Εργασία της Κατερίνας Λαµπροπούλου

Εργασία της Κατερίνας Λαµπροπούλου

Στην Αρχαία Ελλάδα η µουσική ήταν απόλυτα συνυφασµένη µε την καθηµερινότητα όλων των ανθρώπων, και σαν µια σύνθετη καλλιτεχνική και πνευµατική έκφραση είχε ιδιαίτερη θέση σε όλες τις εκδηλώσεις τις προσωπικής και της κοινωνικής ζωής. Από τους αρχαϊκούς ήδη χρόνους η µουσική άρχισε να αποκτά ένα όλο και πιο σύνθετο χαρακτήρα και ρόλο,µε αποκορύφωµα τη δηµιουργία Μουσικών Αγώνων σε πολλές πόλεις(«κάρνεια» στην Αρχαία Σπάρτη) Η Αθήνα έλαµψε κυριολεκτικά µετά τον 6 ο αιώνα όταν πλέον η µουσική έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο στις δύο µεγάλες Εορτές της πόλης, τα Μεγάλα Παναθήναια και τα Μεγάλα 0ιονύσια, όπου όχι µόνο γίνονταν διαγωνισµοί αλλά αναπτύχθηκαν και τα σηµαντικότερα µουσικά και ποιητικά είδη της εποχής µε αποκορύφωµα το Αρχαίο 0ράµα.

Από τα 100 µουσικά κείµενα της αρχαιότητας, το τραγούδι του Σείκιλου αποτελεί την αρχαιότερη παγκοσµίως ολοκληρωµένη µουσική σύνθεση. Πρόκειται για ένα επίγραµµα και ένα συγκλονιστικό τραγούδι µε διαχρονικό µήνυµα που ο Σείκιλος,ο οποίος ήταν λυρικός ποιητής και µουσικός των ελληνιστικών χρόνων, αφιέρωσε την γυναίκα του Ευτέρπη. Όσο ζεις, λάµπε καθόλου µη λυπάσαι γιατί η ζωή είναι σύντοµη και ο χρόνος το τέλος απαιτεί..

Η ύδραυλις του Κτησιβίου

Πρόκειται για το πρώτο παγκοσµίως πληκτροφόρο µουσικό όργανο που εφευρέθηκε από τον Κτησίβιο τον 3 ο αι. π.χ. Αποτελούνταν από 1. 0ύο αντλίες παροχής αέρα(τύπου εµβόλου-κυλίνδρου) 2. Τον «πνιγέα» για την διατήρηση σταθερής πίεσης αέρα 3. Το πληκτρολόγιο 4. Τους µουσικούς αυλούς Οι κύλινδροι ήταν τοποθετηµένοι εκατέρωθεν του «πνιγέα» και διέθεταν αντεπίστροφες βαλβίδες που ελέγχονταν αυτόµατα από δύο ορείχαλκα δελφίνια, ενώ τα έµβολά τους κινούνταν παλινδροµικά µε τη βοήθεια χειροµοχλών.ο «πνιγέας» αποτελούνταν από ένα κυλινδρικό δοχείο µε νερό,εντός του οποίου ήταν βυθισµένη σε µικρή απόσταση από τον πυθµένα µια ανάστροφη χοάνη.στη χοάνη συνέκλιναν οι δυο αγωγοί παροχής αέρα των κυλινδρων,ενώ ενας άλλος αγωγός οδηγούσε τον αέρα µε σταθερή πίεση στο συλλέκτη του πληκτρολογίου

Ο τετράχορδος ελικών του Πυθαγόρα

Ο τετράχορδος ελικών του Πυθαγόρα αποτελούνταν από: 1. Ένα τετράγωνο ξύλινο ηχείο 2. Τέσσερις ίσες σε µήκος και πάχος παράλληλες χορδές που τεντώνονταν από ισοβαρή µεταλικά φορτία 3. Έναν πλάγιο καβαλάρη(που περνούσε από την αρχή της πρώτης και το µέσον της τέταρτης χορδής) (σχήµα 1) ΟΙ τέσσερις χορδές µε τους δύο χορδοστάτες τους σχηµατιζαν ένα ακριβές τετράγωνο µε τη δευτερη χορδη να περνά από το µέσον του τετραγώνου και την τρίτη από το σηµείο τοµής της διαγωνίου του µε τον καβαλάρη.με αυτόν τον τρόπο προέκυπταν παλλόµενα µήκη µε αναλογίες 12,9,8,6,4,3, που απέδιδαν µε ασφάλεια τους φθόγγους ΜΙ,ΛΑ,ΣΙ, µι,σι,µι,αναδεικνύοντας τον ελικώνα και ως ένα αξιόπιστο «κουρδιστήρι» της αρχαιότητας.

Η επτάχορδη λύρα του Ερµή

Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έγχορδο µουσικό όργανο, το οποίο ήταν µέσο εκπαίδευσης των νέων και συνδεόταν στενά µε τη λατρεία του Απόλλωνα. Στην πρώιµη πλέον µορφή της( «χέλυς») αποτελούνταν από : 1. Το αντηχείο(ένα κοίλο όστρακο χελώνας µε µια τεντωµένη παλλόµενη µεµβράνη από δέρµα βοδιού ή κατσικιού στο ανοιχτό επίπεδο κοµµέν µέρος του) 2. Τους δύο «πήχεις» (από κέρατα κατσίκας ή δύο όµοιους ελαφρά καµπύλους ξύλινους βραχίονες) 3. Το «ζυγό»(ένα κυλινδρικό ξύλο,συνδεδεµένο εγκάρσια µε τους βραχίονες)

Οι ισοµήκεις χορδές της (3-12) κατασκευάζονταν αρχικά από καννάβι ή λινάρι και αργότερα από στριµµένα έντερα ή τένοντες ζώων. Οι χορδές προσδένονταν στο χορδοτόνιο, περνούσαν από τον καβαλάρη και τεντώνονταν επί του ζυγού. Ο εκτελεστής κρατούσε τη λύρα στο αριστερό µέρος του σώµατος του και µε τα δάχτυλα του αριστερού χεριού πίεζε ή τραβούσε τις χορδές ενώ µε το δεξί χέρι τις έπληττε µε τη βοήθεια του «πλήκτρου», το οποίο ήταν προσδεδεµένο µε ταινία και αποτελούνταν από καµπύλη λαβή και µια βραχεία αιχµηρή λεπίδα.

Η σαµβύκη

Πρόκειται για αισθησιακό έγχορδο όργανο, συνοδευτικό των συµποσίων και ήταν εφεύρηµα πιθανόν του ποιητή Ίµβυκου µε πρώτη εκτελέστρια την περιπλανωµένη σε γιορτές Σίβυλλα. Αποτελούνταν από : 1. Ένα ηχείο (από όστρακο χελώνας ή ίδιας µορφής ξύλο) 2. Ένα µακρύ ξύλινο ή κεράτινο τοξοειδή βραχίονα. Οι οκτώ συνήθως χορδές της ξεκινούσαν από έναν κρυµµένο χορδοκράτη κατά µήκος της τεντωµένης δερµάτινης επιφάνειας του ηχείου και τεζάρονταν διαγώνια από τα κλειδιά. Ο εκτελεστής ήταν συνήθως γυναίκα και τραβούσε µε τα δάχτυλα και των δύο χεριών τις χορδές της.

Ο δίαυλος

Ο δίαυλος πρόκειται για το δηµοφιλέστερο αρχαιοελληνικό πνευστό όργανο. Αποτελούνταν από : 1. 0ύο αποκλίνοντες αυλούς,δεµένους στη βάση τους. Ο αυλητής πετύχαινε τον εναρµονισµό και τη θαυµάσια συνήχηση τν δύο αυλών, χρησιµοποιώντας την κυκλική αναπνοή και φυσώντας δυνατά. Πολλές φορές φορούσε τη «φορβειά», ένα είδος δερµάτινης λουρίδας, που τοποθετούνταν γύρω από το στόµα, τα µάγουλα και το πίσω µέρος του κεφαλιού. Ο δίαυλος µε τον πλούσιο, έντονα συναισθηµατικό, ρυθµικό και διαπεραστικό ήχο του ήταν ικανός να συνοδεύει µόνος του τον χορό δεκάδων ανδρών.

Ο άσκαυλος

Πρόκειται για ένα πνευστό όργανο που έδινε τη δυνατότητα στον εκτελεστή του να το παίζει χωρίς παύσεις στην αναπνοή του. Αποτελούνταν από : 1. Έναν έως τέσσερις αυλούς προσαρµοσµένους σε έναν ασκό φτιαγµένο από ολόκληρο το δέρµα ενός µικρού ζώου ή την κύστη ενός µεγαλύτερου. Ο ασκός χρησίµευε στην αεροδεξαµενή που γέµιζε κατά τη βούληση του «ασκαύλη» µε εµφύσηση από το στόµα. Ο εκτελεστής κρατούσε τον άσκαυλο στην αγκαλιά του πιέζοντας τον ώστε να διατηρεί σταθερή την πίεση του περιεχόµενου αέρα.ο ενας( ή δύο ) από του αυλούς έπαιζαν την µελωδία µε τους κατάλληλους δακτυλισµούς ενώ οι υπόλοιποι κρατούσαν το ίσο παράγοντας µια συνεχόµενη νότα.

Τα κρόταλα

Πρόκειται για πανάρχαια κρουστά όργανα, που κρατιούνταν ανά ζεύγη και κρούονταν ρυθµικά µε τα δάχτυλα(σαν τις ισπανικές καστανιέτες),µετρώντας το χρόνο και κρατώντας το ρυθµό σε χορούς, γάµους και πανηγύρια. Αποτελούνταν από δύο κοίλα κοµµάτια όστρακου, ξύλου, καλαµιού ή µετάλλου, συνδεδεµένα χαλαρά στην άκρη τους µε δερµάτινο κορδόνι επιτρέποντας το άνοιγµά τους. Στο µέσον τους έφεραν δερµάτινες θηλιές για την ασφαλή συγκράτησή τους από τον αντίχειρα και το µέσο δάχτυλο του χεριού της εκτελέστριας που συνήθως χόρευε ταυτοχρόνως.

Η ψιθύρα

Πρόκειται για ένα κρουστό όργανο, στενά συνδεδεµένο µε την Αφροδίτη και τον Έρωτα και έµοιαζε µε µικρή σκάλα. Αποτελούνταν από ένα ξύλινο ορθογώνιο πλαίσιο που έφερε µια σειρά από κάθετα πτερύγια διαφορετικής επιφάνειας. Η εκτελέστρια το κρατούσε µε το αριστερό της χέρι από τη µία γωνία όρθιο σε κατακόρυφη στάση και «χάιδευε» τα πτερύγια µε τις άκρες των δαχτύλων του δεξιού χεριού της παράγοντας αισθησιακά θροΐσµατα.