ΣΥΟΗΘΖ ΘΑΗ ΣΟΝΛΗΘΖ ΘΑΡΑΛΝΚΖ ΡΖΠ ΞΝΗΝΡΖΡΑΠ ΡΖΠ ΑΡΚΝΠΦΑΗΟΑΠ ΠΡΖΛ ΔΟΡΔΟΖ ΞΔΟΗΝΣΖ ΡΖΠ ΑΘΖΛΑΠ

ΣΥΟΗΘΖ ΘΑΗ ΣΟΝΛΗΘΖ ΘΑΡΑΛΝΚΖ ΡΖΠ ΞΝΗΝΡΖΡΑΠ ΡΖΠ ΑΡΚΝΠΦΑΗΟΑΠ ΠΡΖΛ ΔΟΡΔΟΖ ΞΔΟΗΝΣΖ ΡΖΠ ΑΘΖΛΑΠ Ξεξίιεςε Λάζημξ Ξ., Ξαθζαηζυξ Α., Nίηα Θ., Μδνμφ Θ. Δξγαζηήξην Θιηκαηνινγίαο θαη Αηκνζθαηξηθνχ Ξεξηβάιινληνο, Ρκήκα Γεσινγίαο θαη Γεσπεξηβάιινληνο, Ξαλεπηζηήκην Αζελψλ Γεληθφ Ρκήκα Καζεκαηηθψλ, Ρερλνινγηθφ Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα Ξεηξαηά Πηδκ ενβαζία επζπεζνείηαζ δ εηηίιδζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζηδκ Δονφηενδ Ξενζμπή ηδξ Αεήκαξ (ΔΞΑ), ιε ηδ πνήζδ πενζααθθμκηζηχκ δεζηηχκ. Γζα ημ ζημπυ αοηυ πνδζζιμπμζμφκηαζ ζοβηεκηνχζεζξ υγμκημξ, δζμλεζδίμο ημο αγχημο, δζμλεζδίμο ημο εείμο ηαζ ιμκμλεζδίμο ημο άκεναηα. Ποβηεηνζιέκα, βζα ηδ πνμκζηή πενίμδμ 996-, οπμθμβίγμκηαζ μζ ηζιέξ ημο ηοπζημφ δείηηδ νφπακζδξ (PSI) ηαζ ζοβηνίκμκηαζ ιε ηα υνζα πίκαηα απμηίιδζδξ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ απυ ηδ δζεεκή αζαθζμβναθία. πμθμβίγμκηαζ ηα πμζμζηά ειθάκζζδξ ηάεε ηαηδβμνίαξ πμζυηδηαξ αηιμζθαζνζημφ αένα ζηζξ δζάθμνεξ εέζεζξ ηαηαβναθήξ ηςκ αηιμζθαζνζηχκ νφπςκ ζηδκ πενζμπή εκδζαθένμκημξ. Δπζπεζνείηαζ δ ελαβςβή ηάπμζςκ ζοιπεναζιάηςκ ζπεηζηχκ ιε ηζξ αζηίεξ πμο εοεφκμκηαζ βζα ηδκ οπμαάειζζδ ηζξ πμζυηδηαξ ημο αηιμζθαζνζημφ αένα ζηζξ δζάθμνεξ εέζεζξ ιέηνδζδξ ηαζ βίκεηαζ ζοβηνζηζηή απμηίιδζδ ηδξ πμζυηδηαξ ημο αένα ηςκ πενζμπχκ αοηχκ. Ρέθμξ, ιεθεηάηαζ δ πςνζηή ηαηακμιή ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζηδκ ΔΞΑ, βζα δζάθμνεξ πνμκζηέξ πενζυδμοξ, επζπεζνείηαζ δε δ ελαβςβή ζοιπεναζιάηςκ ζπεηζηχκ ιε ηζξ αζηίεξ πμο πνμηαθμφκ ηζξ δζάθμνεξ πςνζηέξ ηαζ πνμκζηέξ ιεηααμθέξ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ. SPATIAL AND TEMPORAL DISTRIBUTION OF AIR QUALITY IN GREATER ATHENS AREA Nastos P., Paliatsos A., Nika K., Xirou K. Laboratory of Climatology and Atmospheric Environment, Department of Geology and Geoenvironment, University of Athens General Department of Mathematics, Technological and Education Institute of Piraeus Abstract In the present work an assessment of the air quality in the Greater Athens Area (GAA) is attempted by the use of an environmental index. Data with respect to the air pollutants concentrations measured over this area through the years 996- are used for the calculation of the Pollutant Standard Index (PSI). PSI is a complex index and in this work is calculated by compounding appropriately the concentrations of ozone (O3), nitrogen dioxide (NO), sulfur dioxide (SO) and carbon monoxide (CO). The spatial and temporal variation of the PSI is studied and the results are analyzed in terms of air pollution daily levels in the area. Air quality comparisons among regions within the broader area of the basin under study are also given. Ιέμεηο θιεηδηά: πμζυηδηα αηιυζθαζναξ, ηοπζηυξ δείηηδξ νφπακζδξ, πςνζηή ηαηακμιή, Αεήκα. Key words: air quality, pollutant standard index, spatial distribution, Athens. 346

Θιηκαηνινγία. Δηζαγσγή Ρα ηεθεοηαία πνυκζα παναηδνμφκηαζ ζοπκά οπεναάζεζξ ηςκ μνίςκ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ, υπςξ αοηά έπμοκ ηαεμνζζηεί απυ ηδκ Δονςπασηή Έκςζδ (ΔΔ) ηαζ ημκ Ξαβηυζιζμ Ννβακζζιυ βείαξ (ΞΝ). Αοηή θμζπυκ δ ζοπκή ειθάκζζδ ηέημζςκ οπεναάζεςκ, έπεζ ςξ απμηέθεζια ηδκ επζδείκςζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ αζηζηχκ ηαζ αζμιδπακζηχκ πενζμπχκ (Ξαθζαηζυξ η. ά.,, 4; Paliatsos et al., a; Ρνζακηαθφθθμο η. ά., ; Triantafyllou et al. ), βεβμκυξ πμο ζοκδέεηαζ άιεζα ιε ηδκ οβεία ηςκ ηαημίηςκ αοηχκ ηςκ πενζμπχκ (Katsouyanni et al., 993, Nastos et al., 3; Bartzokas et al., 4; Paliatsos et al., 6). Απυ ιεθέηεξ πμο ήδδ έπμοκ πναβιαημπμζδεεί έπεζ δζαπζζηςεεί υηζ δ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ ελανηάηαζ ηυζμ απυ ηζξ ηαηά ηυπμοξ επζηναημφζεξ ιεηεςνμθμβζηέξ ζοκεήηεξ (Singapore Meteorological Service, 995), υζμ ηαζ απυ ηζξ ζδζαζηενυηδηεξ ηςκ οπυ ιεθέηδ πενζμπχκ (Ξαθζαηζυξ η.ά.,, 4; Paliatsos et al., ; Ρνζακηαθφθθμο η ά., ; Triantafyllou et al., ). Δίκαζ βκςζηυ υηζ πνδζζιμπμζμφκηαζ δζάθμνα ηνζηήνζα βζα ηδκ εηηίιδζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζε νοπαζιέκεξ πενζμπέξ. Ιυβς ηδξ ακμιμζμιμνθίαξ ηςκ πνδζζιμπμζμφιεκςκ ηνζηδνίςκ, ζε παβηυζιζα ηθίιαηα, έπμοκ εζζαπεεί δζάθμνμζ πενζααθθμκηζημί δείηηεξ, ηςκ μπμίςκ δ πνήζδ ηαεζζηά δοκαηή ηδκ απμηίιδζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ιζαξ πενζμπήξ. Έκαξ πενζααθθμκηζηυξ δείηηδξ είκαζ ιζα ανζειδηζηή ή πενζβναθζηή ηαηδβμνζμπμίδζδ ιεβάθμο ανζειμφ πενζααθθμκηζηχκ παναιέηνςκ, ιε ακηζηεζιεκζηυ ζημπυ ηδκ πανμπή δοκαηυηδηαξ βζα ελαβςβή πθδνμθμνζχκ πμο ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ απυ ημοξ ζπεηζγυιεκμοξ ιε ηδκ αλζμθυβδζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ηαζ κα αμδεήζμοκ ζηδ θήρδ ηςκ ηαηάθθδθςκ απμθάζεςκ. Δπίζδξ, μζ πενζααθθμκηζημί δείηηεξ πανέπμοκ ηδ δοκαηυηδηα ηαθφηενδξ απμηίιδζδξ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ, δδιζμονβχκηαξ πανάθθδθα δίηηομ μθμηθδνςιέκμο ζοζηήιαημξ δζαπείνζζδξ πθδνμθμνζχκ ηαζ επζζηδιμκζηήξ ημοξ ακάθοζδξ (Canter, 997; Thom and Ott, 976; Tunstall, 979; Washington, 984). Γζα κα εηηζιδεεί δ πμζυηδηα ημο αηιμζθαζνζημφ αένα ιζαξ πενζμπήξ είκαζ δοκαηή δ πνδζζιμπμίδζδ πενζααθθμκηζηχκ δεζηηχκ. Έκαξ ηέημζμξ δείηηδξ είκαζ μ δείηηδξ πμζυηδηαξ ημο αένα PSI πμο πνμηάεδηε απυ ηδκ Αιενζηακζηή πδνεζία Ξνμζηαζίαξ ημο Ξενζαάθθμκημξ (U.S. Environmental Protection Agency ηαζ βζα ζοκημιία EPA), πενίπμο ζηα ιέζα ηδξ δεηαεηίαξ ημο 7 (Ott and Thom, 976; Ott and Hunt, 976; Thom and Ott, 976), ιε ακηζηεζιεκζηυ ζημπυ ηδκ ηοπμπμίδζδ ηςκ εηεέζεςκ πμο ακαθένμκηακ ζηδκ αηιμζθαζνζηή νφπακζδ. Δπίζδξ απέαθεπακ ζηδ δζεοηυθοκζδ ηςκ ζοβηνίζεςκ πμο ζπεηίγμκηακ ιε ηδκ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ δζαθμνεηζηχκ βεςβναθζηχκ πενζμπχκ. Ν δείηηδξ PSI είκαζ ζφκεεημξ δείηηδξ πμο οπμθμβίγεηαζ απυ ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ υγμκημξ, δζμλεζδίμο ημο αγχημο, δζμλεζδίμο ημο εείμο, ιμκμλεζδίμο ημο άκεναηα ηαζ αζςνμοιέκςκ ζςιαηζδίςκ. Δίκαζ βκςζηυ υηζ ηα αζςνμφιεκα ζςιαηίδζα ιε δζάιεηνμ ιζηνυηενδ ηςκ ιm (PM) έπμοκ πμθφ ιζηνή ηαπφηδηα πηχζδξ. Αοηυ έπεζ ζακ απμηέθεζια κα παναιέκμοκ αζςνμφιεκα ζηδκ αηιυζθαζνα βζα ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια. Νζ επζπηχζεζξ ηςκ αζςνμφιεκςκ ζςιαηζδίςκ ζηδκ οβεία ηςκ ακενχπςκ είκαζ ζδιακηζηέξ ηαζ ηαεμνίγμκηαζ ηυζμ απυ ημ ιέβεεμξ, υζμ ηαζ απυ ηδ πδιζηή ημοξ ζφζηαζδ. Πημ ακαπκεοζηζηυ ζφζηδια εζζένπμκηαζ ηα αζςνμφιεκα ζςιαηίδζα ιε δζάιεηνμ ιζηνυηενδ ηςκ ιm, πμο απμηεθμφκ ημ εζζπκεφζζιμ ηθάζια ηςκ ζςιαηζδίςκ. Καηνμπνυκζα εζζπκμή ζςιαηζδίςκ πνμηαθεί δζάθμνεξ ιμνθέξ πκεοιμκμημκζάζεςκ, άζεια ή, ηαζ ζε μνζζιέκεξ πενζπηχζεζξ, ηανηζκμβέκεζδ. Ν δείηηδξ PSI ιεηαηνέπεζ ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ αηιμζθαζνζηχκ νφπςκ ζε απθέξ ανζειδηζηέξ ηζιέξ πμο ηοιαίκμκηαζ απυ ιέπνζ 5 ηαζ αοηέξ ιε ηδ ζεζνά ημοξ ακηζζημζπίγμκηαζ ζε ηαηδβμνίεξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ. Ρζιέξ ημο δείηηδ - 5, 5 -, -, - 3 ηαζ 3-5, ηαεμνίγμοκ πμζυηδηα αηιυζθαζναξ ηαθή (Η), ιέηνζα (ΗΗ), ακεοβζεζκή (ΗΗΗ), πμθφ ακεοβζεζκή (ΗV) ηαζ επζηίκδοκδ (V) ακηίζημζπα, ζφιθςκα ιε ηδ δζεεκή αζαθζμβναθία (Boubel et al., 994), υπμο ακαθένμκηαζ ηαζ πζεακέξ επζπηχζεζξ ζηδκ οβεία ημο 347

πθδεοζιμφ. Νπυηε μ δείηηδξ αοηυξ ηαεμνίγεζ ηδκ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ. πάνπμοκ έλζ επζιένμοξ δείηηεξ πμο ηαεμνίγμοκ ηδκ ηζιή ημο PSI, ιε αάζδ ηδ ζπέζδ: PSI=max (I, I, I3, I4, I5) () υπμο ημο επζιένμοξ δείηηδ I μζ ηζιέξ ηαεμνίγμκηαζ απυ ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ ηςκ αζςνμοιέκςκ ζςιαηζδίςκ, ημο I απυ ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ ημο δζμλεζδίμο ημο εείμο, ημο I3 απυ ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ ημο ιμκμλεζδίμο ημο άκεναηα, ημο I4 απυ ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ ημο υγμκημξ ηαζ ηέθμξ ημο I5 απυ ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ ημο δζμλεζδίμο ημο αγχημο. Νζ ηζιέξ ηάεε επζιένμοξ δείηηδ ηοιαίκμκηαζ ιεηαλφ ηαζ 5, υπμο δ ηζιή 5 ακηζζημζπεί ζε ηέημζμ οπμαζααζιυ ηδξ πμζυηδηαξ ημο αηιμζθαζνζημφ αένα, ιε επζπηχζεζξ εκδεπμιέκςξ πμθφ επζαθααείξ βζα ηδκ οβεία ημο πθδεοζιμφ ηδξ οπυ ιεθέηδ πενζμπήξ. Ν οπμθμβζζιυξ ηςκ ηζιχκ ηάεε επζιένμοξ δείηηδ ακαθένεηαζ ζε πνμδβμφιεκεξ ιεθέηεξ (Ξαθζαηζυξ η.ά.,, 4; Paliatsos et al., a; Ρνζακηαθφθθμο η.ά., ; Triantafyllou et al., ).. Δπεμεξγαζία θαη Αλάιπζε Γεδνκέλσλ.. Κεθέηδ ηςκ επζπέδςκ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ Πηδ ιεθέηδ αοηή οπμθμβίγμκηαζ μζ ηζιέξ ημο δείηηδ PSI ζηδκ ΔΞΑ, υπμο δ οπυ ιεθέηδ πενίμδμξ ακαθένεηαζ ζηδ 5-εηία 996-. Γζα ημκ οπμθμβζζιυ ηςκ ηζιχκ ημο δείηηδ PSI, ζηδκ οπυ ιεθέηδ πενζμπή, θήθεδηακ ηα δεδμιέκα ηςκ ζηαειχκ πμο ακήημοκ ζημ δίηηομ βζα ηδκ παναημθμφεδζδ ηδξ αηιμζθαζνζηήξ νφπακζδξ ζηδκ ΔΞΑ, μζ μπμίμζ θεζημονβμφκ οπυ ηδκ επίαθερδ ηδξ Γζεφεοκζδξ Δθέβπμο Αηιμζθαζνζηήξ Οφπακζδξ ηαζ Θμνφαμο (ΓΔΑΟΘ) ημο ΞΔΣΥΓΔ (Ξίκαηαξ ). Ρα δεδμιέκα αοηά είκαζ μζ πνμκμζεζνέξ ηςκ ςνζαίςκ ζοβηεκηνχζεςκ ημο υγμκημξ, ημο δζμλεζδίμο ημο εείμο, ημο δζμλεζδίμο ημο αγχημο ηαεχξ ηαζ ημο ιμκμλεζδίμο ημο άκεναηα. Απυ ηζξ πνμκμζεζνέξ ιε 4-ςνεξ ζοβηεκηνχζεζξ δζμλεζδίμο ημο εείμο, ηοθζυιεκεξ ιέζεξ 8- ςνεξ ζοβηεκηνχζεζξ ιμκμλεζδίμο ημο άκεναηα, ςνζαίεξ ζοβηεκηνχζεζξ υγμκημξ ηαζ ςνζαίεξ ζοβηεκηνχζεζξ δζμλεζδίμο ημο αγχημο, ζηδ δζάνηεζα ηδξ 5-εημφξ πνμκζηήξ πενζυδμο, ηςκ οπυ ιεθέηδ ζηαειχκ (Ξίκαηαξ ), έβζκε ηαεμνζζιυξ ηςκ διενήζζςκ ηζιχκ ημο δείηηδ PSI, ιε αάζδ ηδ ζπέζδ: PSI=max (I, I 3, I 4 ) () δζυηζ δ ηαηαβναθή ηςκ ζοβηεκηνχζεςκ ηςκ αζςνμοιέκςκ ζςιαηζδίςκ ιε δζάιεηνμ ιζηνυηενδ ηςκ ιm (PM) άνπζζε απυ ημκ / ηαζ μζ ςνζαίεξ ηζιέξ δζμλεζδίμο ημο αγχημο δεκ λεπέναζακ ηδκ μνζαηή ηζιή ηςκ 3 ιgr/m3 (Boubel et al., 994). Δπζπθέμκ, πνμζδζμνίζηδηε μ νφπμξ πμο δζαιμνθχκεζ ηζξ διενήζζεξ ηζιέξ ημο δείηηδ PSI, ακά ζηαειυ. Απυ ηδκ επελενβαζία ηςκ πνμκμζεζνχκ ιε ηζξ διενήζζεξ ηζιέξ ημο δείηηδ PSI, βζα ηάεε ζηαειυ ζηδ δζάνηεζα ηδξ οπυ ιεθέηδ πνμκζηήξ πενζυδμο, δζαπζζηχεδηε υηζ δ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ έθηαζε ιέπνζ ηαζ ηδκ ηαηδβμνία «ΗΗΗ», ζε υθμοξ ημοξ οπυ ιεθέηδ ζηαειμφξ, εηηυξ ημο ζηαειμφ «Ξαηδζίςκ» υπμο έθηαζε ιέπνζ ηαζ ηδκ ηαηδβμνία «IV». Απυ ημ Ππήια δζαπζζηχκεηαζ υηζ, ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ ελεηαγυιεκδξ πνμκζηήξ πενζυδμο, ζηδκ πενζμπή ημο ηέκηνμο ηδξ αζηζηήξ πενζμπήξ ηδξ Αεήκαξ (ζηαειμί # ηαζ #6), δ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ έθηαζε ιέπνζ ηδκ ηαηδβμνία «ΗV». Απυ ηδ ιεθέηδ ηςκ ακά έημξ πμζμζηχκ ειθάκζζδξ ηάεε ιζαξ απυ ηζξ ηαηδβμνίεξ πμζυηδηαξ αηιμζθαζνζημφ αένα, ζηδ δζάνηεζα ηδξ οπυ ιεθέηδ πνμκζηήξ πενζυδμο, δζαπζζηχκεηαζ ιζα ζπεηζηή αεθηίςζδ ηδξ πμζυηδηαξ ημο αηιμζθαζνζημφ αένα. Δζδζηυηενα, απυ ηδ δζαπνμκζηή ελέθζλδ ηαζ ηζξ παναηδνμφιεκεξ ηάζεζξ ηςκ εηήζζςκ πμζμζηχκ πμο πανμοζζάγμοκ μζ ειθακζγυιεκεξ ηαηδβμνίεξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ, δζαπζζηχκμκηαζ ηα ελήξ: Ζ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ αεθηζχκεηαζ, ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ οπυ ιεθέηδ πνμκζηήξ πενζυδμο, ζπεδυκ ζ μθυηθδνδ ηδκ ΔΞΑ, ιε ελαίνεζδ ηζξ πενζμπέξ ηςκ πενζαζηζηχκ ζηαειχκ «Γεςπμκζηή» ηαζ «Ιζυζζα». 348

Θιηκαηνινγία ζμκ αθμνά ηδκ παναηδνμφιεκδ αεθηίςζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ, αοηή ιπμνεί κα απμδμεεί ζηζξ ηαεμδζηέξ ηάζεζξ πμο ειθακίγμοκ μζ «ζοκεζζθένμκηεξ» ζημκ ηαεμνζζιυ ηδξ ηζιήξ ημο PSI νφπμζ (ζπέζδ (), ζηδκ αηιυζθαζνα ηδξ ΔΞΑ (Kalabokas et al., 999a; Paliatsos et al., b). Δζδζηυηενα, δ παναηδνμφιεκδ αεθηίςζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζημ ηέκηνμ ηδξ ΔΞΑ, ιπμνεί κα απμδμεεί ζηδκ πηςηζηή ηάζδ πμο ειθακίγμοκ υθμζ μζ νφπμζ ζημ ζηαειυ «Ξαηδζίςκ», ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ πνμκζηήξ πενζυδμο 986- (Paliatsos et al., b). Ξίλαθαο. Σαξαθηεξηζηηθά ζηαζκψλ θαηαγξαθήο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο ηεο ΓΔΑΟΘ. Όλνκα (#θσδηθόο) Γεσγξ. κήθνο Θέζε Γεσγξ. πιάηνο ςόκεηξν (m -asl) Σαξαθηεξηζκόο Αεδκάξ (#) 3þ 43 3 37þ 58 4 Αζηζηυξ-Θοηθμθμνίαξ Γεςπμκζηή (#) 3þ 4 5 37þ 59 5 Ξενζαζηζηυξ-Βζμιδπακζηυξ Ιζυζζα (#3) 3þ 4 5 38þ 4 36 65 Ξενζαζηζηυξ-πμαάενμο Κανμφζζ (#4) 3þ 47 4 38þ 5 45 Αζηζηυξ-Θοηθμθμνίαξ Λέα Πιφνκδ (#5) 3þ 4 54 37þ 55 58 5 Αζηζηυξ-πμαάενμο Ξαηδζίςκ (#6) 3þ 43 59 37þ 59 57 5 Αζηζηυξ-Θοηθμθμνίαξ Ξεζναζάξ (#7) 3þ 38 5 37þ 56 36 Αζηζηυξ-Θοηθμθμνίαξ Ξενζζηένζ (#8) 3þ 4 46 38þ 55 Αζηζηυξ-πμαάενμο Πημ Ππήια ειθακίγεηαζ δ πςνζηή ηαηακμιή ηςκ οπυ ιεθέηδ ζηαειχκ ημο δζηηφμο ηδξ ΓΔΑΟΘ βζα ηδκ ηαηαβναθή ηδξ αηιμζθαζνζηήξ νφπακζδξ ζηδκ ΔΞΑ. 3.5 3.9 38. 38. Πάρνηθα Λιόσια #3 Περιστέρι #8 Γεωπονική # Μαρούσι #4 Πατησίων #6 Αθηνάς # Πειραιάς #7 Νέα Σμύρνη #5 Υμηττός 37.8 37.8 3.5 3.9 Πρήκα. Σσξηθή θαηαλνκή ησλ ππφ κειέηε ζηαζκψλ ηεο ΓΔΑΟΘ, ζηελ ΔΞΑ. 349

Έηνο 996 Έηνο 997 # # #3 #4 #5 #6 #7 #8 # # #3 #4 #5 #6 #7 #8 Έηνο 998 Έηνο 999 # # #3 #4 #5 #6 #7 #8 # # #3 #4 #5 #6 #7 #8 Έηνο # # #3 #4 #5 #6 #7 #8 Καηεγνξίεο πνηόηεηαο αέξα: Πρήκα. Ξνζνζηηαία (%) αλά έηνο πνηφηεηα αηκφζθαηξαο γηα ηε ρξνληθή πεξίνδν 996-, ζε θάζε ζηαζκφ ηνπ δηθηχνπ παξαθνινχζεζεο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο ηεο ΓΔΑΟΘ... Κεθέηδ ηδξ ζοκεζζθμνάξ ηςκ νφπςκ ζηδ δζαιυνθςζδ επζπέδςκ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ Πημ Ππήια 3 ειθακίγεηαζ βζα ηάεε ζηαειυ ημο δζηηφμο παναημθμφεδζδξ ηδξ αηιμζθαζνζηήξ νφπακζδξ ηδξ ΓΔΑΟΘ, υπςξ αοημί ειθακίγμκηαζ ζημκ Ξίκαηα, δ ζοκεζζθμνά ηςκ ζοβηεκηνχζεςκ ηςκ νφπςκ πμο ειπθέημκηαζ ζηδ δζαιυνθςζδ ηςκ διενήζζςκ ηζιχκ ημο δείηηδ PSI, βζα ηδ πνμκζηή πενίμδμ 996-. 35

Θιηκαηνινγία Πνζνζηό (%) ζπλεηζθνξάο θάζε ξύπνπ ζηελ πνηόηεηα αέξα # # #3 #4 #5 #6 #7 #8 Πρήκα 3. Ξνζνζηηαία (%) ζπλεηζθνξά ησλ ζπγθεληξψζεσλ ησλ εκπιεθφκελσλ ξχπσλ, ζηε δηακφξθσζε ησλ εκεξήζησλ ηηκψλ ηνπ δείθηε PSI γηα ηε ρξνληθή πεξίνδν 996-, ζε θάζε ζηαζκφ ηνπ δηθηχνπ παξαθνινχζεζεο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο ηεο ΓΔΑΟΘ. Απυ ημ Ππήια 3 δζαπζζηχκεηαζ υηζ, ζηδ δζάνηεζα ηδξ 5-εημφξ πνμκζηήξ πενζυδμο 996-, ημ CO είκαζ μ οπεφεοκμξ νφπμξ βζα ημκ ηαεμνζζιυ ημο επζπέδμο ηςκ ηζιχκ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζημ ηέκηνμ ηδξ ΔΞΑ, δζυηζ αοηυξ ηαεμνίγεζ ηζξ διενήζζεξ ηζιέξ ημο δείηηδ PSI ζημοξ ζηαειυ «Ξαηδζίςκ» ζε πμζμζηυ 7%, βεβμκυξ πμο ιπμνεί κα απμδμεεί ζηδκ έκημκδ ηοηθμθμνία ηςκ αοημηζκήηςκ πμο παναηηδνίγεζ ηδκ πενζμπή ημο ζοβηεηνζιέκμο ζηαειμφ, δεδμιέκμο υηζ μ ζοβηεηνζιέκμξ ζηαειυξ (Ξίκαηαξ ) παναηηδνίγεηαζ ζακ αζηζηυξ ζηαειυξ ιε έκημκμ ηοηθμθμνζαηυ θυνημ (Viras et al., 996). Γζα ημοξ οπυθμζπμοξ ζηαειμφξ ημο δζηηφμο, ημ O3 απμηεθεί ημκ οπεφεοκμ νφπμ βζα ημκ ηαεμνζζιυ ημο επζπέδμο ηςκ ηζιχκ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζηδκ πενζθένεζα ηδξ ΔΞΑ, ημ δε πμζμζηυ ηδξ ζοκεζζθμνάξ ημο ζηδ δζαιυνθςζδ ηςκ διενήζζςκ ηζιχκ ημο δείηηδ ηοιαίκεηαζ ιεηαλφ % ηαζ 87%. Ποβηνίκμκηαξ ηδκ πμζμζηζαία ζοκεζζθμνά ηςκ ζοβηεκηνχζεςκ ηςκ ειπθεηυιεκςκ νφπςκ ζηδ δζαιυνθςζδ ηςκ διενήζζςκ ηζιχκ ημο δείηηδ PSI ηαηά ηδ πνμκζηή πενίμδμ 996-, ζε ηάεε ζηαειυ ημο δζηηφμο παναημθμφεδζδξ ηδξ αηιμζθαζνζηήξ νφπακζδξ ηδξ ΓΔΑΟΘ, δζαπζζηχκεηαζ πθήνδξ μιμζυηδηα ιε ηδκ ακηίζημζπδ πμζμζηζαία ζοκεζζθμνά πμο οπμθμβίζεδηε βζα ηδ πνμκζηή πενίμδμ 99-999 (Paliatsos et al., a)..3. Κεθέηδ ηδξ πςνζηήξ ηαηακμιήξ ηςκ επζπέδςκ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ Ζ πςνζηή ηαηακμιή ηςκ ιέζςκ επμπζηχκ ηζιχκ ημο δείηηδ PSI ζηδκ ΔΞΑ, βζα ηδ πνμκζηή πενίμδμ 996, ειθακίγεηαζ ζημ Ππήια 4. Απυ αοηυ δζαπζζηχκμκηαζ ηα ελήξ: Ρμ πεζιχκα (Γεηέιανζμξ Φεανμοάνζμξ) δ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ ζημ ιεκ ηέκηνμ ηδξ ΔΞΑ ηοιαίκεηαζ ιεηαλφ ηςκ ηαηδβμνζχκ «ΗΗ» ηαζ «ΗΗΗ», ζηα ΒΓ ηιήιαηα ηδξ ΔΞΑ δ πμζυηδηα αεθηζχκεηαζ δζαηδνμφιεκδ μνζαηά ζημ επίπεδμ ηδξ «Η» ηαζ ηέθμξ ζηδκ οπυθμζπδ πενζμπή αεθηζχκεηαζ θζβυηενμ δζαηδνμφιεκδ ζηδκ ηαηδβμνία «ΗΗ». Ρδ άκμζλδ (Κάνηζμξ Κάσμξ) δ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ ζημ ιεκ ηέκηνμ ηδξ ΔΞΑ οπμααειίγεηαζ δζαηδνμφιεκδ ζημ επίπεδμ ηδξ ηαηδβμνίαξ «ΗΗΗ», εκχ ζηδκ οπυθμζπδ πενζμπή οπάνπεζ ζπεηζηή αεθηίςζδ δζυηζ ηοιαίκεηαζ ιεηαλφ ηςκ ηαηδβμνζχκ «ΗΗ» ηαζ «ΗΗΗ». O 3 CO SO 35

ΣΔΗΚΥΛΑΠ ΑΛΝΗΜΖ 3 5 3 5 8 6 4 3 9 8 6 4 3 9 7 5 7 5 7 5 7 5 ΘΔΟΝΠ 3 5 ΦΘΗΛΝΞΥΟΝ 3 5 8 6 4 3 8 6 4 3 9 9 7 5 7 7 5 7 5 5 Πρήκα 4. Σσξηθή θαηαλνκή ησλ κέζσλ επνρηθψλ ηηκψλ ηνπ δείθηε PSI, γηα ηε ρξνληθή πεξίνδν 996-, ζηελ ΔΞΑ. Ρμ εένμξ (Ημφκζμξ Αφβμοζημξ) δ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ ζε μθυηθδνδ ηδκ ΔΞΑ είκαζ οπμααειζζιέκδ δζυηζ ανίζηεηαζ ζημ επίπεδμ ηδξ ηαηδβμνίαξ «ΗΗΗ» ηαζ ηέθμξ ημ Φεζκυπςνμ (Πεπηέιανζμξ Λμέιανζμξ) δ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ ζε μθυηθδνδ ηδκ ΔΞΑ αεθηζχκεηαζ δζαηδνμφιεκδ ζηα επίπεδα ηδξ ηαηδβμνίαξ «ΗΗ». Ζ πςνζηή αοηή ηαηακμιή ιπμνεί, πμθφ εφημθα, κα ενιδκεοεεί απυ ηδκ πμζμζηζαία (%) ζοκεζζθμνά ηςκ ζοβηεκηνχζεςκ ηςκ νφπςκ πμο ειπθέημκηαζ ζηδ δζαιυνθςζδ ηςκ διενήζζςκ ηζιχκ ημο δείηηδ PSI (Ππήια 3) βζα ηδκ οπυ ιεθέηδ πνμκζηή πενίμδμ. Ξνάβιαηζ, απυ ημ Ππήια δζαπζζηχκεηαζ υηζ ζημοξ ζηαειμφξ ημο ηέκηνμο, «Ξαηδζίςκ» πνςηίζηςξ ηαζ «Αεδκάξ» δεοηενεουκηςξ, ημ ιεβαθφηενμ πμζμζηυ ζοκεζζθμνάξ έπεζ ημ ιμκμλείδζμ ημο άκεναηα. Ν νφπμξ αοηυξ είκαζ βκςζηυ υηζ ειθακίγεζ ημ ιέβζζημ ηδξ εηήζζαξ πμνείαξ ημο ηαηά ηδ ροπνή πενίμδμ ημο έημοξ (Viras et al., 996; Paliatsos, et al., b), βεβμκυξ πμο ενιδκεφεζ ηδκ οπμαάειζζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζημ ηέκηνμ ηδξ πυθδξ ζηδ δζάνηεζα ηδξ ροπνήξ πενζυδμο ημο έημοξ. Δπίζδξ, απυ ημ ίδζμ ζπήια δζαπζζηχκεηαζ υηζ ζημοξ 35

Θιηκαηνινγία οπυθμζπμοξ ζηαειμφξ ημ ιεβαθφηενμ πμζμζηυ ζοκεζζθμνάξ έπεζ ημ υγμκ. πςξ είκαζ βκςζηυ μ νφπμξ αοηυξ ειθακίγεζ εηήζζα πμνεία πενίπμο υιμζα ιε ηδκ εηήζζα πμνεία ηδξ δθζαηήξ δναζηδνζυηδηαξ. Άνα, ημ ιέβζζημ ηδξ εηήζζαξ πμνείαξ ημο υγμκημξ ειθακίγεηαζ ημ ηαθμηαίνζ (Kalabokas et al., 999b), βεβμκυξ πμο ενιδκεφεζ ηδκ οπμαάειζζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζηδκ πενζθένεζα ηδξ ΔΞΑ ζηδ δζάνηεζα ηδξ εενιήξ πενζυδμο ημο έημοξ, ιε ιέβζζημ ημ εένμξ. 3. Ππκπεξάζκαηα Απυ ηδκ επελενβαζία ηςκ πνμκμζεζνχκ ιε ηζξ διενήζζεξ ηζιέξ ημο δείηηδ PSI, ζηδ δζάνηεζα ηδξ πνμκζηήξ πενζυδμο 996-, βζα ηδκ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ ζηδκ ΔΞΑ, δζαπζζηχκμκηαζ ηα ελήξ: Θαηά ηδκ ελεηαγυιεκδ πεκηαεηία, ζημ ηέκηνμ ηδξ ΔΞΑ, δ πμζυηδηα ηδξ αηιυζθαζναξ έθηαζε ιέπνζ ηαζ ηδκ ηαηδβμνία «πμθφ ακεοβζεζκή», ζε ακηίεεζδ ιε ηδκ πενζθένεζα υπμο δ πμζυηδηα ηοιάκεδηε ζηα επίπεδα ηδξ «ακεοβζεζκήξ». Ζ δζαπνμκζηή ελέθζλδ ηςκ εηήζζςκ πμζμζηχκ ηςκ ειθακζγυιεκςκ ηαηδβμνζχκ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ειθακίγεζ αεθηίςζδ ηδξ πμζυηδηαξ ημο αηιμζθαζνζημφ αένα, ζημ ηέκηνμ ηδξ οπυ ιεθέηδ πενζμπήξ. Απυ ηδ ιεθέηδ ηδξ ζοκεζζθμνάξ ηςκ ζοβηεκηνχζεςκ ηςκ νφπςκ πμο ειπθέημκηαζ ζηδ δζαιυνθςζδ ηςκ διενήζζςκ ηζιχκ ημο δείηηδ PSI, ηαηά ηδκ ελεηαγυιεκδ πνμκζηή πενίμδμ, ημ CO ανέεδηε κα είκαζ μ οπεφεοκμξ νφπμξ βζα ημκ ηαεμνζζιυ ημο επζπέδμο ηςκ ηζιχκ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζημ ηέκηνμ ηδξ ΔΞΑ, εκχ βζα ηδκ οπυθμζπδ πενζμπή ανέεδηε ημ O3 κα απμηεθεί ημκ οπεφεοκμ νφπμ βζα ημκ ηαεμνζζιυ ημο επζπέδμο ηςκ ηζιχκ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζνάξ ηδξ. Ρέθμξ, δ πςνζηή ηαηακμιή ηςκ ιέζςκ επμπζηχκ ηζιχκ ημο δείηηδ PSI ζηδκ ΔΞΑ, ζηδκ ελεηαγυιεκδ 5-εηία, ειθακίγεζ ακεηηά επίπεδα πμζυηδηαξ αηιυζθαζναξ ηαηά ηδ δζάνηεζα ημο πεζιχκα. Κενζηή οπμαάειζζδ παναηδνείηαζ ημ θεζκυπςνμ, δ μπμία ηδκ άκμζλδ βίκεηαζ εκημκυηενδ ηαζ ηέθμξ ημ ηαθμηαίνζ δ οπμαάειζζδ είκαζ πθήνδξ ιε αζπιή ηδκ πενζθένεζα ηδξ ΔΞΑ. Βηβιηνγξαθία Bartzokas A., P. Kassomenos, M. Petrakis, C. Celessides, 4: The effect of meteorological and pollution parameters on the frequency of hospital admissions for cardiovascular and respiratory problems in Athens. Indoor and Built Environment. 3, 7-75. Boubel R.W., D.L. Fox, D.B. Turner and A.C. Stern, 994: Fundamentals of Air Pollution. 3rd Edition, Academic Press. Canter L., 997: Environmental Impact Assessment, nd Edition, McGraw Hill. Kalabokas P.D., L.G. Viras, C.C. Repapis, J.G. Bartzis, 999a: Analysis of the -year record (987-997) of air pollution measurements in Athens, Greece. Part I: Primary air pollutants. Global Nest: the International Journal., 57-67. Kalabokas P.D., L.G. Viras, C.C. Repapis, J.G. Bartzis, 999b: Analysis of the -year record (987-997) of air pollution measurements in Athens, Greece. Part II: Photochemical air pollutants. Global Nest: the International Journal., 69-76. Katsouyanni K., A. Pantasopoulou, G. Touloumi, K. Moustris, I. Tselepidaki, D. Asimakopoulos, G. Poulopoulou, and D. Trichopoulos, 993: Evidence for interaction between air pollution and high temperature in the causation of excess mortality. Archives of Environmenal Health. 48, 35-4. Nastos P.T., A.G. Paliatsos, D.B. Panagiotakos, A. Antoniou, C. Chrysohoou, C. Pitsavos and P.K. Toutouzas, 3: Associations between primary air pollutants and cardiovascular 353

mortality, in Athens. Proceedings of the 8th International Conference on Environmental Science and Technology, Lemnos Island, Greece, 8- September 3, 6-69. Ott W.R. and G.C. Thom, 976: A critical review of air pollution index systems in the United States and Canada. Journal of Air Pollution Control Association. 6, 4-47. Ott W.R. and W.F. Hunt, 976: A quantitive evaluation of the pollutant standards index. Journal of Air Pollution Control Association, 6, 5-54. Ξαθζαηζυξ Α.Γ., Θ.Β. Θμοημοθέηζμξ, Ξ.Θ. Λάζημξ, Θ.Κ. Φζθάκδναξ, Γ.Α. Βαναανίβμξ ηαζ Λ.Φ. Εανμκζηυθαξ, : Κεηααμθή ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ ζηδκ εονφηενδ πενζμπή ηδξ Αεήκαξ. 4μ Ξακεθθήκζμ Ποκέδνζμ Ξενζαάθθμκημξ ηδξ Έκςζδξ Δθθήκςκ Φοζζηχκ, Θαθαιπάηα, 6-8 Ηακμοανίμο. Paliatsos A.G., J.K. Kaldellis and P.Th. Nastos, a: Assessment of air quality spatial distribution in the Greater Athens Area. Proceedings of the International Conference on Protection and Restoration of the Environment VI, Skiathos, July -5,, 849-854, A.G. Kungolos, A.B. Liakopoulos, G.P. Korfiatis, A.D. Koutsospyros, K.L. Katsifarakis, A.C. Demetracopoulos (Eds). Paliatsos A.G., J.K. Kaldellis, P.S. Koronakis and J.E. Garofalakis, b: Fifteen year air quality trends associated with the vehicle traffic in Athens, Greece. Fresenius Environmental Bulletin., 9-6. Ξαθζαηζυξ Α.Γ., Α.Γ. Ρνζακηαθφθθμο ηαζ Θ. Ργζμοαάνα, 4: Γζαπνμκζηή ιεηααμθή ηδξ πμζυηδηαξ ημο αένα ζε αζηζηέξ ηαζ αζμιδπακζηέξ πενζμπέξ ημο Δθθαδζημφ πχνμο. Ξναηηζηά 7μο Ξακεθθδκίμο Δπζζηδιμκζημφ Ποκεδνίμο Κεηεςνμθμβίαξ - Θθζιαημθμβίαξ - Φοζζηήξ ηδξ Αηιυζθαζναξ, Ιεοηςζία, Ιεοηςζία, 8-3 Πεπηειανίμο 4, ηυιμξ B, 873-8 (Π. Σ. Κζπαδθίδδξ (εηδυηδξ), ISBN - SET 9963-9--7, ISBN 9963-9--3). Paliatsos, A.G., K.N. Priftis, I.C. Ziomas, P. Panagiotopoulou-Gartagani, A. Nikolaou- Panagiotou, P. Tapratzi-Potamianou, A. Zachariadi-Xypolita, P. Nicolaidou and P. Saxoni- Papageorgiou, 6: Association between ambient air pollution and childhood asthma in Athens, Greece. Fresenius Environmental Bulletin, 5, 64-68. Singapore Meteorological Service, 995: Smoke haze over Singapore, Malaysia and Indonesia. World Meteorological Organization. 44, 47-5. Thom G.C., and W.R. Ott, 976: A proposed uniform air pollution index. Atmospheric Environment., 6-64. Triantafyllou A.G., A.G. Paliatsos, M. Voutsinas and I. Zuburtikudis, : Air quality assessment in an industrial area by using environmental indicators. Fresenius Environmental Bulletin., 933-939. Ρνζακηαθφθθμο Α.Γ., Α.Γ. Ξαθζαηζυξ ηαζ Κ. Βμοηζζκάξ, : Δηηίιδζδ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ αηιυζθαζναξ αζμιδπακζηήξ πενζμπήξ ιε πενζααθθμκηζημφξ δείηηεξ. Ξναηηζηά 6μο Ξακεθθδκίμο Δπζζηδιμκζημφ Ποκεδνίμο Κεηεςνμθμβίαξ - Θθζιαημθμβίαξ - Φοζζηήξ ηδξ Αηιυζθαζναξ, Ηςάκκζκα, 5-8 Πεπηειανίμο, 455-463. Tunstall D.B., 979: Developing indicators of environmental quality: the experience of the Council of Environmental Quality. Social Indicators Research. 6, 3-347. Viras, L.G., A.G. Paliatsos and A.G. Fotopoulos, 996:, Nine year trend of air pollution by CO in Athens, Greece. Environmental Monitoring and Assessment., 3-4. Washington H.G., 984: Diversity, biotic and similarity indices: a review with special relevance to aquatic ecosystems. Water Research. 8, 653-694. 354