Barcelona, 31 January 2013 Αθήνα, 11 Ιανουαρίου 2014 Είναι µετρήσιµες οι συνέπειες της οικονοµικής κρίσης στη δηµόσια υγεία; Αλέξανδρος Κεντικελένης, Πανεπιστήµιο του Cambridge Ηµερίδα Ελληνικής Εταιρίας Αλγολογίας
Κρίση και δηµόσια υγεία Άµεσες Μετρήσιµες Επιπτώσεις κρίσης στη δηµόσια υγεία Βραχυπρόθεσµες Μέσο- ή Μακροπρόθεσµες Μη-µετρήσιµες Έµµεσες
Άµεσες επιπτώσεις: περικοπές σε χρηµατοδότηση 300 Change in government spending on health (PPP, per capita, real) across country-specific austerity period 200 100 0-100 -200-300 -400-500 Portugal Poland France Netherlands Czech Republic Germany Hungary Bulgaria Estonia Latvia Belgium Denmark Romania Austria Ireland Italy Slovenia Slovak Republic Spain United States Lithuania Finland UK Sweden Greece -600 500 0-500 -1000-1500 -2000-2500 -3000-3500 -4000-4500 Change in GDP (PPP, per capita, real) across country-specific recessionary period Πηγή: A. Reeves, M. McKee, S. Basu, D. Stuckler. 2013. Health Policy.
Άµεσες επιπτώσεις: περικοπές σε χρηµατοδότηση 2009-10: Περικοπές σε προγράµµατα στο δρόµο για χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών, διανοµή συριγγών και προφυλακτικών! Ραγδαία αύξηση σε λοιµώξεις µε HIV 600 522 No. of new infections 500 400 300 200 100 0 246 8 14 22 2008 2009 2010 2011 2012 IDUs Unknown Heterosexuals MSM
Άµεσες επιπτώσεις: περικοπές σε χρηµατοδότηση Περικοπές σε ψεκασµούς ελών! Κρούσµατα ελονοσίας σε Λακωνία Περικοπές σε προγράµµατα εντοπισµού της φυµατίωσης σε οµάδες υψηλού κινδύνου και παρακολούθησης ασθενών! Αυξανόµενα κρούσµατα Επίπτωση/100.000 πληθυσµό 6 5 4 5,4 5,3 5,2 4,9 4,9 3,3 φυµατίωσης 3 2 1 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 4,3 4,1 4,7
Άµεσες επιπτώσεις: περικοπές σε χρηµατοδότηση Περικοπές σε νοσοκοµεία και το δηµόσιο σύστηµα υγείας! Περιορισµένη δυνατότητα ανταπόκρισης σε ανάγκες! Λίστες αναµονής! Έλλειψη φαρµάκων και ιατρικού υλικού
Άµεσες επιπτώσεις: µεταφορά κόστους σε ασθενείς Μνηµόνιο µε Τρόικα: στόχος οι µεταρρυθµίσεις στο χώρο της υγείας µε µέριµνα να «διατηρηθεί η καθολική πρόσβαση και να βελτιωθεί η ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών» European Commission, 2010. Economic Adjustment Programme for Greece. Πολιτικές που υλοποιήθηκαν: o Αύξηση κόστους επίσκεψης ( 5) o Αύξηση συµµετοχής στο κόστος των φαρµάκων κατά 10-25% o Αύξηση κόστους συνταγογράφησης ( 1 ανά συνταγή) o Κρυµµένα κόστη: π.χ. κόστος κλήσης για ραντεβού ( 1) Ραγδαία αύξηση πληθυσµού ανασφάλιστων
Άµεσες επιπτώσεις: µεταφορά κόστους σε ασθενείς Ποιές οι επιπτώσεις αυτών των πολιτικών;
Έµµεσες επιπτώσεις µέσω αλλαγών σε κοινωνικοοικονοµικό επίπεδο του πληθυσµού: ψυχική υγεία Δηµόσιοι και µη-κρατικοί φορείς παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας έκλεισαν ή µείωσαν υπηρεσίες και προσωπικό Δηµόσια δαπάνη για ψυχική υγεία: 2010-11: 20%, 2011-12: 55% Παράλληλα, 120% αύξηση σε χρήση µέσα σε 3 χρόνια! 2008-11: 250% αύξηση σε επίπτωση βαρέας κατάθλιψης! 2009-11: 36% αύξηση σε αυτοκτονικό ιδεασµό! 2007-11: 45% αύξηση σε αυτοκτονίες
Έµµεσες επιπτώσεις µέσω αλλαγών σε κοινωνικοοικονοµικό επίπεδο του πληθυσµού: ψυχική υγεία 600 500 400 300 200 100 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Males Females
Έµµεσες επιπτώσεις µέσω αλλαγών σε κοινωνικοοικονοµικό επίπεδο του πληθυσµού: υγεία παιδιών Επιπτώσεις σε παιδιά µέσω της µείωσης των εισοδηµάτων ή/και ανεργίας των γονέων 2007-11: 2.2% αύξηση σε παιδιά σε κίνδυνο φτώχειας 2008-10: 19% αύξηση σε νεογνά µικρού βάρους 2008-10: 38% αύξηση σε θνησιµότητα νεογνών 2008-11: 21% αύξηση σε θνησιγενή νεογνά
Πως έχει αντιδράσει η κυβέρνηση; «Όλες οι ευπαθείς οµάδες έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.» Α. Λοβέρδος, Υπουργός Υγείας, 2011 «Δεν υπάρχουν δεδοµένα που να έχουν αποδείξει ότι η κρίση έχει αποτελέσει κίνδυνο για την υγεία ή ακόµη περισσότερο µια τραγωδία για την υγεία.» Ν. Πολύζος, Γενικός Γραµµατέας Υπουργείου Υγείας, 2012 «Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν επιπτώσεις της κρίσης στη δηµόσια υγεία» Π. Ευσταθίου, Διευθυντής ΕΚΕΠΥ, 2013
Κρίση και άρνηση Χαρακτηρηστικά της άρνησης: o Προσπάθεια ακύρωσης επιστηµονικής έρευνας o Τα στοιχεία ποτέ δεν επαρκούν για να εξαχθούν συµπεράσµατα και συσχετισµοί: ανεξάρτητα από το πόσο ισχυρά, συγκεκριµένα, και αναπαραγόµενα είναι, ποτέ δεν γίνονται αποδεκτά ως αιτιακά συµπεράσµατα o Παρά τις υποτιθέµενες αδυναµίες των επιστηµονικών ερευνών, καµία προσπάθεια δεν γίνεται για να διευκολυνθούν ερευνητές, για παράδειγµα δίνοντας πρόσβαση σε δεδοµένα
Μέτρηση των επιπτώσεων της κρίσης στην υγεία Σε πρώτη φάση, οι επιπτώσεις σχετίζονται µε: o Ανεργία και ασφαλιστικό καθεστώς o Μείωση σε δηµόσιες δαπάνες o Μείωση σε πόρους νοικοκυριού Πρώτα στοιχεία: o Αυτοαναφερόµενο επίπεδο υγείας και πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας o Λοιµώδη νοσήµατα o Ψυχική υγεία o Ευαίσθητες κοινωνικές οµάδες
«Παρά τα οικονοµικά µας προβλήµατα, είµαστε ακόµα στη θέση να κάνουµε το πιο πολιτισµένο πράγµα στον κόσµο να βάλουµε την ευεξία των αρρώστων πάνω και πέρα από κάθε άλλη µέριµνα» A. Bevan, 1948
Ευχαριστώ πολύ. Alexander Kentikelenis E-mail: aken@cantab.net Twitter: @kentikelenis