó È appleúô fió Û ÌʈÓ. ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi ÙÔ ÎÚ ÓÔ ÈÙ ÂappleÈÏ ıëîâ ˆ appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi ÛÙÔ ÈÂıÓ Ó ÚÈÔ ÁÈ ÙÔÓ ÚÒÙÔ ªÂÛËÌ ÚÈÓfi appleô Û ÁÎ ÏÂÛ ÛÙËÓ - ÛÈÓÁÎÙÔÓ ÙÔÓ ÎÙÒ ÚÈÔ ÙÔ 1884 Ô appleúfiâ ÚÔ ÙˆÓ ΔÛ ÛÙÂÚ ÕÏ Ó ÕÚıÔ Ú. 12

Α.1.1 ÁˆÁÚ ÊÈÎ ı ÛË ÔappleÔÈÔ appleôùâ ÛËÌÂ Ô ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Â Ó È Ó Ùfi Ó appleúôû ÈÔÚÈÛÙ Ì ÙË Ô ıâè ÙˆÓ ÁˆÁÚ ÊÈÎÒÓ Û ÓÙÂÙ ÁÌ ÓˆÓ ÂappleÂÈ ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó Ú ÍÔ ÌÂ Ó Ó apple Ú ÏÏËÏÔ Î È Ó Ó ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi appleô Ó È ÛÙ ÚÒÓÔÓÙ È apple Óˆ Û ÔappleÔÈÔ appleôùâ ÛËÌÂ Ô ÙË Á ÈÓË ÂappleÈÊ ÓÂÈ. Ó ÁÓˆÚ Ô Ì ÙÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ Ó ÂÓfi ÛËÌ Ô, ÌappleÔÚÔ Ì  - ÎÔÏ Ó ÙÔ ÚÔ Ì ÛÙÔÓ ÚÙË Î È, ÛÙË Û Ó ÂÈ, Ó appleúôû Ó ÙÔÏÈÛÙÔ Ì ÛÙÔÓ ÒÚÔ Î È Ó Î ÓÔÓ ÛÔ Ì ÙÈ ÌÂÙ ÎÈÓ ÛÂÈ Ì (Î ÙÈ È È ÙÂÚ Ú ÛÈÌÔ fiù Ó ÌÂ- Ù ÎÈÓÔ Ì ÛÙ Û ÒÚÔ fiappleô ÂÓ apple Ú Ô Ó ÚfiÌÔÈ, apple.. fiù Ó Î ÓÔ Ì ÔÚÂÈ - Û, fiù Ó Ù ÍÈ Â Ô Ì Ì ÂÚÔappleÏ ÓÔ Ì appleïô Ô Î.Ïapple.). 9. Πόσοι παράλληλοι και πόσοι μεσημβρινοί υπάρχουν; ÁˆÁÚ ÊÈÎ ı ÛË ÔappleÔÈÔ appleôùâ ÛËÌÂ Ô ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Â Ó È - Ó Ùfi Ó appleúôû ÈÔÚÈÛÙ Ì ÎÚ ÂÈ Ì ÙË Ô ıâè ÙˆÓ ÁˆÁÚ ÊÈÎÒÓ ÙÔ Û - ÓÙÂÙ ÁÌ ÓˆÓ. È ÁˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ Ó appleúôû ÈÔÚ ÔÓÙ È applefi ÙÔÓ apple - Ú ÏÏËÏÔ Î È ÙÔÓ ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi appleô È Ú ÔÓÙ È applefi ÙÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÛËÌ Ô. appleâè ÂappleÔÌ Óˆ Û Πıâ ÛËÌÂ Ô ÙË Á ÈÓË ÂappleÈÊ ÓÂÈ È ÛÙ ÚÒÓÔÓÙ È Ó apple Ú ÏÏËÏÔ Î È Ó ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi, Û ÌappleÂÚ ÓÔ Ì fiùè Ô ÚÈıÌfi ÙˆÓ apple Ú ÏÏ ÏˆÓ Î È ÙˆÓ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÒÓ Â Ó È appleâèúô. ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 12 10. Χρησιμοποίησε την υδρόγειο σφαίρα προκειμένου ñ Να δεις τι γεωγραφικό πλάτος έχουν όλοι οι τόποι που βρίσκονται στον Ισημερινό. ñ Να εντοπίσεις πέντε τόπους που έχουν γεωγραφικό μήκος 0. Aπάντηση ñ O IÛËÌÂÚÈÓfi Â Ó È Ô ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ apple Ú ÏÏËÏÔ Î È ˆÚ ÂÈ ÙË Á ÈÓË ÛÊ Ú ÛÂ Ô ËÌÈÛÊ ÚÈ. ªÂ ÛË ÙfiÓ ÌÂÙÚÈÔ ÓÙ È ÔÈ applefiïôèappleôè apple Ú ÏÏËÏÔÈ, Ì ÙÈÌ appleô Î Ì ÓÔÓÙ È applefi 0Æ ˆ Î È 90Æ Î È appleúô ÙÔÓ μfiúâèô fiïô Î È appleúô ÙÔÓ fiùèô fiïô. ŒÙÛÈ Ô πûëìâúèófi ÂÈ ÙÈÌ 0Æ (ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ ). ÓÂappleÒ fiïôè ÔÈ ÙfiappleÔÈ appleô Ú ÛÎÔÓÙ È ÛÙÔÓ IÛËÌÂÚÈÓfi Ô Ó ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ 0Æ. ñ ˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ 0Æ Ô Ó ÔÈ ÙfiappleÔÈ appleô Ú ÛÎÔÓÙ È ÛÙÔÓ appleúòùô ÌÂÛËÌ- ÚÈÓfi, ÙÔÓ ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi appleô appleâúó applefi ÙÔ ÛÈÏÈÎfi ÛÙÂÚÔÛÎÔappleÂ Ô ÙÔ ÎÚ ÓÔ ÈÙ. ÔÏ ÎÔÓÙ Û ÙfiÓ Â Ó È: 13

i) ÛÙËÓ E ÚÒappleË: Ë X ÚË ÛÙË ÏÏ, Ë B Ï ÓıÈ ÛÙËÓ IÛapple Ó, ÙÔ ÔÓ - ÓÔ (ÂÈ ÈÎ ÙÔ ÎÚ ÓÔ ÈÙ ) Î È ÙÔ MappleÚ ÈÙÔÓ ÛÙËÓ AÁÁÏ. ii) ÛÙËÓ AÊÚÈÎ : ÙÔ OÚ Ó ÛÙËÓ AÏÁÂÚ. ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 12 11. Έχει δίκιο ή άδικο ο θείος Σκρουτζ; Mπορεί κανείς να αγγίξει τον μεσημβρινό; Aιτιολόγησε την απάντησή σου. Aπάντηση Œ ÂÈ ÎÈÔ fiù Ó Ï ÂÈ: «ÂÓ ÍÂÚ fiùè ÌappleÔÚÔ Û Ó ÙÔÓ ˆ Ó ÙÔÓ ÁÁ - ͈!». OÈ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ (Î È ÔÈ apple Ú ÏÏËÏÔÈ) Â Ó È ÓÔËÙ ÁÚ ÌÌ Î È fi È ÓÙÈ- ΠÌÂÓ. ΔÔ ÂappleÈÓfiËÛÂ Ô ÓıÚˆappleÔ ÒÛÙÂ Ó ÌappleÔÚÂ Ó Ú ÛÎÂÈ Ì ÎÚ ÂÈ ÙË ı ÛË ÙˆÓ ÙfiappleˆÓ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë. ø appleôù ÏÂÛÌ, Î Ó ÂÓ ÌappleÔ- ÚÂ Ó ÁÁ ÍÂÈ ( Ó ÂÈ) Ó Ó ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi. Ùfi appleô ÁÁ ÂÈ Ô ıâ Ô ÎÚÔ Ù Â Ó È ÛÙËÓ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ Ë appleâùôóè applefi ÙÔ Î Ï ÌÈ Ú Ì ÙÔ appleô ÎÚ Ù Ô ÙfiÓ ÏÓÙ. ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 12 12. Πρόκειται να κάνεις μια εκδρομή στη Λίμνη Πλαστήρα, που βρίσκεται στον νομό Kαρδίτσας. Όρισε με τη βοήθεια των συντεταγμένων: ñ TÔ ÔÚÂÈfiÙÂÚÔ ÛËÌÂ Ô ÙË Ï ÌÓË fiúâèô ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ 39Æ 21, Ó ÙÔÏÈÎfi ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ 21Æ 43 ñ TË ı ÛË ÙË KÔÚÒÓË fiúâèô ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ 39Æ 19, Ó ÙÔÏÈÎfi ÁÂ- ˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ 21Æ 47 ñ TË ı ÛË ÙË appleï ÙË Â Ô Ï fiúâèô ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ 39Æ 19, Ó - ÙÔÏÈÎfi ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ 21Æ 44 ñ TËÓ ÎÔÚ Ê AÂÙÔʈÏÈ fiúâèô ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ 39Æ 19, Ó ÙÔÏÈÎfi ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ 21Æ 46 ñ TÔ MÔ ÛÂ Ô ÙÔ NÈÎÔÏ Ô Ï ÛÙ Ú fiúâèô appleï ÙÔ 39Æ 21, Ó ÙÔÏÈÎfi ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ 21Æ 45 Λίμνη Πλαστήρα ή Λίμνη Ταυρωπού Τεχνητή λίμνη στον νομό Καρδίτσας, δυτικά της πόλης της Καρδίτσας. Βρίσκεται σε οροπέδιο των Αγράφων, βουνών που αποτελούν τμήμα της οροσειράς της Πίνδου. Η λίμνη δημιουργήθηκε από τα νερά του ποταμού Ταυρωπού (ή Μέγδοβα) με την κατασκευή φράγματος. Έχει μέγιστο μήκος 14 χλμ. περίπου, μέγιστο πλάτος 4 χλμ. περίπου και μέγιστο βάθος 50 μ. περίπου. Από τα 14

Α.1.1 νερά της υδρεύονται η πόλη της Καρδίτσας και πολλές κοινότητες, αρδεύονται καλλιέργειες στην πεδιάδα της Καρδίτσας και στον θεσσαλικό κάμπο και παράγεται ηλεκτρικό ρεύμα. Το φυσικό κάλλος της λίμνης και της γύρω περιοχής αποτελεί πόλο έλξης δεκάδων χιλιάδων τουριστών, γεγονός που συμβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη του νομού. Ερωτήσεις για την εμπέδωση της θεωρίας* 13. Ένα επιβατικό πλοίο ξεκινά από τον Πειραιά με προορισμό την πόλη της Μυτιλήνης. Βοήθησε τον καπετάνιο να βρει τον δρόμο του με τις παρακάτω ενέργειες: α) Χάραξε μια κατάλληλη πορεία στον χάρτη της Ελλάδας, έτσι ώστε το πλοίο να διανύσει τη μικρότερη δυνατή απόσταση. β) Μέτρησε αυτή την απόσταση με τη βοήθεια της κλίμακας και υπολόγισε πόσες ώρες ταξιδιού θα χρειαστούν αν το πλοίο ταξιδεύει με 20 ναυτικά μίλια την ώρα (περίπου 37 χλμ./ώρα). γ) Περίγραψε τη διεύθυνση της κίνησης του πλοίου σε κάθε τμήμα της πορείας (νότια, βορειοανατολική κτλ.). δ) Σημείωσε δύο τουλάχιστον θαλάσσια στενά από τα οποία θα πρέπει να περάσει το πλοίο. 14. Ένα μεγάλο πετρελαιοφόρο φορτώνει πετρέλαιο στον Περσικό Κόλπο για να το μεταφέρει στο Τόκιο της Ιαπωνίας. α) Σε ποια ημισφαίρια της Γης (βόρειο, νότιο, δυτικό, ανατολικό) θα κινηθεί; β) Σε ποιο σημείο της πορείας του θα πλησιάσει περισσότερο τον Ισημερινό; γ) Ποιος παράλληλος (περίπου) θα είναι το βορειότερο σημείο της πορείας του; 15. Ένα αεροπλάνο θέλει να κάνει τον γύρο της Γης ακολουθώντας τον παράλληλο των 40 βόρειο πλάτος. α) Σημείωσε 6 χώρες τις οποίες θα διασχίσει. β) Σημείωσε 4 μεγάλες πόλεις που θα συναντήσει στην πορεία του. * È apple ÓÙ ÛÂÈ ÛÙÈ ÚˆÙ ÛÂÈ ÁÈ ÙËÓ ÂÌapple ˆÛË ÙË ıâˆú Ú ÛÎÔÓÙ È ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ È Ï Ô. 15

16. Ένα αεροπλάνο θέλει να πάει από τον Βόρειο στον Νότιο Πόλο ακολουθώντας τον μεσημβρινό των 30 ανατολικό μήκος. α) Σημείωσε 6 χώρες τις οποίες θα διασχίσει. β) Σημείωσε 4 μεγάλες πόλεις που θα συναντήσει στην πορεία του. 17. Ένας φίλος σου σου είπε ότι επισκέφθηκε ένα εξωτικό νησί με συντεταγμένες 20 νότιο γεωγραφικό πλάτος και 130 ανατολικό γεωγραφικό μήκος. Θα τον πιστέψεις ή θα καταλάβεις ότι λέει ψέματα; 18. Oι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι: ) Â Ó È Î ıâùôè ÌÂÙ Í ÙÔ Î È Ô Ó ÙÔ ÈÔ Ì ÎÔ. ) Â Ó È Î ıâùôè ÌÂÙ Í ÙÔ ÏÏ, ÂÓÒ ÔÈ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Ô Ó ÛÙ ıâúfi Ì ÎÔ, ÔÈ apple Ú ÏÏËÏÔÈ ÌÈÎÚ ÓÔ Ó appleúô ÙÔ fiïô. Á) Â Ó È Ú ÁÌ ÓÔÈ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë. ) ÂÓ È ÛÙ ÚÒÓÔÓÙ È appleô ıâó Î È appleôùâïô Ó Ê ÓÙ ÛÙÈÎ ÁÚ ÌÌ. Να επιλέξεις τη σωστή απάντηση. ƒøδ π - ƒ Δ ƒπ Δ Δ Δ Δƒ π À ƒ πø Δημιουργώντας με τους χάρτες δραστηριότητα τετραδίου εργασιών σελ. 7 Γίνε κι εσύ καλλιτέχνης... Φτιάξε ένα έργο αντλώντας ιδέες από εργασίες καλλιτεχνών, χρησιμοποιώντας τη φαντασία σου και φυσικά χάρτες παλιούς ή καινούριους. Aπάντηση OÈ ÚÙÂ Â Ó È Ó ÙÚfiappleÔ Ó ÁÓˆÚ ÛÔ ÌÂ ÙÔ Ûapple ÙÈ Ì, ÙË Ë. N Ô ÌÂ ÙÈ Ì ÂÈ appleúôûê ÚÂÈ, applefiûô ÙËÓ Ô ÌÂ Ï ÂÈ Î È appleò ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó ÛÔ ÌÂ ÛÂ ÚÌÔÓ ÌÂÙ Í Ì Î È ÌÂ ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ Á Úˆ Ì. ËÌÈÔ ÚÁ ÂÓfi Î ÏÏÈÙÂ ÓÈÎÔ ÚÁÔ ÂÓ Â Ó È Î ÙÈ appleô appleú appleâè Ó ÊÔ- Û È. ÂÓ apple ÈÙÂ È È ÙÂÚÂ ÈÎ ÓfiÙËÙÂ. ÚÎÂ Ë Ê ÓÙ Û, Ë Â ÈÛıËÛ 16

Α.1.1 Î È Ë Âapple ÁÓˆÛË ÙˆÓ fiûˆó Û Ì - ÓÔ Ó Á Úˆ Ì. Ã Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi apple Ú ÂÈÁÌ ÚÁÔ Ù ÓË appleô ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ÚÙ appleôùâïâ ÙÔ appleâú ÊËÌÔ ÚÁÔ ÙÔ ÚÔ ÁÔ ÓÔ Î ÏÏÈÙ ÓË ÃÔ Î Ó ΔfiÚ - Î ÚÛ «Ó appleô- ÔÁ ÚÈÛÌ ÓÔ ÚÙË». Î ÏÏÈÙ - ÓË ÊÈÏÔÙ ÓËÛ ÙÔ ÚÁÔ Ùfi ÙÔ 1943 ˆ È Ì ÚÙ Ú ÁÈ ÙËÓ ÓÙÈ- ÌÂÙÒappleÈÛË ÙË Ëapple ÚÔ ÙÔ, ÙË fi- ÙÈ ÌÂÚÈÎ, applefi ÙÔÓ applefiïôèappleô ÎfiÛÌÔ. ÙÔ ÚÁÔ ÙÔ «Ó appleô ÔÁ - ÚÈÛ» ÙË Ë, ÔÓÙ ÙË fiùè ÌÂÚÈÎ ÛÙË ı ÛË ÙË μfiúâè, ÁÈ Ó Ì Â ÍÂÈ applefiûô ÛËÌ ÓÙÈÎ Â Ó È Ë appleâèúô Ù Î È ÁÈ Ó appleúôî Ï ÛÂÈ ÌÈ Ó ıâòúëûë ÙË ÂÈÎfiÓ appleô Ô Ì ÁÈ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ. «Αναποδογυρισμένος χάρτης» έργο του Χοακίν Τόρες-Γκαρσία 17

A.1.2 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ Τι πρέπει να γνωρίζετε Ó ÁÓˆÚ Ô Ì ÙÈ ÁˆÁÚ ÊÈÎ Û ÓÙÂÙ ÁÌ Ó ÂÓfi ÙfiappleÔ, ÌappleÔÚÔ ÌÂ, apple - Ú applefi ÙÔÓ appleúôû ÈÔÚÈÛÌfi ÙË ÁˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ ı ÛË, ) Ó Î ÓÔ Ì ÂÎÙÈÌ ÛÂÈ ÁÈ ÙÔ ÎÏ Ì ÙÔ, ) Ó appleôïôá ÛÔ Ì ÙÈ ÒÚ Â Ó È ÛÙÔÓ ÙfiappleÔ Ùfi. ΔÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ ÂÓfi ÙfiappleÔ, ËÏ ÙÔ applefiûô apple ÂÈ Ô Û ÁÎÂÎÚÈÌ - ÓÔ ÙfiappleÔ applefi ÙÔÓ πûëìâúèófi, ÂappleËÚ ÂÈ appleôï ÙÔ ÎÏ Ì ÙÔ. Ùfi Û Ì - ÓÂÈ ÈfiÙÈ ÔÈ ÎÙ Ó ÙÔ ÏÈÔ apple ÊÙÔ Ó ÛÙÈ È ÊÔÚ appleâúèô ÙË Ë ÌÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ ÁˆÓ Â, ÏfiÁˆ ÙÔ ÛÊ ÈÚÈÎÔ Û Ì Ùfi ÙË, ÔapplefiÙ ÙÈ ıâúì - ÓÔ Ó Ì ÓÈÛÔ ÙÚfiappleÔ. ÙÔÓ πûëìâúèófi ÔÈ ÎÙ Ó apple ÊÙÔ Ó Î ıâù Î È ıâúì ÓÔ Ó appleôï ÙËÓ ÂappleÈ- Ê ÓÂÈ ÙË Ë, Î ıò Ë ÂÓ ÚÁÂÈ ÙÔ Û ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÙ È Û ÌÈÎÚ Û ÂÙÈÎ ÂappleÈÊ ÓÂÈ. ŸÛÔ appleúô ˆÚÔ Ì appleúô ÙÔ fiïô (μfiúâèô fiùèô), ÔÈ ËÏÈ Î ÎÙ Ó apple ÊÙÔ Ó ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë fiïô Î È appleèô appleï ÁÈ Î È ÙË ıâúì ÓÔ Ó fiïô Î È appleèô Ï ÁÔ, Î ıò Ë ÂÓ ÚÁÂÈ ÙÔ ÌÔÈÚ ÂÙ È Û ÌÂÁ Ï ÙÂÚË ÂappleÈÊ ÓÂÈ. Οι ηλιακές ακτίνες που φτάνουν στη Γη είναι παράλληλες μεταξύ τους. Οι ηλιακές ακτίνες πέφτουν στους Πόλους με μεγάλη γωνία και η ενέργειά τους μοιράζεται σε μεγάλη επιφάνεια. Η ηλιακή ακτινοβολία θερμαίνει τη Γη. Οι ηλιακές ακτίνες πέφτουν σχεδόν κάθετα στον Ισημερινό και η ενέργειά τους συγκεντρώνεται σε μικρότερη επιφάνεια. 18

Α.1.2 ø appleôù ÏÂÛÌ ÙˆÓ apple Ú apple Óˆ, È ÎÚ ÓÔ Ì apple ÓÙÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ ÒÓ ıâúìôîú Û (ıâúìèî ÒÓ ) ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë. ÒÚ appleô ÂÈ Ó ÙfiappleÔ ÂÍ ÚÙ Ù È applefi ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ ÙÔ, Ë- Ï applefi ÙÔ applefiûô apple ÂÈ Ô ÙfiappleÔ Ùfi applefi ÙÔÓ appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi. Ùfi ÂÍËÁÂ Ù È ˆ ÂÍ : ıò Ë Ë appleâúèûùú ÊÂÙ È Á Úˆ applefi ÙÔÓ ÍÔÓ ÙË Ì ΠÙ ı ÓÛË applefi ÙË ÛË appleúô ÙËÓ Ó ÙÔÏ, Ô ÏÈÔ, Ô ÔappleÔ Ô appleúô ÏÏÂÈ applefi ÙËÓ Ó ÙÔÏ, Ó - Ù ÏÏÂÈ ÓˆÚ ÙÂÚ Û Ó Ó ÙfiappleÔ appleô Ú ÛÎÂÙ È Ó ÙÔÏÈÎfiÙÂÚ applefi Î appleôèôó Ï- ÏÔ. È Î ÙÔÈÎÔÈ ÙË ÕÁÎ Ú, ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ, Ï appleô Ó ÙÔÓ ÏÈÔ Ó Ó Ù Ï- ÏÂÈ ÓˆÚ ÙÂÚ apple fi,ùè ÙÔÓ Ï appleô Ó ÔÈ ıëó ÔÈ, ÌÈ Î È Ë appleúˆùâ Ô Û ÙË ΔÔ ÚÎ Ú ÛÎÂÙ È Ó ÙÔÏÈÎ ÙË ÂÏÏËÓÈÎ appleúˆùâ Ô Û. ÓÙ ıâù, ÛÙÔ ƒ Ìapple Ù, ÙËÓ appleúˆùâ Ô Û ÙÔ ª ÚfiÎÔ, Ô ÏÈÔ Ó Ù ÏÏÂÈ ÚÁfiÙÂÚ apple fi,ùè ÛÙËÓ ı Ó, ÌÈ Î È ÙÔ ƒ Ìapple Ù Ú ÛÎÂÙ È ÙÈÎfiÙÂÚ applefi ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ appleúˆùâ Ô Û. ŒÙÛÈ, Ë Ó ÙÔÏ, ÙÔ ÌÂÛÔ Ú ÓËÌ Î È Ë ÛË ÙÔ ÏÈÔ Û Ì- ÓÔ Ó ÛÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ ÒÚ ÛÙÔ È ÊÔÚÔ ÙfiappleÔ, Ó ÏÔÁ Ì ÙÔ Áˆ- ÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ Î ıâ ÙfiappleÔ. Πρωί στην Αμερική Σε αυτό το σχεδιάγραμμα ξημερώνει στη Βόρεια Αμερική. Η ημέρα διαδέχεται τη νύχτα καθώς λόγω της περιστροφής της Γης η ήπειρος στρέφεται προς τον Ήλιο. Στην επάνω εικόνα χαράζει στην Ανατολική Ακτή. Στην κάτω εικόνα μόλις ξημερώνει στη Δυτική Ακτή, ενώ στην Ανατολική ο Ήλιος έχει ανέβει ψηλά στον ουρανό. Η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της με κατεύθυνση από τη δύση προς την ανατολή. Αν κοιτάξουμε προς βορρά, η κίνηση της Γης είναι από τ αριστερά προς τα δεξιά, δηλαδή αριστερόστροφη (αντίθετα από την κίνηση των δεικτών του ρολογιού ή όπως στρίβουμε μια βίδα για να την ξεβιδώσουμε). 19

È Ó ÚÔ Ì ÙËÓ ÒÚ appleô Ô Ó ÔÈ È ÊÔÚÔÈ ÙfiappleÔÈ, ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ Ì 24 ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Î È ˆÚ Ô Ì ÙË Ë Û 24 Û ÒÓÂ. ΔÈ ÒÓ ٠ÙÈ ÔÓÔÌ Ô Ì ˆÚÈ Â ÙÚ ÎÙÔ, ÈfiÙÈ, ÂÍ ÔÚÈÛÌÔ, fiï Ù ÛËÌ ÌÈ ÙÚ ÎÙÔ Ô Ó ÙËÓ È ÒÚ. ıâ ˆÚÈ ÙÚ ÎÙÔ ÂÈ appleï ÙÔ 15Æ (360Æ: 24 = 15Æ). ıâ ˆÚÈ ÙÚ ÎÙÔ ÂÈ Î ıâ ÛÙÈÁÌ : ) 1 ÒÚ apple Ú apple Óˆ applefi ÙËÓ ˆÚÈ ÙÚ ÎÙÔ appleô Ú ÛÎÂÙ È ÛÙ ÙÈÎ ÙË, ) 1 ÒÚ ÏÈÁfiÙÂÚÔ applefi ÙËÓ ˆÚÈ ÙÚ ÎÙÔ appleô Ú ÛÎÂÙ È ÛÙ Ó ÙÔÏÈÎ ÙË. ŒÙÛÈ, Ó appleôı ÛÔ Ì fiùè ÛÙËÓ ÙÚ ÎÙÔ appleô appleâúèï Ì ÓÂÈ ÙÔÓ appleúòùô ÌÂ- ÛËÌ ÚÈÓfi Ë ÒÚ Â Ó È 12 ÙÔ ÌÂÛËÌ ÚÈ, ÙfiÙ 15Æ appleèô Ó ÙÔÏÈÎ Ë ÒÚ Â Ó È 1 Ì.Ì., ÂÓÒ 15Æ appleèô ÙÈÎ Ë ÒÚ Â Ó È 11 apple.ì. ΔΕΥΤΕΡΑ ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΩΤΟΣ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΟΣ Μέση Ώρα Γκρίνουιτς Οι αριθμοί στο κάτω μέρος μας δείχνουν πόσο διαφέρει κάθε στιγμή η ώρα κάθε ωριαίας ατράκτου από τη Μέση Ώρα Γκρίνουιτς, δηλαδή την ώρα της ατράκτου που περιλαμβάνει τον πρώτο μεσημβρινό. Ξημερώματα στην Ελλάδα... Καθώς η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της, ολοκληρώνει μία πλήρη περιστροφή, δηλαδή διαγράφει μία πλήρη γωνία (360 ), σε 24 ώρες ή σε 24 60 = 1.440 λεπτά. Αφού η Γη διαγράφει γωνία 360 σε 1.440 λεπτά, για να βρούμε σε πόσα λεπτά θα διαγράψει γωνία 1, θα εφαρμόσουμε αναγωγή στη μονάδα: 20

Α.1.2 Η Γη διαγράφει 360 σε 1.440 λεπτά 1.440 Άρα η Γη διαγράφει 1 σε = 4 λεπτά 360 Δηλαδή, κατά την περιστροφή της η Γη διαγράφει γωνία μίας μοίρας σε 4 λεπτά της ώρας. Αν θυμηθούμε ότι σε κάθε σημείο της Γης που βρίσκεται ανατολικότερα από κάποιο άλλο ο Ήλιος ανατέλλει νωρίτερα, τότε φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι σ έναν τόπο που βρίσκεται κατά 1 πιο ανατολικά από κάποιον άλλο ο Ήλιος ανατέλλει 4 λεπτά νωρίτερα! Η Αλεξανδρούπολη βρίσκεται 2 ανατολικότερα από την Αθήνα, άρα ο Ήλιος ανατέλλει στην Αλεξανδρούπολη 8 λεπτά νωρίτερα απ ό,τι στην Αθήνα. Αντίθετα, η Κέρκυρα βρίσκεται 4 δυτικότερα της Αθήνας, οπότε στην Κέρκυρα ο Ήλιος ανατέλει 16 λεπτά αργότερα απ ό,τι στην ελληνική πρωτεύουσα και 24 λεπτά αργότερα απ ό,τι στην Αλεξανδρούπολη! ΔÔ ÎÙ Ô ÙˆÓ apple Ú ÏÏ ÏˆÓ Î È ÙˆÓ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÒÓ Â Ó È appleôï Ú ÛÈÌÔ Î È ÛÙÔ ÚÙÔÁÚ ÊÔ. Û Â Û ÙÔ apple Óˆ Û ÌÈ Âapple appleâ Ë ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÔËı appleôï ÛÙËÓ Î Ù ÛΠÚÙÒÓ. ΔÔ ÛÊ ÈÚÈÎfi Û Ì ÙË Ë ÛÎÔÏ ÂÈ ÙÔ ÚÙÔÁÚ - ÊÔ Ó Û Â È ÛÔ Ó ÎÚÈ Â Âapple appleâ Ô ÚÙÂ, ÈfiÙÈ ÂÓ ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó ÌÂÙ ÙÚ Ô Ì ÌÈ ÛÊ ÈÚÈÎ ÂappleÈÊ ÓÂÈ Û Âapple appleâ Ë ˆÚ Ó ÙËÓ apple Ú ÌÔÚÊÒÛÔ ÌÂ. È ÈÎ - Û Ó apple Ú ÛÙ ÛË ÙË ÛÊ ÈÚÈÎ Á ÈÓË ÂappleÈÊ ÓÂÈ Û Âapple appleâ Ô ÚÙË ÔÓÔÌ ÂÙ È ÚÙÔÁÚ ÊÈÎ appleúô ÔÏ. αντικειμένου. Àapple Ú Ô Ó È ÊÔÚ ÚÙÔÁÚ ÊÈÎ appleúô ÔÏ Î È fiïâ Ô Ó apple Ú ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÙˆÓ ÁˆÁÚ ÊÈÎÒÓ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ Â Ù ÛÙÔ Û Ì ÙÔ Â Ù ÛÙËÓ ÎÙ Û ÙÔ Â Ù ÛÙÈ appleôûù ÛÂÈ ÌÂÙ Í ÙÔ. Ó ÏÔÁ Ì ÙÔ appleôè Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÂÓ ı ÏÂÈ Ó apple Ú ÌÔÚʈıÔ Ó, Ô ÚÙÔÁÚ ÊÔ ÂappleÈÏ - ÁÂÈ Î È ÙË ÚÙÔÁÚ ÊÈÎ appleúô ÔÏ appleô ı ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ÛÂÈ. παραμόρφωση: αλλαγή (συνήθως προς το χειρότερο) της μορφής, του σχήματος ή των διαστάσεων κάποιου προσώπου ή Ερωτήσεις θεωρίας Ερωτήσεις σχολικού βιβλίου 1. Πώς σχετίζεται το γεωγραφικό πλάτος με το κλίμα ενός τόπου; TÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ ÂÓfi ÙfiappleÔ (ÙÔ applefiûô fiúâè ÓfiÙÈ ÙÔ πûëìâúèóô Ú ÛÎÂÙ È Ô ÙfiappleÔ ) Û ÂÙ ÂÙ È Û ÌÂÁ ÏÔ ıìfi Ì ÙÔ ÎÏ Ì ÙÔ. A Ùfi Û Ì - ÓÂÈ ÈfiÙÈ ÔÈ ÎÙ Ó ÙÔ ÏÈÔ apple ÊÙÔ Ó ÛÙÈ È ÊÔÚ appleâúèô ÙË Ë ÌÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ ÁˆÓ Â, ÏfiÁˆ ÙÔ fiùè Ë ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Â Ó È ÛÊ ÈÚÈÎ, ÔapplefiÙ ÙÈ ıâúì ÓÔ Ó Ì ÓÈÛÔ ÙÚfiappleÔ. ÁÎÂÎÚÈÌ Ó : 21

) ÛÙÔÓ IÛËÌÂÚÈÓfi apple ÊÙÔ Ó Û Â fió Î ıâù ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Î È ÙË ıâú- Ì ÓÔ Ó appleôï, Î ıò Ë ÂÓ ÚÁÂÈ ÙÔ Û ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÙ È Û ÌÈÎÚ ÂappleÈÊ ÓÂÈ. ) fiûô appleïëûè Ô Ì ÛÙÔ fiïô (BfiÚÂÈÔ NfiÙÈÔ), apple ÊÙÔ Ó fiïô Î È appleèô appleï ÁÈ ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Î È ÙË ıâúì ÓÔ Ó fiïô Î È appleèô Ï ÁÔ, ÂappleÂÈ Ë ÂÓ ÚÁÂÈ ÙÔ, ÏfiÁˆ ÙË ÛÊ ÈÚÈÎfiÙËÙ ÙË Ë, ÌÔÈÚ ÂÙ È Û ÌÂÁ Ï ÙÂÚË ÂappleÈÊ ÓÂÈ. ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 13 2. Παρατήρησε τον χάρτη των θερμικών ζωνών. ñ Ποιες περίπου θερμοκρασίες σε C να επικρατούν σε κάθε θερμική ζώνη; Aπάντηση Ó ıˆ È ÎÚ ÓÔ Ì apple ÓÙ ıâúìèî ÒÓ ÛÙË Ë. A Ù appleâúèï Ì ÓÔ Ó ÙÈ appleâúèô appleô Ô Ó Ì ÛË ıâúìôîú Û (Û ıìô KÂÏÛ Ô ): Ë appleúòùë applefi 70 ˆ 40, Ë Â ÙÂÚË applefi 40 ˆ 20, Ë ÙÚ ÙË applefi 20 ˆ 0, Ë Ù Ù ÚÙË applefi 0 ˆ 20 Î È Ë apple ÌappleÙË applefi 20 ˆ 40. applefi ÙË ÌÂÏ ÙË ÙÔ ÚÙË ÙˆÓ ıâúìèîòó ˆÓÒÓ Î È ÔÓÙ applefi Ë ÙË ÁˆÓ Ì ÙËÓ ÔappleÔ apple ÊÙÔ Ó ÔÈ ÎÙ Ó ÙÔ ÏÈÔ ÛÙË Ë ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó Î Ù Ï ÍÔ Ì Û ÔÚÈÛÌ Ó Û ÌappleÂÚ ÛÌ Ù : ) ÔÓÙ ÛÙÔÓ πûëìâúèófi ÔÈ ÎÙ Ó ÙÔ ÏÈÔ apple ÊÙÔ Ó Û Â fió Î ıâù fiïô ÙÔÓ ÚfiÓÔ. ø appleôù ÏÂÛÌ, ÛÙÈ appleâúèô Ù ÂappleÈÎÚ ÙÔ Ó ËÏ ıâúìô- ÎÚ Û Â Î ı fiïë ÙË È ÚÎÂÈ ÙÔ ÙÔ. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ ÙËÓ ÙÚÔappleÈÎ ÒÓË. ) È ıâúìôîú Û Â ÛÙÔÓ fiùèô fiïô Â Ó È appleèô ÌËÏ applefi Ù ÛÙÔÓ μfi- ÚÂÈÔ. øûùfiûô, ÛÙÈ appleâúèô ÎÔÓÙ Î È ÛÙÔ Ô fiïô ÂappleÈÎÚ ÙÔ Ó - ÌËÏ ıâúìôîú Û Â fiïô ÙÔÓ ÚfiÓÔ, ÈfiÙÈ ÔÈ ÎÙ Ó ÙÔ ÏÈÔ apple ÊÙÔ Ó Ì ÌÂÁ Ï ÁˆÓ Â. Ù Â Ó È Ë fiúâè Î È Ë ÓfiÙÈ appleôïèî ÒÓË. Á) ÙÈ appleâúèô Ó ÌÂÛ ÛÙËÓ ÙÚÔappleÈÎ ÒÓË Î È ÛÙÈ Ô appleôïèî, fiappleô ÔÈ ÁˆÓ  Ì ÙÈ ÔappleÔ Â apple ÊÙÔ Ó ÔÈ ÎÙ Ó ÙÔ ÏÈÔ Â Ó È ÌÂÁ Ï ÙÂÚ apple fi,ùè ÛÙËÓ ÙÚÔappleÈÎ ÒÓË ÏÏ ÌÈÎÚfiÙÂÚ apple fi,ùè ÛÙÈ appleôïèî, ÔÈ ıâúìôîú Û Â ıâ- ˆÚËÙÈÎ Â Ó È Ì ÙÚÈÂ. Ù Â Ó È Ë fiúâè Î È Ë ÓfiÙÈ Â ÎÚ ÙË ÒÓË. ) È ıâúìèî ÒÓÂ Â Ó È Ï ÁÔ appleôï Û ÌÌÂÙÚÈÎ ˆ appleúô ÙÔÓ πûëìâúèófi. Ùfi ÛËÌ ÓÂÈ fiùè Ó Ù ÍÈ Ô Ì applefi ÙÔÓ Ó fiïô ÛÙÔÓ ÏÏÔ, ı Û Ó - ÓÙ ÛÔ ÌÂ: 22

Α.1.2 i) fiïô Î È appleèô ıâúìfi ÎÏ Ì fiûô appleïëûè Ô Ì appleúô ÙÔÓ πûëìâúèófi, ii) fiïô Î È appleèô Úfi ÎÏ Ì applefi ÙË ÛÙÈÁÌ appleô ı appleâú ÛÔ Ì ÙÔÓ πûëìâúèófi Î È ı ÎÈÓÔ Ì ÛÙ appleúô ÙÔÓ ÏÏÔ fiïô. Â) Δ ÚÒÌ Ù ÛÙÔÓ ÚÙË ÙÔ Û ÔÏÈÎÔ È Ï Ô Â ÓÔ Ó fiùè ÎfiÌ Î È Ì Û Û ÌÈ ıâúìèî ÒÓË apple Ú Ô Ó È ÊÔÚ ÛÙÈ ıâúìôîú Û Â appleô ÂappleÈÎÚ - ÙÔ Ó, ÔÈ ÔappleÔ Â ÔÊ ÏÔÓÙ È Û ÏÏÔ apple Ú ÁÔÓÙÂ, apple Ú applefi ÙË ÁˆÓ appleúfi- ÛappleÙˆÛË ÙˆÓ ËÏÈ ÎÒÓ ÎÙ ÓˆÓ. (Δ ÙÔÈÔÈ apple Ú ÁÔÓÙÂ Â Ó È apple.. ÙÔ ÔÌÂ- ÙÚÔ, ÙÔ ÙÔappleÈÎfi Ó ÁÏ ÊÔ, ÔÈ ÎÈÓ ÛÂÈ ÙË Ë Î..) Πολική ζώνη Εύκρατη ζώνη Τροπική ζώνη Βόρειος Πολικός Κύκλος Τροπικός του Καρκίνου Ισημερινός Τροπικός του Αιγόκερω Νότιος Πολικός Κύκλος Η γωνία με την οποία πέφτουν οι ακτίνες του Ήλιου στην επιφάνεια της Γης καθορίζει τις θερμικές και τις κλιματικές ζώνες. Οι θερμότερες περιοχές βρίσκονται κοντά στον Ισημερινό και οι ψυχρότερες κοντά στους Πόλους. Αυτό σημαίνει ότι το γεωγραφικό πλάτος ενός τόπου επηρεάζει το κλίμα του. ñ Σε ποιες θερμικές ζώνες ανήκουν οι παρακάτω τόποι και ποιες κλιματικές συνθήκες πιστεύετε ότι επικρατούν σε καθέναν από αυτούς; ΔÔ K ÙÔ, Ë M Ó Ï Î È Ë Ô Î Â Ó È ÎÔÓÙ ÛÙÔÓ IÛËÌÂÚÈÓfi, ËÏ Ú - ÛÎÔÓÙ È ÛÙËÓ ÙÚÔappleÈÎ ÒÓË, ÁÈ Ùfi Ô Ó ÁÂÓÈÎ ÌÈÎÚ ÌÂÙ ÔÏ ÛÙË ıâú- ÌÔÎÚ Û ÛÙË È ÚÎÂÈ ÙÔ ÚfiÓÔ. Aı Ó Î È Ë K Ìapple Ú Â Ó È Û  ÎÚ Ù ÒÓÂ, ÁÈ Ùfi Ô Ó ÁÂÓÈÎ Ì ÙÚÈ ıâúìôîú ÛÈ Î ÌÂÙ ÔÏ, Ó ÏÔÁ Ì ÙÈ ÂappleÔ. 23

O NfiÙÈÔ Î È Ô BfiÚÂÈÔ fiïô Ô Ó appleôï Ô fiïô ÙÔÓ ÚfiÓÔ, ÂappleÂÈ Ú - ÛÎÔÓÙ È Û appleôïèî ÒÓË. ΓEΩΓPAΦIKO ΓEΩΓPAΦIKO ΘEPMIKH ΠΛATOΣ MHKOΣ ZΩNH ( C) Aı Ó 37Æ 58 fiúâèô 23Æ 46 Ó ÙÔÏÈÎfi 20 ˆ 40 NfiÙÈÔ fiïô 90Æ ÓfiÙÈÔ (0Æ) 70 ˆ 40 K ÙÔ 0Æ 15 ÓfiÙÈÔ 78Æ 35 ÙÈÎfi 0 ˆ 20 M Ó Ï 14Æ 40 fiúâèô 121Æ 03 Ó ÙÔÏÈÎfi 20 ˆ 40 Ô Î 15Æ 28 ÓfiÙÈÔ 28Æ 16 Ó ÙÔÏÈÎfi 20 ˆ 40 BfiÚÂÈÔ fiïô 90Æ fiúâèô (0Æ) 40 ˆ 20 K Ìapple Ú 35Æ 15 ÓfiÙÈÔ 149Æ 08 Ó ÙÔÏÈÎfi 0 ˆ 20 3. Πώς σχετίζεται το γεωγραφικό μήκος με την ώρα ενός τόπου; ıò Ë Ë appleâúèûùú ÊÂÙ È Ì ΠÙ ı ÓÛË applefi ÙË ÛË Tι είναι οι ωριαίες άτρακτοι; appleúô ÙËÓ Ó ÙÔÏ, Û Πıâ ÛËÌÂ Ô ÙË appleô Ú ÛÎÂÙ È Ó ÙÔ- ÏÈÎfiÙÂÚ applefi Î appleôèô ÏÏÔ Ô ÏÈÔ Ó Ù ÏÏÂÈ Î È ÂÈ Óˆ- Ú ÙÂÚ. ÕÚ, Î ıâ Î ıâ ÙfiappleÔ ÂÈ È ÊÔÚÂÙÈÎ ÒÚ Ó ÏÔÁ Ì ÙÔ ÁˆÁÚ ÊÈ- Îfi Ì ÎÔ ÙÔ. È Ó Ú ÛÎÔ Ì ÙËÓ ÒÚ appleô ÂÈ Î ıâ ÙfiappleÔ, ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ Ì 24 ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Î È ˆÚ Ô Ì ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Û 24 ÒÓÂ, appleô Ï ÁÔ- ÓÙ È ˆÚÈ Â ÙÚ ÎÙÔÈ. TÔ appleï ÙÔ Î ıâì Â Ó È 15Æ (360Æ : 24 = 15Æ) Î È fiïôè ÔÈ ÙfiappleÔÈ Ì Û Û ÌÈ ÒÓË Ô Ó ÙËÓ È ÒÚ. K ıâ ÒÓË ÂÈ Î ıâ ÛÙÈÁÌ Ì ÒÚ : ) apple Ú apple Óˆ applefi ÙËÓ ÂapplefiÌÂÓË ÒÓË (ÛÙ ÙÈÎ ÙË ), ) ÏÈÁfiÙÂÚÔ applefi ÙËÓ appleúôëáô ÌÂÓË ÒÓË (ÛÙ Ó ÙÔÏÈÎ ÙË ). È apple Ú ÂÈÁÌ, appleôı ÛÔ Ì fiùè ÂΠfiappleô ÚÈÛÎfiÌ ÛÙÂ Ë ÒÚ Â Ó È 12 ÙÔ ÌÂÛËÌ ÚÈ. TfiÙÂ: ) 15Æ appleèô Ó ÙÔÏÈÎ Ë ÒÚ Â Ó È 1 Ì.Ì. (13:00), ) 15Æ appleèô ÙÈÎ Ë ÒÚ Â Ó È 11 apple.ì. Ένα συνέδριο για το γεωγραφικό μήκος και ενιαία ώρα Καθώς κάθε τόπος έχει τη δική του ώρα, για πολλά χρόνια οι άνθρωποι κάθε πόλης συντόνιζαν τα ρολόγια τους με βάση τη θέση του Ήλιου, τοποθετώντας τους δείκτες στις 12 το μεσημέρι όποτε αυτός μεσουρανούσε. Αυτό όμως προκαλούσε μεγάλες δυσκολίες στις μεταφορές και τις 24

Α.1.2 επικοινωνίες. Για σκέψου: αν δεν σε προειδοποιούσε κάποιος, θα προλάβαινες το τρένο Αλεξανδρούπολη-Θεσσαλονίκη που φεύγει στις 8 το πρωί ώρα Αλεξανδρούπολης αν το ρολόι σου έδειχνε ώρα Κέρκυρας; Για πρακτικούς λόγους, λοιπόν, είναι απαραίτητο μια χώρα να έχει κοινή ώρα σε όλη της την επικράτεια ή τουλάχιστον σε μεγάλα τμήματά της. Το πρόβλημα έλυσαν οι ωριαίες άτρακτοι. Το σύστημα των ωριαίων ατράκτων που χρησιμοποιούμε σήμερα το επινόησε το 1879 ο σκοτικής καταγωγής Καναδός μηχανικός Σάντφορντ Φλέμινγκ, με αφορμή ένα τρένο που έχασε στην Ιρλανδία. Ο Φλέμινγκ πρότεινε τη διαίρεση της Γης σε 24 ίσες ατράκτους, όσες και οι ώρες ενός ημερονυκτίου, με 24 μεσημβρινούς που είχαν απόσταση 15 γεωγραφικού μήκους ο ένας από τον άλλο, όπως προκύπτει από την αναγωγή στη μονάδα: Σε 24 ώρες η Γη διαγράφει γωνία 360 Άρα σε 1 ώρα η Γη διαγράφει γωνία 360 /24 = 15 Ο Καναδός μηχανικός παρουσίασε την πρότασή του σε διάφορα διεθνή συνέδρια. Ένα από αυτά ήταν και το Διεθνές Συνέδριο για τον Πρώτο Μεσημβρινό που έγινε στην Ουάσινγκτον το 1884, με σκοπό τον καθορισμό πρώτου μεσημβρινού αλλά και μιας διεθνούς ώρας που θα εξυπηρετούσε τις ανάγκες λειτουργίας των τρένων, των τηλεγραφείων και των ταχυδρομείων. Το συνέδριο όρισε τον μεσημβρινό του Γκρίνουιτς ως πρώτο μεσημβρινό όχι μόνο του γεωγραφικού μήκους αλλά και του χρόνου, καθώς από αυτόν γίνεται η μέτρηση των ωριαίων ατράκτων. Η ώρα στον πρώτο μεσημβρινό ονομάζεται Μέση Ώρα Γκρίνουιτς. Η Ελλάδα υιοθέτησε το σύστημα των ωριαίων ατράκτων το 1916. Οι ίδιες οι ΗΠΑ το 1918! ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 14 4. Mπορείς να απαντήσεις; ñ H Aμερική καλείται συχνά δυτικό ημισφαίριο. Γιατί; Aπάντηση O appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi Ì Ì ÙÔÓ 180fi (ÙÔÓ Û ÌÌÂÙÚÈÎfi ÙÔ ˆ appleúô ÙÔÓ ÍÔ- Ó ÙË Ë ) ˆÚ Ô Ó ÙË Ë ÛÂ Ô ËÌÈÛÊ ÚÈ, ÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi Î È ÙÔ ÙÈÎfi. H AÌÂÚÈÎ (BfiÚÂÈ Î È NfiÙÈ ) Ú ÛÎÂÙ È ÔÏfiÎÏËÚË ÙÈÎ ÙÔ appleúòùô ÌÂÛËÌ ÚÈ- ÓÔ, ÂÓÒ ÙÔ ÙÈÎfiÙÂÚÔ ÙÌ Ì ÙË, ÛÙËÓ Ï ÛÎ, Ú ÛÎÂÙ È Ï ÁÔ Ó ÙÔÏÈÎ ÙÔ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ ÙˆÓ 180Æ(ÛÙÔÓ ÔappleÔ Ô Ó ÙÔÏÈÎfi Î È ÙÈÎfi ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ Û - Ìapple appleùô Ó). appleôì Óˆ ÔÏfiÎÏËÚË Ë ÌÂÚÈÎ Â Ó È ÛÙÔ ÙÈÎfi ËÌÈÛÊ ÚÈÔ. appleèappleï ÔÓ ÛÙÔ ËÌÈÛÊ ÚÈÔ Ùfi ÂÓ apple Ú ÂÈ ÏÏË ÌÂÁ ÏË Ì ÍËÚ (Ë Û, Ë ÊÚÈÎ Î È Ë ÛÙÚ Ï Â Ó È fiïâ ÛÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi), ÂÎÙfi applefi Ó ÙÌ Ì ÙË ÓÙ ÚÎÙÈÎ. 25

ñ Σε διαφορετικά σημεία του ίδιου μεσημβρινού η ώρα είναι ίδια ή διαφέρει; Aπάντηση Ÿappleˆ Ê ÓÂÙ È ÛÙÔÓ ÚÙË ÙˆÓ ˆÚÈ ˆÓ ÙÚ ÎÙˆÓ, ÛÙÈ appleâúèûûfiùâúâ appleâúèappleùòûâè Ù fiúè ÙˆÓ ÙÚ ÎÙˆÓ Û Ìapple appleùô Ó ÌÂ Û - ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ. È Ùfi Û Ó - ıˆ Ô ÙfiappleÔÈ appleô Ô Ó ÙÔ ÈÔ ÁˆÁÚ ÊÈ- Îfi Ì ÎÔ Ô Ó Î È ÙËÓ È ÒÚ. Yapple Ú Ô Ó ˆÛÙfiÛÔ Î È Î appleôèâ ÂÍ ÈÚ - ανήκουν στην ίδια ωριαία άτρακτο. ÛÂÈ. È apple Ú ÂÈÁÌ, apple Ú ÂÈ appleâú appleùˆûë Ô ÙfiappleÔÈ Ì ÈÔ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ Ó Ó ÎÔ Ó ÛÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ ÎÚ ÙË, appleô ÙÔ ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ ÙÌ Ì ÙÔ ÂÓfi Ú ÛÎÂÙ È ÛÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ ˆÚÈ ÙÚ ÎÙÔ applefi ÙÔ ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ ÙÌ Ì ÙÔ ÏÏÔ. TfiÙÂ Ë ÒÚ ÙÔ Î ıâ ÙfiappleÔ Ú ıì ÂÙ È ÒÛÙÂ Ó Û Ìapple appleùâè Ì ÙËÓ ÒÚ appleô ÂÈ ÙÔ ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ ÙÌ Ì ÙÔ ÎÚ ÙÔ ÛÙÔ ÔappleÔ Ô Ó ÎÂÈ, appleúôîâèì ÓÔ fiïôè ÔÈ appleôï Ù ÙÔ ÎÚ ÙÔ ÙÔ Ó Ô Ó È ÒÚ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (εκτός της Αλάσκας και της Χαβάης) χωρίζονται σε 4 ωριαίες ατράκτους. Η Κίνα είναι μεγαλύτερη χώρα από τις ΗΠΑ, αλλά περιλαμβάνεται ολόκληρη σε μία μόνον ωριαία άτρακτο. Αυτό συμβαίνει διότι τα όρια των ωριαίων ατράκτων δεν ταυτίζονται πάντα με έναν μεσημβρινό, αλλά μπορεί να ακολουθούν τα σύνορα χωρών, έτσι ώστε οι πολίτες μιας χώρας να ñ Όταν στο Λονδίνο είναι 5 μ.μ., τι ώρα είναι στη Nέα Yόρκη; Aπάντηση TÔ ÔÓ ÓÔ ÂÈ appleâú appleô 0Æ ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ, ÂÓÒ Ë N YfiÚÎË appleâú appleô 74Æ ÙÈÎfi ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ. applefiûù Û ÙÔ Ù ÓÙÈÛÙÔÈ Â Û 74 : 15 = Μόσχα Ιαπωνία Φιλιππίνες ΔΕΥΤΕΡΑ ΚΥΡΙΑΚΗ Περλ Χάρμπορ Νέα Υόρκη Λονδίνο ΠΡΩΤΟΣ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΟΣ Θεσσαλονίκη 26

Α.1.2 = 5 appleâú appleô ˆÚÈ Â ÙÚ ÎÙÔ, Î Ù Û Ó appleâè Ë È ÊÔÚ ÒÚ ÌÂÙ Í ÙˆÓ Ô applefiïâˆó Â Ó È 5 ÒÚÂ. AÊÔ Ë N YfiÚÎË Â Ó È ÛÙ ÙÈÎ ÙÔ ÔÓ ÓÔ, ÂΠı Â Ó È 5 ÒÚ appleèô ÓˆÚ. ÕÚ, fiù Ó ÛÙÔ ÔÓ ÓÔ Ë ÒÚ Â Ó È 5 Ì.Ì., ÙfiÙ ÛÙË ÀfiÚÎË ı Â Ó È 12 ÙÔ ÌÂÛËÌ ÚÈ. ñ Όταν στη Θεσσαλονίκη είναι 12 το μεσημέρι, τι ώρα είναι στη Mόσχα; Aπάντηση H ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ÂÈ appleâú appleô 23Æ Ó ÙÔÏÈÎfi ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ, ÂÓÒ Ë MfiÛ ÂÈ appleâú appleô 38Æ Ó ÙÔÏÈÎfi ÁˆÁÚ ÊÈÎfi Ì ÎÔ. EappleÔÌ Óˆ È Ê ÚÔ Ó Î Ù 38Æ 23Æ = 15Æ ÌÔ ÚÂ, ËÏ Î Ù Ì ˆÚÈ ÙÚ ÎÙÔ. AÊÔ Ë MfiÛ Â - Ó È ÛÙ Ó ÙÔÏÈÎ ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, ı Â Ó È Î Ù 1 ÒÚ ÌappleÚÔÛÙ. ÕÚ, fiù Ó ÛÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Ë ÒÚ Â Ó È 12 ÙÔ ÌÂÛËÌ ÚÈ, ÛÙË ªfiÛ ı Â Ó È 1 Ì.Ì. ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 14 5. Mπορούμε την ίδια μέρα να ταξιδέψουμε στο χθες; Aπάντηση ÙÔÓ ÚÙË ÙˆÓ ˆÚÈ ˆÓ ÙÚ ÎÙˆÓ Ê ÓÂÙ È fiùè ÙÔ ÂÚÏ Ã ÚÌappleÔÚ Â Ó È Ó ÙÔ- ÏÈÎ ÙÔ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ ÙˆÓ 180Æ Î È ÔÈ ºÈÏÈappleapple Ó ÙÈÎ ÙÔ. ÈÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ - Ó, ÙÔ ÂÚÏ X ÚÌappleÔÚ Â Ó È Û Â fió ÛÙËÓ ÙÂÏ ٠ˆÚÈ ÙÚ ÎÙÔ appleúèó applefi ÙÔÓ 180fi ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi. AÓÙ ıâù ÔÈ ºÈÏÈappleapple ÓÂ Â Ó È ÛÙËÓ Ù Ù ÚÙË ˆÚÈ ÙÚ ÎÙÔ ÌÂ- Ù ÙÔÓ 180fi ÌÂÛËÌ ÚÈÓfi. ŒÙÛÈ, fiù Ó Ú ÂÈ ÌÈ Ì Ú ÛÙÈ ºÈÏÈappleapple ÓÂ, ÂÓ ÂÈ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ Ë appleúôëáô ÌÂÓË ÛÙÔ ÂÚÏ X ÚÌappleÔÚ ( ÊÔ Ô Ó 5 ÒÚÂ È ÊÔÚ ) Î È ÛÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Ô Ó Ì Ì Ú È ÊÔÚ. È Ùfi Ù È appleˆóèî ÂÚÔappleÏ Ó appleô- ÁÂÈÒıËÎ Ó Ù appleèî ÛÙÈ 8/12 ÁÈ Ó ÔÌ Ú ÛÔ Ó, ÏÏ appleâúóòóù ÙÔÓ 180fi ÌÂ- ÛËÌ ÚÈÓfi Ì ΠÙ ı ÓÛË applefi ÙË ÛË appleúô ÙËÓ Ó ÙÔÏ ÔÌ Ú ÈÛ Ó ÛÙÈ 7/12 ÙÔ ÂÚÏ X ÚÌappleÔÚ. ªÂ ÏÏ ÏfiÁÈ Â Ó È Û Ó Ó Ù Í Â Ó ÛÙÔ ıâ! Διεθνής Γραμμή Αλλαγής Ημερομηνίας Στην αντίθετη πλευρά της Γης από εκείνη όπου βρίσκεται ο πρώτος μεσημβρινός βρίσκεται η Διεθνής Γραμμή Αλλαγής Ημερομηνίας, η οποία ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τον 180ό μεσημβρινό. Πρόκειται για μια νοητή γραμμή στην επιφάνεια της Γης που καθορίζει το όριο στο οποίο τελειώνει η μια μέρα και αρχίζει η άλλη (διακρίνεται στον χάρτη με τις ωριαίες ατράκτους που υπάρχει στο σχολικό βιβλίο). Αν κάποιος περάσει τη Διεθνή Γραμμή Αλλαγής Ημερομηνίας ταξιδεύοντας από τη δύση προς την ανατολή, θα πρέπει να αφαιρέσει μία ημέρα, ενώ αν ταξιδεύει από την ανατολή προς τη δύση, θα πρέπει να προσθέσει μία ημέρα. 27

Η Διεθνής Γραμμή Αλλαγής Ημερομηνίας θα έπρεπε να ταυτίζεται με τον 180ό μεσημβρινό, αλλά, για να μην διασχίζει το εσωτερικό χωρών, αποκλίνει, ώστε να παρακάμψει τη ρωσική Άπω Ανατολή και διάφορες ομάδες νησιών του Ειρηνικού. 6. Γιατί δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε χάρτες που να αναπαριστάνουν ακριβώς την επιφάνεια της Γης; H ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Â Ó È appleâú appleô ÛÊ ÈÚÈÎ, ÂÓÒ ÔÈ ÚÙ Âapple appleâ ÔÈ. Ùfi Â Ó È Î È Ô ÏfiÁÔ appleô ÂÓ ÌappleÔÚÔ Ó Ó ÙËÓ Ó apple Ú ÛÙ ÛÔ Ó ÎÚÈ Ò. TÔ ÈÔ appleúfi ÏËÌ ı ÓÙÈÌÂÙˆapple ÛÔ ÌÂ Ó ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ appleúôûapple ı ÛÔ ÌÂ Ó Î - ÓÔ Ì Âapple appleâ Ë ÙË ÊÏÔ ÂÓfi appleôúùôî ÏÈÔ. 7. Mε ποιον τρόπο γίνονται οι αναπαραστάσεις της επιφάνειας της Γης στους χάρτες; OÈ ÚÙÔÁÚ ÊÔÈ appleúôûapple ıô Ó Ó ÓÙÈÌÂÙˆapple ÛÔ Ó ÙÔ appleúfi ÏËÌ ÙË appleâèîfióèûë ÙË ÛÊ ÈÚÈÎ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Û ÚÙË Ì ÙÈ ÚÙÔÁÚ ÊÈÎ appleúô ÔÏ. X ÚÙÔÁÚ ÊÈÎ appleúô ÔÏ ÔÓÔÌ ÂÙ È Ë È ÈÎ Û Ó apple Ú ÛÙ ÛË Ì ÚÔ fiïë ÙË ÛÊ ÈÚÈÎ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ë Û ÌÈ Âapple appleâ Ë ÂappleÈÊ ÓÂÈ. Επίπεδη Κυλινδρική Κωνική προβολή προβολή προβολή 28

Ó ÏÔÁ Ì ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ Ó apple Ú ÛÙ ÛË ÙË Ë È ÎÚ ÓÔ Ì ÙÚ ÛÈÎ Â Ë ÚÙÔ- ÁÚ ÊÈÎ appleúô ÔÏ : ÙËÓ Âapple appleâ Ë, ÙËÓ Î ÏÈÓ ÚÈ- Î Î È ÙËÓ ÎˆÓÈÎ. ÙËÓ Âapple appleâ Ë appleúô ÔÏ ÙÔ Û Ì ÙÔ Ë ÂappleÈ- Ê ÓÂÈ fiappleô Ó apple ÚÈÛÙ ÓÂÙ È Ë Ë Â Ó È Ó Âapple appleâ Ô ÙÔ ÔappleÔ Ô ÂÊ appleùâù È ÛÙËÓ ÚfiÁÂÈÔ ÛÙÔÓ μfiúâèô fiïô. Á ÈÓË ÂappleÈÊ ÓÂÈ appleâèîôó ÂÙ È ˆ Î ÎÏÈÎfi ÛÎÔ. ÙÈ Âapple appleâ  appleúô ÔÏ Ë apple Ú ÌfiÚʈÛË ÌÂÁ ÏÒÓÂÈ fiûô appleôì ÎÚ ÓfiÌ - ÛÙ applefi ÙÔ ÛËÌÂ Ô Âapple Ê. È Âapple appleâ  appleúô Ô- Ï Â Ó È Î Ù ÏÏËÏ ÁÈ ÚÙ appleô appleâèîôó - Ô Ó Ó Ó fiïô ÌÈ appleâúèô Ì Âapple ÎÂÓÙÚÔ ÌÈ ÌÂÁ ÏË applefiïë. appleèô Û ÓËıÈÛÌ ÓË Î ÏÈÓ ÚÈÎ appleúô ÔÏ Â Ó È Ù ÛÙËÓ ÔappleÔ Ë ÂappleÈÊ ÓÂÈ Ó apple Ú ÛÙ ÛË ÙË Ë Â Ó È Ë ÂÛˆÙÂÚÈÎ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÂÓfi Î Ï Ó ÚÔ appleô ÂÊ appleùâù È Ì ÙËÓ ÚfiÁÂÈÔ ÛÙÔÓ πûëìâúèófi (fiappleˆ ÛÙÔ Û Ì Ì ). Ë appleâè- ÎÔÓ ÂÙ È Û Ó ÔÚıÔÁÒÓÈÔ apple Ú ÏÏËÏfiÁÚ ÌÌÔ. appleâèîfióèûë Â Ó È ÛˆÛÙ ÎÔ- ÓÙ ÛÙÔÓ πûëìâúèófi ( appleô ÔÓÙ È ËÏ ÛˆÛÙ ÔÈ ÙÚÔappleÈÎ appleâúèô ), ÏÏ ÔÈ appleâúèô apple Ú ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ È fiïô Î È appleâúèûûfiùâúô fiûô appleúô ˆÚÔ Ì appleúô ÙÔ fiïô. Î ÏÈÓ ÚÈÎ appleúô ÔÏ Â Ó È Î Ù ÏÏËÏË ÁÈ apple ÁÎfiÛÌÈÔ ÚÙÂ. ÙËÓ ÎˆÓÈÎ appleúô ÔÏ ÙÔ Û Ì ÙÔ Ë ÂappleÈÊ ÓÂÈ fiappleô Ó apple ÚÈÛÙ ÓÂÙ È Ë Ë Â Ó È Ë ÂÛˆÙÂÚÈÎ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÂÓfi ÎÒÓÔ appleô Ù ÌÓÂÈ ÙËÓ ÚfiÁÂÈÔ ÛÂ Ô apple Ú ÏÏ ÏÔ. (  ÏÏ ΈÓÈÎ appleúô ÔÏ Ë Ë Ó apple ÚÈÛÙ ÓÂÙ È ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂ- ÚÈÎ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÂÓfi ÎÒÓÔ appleô ÂÊ appleùâù È Ì ÙËÓ ÚfiÁÂÈÔ Û Ó Ó apple Ú ÏÏË- ÏÔ.) Âapple appleâ Ë ÂappleÈÊ ÓÂÈ fiappleô appleâèîôó ÂÙ È Ë Ë ÌÔÈ ÂÈ Ì ÂÓÙ ÏÈ. È appleâ- ÚÈÔ Î Ù Ì ÎÔ ÙˆÓ apple Ú ÏÏ ÏˆÓ ÙÔÌ ( Î Ù Ì ÎÔ ÙÔ apple Ú ÏÏ ÏÔ Âapple - Ê ) appleô ÔÓÙ È ÛˆÛÙ, ÏÏ fiûô appleôì ÎÚ ÓfiÌ ÛÙ applefi Ù Ë apple Ú ÌfiÚ- ʈÛË Â Ó È fiïô Î È ÌÂÁ Ï ÙÂÚË. È ÎˆÓÈÎ appleúô ÔÏ Â Ó È Î Ù ÏÏËÏ ÁÈ ÚÙ ÎÚ ÙÒÓ Î ıò Î È appleâúèô ÒÓ ÙˆÓ Â ÎÚ ÙˆÓ ˆÓÒÓ, È ˆ Ó ÌÂÛ ÛÂ Ô fi È appleôï Ì ÎÚÈÓÔ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ. 8. Tι αδυναμίες έχουν οι χαρτογραφικές προβολές; K ıâ ÚÙÔÁÚ ÊÈÎ appleúô ÔÏ Ô ËÁ ( Ó ÏÔÁ Ì ÙÔÓ Ù appleô ÙË ) Û apple Ú ÌÔÚ- ÊÒÛÂÈ (ÛÙÔ Û Ì, ÛÙËÓ ÎÙ ÛË ÛÙÈ appleôûù ÛÂÈ ). È Ùfi Î ıâ ÊÔÚ ÂappleÈ- Α.1.2 Η χαρτογραφική προβολή ονομάζεται: επίπεδη (ή αζιμουθιακή), όταν η επιφάνεια στην οποία αναπαριστάνεται η Γη είναι ένα επίπεδο που εφάπτεται της γήινης σφαίρας. κυλινδρική, όταν η επιφάνεια στην οποία αναπαριστάνεται η Γη είναι η εσωτερική επιφάνεια ενός κυλίνδρου που περιβάλλει τη γήινη σφαίρα. κωνική, όταν η επιφάνεια στην οποία αναπαριστάνεται η Γη είναι η εσωτερική επιφάνεια ενός κώνου που περιβάλλει ή τέμνει τη γήινη σφαίρα. 29

Ï ÁÔ Ì ÂΠÓË appleô apple Ú ÌÔÚÊÒÓÂÈ appleèô Ï ÁÔ ÙÔ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ ÔappleÔ Ô Ì ÂÓ È Ê ÚÂÈ. Ó ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ ı ÏÂÈ Ó Ù ÍÈ ÂÈ ÛÙÔÓ μfiúâèô fiïô, appleú appleâè Ó apple - ÚÂÈ Ó Ó ÚÙË appleô Û Â È ÛÙËΠ̠Âapple appleâ Ë appleúô ÔÏ, ÈfiÙÈ Ùfi Ó apple ÚÈ- ÛÙ Ì ÎÚ ÂÈ ÙËÓ appleâúèô Á Úˆ applefi ÙÔÓ μfiúâèô fiïô (ÔÈ ÚÙ ΠÏÈÓ ÚÈ- Î Î È ÎˆÓÈÎ appleúô ÔÏ ÙËÓ apple Ú ÌÔÚÊÒÓÔ Ó ÚÎÂÙ ). ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 15 9. Σύγκρινε την πραγματική έκταση της Γροιλανδίας (περίπου 3.000.000 τετρ. χλμ.) και της Αυστραλίας (περίπου 7.000.000 τετρ. χλμ.) με εκείνη που φαίνεται στον χάρτη. Τι παρατηρείς; 2.166.000 τ.χλμ 7.687.000 τ.χλμ. Μερκατορική προβολή της Γης Aπάντηση ÙÔÓ ÚÙË Ë ÚÔÈÏ Ó Ê ÓÂÙ È appleôï ÌÂÁ Ï ÙÂÚË applefi ÙËÓ A ÛÙÚ Ï, Ó Î È ÛÙËÓ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ Ë ÎÙ ÛË ÙË ÚÔÈÏ Ó Â Ó È ÌÈÎÚfiÙÂÚË applefi ÙÔ ÌÈ- Ûfi ÙË ÎÙ ÛË ÙË ÛÙÚ Ï. ÂÍ ÁËÛË Â Ó È fiùè Ô ÚÙË appleô ÓÂÙ È Â - Ó È Û Â È ÛÌ ÓÔ Ì ªÂÚÎ ÙÔÚÈÎ appleúô ÔÏ, Ë ÔappleÔ Â Ó È Ó Â Ô Î ÏÈÓ ÚÈ- Î appleúô ÔÏ. È Î ÏÈÓ ÚÈÎ appleúô ÔÏ apple Ú ÌÔÚÊÒÓÔ Ó appleôï ÙÈ appleâúèô ÎÔÓÙ ÛÙÔ fiïô ( Í ÓÔ Ó ÙËÓ ÎÙ Û ÙÔ Î È ÙÈ appleôûù ÛÂÈ ). 30

Α.1.2 ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 16 10. Eρμήνευσε με δικά σου λόγια τις προτάσεις που ακολουθούν: ñ Στις κυλινδρικές προβολές οι παραμορφώσεις είναι μικρές κοντά στον Ισημερινό. Μεγαλώνουν όσο απομακρυνόμαστε από αυτόν. ñ Στις κωνικές προβολές οι παραμορφώσεις είναι μικρές κοντά στον παράλληλο επαφής. Μεγαλώνουν όσο απομακρυνόμαστε από αυτόν. ñ Στις επίπεδες προβολές οι παραμορφώσεις είναι μικρές κοντά στο σημείο επαφής. Aπάντηση ñ ÙËÓ Î ÏÈÓ ÚÈÎ appleúô ÔÏ ÔÈ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ, ÔÈ ÔappleÔ ÔÈ ÛÙËÓ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ Â Ó È ËÌÈÎ ÎÏÈ appleô ÂÓÒÓÔÓÙ È ÛÙÔ fiïô, ÂÌÊ Ó ÔÓÙ È ˆ apple Ú ÏÏË- Ï ÁÚ ÌÌ. M ÏÏ ÏfiÁÈ, ÎÔÓÙ ÛÙÔ fiïô ÔÈ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ Ê ÓÔ- ÓÙ È appleèô Ì ÎÚÈ o Ó applefi ÙÔÓ ÏÏÔ Î È ÔÈ ÂÎÙ ÛÂÈ appleèô ÌÂÁ Ï apple fiûô Â Ó È appleú ÁÌ ÙÈÎ. ÓÙ ıâù, ÔÈ ÙÚÔappleÈÎ appleâúèô appleâèîôó ÔÓÙ È ÛˆÛÙ. ñ ÙËÓ ÎˆÓÈÎ appleúô ÔÏ ÂÓ apple Ú ÂÈ apple Ú ÌfiÚʈÛË Î Ù Ì ÎÔ ÙÔ apple Ú ÏÏ - ÏÔ Âapple Ê. appleâè fiìˆ ÔÈ appleôûù ÛÂÈ ÌÂÙ Í ÙˆÓ apple Ú ÏÏ ÏˆÓ ÛÙËÓ appleúô- ÔÏ ÂÓ Â Ó È Ó ÏÔÁ Ì ٠appleô Ô Ó ÛÙËÓ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ ÔÈ apple - Ú ÏÏËÏÔÈ ÌÂÙ Í ÙÔ, appleôûù ÛÂÈ ÔÈ ÔappleÔ Â ÛÙË Ë Â Ó È ÈÂ, ÛÙÔÓ ÚÙË Ê ÓÔÓÙ È È ÊÔÚÂÙÈÎ. øûùfiûô ÔÈ Â ÎÚ Ù appleâúèô appleô Ú ÛÎÔÓÙ È Ó ÌÂÛ ÛÂ Ô fi È appleôï Ì ÎÚÈÓÔ ÌÂÛËÌ ÚÈÓÔ appleô ÔÓÙ È ÛˆÛÙ. ñ ÙËÓ Âapple appleâ Ë appleúô ÔÏ, fiûô appleôì ÎÚ ÓfiÌ ÛÙ applefi ÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙÔ ÚÙË (ÙÔ ÛËÌÂ Ô Âapple Ê ), ÙfiÛÔ ÌÈÎÚfiÙÂÚÂ Ê ÓÔÓÙ È ÔÈ appleôûù ÛÂÈ apple fiûô  - Ó È ÛÙËÓ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ. appleúô ÔÏ Ù Â Ó È Î Ù ÏÏËÏË ÁÈ appleâèîfióè- ÛË appleôïèîòó appleâúèô ÒÓ. ερώτηση σχολικού βιβλίου σελ. 16 11. Eίσαι χαρτογράφος. Oι πελάτες σου, που εμφανίζονται στις εικόνες, ζητούν έναν χάρτη, τον οποίο χρειάζονται για να πραγματοποιήσουν τα ταξίδια τους. Ποια προβολή χάρτη θα χρησιμοποιούσες σε κάθε περίπτωση; Aιτιολόγησε τις απαντήσεις σου. Aπάντηση ŸÙ Ó Ì ÂÓ È Ê ÚÂÈ ÌÈ ÌÈÎÚ ÎÙ ÛË, ÌÈÎÚ apple Ú ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ô Ó ÔÈ ÚÙ appleô Û Â È ÔÓÙ È Ì Âapple appleâ Ë appleúô ÔÏ. EÈ ÈÎ ÛÙÔ fiïô apple Ú ÂÈ ÌÂÁ ÏÔ appleúfi ÏËÌ Ì ÙÈ Î ÏÈÓ ÚÈÎ appleúô ÔÏ ( ÂÓ ÙÔ Â ÓÔ Ó) Î È Ì ÙÈ 31

ΈÓÈÎ (apple Ú ÌÔÚÊÒÓÔ Ó ÛËÌ ÓÙÈÎ ). Ù Û Ó appleâè, Ó ı ÏÔ ÌÂ Ó ÂappleÈ- ÛÎÂÊÙÔ Ì ÌÈ appleâúèô Û Ó ÙÔÓ BfiÚÂÈÔ fiïô, Î Ï ÙÂÚÔ ÚÙË Â Ó È ÂΠ- ÓÔ appleô Û Â È ÛÙËΠ̠Âapple appleâ Ë appleúô ÔÏ. È ÌÂÙ Î ÓËÛË Û ÌÂÁ ÏË applefiûù ÛË Î È ÁÈ appleâúèô ÎÔÓÙ ÛÙÔÓ πûëìâúè- Ófi, fiappleˆ ÛÙË Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓË appleâú appleùˆûë applefi ÙÈ Mapple Ì (ÓÔÙÈÔ Ó ÙÔÏÈÎ ÙˆÓ H A) ÛÙËÓ IÛapple Ó, Î Ù ÏÏËÏÔÈ Â Ó È ÔÈ ÚÙ Ì ΠÏÈÓ ÚÈÎ appleúô ÔÏ. ÌappleÔÚÔ Û Ó È Â Ò Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈËıÔ Ó Î È ÚÙ Ì ΈÓÈÎ appleúô Ô- Ï, ÊÔ ÔÈ Ô ÙfiappleÔÈ ÂÓ Ô Ó ÌÂÁ ÏË È ÊÔÚ Û ÁˆÁÚ ÊÈÎfi appleï ÙÔ (appleâ- Ú appleô 25Æ fiúâèô ÔÈ Mapple ÌÂ Î È 40Æ fiúâèô Ë IÛapple Ó ). ΠΛΟΗΓΗΣΗ GPS Το δορυφορικό Σύστημα Εντοπισμού Γεωγραφικής Θέσης (GPS) χρησιμοποιεί 24 δορυφόρους που περιφέρονται στο ίδιο ύψος (περίπου 17.000 χλμ.) πάνω από την επιφάνεια της Γης και μεταδίδουν ειδικά ραδιοκύματα. Ένας δέκτης GPS σε οποιοδήποτε σημείο της επιφάνειας της Γης μπορεί να λάβει σήματα από 4 ή περισσότερους από αυτούς τους δορυφόρους. Ο δέκτης προσδιορίζει τη θέση του συγκρίνοντας τους χρόνους που απαιτήθηκαν για να φτάσουν τα σήματα από τους δορυφόρους. Αφού τα σήματα ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός, ο δέκτης μπορεί να υπολογίσει πόσο μακριά βρίσκεται ο κάθε δορυφόρος και να εντοπίσει έτσι τη θέση του. Ερωτήσεις για την εμπέδωση της θεωρίας* Σε καθεμία από τις επόμενες ερωτήσεις να επιλέξεις τη σωστή απάντηση. 12. Ποια θερμική ζώνη έχει τις πιο υψηλές θερμοκρασίες και ποια τις πιο χαμηλές αντιστοίχως; ) TÔ IÛËÌÂÚÈÓÔ Î È ÙÔ fiïô. ) TˆÓ IÛËÌÂÚÈÓÒÓ Î È ÙˆÓ fiïˆó. Á) TÔ IÛËÌÂÚÈÓÔ Î È ÙˆÓ fiïˆó. ) TˆÓ IÛËÌÂÚÈÓÒÓ Î È ÙÔ fiïô. 13. H ώρα στην Eλλάδα είναι: ) appleèô apple Ûˆ applefi ÙËÓ ÒÚ ÛÙËÓ AÌÂÚÈÎ Î È appleèô ÌappleÚÔÛÙ applefi ÙËÓ ÒÚ ÛÙËÓ AÛ. ) appleèô ÌappleÚÔÛÙ applefi ÙËÓ ÒÚ ÛÙËÓ AÊÚÈÎ Î È ÙËÓ AÌÂÚÈÎ Î È appleèô apple Ûˆ applefi ÙËÓ ÒÚ ÛÙËÓ AÛ. * È apple ÓÙ ÛÂÈ ÛÙÈ ÚˆÙ ÛÂÈ ÁÈ ÙËÓ ÂÌapple ˆÛË ÙË ıâˆú Ú ÛÎÔÓÙ È ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ È Ï Ô. 32

Α.1.2 Á) appleèô ÌappleÚÔÛÙ applefi ÙËÓ ÒÚ ÛÙËÓ AÌÂÚÈÎ Î È appleèô apple Ûˆ applefi ÙËÓ ÒÚ ÛÙËÓ AÛ Î È ÙËÓ øîâ Ó. ) appleèô apple Ûˆ applefi ÙËÓ ÒÚ ÛÙËÓ AÌÂÚÈÎ Î È ÙËÓ AÛ Î È appleâú appleô È Ì ÙËÓ ÒÚ ÛÙËÓ AÊÚÈÎ. 14. Kάθε χαρτογραφική προβολή οδηγεί σε παραμορφώσεις: ) ÛÙÔ Û Ì. ) ÛÙËÓ ÎÙ ÛË. Á) ÛÙÈ appleôûù ÛÂÈ ÙˆÓ appleâúèô ÒÓ. ) fiï Ù appleúôëáô ÌÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó ÏËıÂ Ô Ó Ó ÏÔÁ Ì ÙÔ Â Ô ÙË. ƒøδ π - ƒ Δ ƒπ Δ Δ Δ Δƒ π À ƒ πø Περίπατος στο ύπαιθρο... ερώτηση τετραδίου εργασιών σελ. 8 Σε ποιες περιοχές του χάρτη αντιστοιχούν οι εικόνες 1, 2, 3; Ένωσε με γραμμές. Aπάντηση ÈÎfiÓ 1. AÓÙÈÛÙÔÈ Â ÛÙËÓ appleâúèô appleô ÛÙÔÓ ÚÙË ÛËÌÂÈÒÓÂÙ È Ì B, ÎÔÓÙ ÛÙÔ ÎÚˆÙ ÚÈÔ ΔÚ appleè, Î È ÂÎÙ ÓÂÙ È appleúô ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ˆ ÙËÓ ÂıÓÈÎ Ô fi, appleâúèï Ì ÓÔÓÙ ÙÔ ÛËÌÂ Ô Ã. ÈÎfiÓ 2. AÓÙÈÛÙÔÈ Â ÛÙËÓ appleâúèô appleô ÛÙÔÓ ÚÙË ÛËÌÂÈÒÓÂÙ È Ì æ, ÓfiÙÈ applefi ÙË ı ÛË ºÚ ÁÈ. ÈÎfiÓ 3. BÏ appleô ÌÂ Û Â fió fiïë ÙËÓ appleâúèô ÌÂÙ Í ÙË Î ıâùë ÎfiÎÎÈÓË ÁÚ ÌÌ Î È ÙË ÔÚÈ fióùè ÌappleÏ ÁÚ ÌÌ. Ποιες λέξεις του υπομνήματος σου είναι άγνωστες; Συζήτησέ τες στην τάξη. Aπάντηση AÌ ÍÈÙ Ô fi : O fi fiappleô ÎÈÓÔ ÓÙ È ÓÂÙ Ù ÙÔÎ ÓËÙ. AÌ ÍÈÙ Ô fi ÌË ÛÎÏËÚ ÂappleÈÊ Ó : O fi fiappleô ÎÈÓÔ ÓÙ È ÙÔÎ ÓËÙ, Ë ÔappleÔ fiìˆ ÂÓ ÂÈ ÛÊ ÏÙÔ ÏÏÔ Î Ï ÌÌ. K ÚÔappleÔ ËÙÔ Ô fi : O fi appleô ËÌÈÔ ÚÁ ıëîâ applefi ÙËÓ Î ÓËÛË Î ÚˆÓ. TÚÈÁˆÓÔÌÂÙÚÈÎfi ÛËÌ Ô: ËÌÂ Ô ÙË Á ÈÓË ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙÔ ÔappleÔ Ô ÙÔ Ô 33

Î È ÔÈ Û ÓÙÂÙ ÁÌ ÓÂ Â Ó È Î ıôúèûì Ó Ì ÌÂÁ ÏË ÎÚ ÂÈ. M ÙË Ô - ıâè ÙÒÓ ÙˆÓ ÛËÌ ˆÓ appleôïôá ÔÓÙ È appleôûù ÛÂÈ Î È Á ÓÔÓÙ È ÚÙÔ- ÁÚ Ê ÛÂÈ Î È ÏÏÔÈ appleôïôáèûìô. ºÚ Ú: appleëá È. Y ÚÔÚÚÔ : Ï ÎÈ ÙÔ Â ÊÔ ÛÙÔ ÔappleÔ Ô ÌappleÔÚÂ Ó Î Ï ÂÈ ÓÂÚfi  ÙÂ Û ÓÂ- Ò ( È ÚÎÔ ÚÔ )  Ù ÌÂÚÈÎ ÊÔÚ (appleâúèô ÈÎ ÚÔ ), apple.. Â Ó ÂÈ Ú ÍÂÈ. BOYPAΪKOΣ Ο Βουραϊκός ή Καλαβρυτινό ποτάμι είναι ποταμός της Πελοποννήσου, στο βορειοανατολικό τμήμα του νομού Αχαΐας. Οι πηγές του βρίσκονται στα βουνά βόρεια από τα Καλάβρυτα. Ο ποταμός χύνεται στον Κορινθιακό Κόλπο κοντά στο Διακοφτό. Στη διαδρομή του έχει σχηματίσει βαθιά χαράδρα σπάνιας φυσικής ομορφιάς, το περίφημο Φαράγγι του Βουραϊκού, το οποίο συγκαταλέγεται στις προστατευόμενες περιοχές της χώρας. Από το φαράγγι περνά και ο οδοντωτός σιδηρόδρομος Καλαβρύτων-Διακοφτού, ο οποίος άρχισε να λειτουργεί το 1896 και συμπεριλαμβάνεται στις γνωστότερες σιδηροδρομικές γραμμές παγκοσμίως. ερώτηση τετραδίου εργασιών σελ. 10 Παρατήρησε τον χάρτη και γράψε τον τίτλο του. Δ ƒ ºπ à ƒδ Δ À BOYPA KOÀ Σε ποιες περιπτώσεις θα χρησιμοποιούσες τον παραπάνω χάρτη; ΔÔÓ ÙÔappleÔÁÚ ÊÈÎfi ÚÙË ı ÙÔÓ ÚËÛÈÌÔappleÔÈ- Ô Û Ó ıâï Ó Ì ıˆ appleò ÎÚÈ Ò Â Ó È ÙÔ Ó ÁÏ ÊÔ (ÏfiÊÔÈ, Ô Ó, ÎÔÈÏ Â, - Ú ÚÂ, appleâ È Â Î..) Û ÌÈ appleâúèô. B È Ô Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÚÙË ÂÈ Î È ÛÙÔÈ Â ÁÈ ÙÔ Û ÁÎÔÈÓˆÓÈ Îfi ÎÙ Ô ÙË appleâ- ÚÈÔ. ισοϋψείς: καμπύλες γραμμές οι οποίες ενώνουν όλα τα σημεία μιας επιφάνειας που έχουν το ίδιο υψόμετρο, δηλαδή που βρίσκονται στο ίδιο ύψος από την επιφάνεια της θάλασσας. τοπογραφικός χάρτης: χάρτης που παρουσιάζει με πολλές λεπτομέρειες το ανάγλυφο μιας περιοχής, δίνοντας μεγάλη σημασία στη διαφορά του υψομέτρου ανάμεσα στα διάφορα μέρη της. Αυτό το κάνει χρησιμοποιώντας ισοϋψείς γραμμές. Έτσι ο χρήστης μπορεί να γνωρίζει κάθε στιγμή το υψόμετρο κάθε σημείου. Ο τοπογραφικός χάρτης παρουσιάζει επίσης και τα ανθρώπινα έργα που υπάρχουν στην περιοχή. 34