Αλκοόλ-κϊπνιςμα : διερεύνηςη των επιπτώςεων ςτη βιολογική και ψυχοκοινωνική υγεία

Transcript

1 Αλκοόλ-κϊπνιςμα : διερεύνηςη των επιπτώςεων ςτη βιολογική και ψυχοκοινωνική υγεία EΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ 3 Ο ΓΕΛ ΘΗΒΑΣ Υπεύθυνοσ: Γιϊννησ Δελημϊρησ Ιανουϊριοσ 2017

2 Πρόλογος Α. Σκοπός ηης Έρεσνας Τν αιθνόι θαη ν θαπλόο θαηαηάζζνληαη κεηαμύ ησλ θνξπθαίσλ παξαγόλησλ θηλδύλνπ λνζεξόηεηαο θαη ζλεζηκόηεηαο παγθνζκίσο. Επηπιένλ, ζπρλά θαηαλαιώλνληαη καδί: κειέηεο έρνπλ δείμεη όηη νη άλζξσπνη πνπ θαπλίδνπλ είλαη πνιύ πην πηζαλό λα πίλνπλ, θαη νη άλζξσπνη πνπ πίλνπλ είλαη πνιύ πην πηζαλό λα θαπλίδνπλ. Τν αιθνόι θαη ε ρξήζε θαπλνύ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζεκαληηθνύο θηλδύλνπο γηα ηελ πγεία όηαλ ρξεζηκνπνηνύληαη κεκνλσκέλα ή θαη ζε ζπλδπαζκό. Σθνπόο ηεο παξνύζαο έξεπλαο είλαη ε δηεξεύλεζε ησλ επηπηώζεσλ ηνπ αιθνόι θαη ηνπ θαπλίζκαηνο ζηε βηνινγηθή θαη ςπρνθνηλσληθή πγεία ηνπ αηόκνπ. Β. Βαζικά Ερεσνηηικά Ερωηήμαηα-Υποθέμαηα και Ομάδες 1. Διερεύνηση τφν επιπτώσεφν τοσ αλκοόλ στη βιολογική σγεία Παλαλάθε Αιεμάλδξα Παπαλαζηαζίνπ Χάξεο Παπαραξάιακπνο Σσηήξεο Τδνπκαλέθαο Γηώξγνο Τζαξνπράο Θεκηζηνθιήο 2. Διερεύνηση τφν επιπτώσεφν τοσ αλκοόλ στην υστοκοινφνική σγεία Νίθαο Σηακάηεο Νηειεκηράιε Μαξία-Γεξαθίλα Σηακέινο Ναπνιέσλ Τζάθνπ Άλλα-Μαξία Χαηδειάκπξνπ Όιγα

3 3. Διερεύνηση τφν επιπτώσεφν τοσ καπνίσματος στη βιολογική σγεία Μπαηζνύιε Φαίε Οξέρνβα Χξηζηίλα Πιαηή Μαίξε Πνιπκεξνπνύινπ Άξηεκηο Χαξέκε Δήκεηξα 4. Διερεύνηση τφν επιπτώσεφν τοσ καπνίσματος στην υστοκοινφνική σγεία Ξύδε Αιεμάλδξα Μπάθαο Κσλζηαληίλνο Παπαγεσξγίνπ Σηέιηνο Γ. Περιετόμενα 1. Δηεξεύλεζε ησλ επηπηώζεσλ ηνπ αιθνόι ζηε βηνινγηθή πγεία ( ζει. 1) 2. Δηεξεύλεζε ησλ επηπηώζεσλ ηνπ αιθνόι ζηελ ςπρνθνηλσληθή πγεία (ζει. 13) 3. Δηεξεύλεζε ησλ επηπηώζεσλ ηνπ θαπλίζκαηνο ζηε βηνινγηθή πγεία (ζει. 24) 4. Δηεξεύλεζε ησλ επηπηώζεσλ ηνπ θαπλίζκαηνο ζηελ ςπρνθνηλσληθή πγεία (ζει. 32)

4 Επιδράζεις ηοσ αλκοόλ ζηη βιολογική σγεία 1 Η ηαηάπνδζδ αθημυθ απμηεθεί έκα ζμαανυ ημζκςκζηυ πνυαθδια, ιε ζμαανέξ επζπηχζεζξ ζηδ ζςιαηζηή υζμ ηαζ ζηδκ ροπζηή οβεία ημο αηυιμο. Βζμθμβζημί, ημζκςκζημί ηαζ πζεακχξ βεκεηζημί πανάβμκηεξ αθθδθεπζδνμφκ, ζηδκ ειθάκζζδ ηαζ ζηδκ ελέθζλδ ημο αθημμθζζιμφ, εκχ δ ακηζιεηχπζζδ ημο είκαζ δφζημθδ ηαζ πμθφπθεονδ, ηυζμ ζε οβεζμκμιζηυ υζμ ηαζ ζε ημζκςκζηυ επίπεδμ. Καηά ηδ δζάνηεζα ημο 28μο Πακεθθήκζμο Ιαηνζημφ οκεδνίμο ηαζ οπυ ηδ δζεφεοκζδ ημο. Νημονάηδ, ηδξ Β' Πακεπζζηδιζαηήξ Παεμθμβζηήξ Κθζκζηήξ ημο Ιππμηνάηεζμο Νμζμημιείμο, πναβιαημπμζήεδηε δζεηαζνζηή ζογήηδζδ, ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ μπμίαξ ακαπηφπεδηακ μζ ηονζυηενεξ πθεονέξ ημο πνμαθήιαημξ ημο αθημμθζζιμφ. Ο αθημμθζζιυξ, απυ κμζμθμβζηήξ άπμρδξ, οπάβεηαζ ζηζξ παεήζεζξ πμο μθείθμκηαζ ζηδ πνήζδ ροπμδναζηζηχκ μοζζχκ. Η αζεοθζηή αθημυθδ είκαζ δ ζοκδεέζηενδ ηαζ δ πθέμκ δζαδεδμιέκδ θανιαηεοηζηή ηαηαζηαθηζηή μοζία ημο Νεονζημφ ζοζηήιαημξ. ηάδζα επζηζκδοκυηδηαξ ημο αθημυθ: Δπζηίκδοκδ ηαηακάθςζδ αθημυθ: Χξ επζηίκδοκδ ηαηακάθςζδ αθημυθ έπεζ μνζζηεί ημ επίπεδμ ή μ ηνυπμξ ηαηακάθςζδξ πμο είκαζ πζεακυκ κα μδδβήζεζ ζε αθάαδ εάκ μζ ζοκήεεζεξ ηαηακάθςζδξ επζιείκμοκ. Γεκ οπάνπεζ ηαεμνζζιέκδ ζοιθςκία βζα ημ επίπεδμ ηαηακάθςζδξ αθημυθ. Ο μνζζιυξ ημο Π.Ο.Τ. ηδκ πενζβνάθεζ ςξ ηδ ιέζδ διενήζζα ηαηακάθςζδ 20-40gr αθημυθδξ βζα ηζξ βοκαίηεξ ηαζ 40-60gr βζα ημοξ άκδνεξ. Δπζαθααήξ ηαηακάθςζδ αθημυθ: Χξ επζαθααήξ ηαηακάθςζδ αθημυθ μνίγεηαζ δ ιμνθή ηαηακάθςζδξ πμο ζπεηίγεηαζ ιε πνυηθδζδ αθάαδξ ζηδκ οβεία, είηε μνβακζηή (υπςξ ηίννςζδ ημο ήπαημξ) είηε ροπζηή (υπςξ δ δεοηενμβεκήξ ηαηάεθζρδ πμο αημθμοεεί ηδ πνήζδ αθημυθ). Βαζζγυιεκμξ ζε επζδδιζμθμβζηά ζημζπεία πμο ζοζπεηίγμοκ ηδκ ηαηακάθςζδ αθημυθ ιε ηδ αθάαδ, μ Π.Ο.Τ. οζμεέηδζε ςξ μνζζιυ βζα ηδκ επζαθααή ηαηακάθςζδ αθημυθ ηδ ιέζδ ηαηακάθςζδ άκς ηςκ 40gr αθημυθδξ διενδζίςξ ζηζξ βοκαίηεξ ηαζ άκς ηςκ 60gr βζα ημοξ άκδνεξ. Βανζά επεζζμδζαηή ηαηακάθςζδ αθημυθ «BINGE DRINKING»: Ο υνμξ αοηυξ ειπενζέπεζ εηηυξ απυ ηδ αανζά ηαηακάθςζδ ηδκ έκκμζα ημο ζε ιία ιυκδ πενίζηαζδ ή «ζοκεδνία πνήζδξ» ή ζηδκ ηαεμιζθμοιέκδ ζηδκ «ηαεζζζά». Η πνήζδ μδδβεί ζε ημλίηςζδ. Έκαξ άθθμξ μνζζιυξ εα ιπμνμφζε κα είκαζ δ ηαηακάθςζδ ζε ιία ιυκμ πενίζηαζδ ημ θζβυηενμ 60gr αθημυθδξ.

5 Επιδράςεισ ςτο νευρικό ςφςτημα ημ κεονζηυ ζφζηδια, δ οπεναμθζηή ηαζ παναηεηαιέκδ ηαηακάθςζδ αθημυθ πνμηαθεί πμζηίθεξ αθάαεξ ημο εβηεθάθμο ηαζ ηςκ πενζθενζηχκ κεφνςκ. Οζ αθάαεξ αοηέξ ιπμνμφκ κα μδδβήζμοκ ζε ζδιακηζηέξ ακαπδνίεξ δζαθυνςκ ιμνθχκ. Δπζπθέμκ, ιπμνεί κα ειθακζζεμφκ επζθδρία, πενζθενζηή πμθοκεονμπάεεζα ηαζ ζφκδνμιμ Wernicke - Korsakoff. 2 Ο ζπεηζηυξ ηίκδοκμξ βζα ηδκ επζθδρία, ήδδ απυ ηδ ιεζαία ηαηακάθςζδ αθημυθ, είκαζ ιέπνζ ηαζ 7,5 θμνέξ ιεβαθφηενμξ ζε ζφβηνζζδ ιε αοημφξ πμο δεκ ηάκμοκ πνήζδ αθημυθ. Δπίζδξ, δ ηαηακάθςζδ αθημυθ αολάκεζ ηδ ζοπκυηδηα εηδήθςζδξ εακαηδθυνςκ ή ιδ εακαηδθυνςκ αββεζαηχκ επεζζμδίςκ ημο εβηεθάθμο, ιε έκα ζπεηζηυ ηίκδοκμ πμο ιπμνεί κα θηάζεζ ζημοξ άκδνεξ ημ 2,38, αθθά ζηζξ βοκαίηεξ κα πνμζεββίγεζ ημ 8 (μ ηίκδοκμξ δδθαδή είκαζ 8 θμνέξ ιεβαθφηενμξ). Επίδραςη ςτο κεντρικό νευρικό ςφςτημα Η ηφνζα δνάζδ ημο αθημυθ αθμνά ζημ ηεκηνζηυ κεονζηυ ζφζηδια (Κ.Ν..). Η θανιαημθμβζηή δνάζδ ημο αθημυθ ζημ Κ.Ν.. είκαζ ηαηαζηαθηζηή ηαζ υπζ δζεβενηζηή. ε ιεβάθεξ ιάθζζηα ζοβηεκηνχζεζξ, ημ ηαηαζηαθηζηυ απμηέθεζια ηδξ δνάζδξ ημο αθημυθ είκαζ ζδζαίηενα ειθακέξ ηαζ ιμζάγεζ ιε εηείκμ ηςκ ακαζζεδηζηχκ θανιάηςκ. Σα πνχηα ζοιπηχιαηα απυ ημ Κ.Ν.. εηδδθχκμκηαζ ιυθζξ δ ζοβηέκηνςζδ ημο αθημυθ ζημ αίια λεπενάζεζ ηα 40mg % ηαζ πενζθαιαάκμοκ ελαζεέκδζδ ηδξ ικήιδξ ηαζ ηδξ πνμζμπήξ, ήπζεξ δζαηαναπέξ ημο θυβμο, δζαηαναπέξ ζηδκ εηηέθεζδ θεπηχκ πεζνζζιχκ ηαζ εθάηηςζδ ηδξ ακηίδναζδξ ζε αζζεδηδνζαηά ενεείζιαηα. ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ αοηέξ, δζαηδνείηαζ δ πκεοιαηζηή δζαφβεζα ηαζ ημ άημιμ δεκ έπεζ ηδκ αίζεδζδ ηδξ επίδναζδξ πμο αζηεί ημ αθημυθ ζημκ μνβακζζιυ ημο. Αοηυ είκαζ ζδζαίηενα ζδιακηζηυ ηαηά ηδκ μδήβδζδ, ηαεχξ, εκχ μ μδδβυξ δεκ έπεζ αίζεδζδ ηδξ επίδναζδξ ηδξ αθημυθδξ, χζηε κα αημθμοεήζεζ πενζζζυηενμ ζοκηδνδηζηή μδήβδζδ, έπεζ εκημφημζξ αναδφηενδ ακηίδναζδ ζηα δζάθμνα ενεείζιαηα, βεβμκυξ πμο ιπμνεί κα απμαεί ιμζναίμ. Η ποηκυηδηα ηςκ 40mg % ιπμνεί κα επζηεοπεεί πμθφ εφημθα ζημκ μνβακζζιυ, π.π. ιε ηδκ ηαηακάθςζδ 60 βναιιανίςκ μοίζηζ ή 200 βναιιανίςκ ηναζζμφ. ε ιεβαθφηενεξ ζοβηεκηνχζεζξ, παναηδνείηαζ ζηαδζαηή ευθςζδ ηδξ δζάκμζαξ (ιέεδ), ηεθαθαθβίεξ η.θπ., ζοιπηχιαηα πμο ειθακίγμκηαζ υηακ δ ζοβηέκηνςζδ ζημ αίια θηάζεζ ηα mg %. ε ορδθυηενεξ ζοβηεκηνχζεζξ ειθακίγεηαζ δ εζηυκα ηδξ αανζάξ ιέεδξ ηαζ ηδξ δδθδηδνίαζδξ, ιε ζφβποζδ, θήεανβμ ηαζ ηχια. Ο εάκαημξ είκαζ ζπάκζμξ απυ μλεία δδθδηδνίαζδ ηαζ ιπμνεί κα επέθεεζ απυ πανάθοζδ ημο ηέκηνμο ηδξ ακαπκμήξ, υηακ δ ζοβηέκηνςζδ ημο αθημυθ λεπενάζεζ ηα mg %. Επιδράςεισ ςτο ήπαρ και ςτο πεπτικό ςφςτημα Η βκςζηυηενδ ηαζ ζδιακηζηυηενδ αθαπηζηή επίδναζδ ημο αθημυθ, πένακ ηδξ ζοκήεμοξ ιέηνζαξ ηαηακάθςζδξ ημο, είκαζ δ ηίννςζδ ημο ήπαημξ. Οζ πνυκζμζ πνήζηεξ αθημυθδξ έπμοκ ηαηά ιέζμ υνμ 7,5 θμνέξ ιεβαθφηενδ πζεακυηδηα κα εηδδθχζμοκ

6 δπαηζηή ηίννςζδ απυ υηζ μζ ιδ πνήζηεξ, εκχ εζδζηά μζ άκδνεξ πμο ηάκμοκ ορδθή ηαηακάθςζδ έπμοκ ιέπνζ ηαζ 13 θμνέξ ιεβαθφηενδ πζεακυηδηα. Η ηίννςζδ ημο ήπαημξ είκαζ ημ ηεθζηυ ζηάδζμ ιζαξ πνυκζαξ ηαζ ζοκήεςξ αζοιπηςιαηζηήξ δπαηζηήξ αθάαδξ, ηδξ ηαθμφιεκδξ αθημμθζηήξ δπαηίηζδαξ. Η εοαζζεδζία ηςκ αηυιςκ ζηδκ ακάπηολδ ηίννςζδξ πμζηίθθεζ ζδιακηζηά. ε δυζεζξ βναιιανίςκ αθημυθ ηδκ διένα, ιεηά απυ 5 πνυκζα, πενίπμο ημ 10-15% εα πανμοζζάζεζ δπαηζηυ πνυαθδια. Η αφλδζδ ηδξ πμζυηδηαξ επζθένεζ ηαπφηενα ηδκ δπαηζηή αθάαδ ηαζ ζε ιεβαθφηενμ πμζμζηυ πνδζηχκ. 3 Δπζπθέμκ, δ πνήζδ αθημυθ μδδβεί ζε θζπχδδ δζήεδζδ ημο ήπαημξ ηαζ ζε αφλδζδ ηδξ ζοπκυηδηαξ ειθάκζζδξ πνςημπαεμφξ ηανηίκμο ημο ήπαημξ. ημ πεπηζηυ ζφζηδια, δ πνυκζα οπεναμθζηή ηαηακάθςζδ αθημυθ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζε πνυκζα ή μλεία παβηνεαηίηζδα, έθημξ ζημιάπμο ηαζ δςδεηαδαηηφθμο, πνυκζα βαζηνίηζδα, αηνμθζηή βαζηνίηζδα, δοζαπμννυθδζδ αζηαιζκχκ, αζαεζηίμο, ιαβκδζίμο η.θπ. Ιςχαιμική καρδιοπάθεια και διαβήτησ Δίκαζ δζαπζζηςιέκμ υηζ δ ιζηνή ςξ ιέηνζα ηαηακάθςζδ αθημυθ έπεζ εεηζηυ πνμζηαηεοηζηυ απμηέθεζια ζηδκ πζεακυηδηα ειθάκζζδξ ζζπαζιζηήξ ηανδζμπάεεζαξ, ηαεχξ ηαζ ζαηπανχδδ δζααήηδ. Δκημφημζξ, ημ εεηζηυ απμηέθεζια ακηζζηνέθεηαζ υηακ δ ηαηακάθςζδ λεπενάζεζ ηαηά ιέζμ υνμ ηα 40 βναιιάνζα αθημυθδξ ηδκ διένα βζα ηζξ βοκαίηεξ ηαζ ηα 60 βζα ημοξ βναιιάνζα βζα ημοξ άκδνεξ. ηδκ ορδθυηενδ ηαηακάθςζδ μζκμπκεφιαημξ, παναηδνείηαζ αφλδζδ ημο ζπεηζημφ ηζκδφκμο βζα ζζπαζιζηή ηανδζμπάεεζα, δ μπμία ζημοξ άκδνεξ ιπμνεί κα θηάζεζ ιέπνζ 65%. Πανάθθδθα, ζε ορδθή ηαηακάθςζδ ημ αθημυθ πνμηαθεί ηαποηανδία, οπένηαζδ, ηανδζαηέξ αννοειίεξ ηαζ αθημμθζηή ιομηανδζμπάεεζα (WHO 2004). Είδοσ οινοπνευματωδών ποτών και καρδιά φιθςκα ιε πνυζθαηδ ιεηα-ακάθοζδ 16 ιεθεηχκ ακαδείπεδηε ζπέζδ ζπήιαημξ J ιεηαλφ ηδξ ηαηακάθςζδξ ηναζζμφ ηαζ ημο ηζκδφκμο ειθάκζζδξ ηανδζαββεζαημφ κμζήιαημξ. Η ιέβζζηδ πνμζηαζία παναηδνήεδηε βζα ηδκ ηαηακάθςζδ 21 βναιιανίςκ αθημυθ, ιέζς ημο ηναζζμφ, ηδκ διένα (ή 2 πμηχκ/διένα). Δπίζδξ, δ ίδζα ιεθέηδ έδεζλε πανυιμζα ζπέζδ ζπήιαημξ J ηαζ ακαθμνζηά ιε ηδκ ηαηακάθςζδ ιπίναξ, ιε ηδ ιέβζζηδ πνμζηαζία κα παναηδνείηαζ βζα πνυζθδρδ 43 βναιιανίςκ αθημυθ ηδκ διένα ιέζς ηδξ ιπίναξ. Χζηυζμ, ζε ζπέζδ ιε ηδκ ηαηακάθςζδ άθθςκ αθημμθμφπςκ πμηχκ δεκ παναηδνήεδηε ζπέζδ ηφπμο J. Η ηαηακάθςζδ ηναζζμφ ζπεδυκ απμηθεζζηζηά ηαηά ηδ δζάνηεζα ηςκ βεοιάηςκ απμηεθεί παναηηδνζζηζηυ ηδξ παναδμζζαηήξ ιεζμβεζαηήξ δζαηνμθήξ.

7 Χζηυζμ, δεκ οπάνπεζ ανηεηυξ ανζειυξ ιεθεηχκ πμο κα έπμοκ αλζμθμβήζεζ ηδ ζπέζδ ηδξ ηαηακάθςζδξ μζκμπκεφιαημξ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηςκ βεοιάηςκ, ή εηηυξ αοηχκ, ιε ηδκ ειθάκζζδ ηανδζαββεζαηχκ κμζδιάηςκ. φιθςκα ιε ηα εονήιαηα ιεθέηδξ αζεεκχκ-ιανηφνςκ, δ ηαηακάθςζδ ηναζζμφ ή άθθςκ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηςκ βεοιάηςκ ανέεδηε κα ιεζχκεζ ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ μλέμξ ειθνάβιαημξ ημο ιομηανδίμο ζε ζπέζδ ιε ηδκ ηαηακάθςζδ εηηυξ βεφιαημξ. Αοηυ πζεακχξ κα μθείθεηαζ ζηδκ οπμβθοηαζιζηή ηαζ ζκζμοθζκαζιζηή δνάζδ ημο αθημυθ υηακ αοηυ ηαηακαθχκεηαζ ιαγί ιε ημ θαβδηυ. 4 Δπζπνυζεεηα, δ ηαηακάθςζδ αθημυθ εηηυξ βεοιάηςκ έπεζ ζοζπεηζζηεί ιε αολδιέκμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ζηεθακζαίαξκυζμο ηαζ οπένηαζδξ, ακελάνηδηα απυ ηδκ πμζυηδηα ηαηακάθςζδξ. Χζηυζμ, οπάνπμοκ ιεθέηεξ πμο δεκ ανίζημοκ ηαιία ζοζπέηζζδ ιεηαλφ ηδξ ηαηακάθςζδξ μζκμπκεφιαημξ, ιαγί ή εηηυξ ηςκ βεοιάηςκ, ηαζ ηδξ ειθάκζζδξ ηανδζαββεζαηχκ κμζδιάηςκ. Δπίζδξ, δ ηαηακάθςζδ αθημυθ ζοζπεηίζηδηε ιε ηδ ιμνθή ηαιπφθδξ ζπήιαημξ J υζμκ αθμνά ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ μλέμξ ζηεθακζαίμο ζοκδνυιμο ζε άημια πμο έπμοκ ήδδ ακαπηφλεζ ζαηπανχδδ δζααήηδ. Γζα πνυζθδρδ θζβυηενςκ ηςκ 12 βναιιανίςκ αθημυθ ηδκ διένα παναηδνήεδηε 47% ιζηνυηενδ πζεακυηδηα πανμοζίαξ μλέμξ ζηεθακζαίμο ζοκδνυιμο, εκχ ζε ορδθυηενδ πνυζθδρδ (12-24 ηαζ άκς ηςκ 24 βναιιανίςκ) δ πζεακυηδηα ζπεδυκ ηνζπθαζζάζηδηε ή πεκηαπθαζζάζηδηε. Αλκοόλ και αρτηριακή πίεςη Η οπεναμθζηή ηαηακάθςζδ αθημυθ έπεζ ζοζπεηζζηεί ιε αφλδζδ ηςκ επζπέδςκ ηδξ ανηδνζαηήξ πίεζδξ. Πζμ ακαθοηζηά, ιεηαακάθοζδ 12 πνμμπηζηχκ ιεθεηχκ έδεζλε υηζ δ ηαηακάθςζδ αθημυθ έπεζ ζοζπεηζζηεί βναιιζηά ηαζ ιε δμζμ-ελανηχιεκμ ηνυπμ ιε ηα επίπεδα ανηδνζαηήξ πίεζδξ. Γζα 50 βναιιάνζα αθημυθ ηδκ διένα μ ζπεηζηυξ ηίκδοκμξ βζα ηδκ αφλδζδ ηςκ επζπέδςκ ανηδνζαηήξ πίεζδξ αολήεδηε ηαηά 50%, εκχ βζα ηα 100 βναιιάνζα ηδκ διένα 2,47. Γζα ηδκ πθεζμκυηδηα ηςκ αηυιςκ πμο πάζπμοκ απυ οπένηαζδ, δ ιείςζδ ηδξ ηαηακάθςζδξ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ είκαζ ιία απμηεθεζιαηζηή ιέεμδμξ πμο ζοιαάθθεζ ζηδ ιείςζδ ηδξ ανηδνζαηήξ πίεζδξ. Η ιείςζδ ηδξ ηαηακάθςζδξ μζκμπκεφιαημξ είκαζ, αέααζα, πζμ απμηεθεζιαηζηή υηακ ζοιπενζθαιαάκεηαζ ζε έκα ζπήια ιε αθθαβέξ ζηδ δζαηνμθή ηαζ ζηα πνυηοπα ηδξ ζςιαηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ. Αλκοόλ και ςακχαρώδησ διαβήτηστησ τφπου 2 Η ηαηακάθςζδ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ ζπεηίγεηαζ ιε ηδκ ειθάκζζδ ημο ζαηπανχδδ δζααήηδ ηφπμο 2. Η ζπέζδ αοηή θαίκεηαζ υηζ είκαζ πμθφπθμηδ ηαζ υηζ ελανηάηαζ ζε ιεβάθμ ααειυ, υπςξ ηαζ ζηα ηανδζαββεζαηά κμζήιαηα, απυ ηδκ πμζυηδηα ηςκ

8 μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ πμο ηαηακαθχκμκηαζ. Τπάνπμοκ εκδείλεζξ βζα ηάπμζα πζεακά μθέθδ απυ ηδ ιέηνζα ηαηακάθςζδ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ υζμκ αθμνά ημκ ζαηπανχδδ δζααήηδ, αθθά ηα εονήιαηα δεκ είκαζ αηυια ζζπονά βζα κα δμεμφκ ζπεηζηέξ ζοζηάζεζξ. 5 ε ζοζηδιαηζηή ακαζηυπδζδ ηδξ αζαθζμβναθίαξ ανέεδηε υηζ δ ορδθή ηαηακάθςζδ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ (άκς ηςκ 3 πμηχκ/διένα) ζε ζφβηνζζδ ιε ηδ ιέηνζα ηαηακάθςζδ ζπεηίγεηαζ ιε αφλδζδ έςξ ηαζ 43% ηδξ επίπηςζδξ ζαηπανχδμοξ δζααήηδ ηφπμο 2.ηδκ ίδζα ακαζηυπδζδ, δ ιέηνζα ηαηακάθςζδ (1 έςξ 3 πμηά/διένα) ζπεηίζηδηε ιε 33-56% παιδθυηενδ επίπηςζδ ζαηπανχδμοξ δζααήηδ ηφπμο 2 ηαζ ιε 34%-55% παιδθυηενδ επίπηςζδ ζηεθακζαίαξ κυζμο πμο ζπεηζγυηακ ιε ημκ ζαηπανχδδ δζααήηδ ζε ζπέζδ ιε ηδ ιδδεκζηή ηαηακάθςζδ. Σα απμηεθέζιαηα αοηά επζαεααζχκμκηαζ ηαζ απυ ιεηά-ακαθφζεζξ. Δπίζδξ, ανηεηέξ ιεθέηεξ έπμοκ δείλεζ υηζ δ ηαηακάθςζδ αθημυθ ζε ιέηνζεξ πμζυηδηεξ ιπμνεί κα αολήζεζ ηδκ εοαζζεδζία ζηδκ ζκζμοθίκδ ηαζ κα ιεζχζεζ ηα επίπεδα ηδξ βθοηυγδξ κδζηείαξ. Καηαθήβμκηαξ, πανά ηα πζεακά μθέθδ ηδξ ηαηακάθςζδξ ιέηνζαξ πμζυηδηαξ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ, δ οπεναμθζηή πνυζθδρή ημοξ ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ ζμαανέξ δζαηαναπέξ ημο ιεηααμθζζιμφ ηαζ κα μδδβήζεζ ζε αφλδζδ ημο ηζκδφκμο βζα ζαηπανχδδ δζααήηδ ηφπμο 2. Στεφανιαία νόςοσ Δονήιαηα πνυζθαηδξ ακάθοζδξ πμο ζοιπενζέθααε 31 πνμμπηζηέξ ιεθέηεξ ιε ιέζδ δζάνηεζα παναημθμφεδζδξ 11 έηδ έδεζλακ υηζ, ζε ζπέζδ ιε ηα άημια πμο δεκ ηαηακαθχκμοκ αθημυθ, ηα άημια πμο ηαηακαθχκμοκ έπμοκ 29% ιζηνυηενμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ζηεθακζαίαξ κυζμο. ε ζπέζδ ιε ηδ εκδζζιυηδηα απυ ζηεθακζαία κυζμ μ ιζηνυηενμξ ηίκδοκμξ παναηδνήεδηε ζε πνμζθήρεζξ 1-2 πμηχκ ηδκ διένα. φιθςκα ιε ηα εονήιαηα ακάθοζδξ 8 πνμμπηζηχκ ιεθεηχκ ζε άημια πμο είπακ ήδδ ακαπηφλεζ ηανδζαββεζαηή κυζμ, παναηδνήεδηε ηαιπφθδ ηφπμο J ακαθμνζηά ιε ηδκ πνυζθδρδ αθημυθ ηαζ ηδ εκδζζιυηδηα απυ ηανδζαββεζαηά κμζήιαηα. Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ανέεδηε πνμζηαζία ζηζξ ιέηνζεξ ηαηακαθχζεζξ (ιε ηδ ιέβζζηδ πνμζηαζία ζηδκ ηαηακάθςζδ 26 βναιιανίςκ αζεακυθδξ/διένα ή 2-3 πμηχκ/διένα) ηαζ επζαάνοκζδ ζηζξ ιεβάθεξ ηαηακαθχζεζξ. Hιεηά-ακάθοζδ ιεθεηχκ ηδξ πενζυδμο ηαηέθδλε, ςζηυζμ, ζημ ζοιπέναζια υηζ απαζημφκηαζ πενζζζυηενα ζημζπεία ζπεηζηά ιε ηδ ζοκμθζηή ζπέζδ μθέθμοξ-ηζκδφκμο ηδξ ιέζδξ ηαηακάθςζδξ αθημυθ ζε ζπέζδ ιε ηδκ ζζπαζιζηή ηανδζμπάεεζα ηαζ ιε άθθεξ αζεέκεζεξ, πνμηεζιέκμο κα εκδιενςεεί ημ εονφ ημζκυ ηαζ μζ επζζηήιμκεξ οβείαξ ζπεηζηά ιε ηα αζθαθή επίπεδα ηαηακάθςζδξ αθημυθ. Αββεζαηά εβηεθαθζηά επεζζυδζα: Δονήιαηα πνυζθαηδξ ιεηα-ακάθοζδξ πμο ζοιπενζέθααε 10 πνμμπηζηέξ ιεθέηεξ έδεζλακ υηζ, ζε ζπέζδ ιε ηα άημια πμο δεκ ηαηακαθχκμοκ μζκμπκεοιαηχδδ πμηά, ηα άημια πμο ηαηακαθχκμοκ έπμοκ 2% ιζηνυηενμ, ιδ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ αββεζαημφ εβηεθαθζημφ

9 επεζζμδίμο. Γζα ηδ εκδζζιυηδηα απυ εβηεθαθζηυ επεζζυδζμ μ ιζηνυηενμξ ηίκδοκμξ παναηδνήεδηε βζα πμζυηδηα ιζηνυηενδ απυ 1 πμηυ ηδκ διένα. ε ακάθοζδ 35 επζδδιζμθμβζηχκ ιεθεηχκ παναηδνήεδηε υηζ, ζε ζφβηνζζδ ιε ηα άημια πμο δεκ ηαηακαθχκμοκ αθημυθ, δ ηαηακάθςζδ πενζζζυηενςκ απυ 4 πμηά ηδκ διένα ζοζπεηίζηδηε ιε αολδιέκμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ αββεζαημφ εβηεθαθζημφ επεζζμδίμο (ζζπαζιζημφ ηαζ αζιμνναβζημφ). 6 Ακηίεεηα, δ ηαηακάθςζδ πενίπμο 1 πμημφ ηδκ διένα ζοζπεηίζηδηε ιε ιεζςιέκμ ηίκδοκμ αββεζαημφ εβηεθαθζημφ επεζζμδίμο βεκζηά ηαζ ζζπαζιζημφ εβηεθαθζημφ επεζζμδίμο εζδζηυηενα, εκχ δ ηαηακάθςζδ 1-2 πμηχκ ηδκ διένα ζοζπεηίζηδηε ιε ιεζςιέκμ ηίκδοκμ ιυκμ ζζπαζιζημφ εβηεθαθζημφ επεζζμδίμο. Δπζπθέμκ, ηα εονήιαηα πνμμπηζηχκ ιεθεηχκ επζαεααίςζακ ηα παναπάκς εονήιαηα. Οζ πενζζζυηενεξ ιεθέηεξ έδεζλακ ηδκ εοενβεηζηή επίδναζδ ηδξ παιδθήξ έςξ ιέηνζαξ ηαηακάθςζδξ αθημυθ ηαζ ηδκ ζδζαίηενα επζαανοκηζηή επίδναζδ ηδξ ορδθήξ ηαηακάθςζδξ αθημυθ Ακ ηαζ είκαζ θίβεξ μζ ιεθέηεξ πμο έπμοκ ελεηάζεζ πςνζζηά ηδκ επίδναζδ ηδξ ηαηακάθςζδξ αθημυθ ζημκ ηφπμ ηςκ αββεζαηχκ εβηεθαθζηχκ επεζζμδίςκ, οπάνπεζ ζοιθςκία ηςκ επζζηδιμκζηχκ δεδμιέκςκ υηζ δ ορδθή ηαηακάθςζδ αθημυθ αολάκεζ πενζζζυηενμ ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ αζιμνναβζημφ εβηεθαθζημφ επεζζμδίμο ηαζ θζβυηενμ ημκ ηίκδοκμ ημο ζζπαζιζημφ εβηεθαθζημφ επεζζμδίμο. Επιδράςεισ ςτο αναπνευςτικό ςφςτημα Η πνυκζα πνήζδ αθημυθ ζημ ακαπκεοζηζηυ ζφζηδια ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ ηνίζεζξ άπκμζαξ ηαηά ημκ φπκμ, πνυκζα απμθναηηζηή πκεοιμκμπάεεζα απυ πδιζηυ ενεεζζιυ ηςκ πκεοιυκςκ, πκεοιμκία ηαζ ηανηίκμ ημο θάνοββα ηαζ ηςκ πκεοιυκςκ. Αλκοόλ και καρκίνοσ Η ηαηακάθςζδ αθημυθ μδδβεί ζηδκ ακάπηολδ δζαθυνςκ ηφπςκ ηανηίκςκ ημο πεπηζημφ ζοζηήιαημξ, υπςξ ημο ζηυιαημξ, ημο θάνοββα, ημο μζζμθάβμο, ημο ήπαημξ, ημο παβηνέαημξ η.θπ. Ο ηίκδοκμξ ακάπηολδξ ηανηίκμο ημο πεπηζημφ ζοζηήιαημξ είκαζ ζοκμθζηά ηεηναπθάζζμξ ζε ζπέζδ ιε ημοξ ιδ πνήζηεξ αθημυθ.

10 7 Η πθεζμκυηδηα ηςκ επζζηδιμκζηχκ δεδμιέκςκ ζοβηθίκεζ υηζ δ ηαηακάθςζδ μζκμπκεφιαημξ ζπεηίγεηαζ ιε αολδιέκμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ζοβηεηνζιέκςκ ηανηίκςκ ηαζ ζοβηεηνζιέκα: ημο ζημιαημθάνοββα, ημο θάνοββα, ημο μζζμθάβμο, ημο ήπαημξ, ημο παπέμξ εκηένμο ηαζ ημο ιαζημφ. Η ζπέζδ αοηή είκαζ πμθφ πζεακυ αζηζμθμβζηή ηαζ δμζμ-ελανηχιεκδ, δδθαδή μ ηίκδοκμξ αολάκεζ υζμ αολάκεζ ηαζ δ ηαηακάθςζδ αθημυθ. Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ δ αφλδζδ ημο ηζκδφκμο ειθάκζζδξ ηανηίκμο, ζε ακηίεεζδ ιε ηα ηανδζαββεζαηά κμζήιαηα, ζζπφεζ ηαζ βζα ιζηνέξ έςξ ιέηνζεξ πμζυηδηεξ μζκμπκεφιαημξ. Σα εονήιαηα πμο πανμοζζάγμκηαζ ζηζξ επυιεκεξ παναβνάθμοξ ακαθένμκηαζ ηονίςξ ζε ένεοκεξ πμο δδιμζζεφεδηακ ιεηά ημ 2007, μπυηε ηαζ ηοηθμθυνδζε δ ηεθεοηαία έηεεζδ ημο WCRF, ηαζ ζε επζθεβιέκεξ εκημπίζεζξ ηανηίκμο. Καρκίνοσ ςτοματοφάρυγγα Η ηαηακάθςζδ αθημυθ ιαγί ιε ημ ηάπκζζια απμηεθμφκ ημοξ πθέμκ ακαβκςνζζιέκμοξ πανάβμκηεξ ηζκδφκμο βζα ηδκ ειθάκζζδ ηςκ ζημιαημθανοββζηχκ ηανηίκςκ. Η οπεναμθζηή ηαηακάθςζδ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ ζε ζπέζδ ιε ηδ ζπάκζα ή πενζζηαζζαηή ηαηακάθςζδ αλζμθμβήεδηε απυ 29 ιεθέηεξ αζεεκχκ-ιανηφνςκ ηαζ 2 πνμμπηζηέξ ιεθέηεξ. Σα εονήιαηα έδεζλακ υηζ δ οπεναμθζηή ηαηακάθςζδ αθημυθ ζοζπεηίζηδηε ιε πάκς απυ πεκηαπθάζζμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ηανηίκμο ημο ζημιαημθάνοββα. Σα απμηεθέζιαηα έδεζλακ υηζ δ παιδθή ηαηακάθςζδ αθημυθ ( 1 πμηυ/ διένα) ζοζπεηίζηδηε ιε 21% ιεβαθφηενμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ζημιαημθανοββζηχκ ηανηίκςκ, εκχ δ ορδθή πνυζθδρδ αθημυθ ( 4 πμηά/διένα) ιε πεκηαπθάζζμ ηίκδοκμ. Η επζαανοκηζηή δνάζδ αηυια ηαζ ιζηνήξ πνυζθδρδξ αθημυθ ζηδκ ειθάκζζδ ζημιαημθανοββζημφ ηανηίκμο επζαεααζχεδηε ηαζ απυ πνυζθαηδ ιεηά-ακάθοζδ. Δπζπθέμκ, ηα απμηεθέζιαηα ιεηά-ακάθοζδξ πμο ζοιπενζέθααε 85 ιεθέηεξ (ιέπνζ ημκ Ιακμοάνζμ 2007) έδεζλακ υηζ ηα άημια πμο ηαηακαθχκμοκ μζκμπκεοιαηχδδ πμηά ηαζ είκαζ ηαοηυπνμκα ηαπκζζηέξ είπακ οπενδζπθάζζμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ηανηίκμο ηδξ ακαπκεοζηζηήξ μδμφ ζε ζφβηνζζδ ιε ηα άημια πμο είκαζ ιυκμ ηαπκζζηέξ. Ακαθμνζηά ιε ημ είδμξ ημο αθημυθ, δ ηαηακάθςζδ ηναζζμφ ζοζπεηίζηδηε ιε δζπθάζζμ ηίκδοκμ, εκχ δ ηαηακάθςζδ ιπίναξ ηαζ άθθςκ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ ιε ιεβαθφηενμ απυ δζπθάζζμ ηίκδοκμ.

11 Καρκίνοσ οιςοφάγου Σμ επζεδθζαηυ ηανηίκςια ημο μζζμθάβμο (μ ζοπκυηενμξ ζζημθμβζηυξ ηφπμξ) ηαζ ημ αδεκμηανηίκςια ημο μζζμθάβμο δζαθένμοκ ζδιακηζηά ςξ πνμξ ηδκ αζηζμθμβία ημοξ. Η ηαηακάθςζδ μζκμπκεφιαημξ απμηεθεί έκακ απυ ημοξ πανάβμκηεξ ηζκδφκμο ημο επζεδθζαημφ ηανηίκμο ημο μζζμθάβμο, εκχ δ ζπέζδ ημο μζκμπκεφιαημξ ιε ημ αδεκμηανηίκςια δεκ είκαζ πθήνςξ δζεοηνζκζζιέκδ. 8 ε ιεηά-ακάθοζδ πμο ελέηαζε ηδκ επίδναζδ ηδξ παιδθήξ πνυζθδρδξ αθημυθ ζημκ επζεδθζαηυ ηανηίκμ ημο μζζμθάβμο ακαδείπεδηε δ επζαανοκηζηή δνάζδ αηυια ηαζ ιζηνήξ πνυζθδρδξ αθημυθ. Όζμκ αθμνά ημ αδεκμηανηίκςια ημο μζζμθάβμο ηαζ ηδκ ηαηακάθςζδ αθημυθ, είημζζ ακαδνμιζηέξ ιεθέηεξ ηαζ ηέζζενζξ πνμμπηζηέξ πμο πενζεθάιαακακ αζεεκείξ δεκ ακέδεζλακ ηαιία ζοζπέηζζδ. Καρκίνοσ παχζοσ εντζρου φιθςκα ιε ηδκ πζμ πνυζθαηδ ιεηά-ακάθοζδ 27 πνμμπηζηχκ ιεθεηχκ ηαζ 34 ιεθεηχκ αζεεκχκ-ιανηφνςκ δδιμζζεοιέκςκ ιέπνζ ημκ Μάζμ ημο 2010, μ ηίκδοκμξ ειθάκζζδξ ηανηίκμο παπέμξ εκηένμο ήηακ 21% ηαζ 52% ιεβαθφηενμξβζα ηα άημια ιε ιέηνζα (2-3 πμηά/διένα) ηαζ ορδθή ( 4 πμηά/διένα) ηαηακάθςζδ αθημυθ, ακηίζημζπα, ζε ζπέζδ ιε ηα άημια πμο ηαηακάθςκακ 1 πμηυ/διένα. Σα εονήιαηα ιεηά-ακάθοζδξ πμο ελέηαζε ηδκ επίδναζδ ηδξ παιδθήξ πνυζθδρδξ αθημυθ ιε ημκ ηανηίκμ ημο παπέμξ εκηένμο δεκ έδεζλακ επζαανοκηζηέξ ζοζπεηίζεζξ, Δπζπθέμκ, ηαζ άθθεξ ιεηά-ακαθφζεζξ ηαζ ακαζημπήζεζξ έπμοκ οπμζηδνίλεζ ηδ εεηζηή ζοζπέηζζδ ιεηαλφ ηδξ ηαηακάθςζδξ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ ηαζ ημο ηανηίκμο ημο παπέμξ εκηένμο. Καρκίνοσ ήπατοσ Έπεζ ανεεεί υηζ ηα άημια πμο ηαηακαθχκμοκ μζκυπκεοια ζε ιέηνζα πμζυηδηα δζαηνέπμοκ ιέηνζα αολδιέκμ ηίκδοκμ ζε ζφβηνζζδ ιε ηα άημια πμο απέπμοκ απυ ημ αθημυθ. Χζηυζμ, θαίκεηαζ υηζ ηαζ άθθα παναηηδνζζηζηά ημο ηνυπμο γςήξ ηςκ αηυιςκ, υπςξ ημ ηάπκζζια ηαζ μζ δζαηνμθζηέξ ζοκήεεζεξ, αθθά ηαζ οπμηείιεκεξ ζμβεκείξ θμζιχλεζξ, εκδέπεηαζ κα ηνμπμπμζήζμοκ ημκ ηίκδοκμ. Σα εονήιαηα ιεηα-ακάθοζδξ πμο ελέηαζε ηδκ επίδναζδ ηδξ παιδθήξ πνυζθδρδξ αθημυθ ιε ημκ ηανηίκμ ημο ήπαημξ δεκ έδεζλακ ζδιακηζηέξ ζοζπεηίζεζξ. Καρκίνοσ μαςτοφ Μεηα-ακάθοζδ επζδδιζμθμβζηχκ ιεθεηχκ πμο ελέηαζε ηδ ζπέζδ ηδξ παιδθήξ ηαηακάθςζδξ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ ιε ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ηανηίκμο ημο ιαζημφ έδεζλε ζδιακηζηή αφλδζδ ηδξ ηάλδξ ημο 4% ζημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ηανηίκμο ημο ιαζημφ βζα πνμζθήρεζξ αθημυθ ιέπνζ 1 πμηυ/διένα. Η ορδθή ηαηακάθςζδ αθημυθ (3-4 πμηά/διένα) ζοζπεηίζηδηε ιε 40-50% αφλδζδ ημο ηζκδφκμο. Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέπνζ ηαζ ημ 5% ηςκ ηανηίκςκ ημο ιαζημφ ζηδ

12 Βυνεζα Δονχπδ ηαζ ηδ Βυνεζα Αιενζηή ιπμνεί κα μθείθεηαζ ζηδκ ηαηακάθςζδ αζεοθζηήξ αθημυθδξ. Δπζπνυζεεηα, ηα απμηεθέζιαηα ιεηά-ακάθοζδξ πμο δζενεφκδζε ηδκ επίδναζδ ηδξ παιδθήξ πνυζθδρδξ αθημυθ έδεζλακ υηζ παναηδνείηαζ 5% αφλδζδ ημο ηζκδφκμο ειθάκζζδξ ηανηίκμο ημο ιαζημφ. 9 Δπμιέκςξ, μζ ζοζηάζεζξ βζα ηζξ βοκαίηεξ υζμκ αθμνά ημκ ηανηίκμ αοηυ είκαζ υηζ δεκ εα πνέπεζ κα ηαηακαθχκμοκ πενζζζυηενμ απυ 1 πμηυ/διένα, εκχ υζεξ έπμοκ αολδιέκμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ηανηίκμο ημο ιαζημφ εα πνέπεζ κα απμθεφβμοκ ηδκ ηαηακάθςζδ αθημυθ ή κα ηαηακαθχκμοκ αθημυθ ιυκμ πενζζηαζζαηά. Επιδράςεισ κατά την κφηςη Καηά ηδκ ηφδζδ, δ ζοζηδιαηζηή ηαηακάθςζδ αθημυθ πνμηαθεί ζημ έιανομ ζμαανέξ αθάαεξ. Μπμνμφκ κα πνμηθδεμφκ αοηυιαηδ απμαμθή, παιδθυ αάνμξ βέκκδζδξ, ζοββεκείξ ακςιαθίεξ, κεονμθμβζηέξ ακαπδνίεξ, δζακμδηζηή ηαεοζηένδζδ, δπαηζηέξ αθάαεξ η.θπ. Οζ αθάαεξ είκαζ ζοπκυηενεξ υηακ δ ηαηακάθςζδ ημο αθημυθ βίκεηαζ ηαηά ημ πνχημ ηνίιδκμ ηδξ ηφδζδξ, ηαηά ημ μπμίμ, αηυιδ ηαζ ιζα ιέηνζα ηαηακάθςζδ αθημυθ (1-2 πμηά ηδκ διένα) ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζε ειανοσηέξ αθάαεξ. Άλλεσ επιβλαβείσ δράςεισ του αλκοόλ ςτον οργανιςμό Μεηαλφ ηςκ άθθςκ επζδνάζεςκ ημο αθημυθ ζημκ μνβακζζιυ πενζθαιαάκμκηαζ: δ ειθάκζζδ αζιαημθμβζηχκ δζαηαναπχκ (ακαζιία ή ενμιαμπεκία), μζ ιομζηεθεηζηέξ δζαηαναπέξ (ιομπάεεζεξ, μζηεμπυνςζδ η.θπ.), μζ δζαηαναπέξ ηδξ ακαπαναβςβζηήξ θεζημονβίαξ (δζαηαναπέξ ζηφζδξ, ιείςζδ υβημο ηαζ πμζυηδηαξ ημο ζπένιαημξ η.θ.π.). Κατανάλωςη αλκοόλ και ατυχήματα Η ηαηακάθςζδ αθημυθ απμηεθεί ηδκ αζηία εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ηνμπαίςκ, ενβαηζηχκ ηαζ άθθςκ αηοπδιάηςκ. Η ημλίηςζδ απυ αθημυθδ απμηεθεί έκακ ζζπονυ πανάβμκηα πνυηθδζδξ ηνμπαίςκ αηοπδιάηςκ, ηναοιαηζζιχκ ή εβηθδιαηζηχκ πνάλεςκ, εκδμμζημβεκεζαηήξ αίαξ, πηχζεςκ ηαζ δδθδηδνζάζεςκ. ηδκ Δθθάδα, μ ανζειυξ ηςκ ηνμπαίςκ αηοπδιάηςκ, πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ηδκ ηαηακάθςζδ αθημμθμφπςκ πμηχκ, ήηακ 216,1 ακά ηαημίημοξ ημ έημξ 2000 ηαζ 185,5 ημ ε εθθδκζηέξ ένεοκεξ δζαπζζηχεδηε υηζ δ πνήζδ αθημυθ αολάκεζ ζδιακηζηά ημκ ηίκδοκμ πνυηθδζδξ ηνμπαίμο αηοπήιαημξ. Δπίζδξ, δζαπζζηχεδηε υηζ ημ 10% ηςκ ηνμπαίςκ αηοπδιάηςκ ζηδκ Αεήκα ιπμνεί κα απμδμεεί ζηδ πνήζδ αθημμθμφπςκ πμηχκ. Έκα ζδιακηζηυ πμζμζηυ ηςκ μδδβχκ

13 (41%) πμο είπακ ειπθαηεί ζε ηνμπαία αηοπήιαηα ηαηά ηδ δζάνηεζα ηςκ εηχκ , είπακ ηαηακαθχζεζ ηάπμζμ αθημμθμφπμ πμηυ πνζκ ημ αηφπδια, εκχ ζημ 33% ηςκ μδδβχκ δ ζοβηέκηνςζδ αθημυθδξ ζημ αίια ήηακ πάκς απυ 80mg/ lt. Ο ορδθυηενμξ ηίκδοκμξ ειπθμηήξ ζε ηνμπαία αηοπήιαηα ζζπφεζ ηαζ βζα ημοξ κέμοξ πμο εεςνμφκ ηδκ ηαηακάθςζδ αθημμθμφπςκ πμηχκ ηονίανπμ ζημζπείμ ημο ζφβπνμκμο ηνυπμο γςήξ. 10 Αλκοόλ και ςφνδρομο ςτζρηςησ Ο Αθημμθζζιυξ δεκ απμηεθεί ηαη ακάβηδ ηδκ θοζζμθμβζηή ζοκέπεζα ηδξ μζαζδήπμηε πνήζδξ αθημμθμφπςκ πμηχκ. ημοξ παεμβεκεηζημφξ ιδπακζζιμφξ εκέπμκηαζ βεκεηζημί ηαζ αζμθμβζημί πανάβμκηεξ, ροπμθμβζημί ζοκηεθεζηέξ ηαζ ζδζαζηενυηδηεξ ηδξ πνμζςπζηυηδηαξ, ημζκςκζημί πανάιεηνμζ, πνμαθδιαηζηέξ δζαπνμζςπζηέξ ζπέζεζξ, πνμδβμφιεκμ ροπζαηνζηυ ζζημνζηυ η.α. Η απυημιδ δζαημπή ηςκ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ ζε άημιμ πμο ηάκεζ ηαηάπνδζδ αθημυθ ηαζ είκαζ ελανηδιέκμ, ιπμνεί κα ζοκμδεοηεί απυ ηδκ ηαηάζηαζδ πμο θέβεηαζ "ζφκδνμιμ ζηένδζδξ απυ ημ αθημυθ". Μενζηέξ χνεξ (8-12) ιεηά ηδκ ηεθεοηαία ηαηακάθςζδ αθημυθ ημ άημιμ ειθακίγεζ εθζδνχζεζξ, καοηία ηαζ ηνειμφθα. οπκά οπάνπμοκ ηνάιπεξ ηαζ έιεημξ. ε αανφηενεξ πενζπηχζεζξ ειθακίγμκηαζ ζπαζιμί, ζφβποζδ ηαζ ρεοδαζζεήζεζξ πμο μδδβμφκ ζηδκ ηαηάζηαζδ πμο θένεζ ημ υκμια "ηνμιχδεξ παναθήνδια" (delirium tremens). Πνυηεζηαζ βζα ηαηάζηαζδ πμο απαζηεί ακηζιεηχπζζδ ζημ κμζμημιείμ. Γζα ηδκ ακηζιεηχπζζή ημο πμνδβμφκηαζ δνειζζηζηά ηαζ αζηαιίκεξ. Υνεζάγεηαζ ηδ ζοκδοαζιέκδ εεναπεοηζηή πνμζέββζζδ απυ παεμθυβμ βζα ηζξ μνβακζηέξ δζαηαναπέξ ηαζ ροπίαηνμ ή ηαζ ροπμθυβμ βζα ηδκ ροπζηή οπμζηήνζλδ ημο αζεεκμφξ. οκήεςξ δζανηεί 4-5 διένεξ. Ο αθημμθζζιυξ, δδθαδή δ ηαηάπνδζδ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ ηαζ δ ελάνηδζδ πμο δδιζμονβείηαζ, απμηεθεί έκα ιεβάθμ πνυαθδια βζα ηδ ζφβπνμκδ ημζκςκία. Πνυηεζηαζ βζα έκα πενζζζυηενμ ημζκςκζηυ ηαζ θζβυηενμ ζαηνζηυ πνυαθδια. Η πνήζδ αζεοθζηήξ αθημυθδξ είκαζ ζοπκή ζημκ εκήθζημ πθδεοζιυ (77% ζηδκ δθζηία έηδ). Η αθημμθζηή ελάνηδζδ εηηζιάηαζ ζημ 3-15% ηαζ ελανηάηαζ απυ ημ θφθμ, ηδκ ημζκςκζηή ηαηάζηαζδ, ημ ιμνθςηζηυ επίπεδμ ηθπ. Οζ πενζζζυηενμζ αζεεκείξ δεκ είκαζ ζςιαηζηά ελανηδιέκμζ. Η ζοπκυηδηα ζε βοκαίηεξ αολάκεηαζ ζοκεπχξ θυβς ημζκςκζηήξ ακμπήξ ηαζ εφημθδξ ακεφνεζδξ. Οζ βοκαίηεξ

14 είκαζ πθέμκ εοαίζεδηεξ (ηαηακάθςζδ πάκς απυ gr/δι) θυβς ιεζςιέκμο υβημο ηαζ ιεζμκεηηζηυηδηαξ ηδξ αθημμθζηήξ δεοδνμβεκάζδξ ζημιάπμο. Οζ ζοκέπεζεξ ηδξ ηαηάπνδζδξ αζεοθζηήξ αθημυθδξ ζημ βαζηνεκηενζηυ ζφζηδια είκαζ: μλεία ηαζ πνυκζα μζζμθαβίηζδα, ζφκδνμιμ Mallory Weiss, μλεία βαζηνίηζδα, δζάννμζα, μλεία ηαζ πνυκζα παβηνεαηίηζδα, δπαημπάεεζα (θίπςζδ, δπαηίηζδα, ηίννςζδ, δπαημηοηηανζηυξ ηανηίκμξ). Η ηίννςζδ ημο ήπαημξ είκαζ δ 4δ αζηία εακάημο ζηζξ ΗΠΑ. Σμ 10-15% ηςκ αθημμθζηχκ πάζπεζ απυ ηίννςζδ. 11 Η ορδθή, πνυκζα πνυζθδρδ αθημυθ (αζεακυθδξ) έπεζ ζοζπεηζζηεί ιε αολδιέκμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ αθημμθζηήξ δπαηίηζδαξ ηαζ ηίννςζδξ ημο ήπαημξ, ηαημήεςκ κεμπθαζζχκ, ηανδζαββεζαηχκ ηαζ άθθςκ πνυκζςκ κμζδιάηςκ.to αθημυθ εοεφκεηαζ επίζδξ βζα ζδιακηζηυ ανζειυ αηοπδιάηςκ ηαζ επεζζμδίςκ αίαξ. Η ηαηακάθςζδ μζκμπκεφιαημξ απμηεθεί έκακ απυ ημοξ ηφνζμοξ πανάβμκηεξ ηζκδφκμο πμο μδδβμφκ ζε εάκαημ ηαζ δζάθμνεξ ιμνθέξ ακζηακυηδηαξ ηαζ ακαπδνίαξ, εκχ έπεζ οπμθμβζζηεί υηζ ημ έημξ 2004 ήηακ οπεφεοκμ βζα ημ 3,8% ηςκ εακάηςκ ηαζ ημ 4,6% ηςκ παιέκςκ εηχκ θυβς πνυςνςκ εακάηςκ ηαζ ακζηακυηδηαξ παβημζιίςξ. Αλκοόλ και θνηςιμότητα από κάθε αιτία Σα εονήιαηα ιεηά-ακάθοζδξ πμο ελέηαζε ηδ ζπέζδ ηδξ πνυζθδρδξ αθημυθ ιε ηδ εκδζζιυηδηα απυ ηάεε αζηία ακέδεζλακ ηδκ πνμζηαηεοηζηή δνάζδ ηδξ ιέηνζαξ ηαηακάθςζδξ αθημυθ. Η ηαηακάθςζδ έςξ 4 πμηχκ ηδκ διένα ζημοξ άκδνεξ ηαζ 2 ζηζξ βοκαίηεξ ζοζπεηίζηδηε ιε ημ ιέβζζημ υθεθμξ, 17% ζημοξ άκδνεξ ηαζ 18% ζηζξ βοκαίηεξ. Χζηυζμ, ιεβαθφηενδ πνυζθδρδ αθημυθ ζοζπεηίζηδηε ιε αολδιέκδ εκδζζιυηδηα, εκχ δ ζοκμθζηή ζπέζδ πμο παναηδνήεδηε είπε ηδ ιμνθή ζπήιαημξ J, ηυζμ βζα ημοξ άκδνεξ υζμ ηαζ βζα ηζξ βοκαίηεξ. Πιθανοί βιολογικοί μηχανιςμοί δράςησ Οζ πζεακμί αζμθμβζημί ιδπακζζιμί δνάζδξ ιέζς ηςκ μπμίςκ θαίκεηαζ υηζ αζηείηαζ δ επίδναζδ ημο μζκμπκεφιαημξ ζηδκ οβεία πανμοζζάγμκηαζ ζημ παναηάης δζάβναιια.

15 12 φιθςκα ιε υζα είκαζ ιέπνζ ζήιενα βκςζηά, δ ιέηνζα ηαηακάθςζδ αθημυθ ιεζχκεζ ηδκ ακηίζηαζδ ζηδκ ζκζμοθίκδ, ηδ θθεβιμκή ηαζ ημ μλεζδςηζηυ ζηνεξ εκχ δ ιεβάθδ ηαηακάθςζδ αθημυθ έπεζ ηα ακηίεεηα απμηεθέζιαηα. ηζξ εεηζηέξ επζδνάζεζξ πενζθαιαάκεηαζ δ ιείςζδ ηδ ενυιαςζδξ εκχ ζηζξ ανκδηζηέξ δ παναβςβή εκυξ ιεηααμθίηδ, ηδξ αηεηαθδεΰδδξ, δ μπμία αολάκεζ ηδκ πζεακυηδηα ειθάκζζδξ ηανηίκμο. Ωςτόςο Χζηυζμ, οπάνπμοκ δεδμιέκα πμο οπμζηδνίγμοκ ηζξ εοενβεηζηέξ επζδνάζεζξ ηδξ ιζηνήξ έςξ ιέηνζαξ ηαηακάθςζδξ αθημυθ ζηδκ οβεία, ηονίςξ ζε ζπέζδ ιε ηα ηανδζαββεζαηά κμζήιαηα. Η πθεζμκυηδηα ηςκ επζζηδιμκζηχκ δεδμιέκςκ ζοβηθίκεζ υηζ δ παιδθή έςξ ιέηνζα ηαηακάθςζδ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ έπεζ εοενβεηζηή επίδναζδ ζηδκ πνυθδρδ ηςκ ηανδζαββεζαηχκ κμζδιάηςκ ηαζ ζδζαίηενα ηδξ ζηεθακζαίαξ κυζμο. Ακηίεεηα, δ ορδθή πνυζθδρδ μζκμπκεοιαηςδχκ ηαζ δ επεζζμδζαηή ημο οπενηαηακάθςζδ έπμοκ ζοζπεηζζηεί ιε αολδιέκμ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ζηεθακζαίαξ κυζμο αθθά ηαζ αββεζαηχκ εβηεθαθζηχκ επεζζμδίςκ. Πδβέξ: Η ενβαζία ζοκηάπεδηε απυ ημοξ ιαεδηέξ: Πανανάκθ Αλεξάνδρα Παπαναςταςίου Χάρθσ Παπαχαράλαμποσ Σωτιρθσ Τηουμανζκασ Γιώργοσ Τςαρουχάσ Θεμιςτοκλισ

16 Επιδράζεις ηοσ αλκοόλ ζηην υστοκοινφνική σγεία ΓΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΑΛΚΟΟΛΙΜΟΤ 13 Πςξ δδιζμονβείηαζ μ αθημμθζζιυξ; Πςξ βίκεηαζ ηακείξ αθημμθζηυξ; Γεκκζέηαζ ιε ηδκ πνμδζάεεζδ ή ημκ ζπνχπκμοκ ζημ πμηυ ηα αάζακα ηδξ γςήξ; Η Φοπζαηνζηή έπεζ πμθθά κα πεζ ζπεηζηά ιε ηδκ ελάνηδζδ απυ ημ αθημυθ ηαζ ημοξ πανάβμκηεξ πμο ςεμφκ ηάπμζμκ ζημκ αθημμθζζιυ. Πμθθμί πανάβμκηεξ έπμοκ επζπηχζεζξ ζηδκ απυθαζδ κα ανπίζεζ ηάπμζμξ κα πίκεζ, ζηδκ ακάπηολδ ηςκ πνμζςνζκχκ πνμαθδιάηςκ ιε ημ αθημυθ ζηα εθδαζηά έηδ ηαζ ζηδ δεηαεηία ηςκ 20 εηχκ, ηαζ ζηδκ ακάπηολδ ηεθζηά ηδξ ελάνηδζδξ απυ ημ αθημυθ. Η έκανλδ ηδξ ηαηακάθςζδξ μζκμπκεφιαημξ ελανηάηαζ ηαηά έκα ιεβάθμ ιένμξ απυ ημζκςκζημφξ, ενδζηεοηζημφξ, ηαζ ροπμθμβζημφξ πανάβμκηεξ,πνυηοπα πμο οζμεεημφκηαζ ηαζ εζδζηά απυ ημοξ ιαεδηέξ, ηαεχξ επίζδξ ηαζ ηα βεκεηζηά παναηηδνζζηζηά θαίκεηαζ επίζδξ υηζ ζοιαάθμοκ ζε πμθφ ιζηνυηενμ υιςξ ααειυ ηαζ πμζμζηυ απυ ημοξ πνμδβμφιεκμοξ πανάβμκηεξ. Σμ αθημυθ είκαζ ιζα ΝΟΜΙΜΗ ΔΞΑΡΣΗΙΟΓΟΝΟ ΦΤΥΟΣΡΟΠΟ ΟΤΙΑ ιε δοκδηζηά δναιαηζηέξ επζπηχζεζξ ζηδ ζςιαηζηή ηαζ ροπζηή οβεία ημο ακενχπμο υηακ δ ηαηακάθςζή ημο λεθεφβεζ απυ ηα αζθαθή υνζα. Χξ Αθημμθζζιυξ μνίγεηαζ δ επακαθαιαακυιεκδ πνήζδ αθημυθ βζα ιεβάθα πνμκζηά δζαζηήιαηα πανά ηζξ ηεηιδνζςιέκεξ δοζιεκείξ ζοκέπεζεξ. Οζ πζεακέξ ζοκέπεζεξ ημο αθημμθζζιμφ ακαθένμκηαζ παναηάης ηαζ πναβιαηζηά «ιζθάκε απυ ιυκεξ ημοξ»! Να ζδιεζςεεί απθχξ υηζ βζα ανηεηέξ απυ αοηέξ μ ηίκδοκμξ πμθθαπθαζζάγεηαζ υηακ μ αθημμθζζιυξ ζοκδοάγεηαζ ιε ηδ πνήζδ ηαπκμφ (επίζδξ κυιζιδ ελανηδζζμβυκμξ ροπμηνυπμξ μοζία). ΔΞΑΡΣΗΗ

17 14 Η ελάνηδζδ απυ ημ αθημυθ είκαζ ακάθμβδ ιε ηδκ ελάνηδζδ απυ ηζξ κανηςηζηέξ μοζίεξ. Χζηυζμ δεκ ηζκδοκεφμοκ βζα αθάαδ ηδξ οβείαξ ιυκμ μζ αθημμθζημί. Δλίζμο ηζκδοκεφμοκ ηαζ αοημί πμο παναηηδνίγμκηαζ ςξ ημζκςκζημί πυηεξ, εθ υζμκ δ ηαεδιενζκή ημοξ ηαηακάθςζδ λεπενκάεζ ηάπμζα υνζα. Η ηαηακάθςζδ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ δεκ είκαζ οπυεεζδ ηδξ ζφβπνμκδξ ημζκςκίαξ. Δίκαζ ζοκήεεζα ηυζμ παθζά υζμ ηαζ δ ημζκςκζηή γςή ηςκ ακενχπςκ. Η ηαηακάθςζδ παιδθχκ πμζμηήηςκ μζκμπκεοιαηςδχκ πμηχκ, ζοκήεςξ δεκ πνμηαθεί ζδζαίηενα πνμαθήιαηα οβείαξ. Πνμαθήιαηα οπάνπμοκ απυ ηδ ζηζβιή πμο οπάνπεζ ελάνηδζδ εκυξ αηυιμο απυ ημ αθημυθ. Δλάνηδζδ οπάνπεζ, υηακ ημ άημιμ ζηακμπμζείηαζ ιυκμ ιε ηδ ζοκεπή ηαζ ζε ιεβάθδ πμζυηδηα ηαηακάθςζδ αθημμθμφπςκ πμηχκ. Η ελάνηδζδ απυ ημ αθημυθ είκαζ ακάθμβδ ιε ηδκ ελάνηδζδ απυ ηζξ κανηςηζηέξ μοζίεξ. Δπζπθέμκ μ αθημμθζζιυξ ή δ ελάνηδζδ απυ ημ αθημυθ είκαζ ιία πζμ ζμαανή ηαηάζηαζδ απυ ηδκ ηαηάπνδζδ απυ ημ αθημυθ. Πνυηεζηαζ βζα ιία πνυκζα ηαζ πνμμδεοηζηή αζεέκεζα πμο έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδκ ηαηακάθςζδ αθημυθ ζε πμζυηδηεξ πμο ημο δδιζμονβμφκ πνμαθήιαηα ζηδ γςή ηαζ ηδκ οβεία ημο αηυιμο. Σμ άημιμ ζοκεπίγεζ κα πίκεζ αηυια ηζ ακ ημο πανμοζζαζημφκ ζμαανά πνμαθήιαηα οβείαξ ΤΝΔΠΔΙΔ Οζ αθααενέξ ζοκέπεζεξ ημο αθημυθ Σμ αθημυθ επζδνά ζημ ηεκηνζηυ κεονζηυ ζφζηδια ςξ ηαηαπνατκηζηυ. Η δνάζδ ημο είκαζ δνειζζηζηή, επζαναδφκεζ ημκ ηζκδηζηυ ζοκημκζζιυ ηαζ ημκ πνυκμ ακηίδναζδξ. Πανάθθδθα ιεζχκεζ ηδκ ζηακυηδηα ηνίζδξ, ημκ αοημέθεβπμ, πνμηαθεί δζαηαναπέξ ζηδκ ικήιδ ηαζ επδνεάγεζ ηδκ ζηακυηδηα παναβςβήξ θμβζηχκ ζηέρεςκ ηαζ πνάλεςκ. Παναδυλςξ, ιε ηδκ οπμπχνδζδ ηςκ επζδνάζεχκ ημο, ημ αθημυθ πνμηαθεί δζαηαναπέξ ηαζ ζημκ φπκμ ηαζ εεςνείηαζ ιζα ζδιακηζηή αζηία ατπκίαξ.. Οζ άκενςπμζ πμο πίκμοκ ηαηά αάεμξ λένμοκ υηζ ηάκμοκ ηάηζ πμο αθάπηεζ ηαζ ημοξ ίδζμοξ αθθά ηαζ ημοξ βφνς ημοξ, υιςξ δε ιπμνμφκ κα ημ ζηαιαηήζμοκ. Έηζζ ειθακίγμοκ ηδκ ηάζδ κα ηνφαμοκ ιπμοηάθεξ ιε μπμζμδήπμηε μζκμπκεοιαηχδεξ πμηυ. Σμ πμηυ ιπμνεί κα πνμςεήζεζ ηα εοπάνζζηα αζζεήιαηα βζα θίβεξ χνεξ υιςξ δ ιαηνυπνμκδ ηαηακάθςζδ μδδβεί πάκηα ζε ιζα ααειζαία επζδείκςζδ ηδξ ροπμθμβζηήξ δζάεεζδξ ημο αηυιμο. Σμ άημιμ πμο πίκεζ πμθφ ανπίγεζ κα κμζχεεζ πενζζζυηενδ ηαηάεθζρδ ηαζ εοενεεζζηζηυηδηα. Μπμνεί κα δοζημθεφεηαζ κα ακηζιεηςπίζεζ άθθμοξ ακενχπμοξ ηαζ κα βίκεζ εφημθδ θεία δοζηοπζζιέκςκ ηαζ ηαπφπμπηςκ ζηέρεςκ. Ο αθημμθζηυξ απμηηά ζοπκά ηδ θήιδ ημο

18 ακυδημο θθφανμο ή ημο ακενχπμο πμο έπεζ επζεεηζηή ζοιπενζθμνά ζε άθθμοξ. Σμ ηνμιχδεξ παναθήνδια, ζφιπηςια ημο ζοκδνυιμο απμζηένδζδξ απυ ηδκ αθημυθδ ακαπηφζζεηαζ ιεηά απυ θίβεξ ιένεξ απμπήξ. Ο ιεβάθμξ πυηδξ πμο ανπίγεζ κα αημφεζ θςκέξ πάζπεζ απυ αθημμθζηή ρεοδαζζεήηςζδ. Η ηαηάεθζρδ ηαζ δ αοημηημκία είκαζ ηυζμ ημζκέξ ιεηαλφ αθημμθζηχκ υζμ ζπεδυκ ηαζ ζημοξ ακενχπμοξ πμο πάζπμοκ απυ ηδκ ηαεανή ιμνθή ηαηάεθζρδξ. 15 Παναηδνείηαζ αηυιδ: Απμηοπία κα ακηαπμηνζεεί ζηζξ οπμπνεχζεζξ ημο ζηδ δμοθεζά, ζημ ζπμθείμ ή ζημ ζπίηζ Καηακάθςζδ αθημυθ ζε επζηίκδοκεξ βζα ημ άημιμ πενζπηχζεζξ, υπςξ: εκχ πνυηεζηαζ κα μδδβήζεζ ή κα πεζνζζηεί ιδπακήιαηα πμο απαημφκ δζαφβεζα Πνμαθήιαηα ιε ημ κυιμ πμο απμννέμοκ απυ ηδκ ηαηακάθςζδ αθηυμθ, υπςξ ζφθθδρδ θυβς μδήβδζδξ οπυ ηδκ επήνεζα αθημυθ οκεπίγεζ κα πίκεζ εκχ παναηδνεί δοζημθίεξ ηαζ πνμαθήιαηα πμο ημο πνμηαθεί δ ηαηακάθςζδ αθημυθ ζηδκ πνμζςπζηή ηαζ ηδκ ημζκςκζηή ημο γςή Ο αθημμθζζιυξ επδνεάγεηαζ απυ βεκεηζημφξ ηαζ πενζααθθμκηζημφξ πανάβμκηεξ. Δίκαζ πνυκζα ηαηάζηαζδ: δζανηεί υζμ ηαζ δ γςή ημο αηυιμο ηαζ αημθμοεεί ιία πνμαθέρζιδ πμνεία ιε ακαβκςνίζζια ζοιπηχιαηα. Πενζζζυηενμζ κέμζ εηχκ έπμοκ πνμαθήιαηα ιε ημ αθημυθ ηαζ θζβυηενμζ άκενςπμζ δθζηίαξ 65 ηαζ άκς. Όζμ κςνίηενα λεηζκήζεζ ηάπμζμξ κα ηαηακαθχκεζ αθημυθ ζηδ γςή ημο, ηυζμ πζεακυηενμ είκαζ κα έπεζ ηάπμζα ζηζβιή ζημ ιέθθμκ πνυαθδια ιε ημ αθημυθ. Δίηε ιζθάιε βζα ηαηάπνδζδ ή βζα αθημμθζζιυ. Σμ αθημυθ επδνεάγεζ επίζδξ ηζξ βοκαίηεξ ιε δζαθμνεηζηυ ηνυπμ απυ υηζ ημοξ άκδνεξ. Οζ βοκαίηεξ αζχκμοκ ζμαανυηενεξ επζπηχζεζξ απυ ημοξ άκδνεξ ιεηά ηδκ ηαηακάθςζδ ηδξ ίδζαξ πμζυηδηαξ αθημυθ, αηυιδ ηαζ υηακ μζ δζαθμνέξ ημο ζςιαηζημφ αάνμοξ θαιαάκμκηαζ οπυρδ. Δπζπθέμκ, δ πνυκζα ηαηάπνδζδ αθημυθ επδνεάγεζ ζθμδνυηενα ηζξ βοκαίηεξ πανά ημοξ άκδνεξ. Ιαηνζηά πνμαθήιαηα, υπςξ αθάαεξ ζημκ εβηέθαθμ, ηδκ ηανδζά, ηαζ δπαηζηέξ αθάαεξ, παναηδνμφκηαζ κςνίηενα ζηζξ βοκαίηεξ.

19 16 Σμ αθημυθ επζδνά δζαθμνεηζηά ζηδ δζάεεζδ ημο ηαεεκυξ, ηάκμκηαξ ιενζημφξ ακενχπμοξ πανμφιεκμοξ, άθθμοξ εοέλαπημοξ ηαζ άθθμοξ οπεναμθζηά εοαίζεδημοξ. Πμο μθείθεηαζ υιςξ δ λαθκζηή αθθαβή ζηδ δζάεεζδ ηαζ μ ζοκαζζεδιαηζζιυξ πμο έπεηαζ ηδξ ηαηακάθςζδξ αθημυθ;drinking-man Σμ αθημυθ ιεηαθένεηαζ ζε υθα ηα υνβακα ημο ζχιαημξ ιαξ ιέζς ημο αίιαημξ ηαζ ημ 90% πενίπμο ηδξ πμζυηδηαξ πμο ηαηακαθχκμοιε ηαηαθήβεζ ζημκ εβηέθαθμ. Μυθζξ δζαπενάζεζ ημκ αζιαημεβηεθαθζηυ θναβιυ, ανπίγεζ κα κα ηαηαζηέθθεζ ημ ηεκηνζηυ κεονζηυ ιαξ ζφζηδια επζαναδφκμκηαξ ηδκ επελενβαζία ηςκ ενεεζζιάηςκ, ηδκ ηζκδηζηή ιαξ ζηακυηδηα, ηδ ζηέρδ ηαζ ημκ έθεβπμ ηςκ ζοκαζζεδιάηςκ ιαξ. Απυ εηεί εβηαείζηαηαζ ζημ ελςηενζηυ ζηνχια ημο εβηεθάθμο ιαξ, ημκ εβηεθαθζηυ θθμζυ. Tμ θεπηυ αοηυ ζηνχια ηςκ ηοηηάνςκ (βκςζηυ ηαζ ςξ θαζά μοζία) ηαθφπηεζ ημκ εβηέθαθμ ηαζ ηδκ πανεβηεθαθίδα ηαζ εοεφκεηαζ βζα ηδκ επελενβαζία ηςκ ενεεζζιάηςκ ηαζ ημκ έθεβπμ ηςκ ιοχκ ιαξ. Σμ αθημυθ δζαηανάζζεζ ηδ θοζζμθμβζηή θεζημονβία ηςκ κεονμδζααζααζηχκ ιαξ ιε απμηέθεζια κα βζκυιαζηε πζμ μιζθδηζημί ηαζ κα επδνεάγεηαζ δ ηνίζδ ιαξ. Όζμ αολάκεηαζ δ ηαηακάθςζδ αθημυθ, ηυζμ εκημκυηενεξ βίκμκηαζ μζ ακηζδνάζεζξ αοηέξ. Σμ ιεηαζπιζαηυ ζφζηδια, έκα ζφκμθμ έλζ ακαημιζηχκ δμιχκ πμο ανίζημκηαζ ιεηαλφ ημο θθμζμφ ηαζ ημο οπμεαθάιμο, θεζημονβεί ςξ ημ ζοκαζζεδιαηζηυ ηέκηνμ ημο εβηεθάθμο ιαξ ηαζ εοεφκεηαζ βζα ημκ έθεβπμ ηδξ ζοιπενζθμνάξ ηαζ ηδ δδιζμονβία ακαικήζεςκ. Σμ αθημυθ επδνεάγεζ ηδ θεζημονβία ημο ιε ζοκέπεζα ηδκ παναπμίδζδ ή ηδ ιεβέεοκζδ ηςκ βεβμκυηςκ ηαζ ηδκ αδοκαιία εθέβπμο ηςκ ζοκαζζεδιάηςκ ιαξ. Σδκ επυιεκδ θμνά πμο εα ηαηαθήλεζξ κα ηθαζξ ζε έκα ηαηάιεζημ bar επεζδή έλς ανέπεζ, εα βκςνίγεζξ ημοθάπζζημκ ημ θυβμ Tμ αθημυθ δεκ έπεζ ιυκμ ηαηαζηνμθζηέξ επζπηχζεζξ ζε ιζα ηθζκζηχξ ζδιακηζηή ζοκαζζεδιαηζηή δζαδζηαζία, αθθά πνμηαθεί ηαζ ηδ δζαημπή ηδξ θεζημονβίαξ πμθφ ζοβηεηνζιέκςκ εβηεθαθζηχκ δζηηφςκ, έδεζλε αιενζηακζηή ιεθέηδ πμο πναβιαημπμζήεδηε ζε πμκηίηζα. Όπςξ ελδβμφκ Αιενζηακμί εζδζημί, δ ζοπκή ηαηακάθςζδ ιεβάθςκ πμζμηήηςκ αθημυθ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ «απεκενβμπμίδζδ» ημο ιδπακζζιμφ ημο εβηεθάθμο πμο ζπεηίγεηαζ ιε ηδκ ακάννςζδ απυ ροπζηά ηναφιαηα.

20 17 Οζ αθαπηζηέξ επζδνάζεζξ ημο αθημυθ φιθςκα ιε ημκ Παβηυζιζμ Ονβακζζιυ Τβείαξ (Π.Ο.Τ. 2005) δ ηαηακάθςζδ αθημυθ ιπμνεί κα παναηηδνζζηεί ςξ: 1. Δπζηίκδοκδ ηαηακάθςζδ αθημυθ: Χξ επζηίκδοκδ ηαηακάθςζδ αθημυθ έπεζ μνζζηεί ημ επίπεδμ ή μ ηνυπμξ ηαηακάθςζδξ πμο είκαζ πζεακυκ κα μδδβήζεζ ζε αθάαδ εάκ μζ ζοκήεεζεξ ηαηακάθςζδξ επζιείκμοκ. Γεκ οπάνπεζ ηαεμνζζιέκδ ζοιθςκία βζα ημ επίπεδμ ηαηακάθςζδξ αθημυθ. Ο μνζζιυξ ημο Π.Ο.Τ. ηδκ πενζβνάθεζ ςξ ηδ ιέζδ διενήζζα ηαηακάθςζδ 20-40gr αθημυθδξ βζα ηζξ βοκαίηεξ ηαζ 40-60gr βζα ημοξ άκδνεξ. 2. Δπζαθααήξ ηαηακάθςζδ αθημυθ: Χξ επζαθααήξ ηαηακάθςζδ αθημυθ μνίγεηαζ δ ιμνθή ηαηακάθςζδξ πμο ζπεηίγεηαζ ιε πνυηθδζδ αθάαδξ ζηδκ οβεία, είηε μνβακζηή (υπςξ ηίννςζδ ημο ήπαημξ) είηε ροπζηή (υπςξ δ δεοηενμβεκήξ ηαηάεθζρδ πμο αημθμοεεί ηδ πνήζδ αθημυθ). Βαζζγυιεκμξ ζε επζδδιζμθμβζηά ζημζπεία πμο ζοζπεηίγμοκ ηδκ ηαηακάθςζδ αθημυθ ιε ηδ αθάαδ, μ Π.Ο.Τ. οζμεέηδζε ςξ μνζζιυ βζα ηδκ επζαθααή ηαηακάθςζδ αθημυθ ηδ ιέζδ ηαηακάθςζδ άκς ηςκ 40gr αθημυθδξ διενδζίςξ ζηζξ βοκαίηεξ ηαζ άκς ηςκ 60gr βζα ημοξ άκδνεξ. 3. Bανζά επεζζμδζαηή ηαηακάθςζδ αθημυθ «BINGE DRINKING»: Ο υνμξ αοηυξ ειπενζέπεζ εηηυξ απυ ηδ αανζά ηαηακάθςζδ ηδκ έκκμζα ημο ζε ιία ιυκδ πενίζηαζδ ή «ζοκεδνία πνήζδξ» ή ζηδκ ηαεμιζθμοιέκδ ζηδκ «ηαεζζζά». Η πνήζδ μδδβεί ζε ημλίηςζδ. Έκαξ άθθμξ μνζζιυξ εα ιπμνμφζε κα είκαζ δ ηαηακάθςζδ ζε ιία ιυκμ πενίζηαζδ ημ θζβυηενμ 60gr αθημυθδξ. Σμ αθημυθ ζημκ μνβακζζιυ αζηεί πμθφπθεονδ θανιαημθμβζηή ηαζ ημλζηή δνάζδ ηαζ επδνεάγεζ ηδ θεζημονβία πμθθχκ ζοζηδιάηςκ. Οζ δνάζεζξ ημο ελανηχκηαζ απυ ηδκ ποηκυηδηα ημο αθημυθ ζημ αίια ηαζ πενζθαιαάκμοκ:

21 Δπίδναζδ ζημ ηεκηνζηυ κεονζηυ ζφζηδια Η ηφνζα δνάζδ ημο αθημυθ αθμνά ζημ ηεκηνζηυ κεονζηυ ζφζηδια (Κ.Ν..). Η θανιαημθμβζηή δνάζδ ημο αθημυθ ζημ Κ.Ν.. είκαζ ηαηαζηαθηζηή ηαζ υπζ δζεβενηζηή. ε ιεβάθεξ ιάθζζηα ζοβηεκηνχζεζξ, ημ ηαηαζηαθηζηυ απμηέθεζια ηδξ δνάζδξ ημο αθημυθ είκαζ ζδζαίηενα ειθακέξ ηαζ ιμζάγεζ ιε εηείκμ ηςκ ακαζζεδηζηχκ θανιάηςκ. 18 Σα πνχηα ζοιπηχιαηα απυ ημ Κ.Ν.. εηδδθχκμκηαζ ιυθζξ δ ζοβηέκηνςζδ ημο αθημυθ ζημ αίια λεπενάζεζ ηα 40mg % ηαζ πενζθαιαάκμοκ ελαζεέκδζδ ηδξ ικήιδξ ηαζ ηδξ πνμζμπήξ, ήπζεξ δζαηαναπέξ ημο θυβμο, δζαηαναπέξ ζηδκ εηηέθεζδ θεπηχκ πεζνζζιχκ ηαζ εθάηηςζδ ηδξ ακηίδναζδξ ζε αζζεδηδνζαηά ενεείζιαηα. ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ αοηέξ, δζαηδνείηαζ δ πκεοιαηζηή δζαφβεζα ηαζ ημ άημιμ δεκ έπεζ ηδκ αίζεδζδ ηδξ επίδναζδξ πμο αζηεί ημ αθημυθ ζημκ μνβακζζιυ ημο. Αοηυ είκαζ ζδζαίηενα ζδιακηζηυ ηαηά ηδκ μδήβδζδ, ηαεχξ, εκχ μ μδδβυξ δεκ έπεζ αίζεδζδ ηδξ επίδναζδξ ηδξ αθημυθδξ, χζηε κα αημθμοεήζεζ πενζζζυηενμ ζοκηδνδηζηή μδήβδζδ, έπεζ εκημφημζξ αναδφηενδ ακηίδναζδ ζηα δζάθμνα ενεείζιαηα, βεβμκυξ πμο ιπμνεί κα απμαεί ιμζναίμ. Η ποηκυηδηα ηςκ 40mg % ιπμνεί κα επζηεοπεεί πμθφ εφημθα ζημκ μνβακζζιυ, π.π. ιε ηδκ ηαηακάθςζδ 60 βναιιανίςκ μοίζηζ ή 200 βναιιανίςκ ηναζζμφ. ε ιεβαθφηενεξ ζοβηεκηνχζεζξ, παναηδνείηαζ ζηαδζαηή ευθςζδ ηδξ δζάκμζαξ (ιέεδ), ηεθαθαθβίεξ η.θπ., ζοιπηχιαηα πμο ειθακίγμκηαζ υηακ δ ζοβηέκηνςζδ ζημ αίια θηάζεζ ηα mg %. ε ορδθυηενεξ ζοβηεκηνχζεζξ ειθακίγεηαζ δ εζηυκα ηδξ αανζάξ ιέεδξ ηαζ ηδξ δδθδηδνίαζδξ, ιε ζφβποζδ, θήεανβμ ηαζ ηχια. Ο εάκαημξ είκαζ ζπάκζμξ απυ μλεία δδθδηδνίαζδ ηαζ ιπμνεί κα επέθεεζ απυ πανάθοζδ ημο ηέκηνμο ηδξ ακαπκμήξ, υηακ δ ζοβηέκηνςζδ ημο αθημυθ λεπενάζεζ ηα mg %. Δλάνηδζδ ηαζ αθημμθζζιυξ Όηακ οπάνπεζ πνυκζα ηαηακάθςζδ αθημυθ, ακαπηφζζεηαζ ζηαδζαηά ζημκ μνβακζζιυ έκαξ ααειυξ ακμπήξ. Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ βζα κα επζηεοπεεί ημ ίδζμ θανιαημθμβζηυ

22 απμηέθεζια ζημκ μνβακζζιυ, απαζημφκηαζ υθμ ηαζ ορδθυηενεξ ζοβηεκηνχζεζξ αθημυθ ζημ αίια. Γεδμιέκμο υηζ μ ζημπυξ ηδξ ηαηακάθςζδξ αθημυθ είκαζ αηνζαχξ δ πνυηθδζδ αοημφ ημο θανιαημθμβζημφ απμηεθέζιαημξ (εοεοιία ή ιέεδ) δ επίηεολή ημο πνμτπμεέηεζ υθμ ηαζ ιεβαθφηενεξ ηαηακαθχζεζξ αθημμθμφπςκ πμηχκ. 19 Η ζοκεπυιεκδ αφλδζδ ημο ααειμφ ακμπήξ μδδβεί ζηαδζαηά ζε «ζςιαηζηή ελάνηδζδ», δδθαδή ζε εηδήθςζδ δοζάνεζηςκ ζοιπηςιάηςκ, πμο μκμιάγμκηαζ «ζηενδηζηά ζοιπηχιαηα», ηα μπμία εηδδθχκμκηαζ υηακ δεκ οπάνπμοκ επανηή επίπεδα αθημυθδξ ζημ αίια. Καεχξ μ μνβακζζιυξ έπεζ ακάβηδ υθμ ηαζ ορδθυηενςκ επζπέδςκ αθημυθδξ, είκαζ δοκαηυκ ηα ζηενδηζηά ζοιπηχιαηα ζε ιενζηέξ πενζπηχζεζξ κα εηδδθςεμφκ αηυιδ ηαζ υηακ δ αθημυθδ ανίζηεηαζ ζε επίπεδα πενίπμο 100mg %. Δκημφημζξ, μ υνμξ «αθημμθζζιυξ» δεκ πνέπεζ κα εεςνείηαζ ζοκχκοιμξ ιε ηδκ ειθάκζζδ ζςιαηζηήξ ελάνηδζδξ απυ ημ αθημυθ. Ο αθημμθζζιυξ είκαζ ιζα ηαηάζηαζδ ηαηά ηδκ μπμία δδιζμονβμφκηαζ ζημ άημιμ πνμαθήιαηα οβείαξ, ενβαζίαξ ηαζ ημζκςκζηά πνμαθήιαηα ιε εκδεπυιεκεξ κμιζηέξ πνμεηηάζεζξ, ακελάνηδηα απυ ημ ηαηά πυζμκ έπεζ ακαπηοπεεί ζςιαηζηή ελάνηδζδ ζημ αθημυθ ή υπζ. Δπζδνάζεζξ ζημ ήπαν ηαζ ζημ πεπηζηυ ζφζηδια Η βκςζηυηενδ ηαζ ζδιακηζηυηενδ αθαπηζηή επίδναζδ ηδξ πνυκζαξ, πένακ ηδξ ζοκήεμοξ ιέηνζαξ ηαηακάθςζδξ αθημυθ, είκαζ δ ηίννςζδ ημο ήπαημξ. Οζ πνυκζμζ πνήζηεξ αθημυθδξ έπμοκ ηαηά ιέζμ υνμ 7,5 θμνέξ ιεβαθφηενδ πζεακυηδηα κα εηδδθχζμοκ δπαηζηή ηίννςζδ απυ υηζ μζ ιδ πνήζηεξ, εκχ εζδζηά μζ άκδνεξ πμο ηάκμοκ ορδθή ηαηακάθςζδ έπμοκ ιέπνζ ηαζ 13 θμνέξ ιεβαθφηενδ πζεακυηδηα. Η ηίννςζδ ημο ήπαημξ είκαζ ημ ηεθζηυ ζηάδζμ ιζαξ πνυκζαξ ηαζ ζοκήεςξ αζοιπηςιαηζηήξ δπαηζηήξ αθάαδξ, ηδξ ηαθμφιεκδξ αθημμθζηήξ δπαηίηζδαξ. Η εοαζζεδζία ηςκ αηυιςκ ζηδκ ακάπηολδ ηίννςζδξ πμζηίθθεζ ζδιακηζηά. ε δυζεζξ βναιιανίςκ αθημυθ ηδκ διένα, ιεηά 5 πνυκζα, πενίπμο ημ 10-15% εα πανμοζζάζεζ δπαηζηυ πνυαθδια. Η αφλδζδ ηδξ πμζυηδηαξ επζθένεζ ηαπφηενα ηδκ δπαηζηή αθάαδ ηαζ ζε ιεβαθφηενμ πμζμζηυ πνδζηχκ. Δπζπθέμκ, δ πνήζδ αθημυθ μδδβεί ζε θζπχδδ δζήεδζδ ημο ήπαημξ ηαζ ζε αφλδζδ ηδξ ζοπκυηδηαξ ειθάκζζδξ πνςημπαεμφξ ηανηίκμο ημο ήπαημξ. ημ πεπηζηυ ζφζηδια, δ πνυκζα οπεναμθζηή ηαηακάθςζδ αθημυθ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζε πνυκζα ή μλεία παβηνεαηίηζδα, έθημξ ζημιάπμο ηαζ δςδεηαδαηηφθμο, πνυκζα βαζηνίηζδα, αηνμθζηή βαζηνίηζδα, δοζαπμννυθδζδ αζηαιζκχκ, αζαεζηίμο, ιαβκδζίμο η.θπ.

23 20 Αθημυθ ηαζ ηανηίκμξ Η ηαηακάθςζδ αθημυθ μδδβεί ζηδκ ακάπηολδ δζαθυνςκ ηφπςκ ηανηίκςκ ημο πεπηζημφ ζοζηήιαημξ, υπςξ ημο ζηυιαημξ, ημο θάνοββα, ημο μζζμθάβμο, ημο ήπαημξ, ημο παβηνέαημξ η.θπ. Ο ηίκδοκμξ ακάπηολδξ ηανηίκμο ημο πεπηζημφ ζοζηήιαημξ είκαζ ζοκμθζηά ηεηναπθάζζμξ ζε ζπέζδ ιε ημοξ ιδ πνήζηεξ αθημυθ. Δπζδνάζεζξ ζημ κεονζηυ ζφζηδια ημ κεονζηυ ζφζηδια, δ οπεναμθζηή ηαζ παναηεηαιέκδ ηαηακάθςζδ αθημυθ πνμηαθεί πμζηίθεξ αθάαεξ ημο εβηεθάθμο ηαζ ηςκ πενζθενζηχκ κεφνςκ. Οζ αθάαεξ αοηέξ ιπμνμφκ κα μδδβήζμοκ ζε ζδιακηζηέξ ακαπδνίεξ δζαθυνςκ ιμνθχκ. Δπζπθέμκ, ιπμνεί κα ειθακζζεμφκ επζθδρία, πενζθενζηή πμθοκεονμπάεεζα ηαζ ζφκδνμιμ Wernicke - Korsakoff. Ο ζπεηζηυξ ηίκδοκμξ βζα ηδκ επζθδρία, ήδδ απυ ηδ ιεζαία ηαηακάθςζδ αθημυθ, είκαζ ιέπνζ ηαζ 7,5 θμνέξ ιεβαθφηενμξ ζε ζφβηνζζδ ιε αοημφξ πμο δεκ ηάκμοκ πνήζδ αθημυθ. Δπίζδξ, δ ηαηακάθςζδ αθημυθ αολάκεζ ηδ ζοπκυηδηα εηδήθςζδξ εακαηδθυνςκ ή ιδ εακαηδθυνςκ αββεζαηχκ επεζζμδίςκ ημο εβηεθάθμο, ιε έκα ζπεηζηυ ηίκδοκμ πμο ιπμνεί κα θηάζεζ ζημοξ άκδνεξ ημ 2,38, αθθά ζηζξ βοκαίηεξ κα πνμζεββίγεζ ημ 8 (μ ηίκδοκμξ δδθαδή είκαζ 8 θμνέξ ιεβαθφηενμξ). Ιζπαζιζηή ηανδζμπάεεζα ηαζ δζααήηδξ Δίκαζ δζαπζζηςιέκμ υηζ δ ιζηνή ςξ ιέηνζα ηαηακάθςζδ αθημυθ έπεζ εεηζηυ

24 πνμζηαηεοηζηυ απμηέθεζια ζηδκ πζεακυηδηα ειθάκζζδξ ζζπαζιζηήξ ηανδζμπάεεζαξ, ηαεχξ ηαζ ζαηπανχδδ δζααήηδ. Δκημφημζξ, ημ εεηζηυ απμηέθεζια ακηζζηνέθεηαζ υηακ δ ηαηακάθςζδ λεπενάζεζ ηαηά ιέζμ υνμ ηα 40 βναιιάνζα αθημυθδξ ηδκ διένα βζα ηζξ βοκαίηεξ ηαζ ηα 60 βζα ημοξ βναιιάνζα βζα ημοξ άκδνεξ. 21 ηδκ ορδθυηενδ ηαηακάθςζδ μζκμπκεφιαημξ, παναηδνείηαζ αφλδζδ ημο ζπεηζημφ ηζκδφκμο βζα ζζπαζιζηή ηανδζμπάεεζα, δ μπμία ζημοξ άκδνεξ ιπμνεί κα θηάζεζ ιέπνζ 65%. Πανάθθδθα, ζε ορδθή ηαηακάθςζδ ημ αθημυθ πνμηαθεί ηαποηανδία, οπένηαζδ, ηανδζαηέξ αννοειίεξ ηαζ αθημμθζηή ιομηανδζμπάεεζα (WHO 2004). Δπζδνάζεζξ ζημ ακαπκεοζηζηυ ζφζηδια Η πνυκζα πνήζδ αθημυθ ζημ ακαπκεοζηζηυ ζφζηδια ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ ηνίζεζξ άπκμζαξ ηαηά ημκ φπκμ, πνυκζα απμθναηηζηή πκεοιμκμπάεεζα απυ πδιζηυ ενεεζζιυ ηςκ πκεοιυκςκ, πκεοιμκία ηαζ ηανηίκμ ημο θάνοββα ηαζ ηςκ πκεοιυκςκ. Δπζδνάζεζξ ηαηά ηδκ ηφδζδ Καηά ηδκ ηφδζδ, δ ζοζηδιαηζηή ηαηακάθςζδ αθημυθ πνμηαθεί ζημ έιανομ ζμαανέξ αθάαεξ. Μπμνμφκ κα πνμηθδεμφκ αοηυιαηδ απμαμθή, παιδθυ αάνμξ βέκκδζδξ, ζοββεκείξ ακςιαθίεξ, κεονμθμβζηέξ ακαπδνίεξ, δζακμδηζηή ηαεοζηένδζδ, δπαηζηέξ αθάαεξ η.θπ. Οζ αθάαεξ είκαζ ζοπκυηενεξ υηακ δ ηαηακάθςζδ ημο αθημυθ βίκεηαζ ηαηά ημ πνχημ ηνίιδκμ ηδξ ηφδζδξ, ηαηά ημ μπμίμ, αηυιδ ηαζ ιζα ιέηνζα ηαηακάθςζδ αθημυθ (1-2 πμηά ηδκ διένα) ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζε ειανοσηέξ αθάαεξ. Άθθεξ επζαθααείξ δνάζεζξ ημο αθημυθ ζημκ μνβακζζιυ Μεηαλφ ηςκ άθθςκ επζδνάζεςκ ημο αθημυθ ζημκ μνβακζζιυ πενζθαιαάκμκηαζ: δ ειθάκζζδ αζιαημθμβζηχκ δζαηαναπχκ (ακαζιία ή ενμιαμπεκία), μζ ιομζηεθεηζηέξ δζαηαναπέξ (ιομπάεεζεξ, μζηεμπυνςζδ η.θπ.),

25 μζ δζαηαναπέξ ηδξ ακαπαναβςβζηήξ θεζημονβίαξ (δζαηαναπέξ ζηφζδξ, ιείςζδ υβημο ηαζ πμζυηδηαξ ημο ζπένιαημξ η.θ.π.). Καηακάθςζδ αθημυθ ηαζ αηοπήιαηα 22 Η ηαηακάθςζδ αθημυθ απμηεθεί ηδκ αζηία εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ηνμπαίςκ, ενβαηζηχκ ηαζ άθθςκ αηοπδιάηςκ. Η ημλίηςζδ απυ αθημυθδ απμηεθεί έκακ ζζπονυ πανάβμκηα πνυηθδζδξ ηνμπαίςκ αηοπδιάηςκ, ηναοιαηζζιχκ ή εβηθδιαηζηχκ πνάλεςκ, εκδμμζημβεκεζαηήξ αίαξ, πηχζεςκ ηαζ δδθδηδνζάζεςκ. ηδκ Δθθάδα, μ ανζειυξ ηςκ ηνμπαίςκ αηοπδιάηςκ, πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ηδκ ηαηακάθςζδ αθημμθμφπςκ πμηχκ, ήηακ 216,1 ακά ηαημίημοξ ημ έημξ 2000 ηαζ 185,5 ημ ε εθθδκζηέξ ένεοκεξ δζαπζζηχεδηε υηζ δ πνήζδ αθημυθ αολάκεζ ζδιακηζηά ημκ ηίκδοκμ πνυηθδζδξ ηνμπαίμο αηοπήιαημξ. Δπίζδξ, δζαπζζηχεδηε υηζ ημ 10% ηςκ ηνμπαίςκ αηοπδιάηςκ ζηδκ Αεήκα ιπμνεί κα απμδμεεί ζηδ πνήζδ αθημμθμφπςκ πμηχκ (Petridou et al. 1998). Έκα ζδιακηζηυ πμζμζηυ ηςκ μδδβχκ (41%) πμο είπακ ειπθαηεί ζε ηνμπαία αηοπήιαηα ηαηά ηδ δζάνηεζα ηςκ εηχκ , είπακ ηαηακαθχζεζ ηάπμζμ αθημμθμφπμ πμηυ πνζκ ημ αηφπδια, εκχ ζημ 33% ηςκ μδδβχκ δ ζοβηέκηνςζδ αθημυθδξ ζημ αίια ήηακ πάκς απυ 80mg/ lt. Ο ορδθυηενμξ ηίκδοκμξ ειπθμηήξ ζε ηνμπαία αηοπήιαηα ζζπφεζ ηαζ βζα ημοξ κέμοξ πμο εεςνμφκ ηδκ ηαηακάθςζδ αθημμθμφπςκ πμηχκ ηονίανπμ ζημζπείμ ημο ζφβπνμκμο ηνυπμο γςήξ. Κμζκςκζηέξ επζπηχζεζξ Η οπεναμθζηή ηαηακάθςζδ αθημυθ ζοκδέεηαζ ιε επζαθααείξ ηαηαζηάζεζξ βζα ημκ ίδζμ ημκ πνήζηδ, ημ άιεζμ πενζαάθθμκ ημο ηαζ ημ ημζκςκζηυ ζφκμθμ. Σα ηεθεοηαία πνυκζα, δίκεηαζ ζδζαίηενδ αανφηδηα ζηζξ ημζκςκζηέξ επζπηχζεζξ ηδξ πνήζδξ αθημυθ, υπςξ είκαζ ηα ηνμπαία αηοπήιαηα, ηα ενβαζζαηά ηαζ μζημβεκεζαηά πνμαθήιαηα ηαζ δ δζαπνμζςπζηή αία. Οζ ημζκςκζηέξ επζπηχζεζξ δεκ αθμνμφκ υιςξ ιυκμ ζημκ πνήζηδ, αθθά ηαζ ζε άθθμοξ ακενχπμοξ: επζαάηεξ ηοπαία ειπθεηυιεκμοξ ζε ηνμπαία αηοπήιαηα, ιέθδ ηδξ μζημβέκεζαξ ημο πνήζηδ πμο επδνεάγμκηαζ απυ ηδκ ακζηακυηδηά ημο κα εηπθδνχζεζ ηζξ ημζκςκζηέξ ηαζ μζημβεκεζαηέξ ημο οπμπνεχζεζξ ή πμο οθίζηακηαζ ηζξ ζοκέπεζεξ ηδξ

26 αίαξ ζηδκ μζημβέκεζα, ενβμδυηεξ, ζοκάδεθθμζ η.θ.π. 23 ΘΔΡΑΠΔΤΣΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ Η εεναπεία ημο αθημμθζημφ ζηενδηζημφ ζοκδνυιμο έπεζ δφμ ηονίςξ ζηυπμοξ: α) Να αμδεήζεζ ημκ εεναπεουιεκμ κα ακηζιεηςπίζεζ ηα ζηενδηζηά ημο ζοιπηχιαηα ιε έκα αζθαθή ηαζ υζμ βίκεηαζ θζβυηενμ δοζάνεζημ ηνυπμ. α) Να εκζζπφζεζ ηα ηίκδηνα ηαζ ηζξ πνμζπάεεζεξ ημο χζηε κα παναιείκεζ ηαεανυξ απυ ημ αθημυθ. Η ακηζιεηχπζζδ ηςκ ζηενδηζηχκ ζοιπηςιάηςκ ιπμνεί κα βίκεζ ιε ηζξ ελήξ ηνυπμοξ: 1.Δλςηενζηή αάζδ Δθανιυγεηαζ υηακ ημ άημιμ δδθχκεζ εημζιυηδηα βζα ζοιιεημπή ζηδκ εεναπεία, επίζδξ υηακ ηα ζοιπηχιαηα είκαζ ήπζαξ ή ιέηνζαξ αανφηδηαξ ηαζ οπάνπεζ μζημβεκεζαηυ ή άθθμ οπμζηδνζηηζηυ ζφζηδια. 2.Κθεζζηή εκδμκμζμημιεζαηή κμζδθεία. Δθανιυγεηαζ υηακ απυηοπακ ανηεηέξ θμνέξ μζ ελςηενζηήξ αάζδξ εεναπεοηζηέξ πνμζπάεεζεξ, υηακ ημ άημιμ δδθχκεζ αδοκαιία κα ηάκεζ απυ ιυκμ ημο ζε ελςηενζηή αάζδ ημ πνυβναιια, υηακ απμοζζάγεζ μζημβεκεζαηυ ή άθθμ οπμζηδνζηηζηυ ζφζηδια, υηακ ηα ζοιπηχιαηα είκαζ ζμαανήξ αανφηδηαξ ηαεχξ ηαζ δ φπανλδ ροπμπαεμθμβίαξ ή αοημηημκζημφ ζδεαζιμφ. Η ζςζηή εηηίιδζδ ηδξ αανφηδηαξ ηςκ ζοιπηςιάηςκ είκαζ ζδζαίηενα αμδεδηζηή ΠΗΓΔ

27 οκηάηηεξ Νίηαξ ηαιάηδξ Νηεθδιζπάθδ Μανία-Γεναηίκα Ναπμθέςκ ηαιέθμξ Άκκα-Μανία Σζάθμο Υαηγζθάιπνμο μθβα Επιδράςεισ του καπνίςματοσ ςτη βιολογική υγεία Εηζαγσγή Δίκαζ αθήεεζα πςξ ζηζξ ιένεξ ιαξ μζ ελανηδζζμβυκεξ μοζίεξ απμηεθμφκ έκα ιείγμκ πνυαθδια ηδξ ημζκςκίαξ ιαξ, ζδζαίηενα βζα ημοξ κέμοξ ηαηά ηδκ εθδαζηή ημοξ δθζηία. Νυιζιεξ ελανηδζζμβυκεξ μοζίεξ υπςξ ηα θάνιαηα ζε οπεναμθζηέξ δυζεζξ, ημ αθημυθ ηαζ ημ ηζζβάνμ απμηεθμφκ ηζξ ηνεζξ ααζζηέξ μοζίεξ πμο είκαζ άιεζα ζοκδεδειέκεξ ιε ημοξ κέμοξ. Απυ αοηέξ δ απυθοηα κυιζιδ ζηδκ πχνα ιαξ είκαζ ημ ηζζβάνμ ημ μπμίμ είκαζ οπεφεοκμ βζα ημ ζδιακηζηυ πμζμζηυ ηςκ εηήζζςκ εακάηςκ ζηδκ Δθθάδα. Μάθζζηα, ηδκ ηεθεοηαία δεηαεηία έπεζ αολδεεί ζδιακηζηά μ ανζειυξ ηςκ εθήαςκ μζ μπμίμζ ανπίγμοκ ηδκ αθααενή ζοκήεεζα ημο ηαπκίζιαημξ. Σα αίηζα πμζηίθμοκ ακάθμβα ιε ηδκ ημζκςκζηή ααειίδα, ηδκ δθζηία αθθά ηαζ ηδκ πνμζςπζηυηδηα ημο ηαεεκυξ. Τη θαπλό θνπκάξεηο... Οζ πενζζζυηενμζ υηακ ακαθένμκηαζ ζηα αθααενά ζοζηαηζηά ημο ηαπκμφ ακαθένμκηαζ ζηδκ πίζζα ηαζ ηδκ κζημηίκδ. Γοζηοπχξ, μ ηαπκυξ ημο ηζζβάνμο πενζέπεζ πενίπμο 4000 ζπζηαηηθά πμο επδνεάγμοκ ανκδηζηά ηδκ οβεία ιαξ. Μενζηά απυ αοηά είκαζ: Η ληθνηίλε είκαζ απμ ηα πζμ εεζζηζηά ζοζηαηζηά ημο ηζζβάνμο. Κάκεζ ηδκ ηανδζά ημο ακενχπμο κα πηοπά βνδβμνυηενα ηαζ αολάκεζ ηδκ πίεζδ ημο αίιαημξ απυ ηδκ πνχηδ ζηζβιή πμο ηάπμζμξ ηδκ εζζπκεφζεζ. Αοηυ είκαζ δ αζηία βζα ηζξ ηανδζαηέξ παεήζεζξ πμο πανμοζζάγμοκ ζοπκά μζ ηαπκζζηέξ. Η κζημηίκδ πνμηαθεί εεζζιυ, δδθαδή ημ άημιμ ζοκδείγεζ ηαζ πνεζάγεηαζ ηδκ μοζία αοηή. Γζ αοηυ ηαζ πμθθμί ηαπκζζηέξ δοζημθεφμκηαζ κα ζηαιαηήζμοκ ημ ηάπκζζια. Η πίζζα είκαζ πμθο ζδιακηζηυ ζοζηαηζηυ, είκαζ δ ζημονυπνςιδ πίζζα ημο ηαπκμφ. Αοηή αηνζαχξ δ μοζία πενζέπεζ

28 25 ηαζ ημ άνςια. Η πίζζα είκαζ ημ οθζηυ ιε ημ μπμίμ θηζάπκμοιε ημοξ δνυιμοξ. Κάεεηαζ ζηζξ πκεοιμκζηέξ ηορεθίδεξ, θνάγμκηάξ ηζξ. Έηζζ δ θεζημονβία ηδξ ακαπκμήξ δοζημθεφεζ, ιε απμηέθεζια κα ιδκ πνμζθαιαάκεηαζ επανηήξ πμζυηδηα μλοβυκμο. Δπζπνυζεεηα ημ ιμκμλείδζμ ημο άκεναηα είκαζ έκα δδθδηδνζχδεξ αένζμ πμο ζοκδέεηαζ ιε ιεβαθφηενδ εοημθία ιε ηδκ αζιμζθαζνίκδ ημο αίιαημξ, απ' υηζ ιε ημ μλοβυκμ. Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ εάκ ανεεμφιε ζε έκα πχνμ ιε ιεβάθδ ζοβηέκηνςζδ αοημφ ημο αενίμο, ηυηε δεκ πνμζθαιαάκμοιε μλοβυκμ πανά ιυκμ ιμκμλείδζμ ημο άκεναηα, ιε απμηέθεζια κα κεηνχζμοκ ηα ηφηηανα ημο ζχιαηυξ ιαξ ηαζ ηεθζηά κα πεεάκμοιε. Αημθμφεςξ δ θνξκαιδεύδε είκαζ ημ οθζηυ πμο αάγμοιε ημοξ κεηνμφξ ζζημφξ (ηα πηχιαηα δδθαδή) βζα κα δζαηδνδεμφκ ηαζ κα ιδκ απμζοκηεεμφκ. Σμ Αξζεληθό είκαζ ημ δδθδηήνζμ, οπάνπεζ ζηα πενζζζυηενα γζγακζμηηυκα. Δπζπθέμκ ημ βελδόιην είκαζ ημ οθζηυ πενζέπεηαζ ζημ πεηνέθαζμ. Γδιζμονβεί ηανηζκμβυκα ηφηηανα. Σέθμξ ηα ξαδόλην ηαζ πνιώλην είλαη ναδζεκενβά οθζηά. Εγώ ηη θηαίσ; Παεδηζηυ ηάπκζζια μνίγεηαζ δ έηεεζδ ζε πνμσυκηα ηαφζδξ ημο ηαπκμφ ζε ηθεζζηυ πχνμ υπςξ ζημ πχνμ ενβαζίαξ, ζημ ζπίηζ ηαζ ζε δδιυζζμοξ πχνμοξ. Γζα ηα παζδζά μ ζοπκυηενμξ πχνμξ ζημκ μπμίμ εηηίεεκηαζ ζε παεδηζηυ ηάπκζζια είκαζ ημ ίδζμ ημο ημ ζπίηζ ζε πενίπηςζδ πμο έκαξ απυ ημο δφμ βμκείξ ηαπκίγεζ. ήιενα μ Παβηυζιζμξ Ονβακζζιυξ Τβείαξ εεςνεί ημ παεδηζηυ ηάπκζζια επζδδιία, π μο ηδκ μκμιάγεζ smokingepidemic δ μπμία ελαπθχκεηαζ ζηαδζαηά ζε υθμ ημκ ηυζιμ. φιθςκα ιε ημκ Παβηυζιζμ Ονβακζζιυ Τβείαξ, ηάεε πνυκμ άκενςπμζ πάκμκηαζ ελαζηίαξ ημο παεδηζημφ ηαπκίζιαημξ. Αλίγεζ κα ζδιεζςεεί υηζ ελ αοηχκ είκαζ παζδζά ηα μπμία πάκμκηαζ απυ πκεοιμκία, άζεια ή ακελήβδημ αζθκίδζμ εάκαημ. Ιδζαίηενα ηαηαζηνέθμκηαζ μζ εοαίζεδημζ πκεφιμκεξ ηςκ ιζηνχκ παζδζχκ πμο ανίζημκηαζ ζηδκ ακάπηολή ημοξ. Οζ ηαπκζζηέξ δεκ εέημοκ ιυκμ ημκ εαοηυ ημοξ ζε ηίκδοκμ, αθθά ηαζ 1.8 εηαημιιφνζα ιδ ηαπκζζηέξ. Παβημζιίςξ ημ 2004 παζδζά, άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ ιδ ηαπκζζηέξ εηηέεδηακ ζε παεδηζηυ ηάπκζζια ζε πμζμζηά 40%,33% ηαζ 35% ακηίζημζπα. Σα παζδζά ηα μπμία ιεβαθχκμοκ ιε βμκείξ πμο ηαπκίγμοκ είκαζ 90% πενζζζυηενμ πζεακυ υηζ εα βίκμοκ ηαζ ηα ίδζα ηαπκζζηέξ ηαζ κα έπμοκ ζοκεπχξ ηαηά ιέζμ υνμ 10 πνυκζα γςήξ θζβυηενα. Σμ αέααζμ είκαζ υηζ ηα παζδζά ηςκ μπμίςκ μζ βμκείξ ηαπκίγμοκ έπμοκ ζημ ζάθζμ ημοξ π μθφ πενζζζυηενα πανάβςβα ηδξ κζημηίκδξ απυ ηα παζδζά βμκέςκ πμο δεκ ηαπκίγμοκ. οβηεηνζιέκα ηα παζδζά πμο γμοκ ζε μζημβέκεζεξ ηαπκζγυκηςκ, εηηίεεκηαζ ηνεζξ θμνέξ πενζζζυηενμ ζημ παεδηζηυ ηάπκζζια.

29 Επηπηώζεηο ηνπ παζεηηθνύ θαπλίζκαηνο 26 Σμ παεδηζηυ ηάπκζζια εεςνείηαζ ζήιενα υηζ απμηεθεί αζηία εκδζζιυηδηαξ. Έπεζ ζμαανέξ ζοκέπεζεξ ζηα μφνα ηαζ ζημ αίια ηςκ αηυιςκ πμο εηηέεδηακ ζε παεδηζηυ ηάπκζζια εκημπίγμκηαζ κζημηίκδ, ημηίκδ (ημ ιεηααμθζηυ ηδξ πνμσυκ) ηαζ ηανηζκμβυκεξ μοζίεξ. ημοξ ιδ ηαπκζζηέξ μ ηαπκυξ (ζδζαίηενα ζε ηθεζζημφξ πχνμοξ) ενεείγεζ ηα ιάηζα, πνμδζαεέηεζ ζε ζοπκέξ θθεβιμκέξ ημο επζπεθοηυηα ηαζ ενεείγεζ ημ ακαπκεοζηζηυ ζφζηδια. Δπίζδξ πνμηαθεί νζκζηά ζοιπηχιαηα, αήπα ηαζ ηεθαθαθβίεξ ηαεχξ ηαζ ηνίζεζξ ανμβπζημφ άζειαημξ ή άθθεξ αθθενβζηέξ ακηζδνάζεζξ. Οζ επζδνάζεζξ αοηέξ είκαζ πζμ έκημκεξ ζηα παζδζά. Πνυηεζηαζ, ςζηυζμ, βζα έκα θαζκυιεκμ πμο αθμνά ηαζ ημοξ ηαπκζζηέξ, ηαεχξ δ έηεεζή ημοξ ζημκ ηαπκυ απυ ηα ηζζβάνα άθθςκ ακενχπςκ πμθθαπθαζζάγεζ ηδκ πζεακυηδηα κα πνμζαθδεμφκ απυ αζεέκεζεξ πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ημ ηάπκζζια. Γεκζηυηενα, ζφιθςκα ιε πεζναιαηζηά δεδμιέκα ζε ακενχπμοξ ηαζ πεζναιαηυγςα, ιπμνεί κα οπμζηδνζπεεί υηζ δ δεοηενμβεκήξ έηεεζδ ζημκ ηαπκυ πνμηαθεί ζημκ μνβακζζιυ ιεηααμθέξ πανυιμζεξ ιε αοηέξ πμο παναηδνμφκηαζ ζημοξ ηαπκζζηέξ, έζης ηαζ ζε ιζηνυηενμ, ηαηά ηακυκα, ααειυ. Δπίζδξ ηάπμζεξ απμ ηζξ ζμαανυηενεξ επζπηχζεζξ είκαζ μζ αηυθμοεεξ: Καξθίλνο ησλ πλεπκόλσλ Σμ κα γμφιε ιε έκακ ηαπκζζηή ηαζ κα εζζπκέμοιε ημκ ηαπκυ ημο ιπμνεί κα αολήζεζ ημκ ηίκδοκμ ακάπηολδξ ηανηίκμο ηςκ πκεοιυκςκ απυ 20% ιέπνζ ηαζ 30%. Τπάνπμοκ ηάεε πνυκμ πζθζάδεξ εάκαημζ ιδ ηαπκζζηχκ απυ ηανηίκμ ηςκ πκεοιυκςκ θυβς ηδξ έηεεζδξ ζε ηαπκυ ηζζβάνμο. Καξδηνπάζεηα Η εζζπκμή ημο ηαπκμφ ιπμνεί κα αθάρεζ ημ ηανδζαββεζαηυ ζφζηδια ηαζ κα αολήζεζ ηζξ πζεακυηδηεξ ηανδζαηήξ πνμζαμθήξ, εζδζηά ζε υζμοξ πάζπμοκ ήδδ απυ ηάπμζα αζεέκεζα ηδξ ηανδζάξ. Οζ ιδ ηαπκζζηέξ πμο εηηίεεκηαζ ζημκ ηαπκυ ηςκ άθθςκ έπμοκ 25-30% ιεβαθφηενεξ πζεακυηδηεξ κα ειθακίζμοκ ηάπμζα ηανδζμπάεεζα. Τπμθμβίγεηαζ πςξ ιδ ηαπκζζηέξ πεεαίκμοκ απυ ηάπμζα αζεέκεζα ηδξ ηανδζάξ θυβς ημο παεδηζημφ ηαπκίζιαημξ. Δπζπθέμκ, μζ πζεακυηδηεξ εβηεθαθζημφ αολάκμκηαζ. Άιιεο λόζνη ησλ πλεπκόλσλ, αλαπλεπζηηθά πξνβιήκαηα Σμ παεδηζηυ ηάπκζζια ιπμνεί κα ενεείζεζ ημοξ πκεφιμκεξ ηαζ κα πνμηαθέζεζ ακαπκεοζηζηά πνμαθήιαηα, υπςξ δοζημθία ζηδκ ακαπκμή. οιπηχιαηα υπςξ αήπαξ, ζοζζχνεοζδ θθέβιαημξ, ημιιέκδ ακάζα, αηυια ηαζ οπμθεζημονβία ηςκ πκεοιυκςκ έπμοκ υθα ζοκδεεεί ιε ημ παεδηζηυ ηάπκζζια αθθά ηαζ πζμ ζμαανέξ αζεέκεζεξ, εζδζηά ζε πμθφ ιζηνά παζδζά, υπςξ ανμβπίηζδα ηαζ πκεοιμκία Άιιεο ζπλέπεηεο γηα ηα παηδηά Έπεζ παναηδνδεεί υηζ παζδζά πμο εηηίεεκηαζ ζημκ ηαπκυ ημο ηζζβάνμο έπμοκ ιεβαθφηενεξ πζεακυηδηεξ κα ειθακίζμοκ ιμθφκζεζξ ζηα αοηζά, κα ζοζζςνεφμοκ οβνά ζηα αοηζά ημοξ ηαζ ιπμνεί κα πνεζαζημφκ εβπείνδζδ βζα κα ηα λειπθμηάνμοκ. Γζα ηα

30 παζδζά πμο πάζπμοκ απυ άζεια, αηυια ηαζ δ ιζηνυηενδ έηεεζδ ζε ηαπκυ ηζζβάνμο ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ ηνίζδ άζειαημξ. Πηζαλή ζύλδεζε κε ηνλ θαξθίλν ηνπ καζηνύ Πζζηεφεηαζ πςξ ημ παεδηζηυ ηάπκζζια ζοκδέεηαζ ηαζ ιε αολδιέκμ ηίκδοκμ ακάπηολδξ ηανηίκμο ημο ιαζημφ. Οζ ενεοκδηέξ δεκ έπμοκ αηυια ηαηαθήλεζ ζε έκα λεηάεανμ ζοιπέναζια, αθθά ημ ζίβμονμ είκαζ πςξ μ ηαπκυξ ημο ηζζβάνμο πενζέπεζ πμθθέξ ηανηζκμβυκεξ μοζίεξ. 27 Επηπηώζεηο θαπλίζκαηνο Σπκπηώκαηα: άζεια, ζμαανέξ αζεέκεζεξ, πνυκζα νζκίηζδα (θθεβιμκή ηδξ ιφηδξ) MS, δζααήηδξ αιθζαθδζηνμεζδμφξ πζηχκα (ιάηζα), μπηζηή κεονίηζδα.δηδήθςζδ αζεεκεζχκ ζε αανφηενδ ιμνθή ζημοξ ηαπκζζηέξ υπςξ ημ ημζκυ ηνομθυβδια, πκεοιμκία, κυζμξ ημο Crohn, θοιαηίςζδ, βνίπδ. Σεμνπαιηθή δσή θαη Αλαπαξαγσγή. To ηάπκζζια ιπμνεί κα επδνεάζεζ ηδ βμκζιυηδηα βοκαζηχκ ηαζ ακδνχκ, ηδ ζελμοαθζηή θεζημονβία ηςκ ακδνχκ, ηδκ οβεία ηςκ εβηφςκ, ηδκ οβεία ηςκ ειανφςκ, ηςκ κεμβκχκ ηαζ ηςκ ιζηνχκ παζδζχκ. Δηηζιάηαζ υηζ δ βμκζιυηδηα ηςκ βοκαζηχκ πμο ηαπκίγμοκ ιπμνεί κα ιεζςεεί ηαηά 28% ζε ζφβηνζζδ ιε ηζξ ιδ ηαπκίζηνζεξ. Σμ ηάπκζζια αολάκεζ ημκ ηίκδοκμ ακζηακυηδηαξ ηςκ ακδνχκ ηαηά 50%. ε ζοκδοαζιυ ιε ηδ πνήζδ ακηζζοθθδπηζηχκ παπζχκ αολάκεζ ζημ 10πθάζζμ ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ ηανδζμαββεζαηχκ παεήζεςκ. Κάπληζκα θαη δέξκα. Σμ ηάπκζζια επζδνά ζημ δένια ιε δφμ ηνυπμοξ: Σμ πενζαάθθμκ ιε ηαπκυ ηζζβάνμο έπεζ λδνακηζηή επίδναζδ επί ηδξ επζδενιίδαξ. Δπζπθέμκ ιεζχκεζ ηδ νμή ημο αίιαημξ πνμξ ημ δένια, πενζμνίγμκηαξ ημ μλοβυκμ ιε απμηέθεζια κα ημο ζηενεί ηζξ μοζζαζηζηέξ ενεπηζηέξ μοζίεξ. Δπδνεάγεζ ημ δένια δδιζμονβχκηαξ νοηίδεξ βφνς απυ ηα ιάηζα ηαζ ημ ζηυια ηαζ ηζηνζκίθα ζηα δάπηοθα, κφπζα ηαζ δυκηζα. Κάπληζκα θαη ζσκαηηθό βάξνο. Όηακ ηάπμζμξ δζαηυρεζ ημ ηάπκζζια αολάκεζ ημ αάνμξ ημο ηαηά 2 ιε 3 ηζθά. Η αηνζαήξ αζηία ημο θαζκμιέκμο αοημφ είκαζ άβκςζηδ, αθθά ιπμνεί εκ ιένεζ κα ζοκδεεεί ιε ημ υηζ ημ ηάπκζζια αολάκεζ ημ ιεηααμθζζιυ. Άθθςζηε, δ κζημηίκδ δνα ςξ ηαηαζηαθηζηυ ηδξ υνελδξ. Οζ ηαπκζζηέξ θαίκεηαζ κα ζοβηναημφκ ιεβαθφηενεξ πμζυηδηεξ θίπμοξ ζημ ζχια ημοξ, μδδβμφιεκμζ ζε αολδιέκμ ηίκδοκμ βζα δζααήηδ, ηανδζμαββεζαηά κμζήιαηα, ορδθή πίεζδ, πνμαθήιαηα πμθδδυπμο ηφζηδξ ηαζ ηανηίκμ ηδξ ιήηναξ. Θλεζηκόηεηα. Έκαξ ζημοξ δφμ ιαηνμπνυκζμοξ ηαπκζζηέξ εα πεεάκεζ πνυςνα ελ αζηίαξ ημο ηαπκίζιαημξ ηαζ μζ ιζζμί απυ αοημφξ ζε ιέζδ δθζηία. Οζ πενζζζυηενμζ πεεαίκμοκ απυ ιία εη ηςκ ηνζχκ αζεεκεζχκ πμο ζοκδέμκηαζ ιε

31 ημ ηάπκζζια, υπςξ μ ηανηίκμξ ηςκ πκεοιυκςκ, δ πνυκζα απμθναηηζηή πκεοιμκμπάεεζα (ανμβπίηζδα ηαζ ειθφζδια) ηαζ μζ πνυκζεξ ηανδζαηέξ παεήζεζξ. Μεξηθέο αθόκε επηπηώζεηο ηνπ θαπλίζκαηνο είλαη νη εμήο: 28 Καξθίλνο ηνπ πλεύκνλα (Δοεφκεηαζ βζα ημ 90% ηςκ εακάηςκ ηςκ ηαπκζζηχκ. Παναδμζζαηά, μ ηανηίκμξ ημο πκεφιμκα ήηακ ιζα αζεέκεζα ηονίςξ ηςκ ακδνχκ. Απυ ημ Γεφηενμ Παβηυζιζμ Πυθειμ ηαζ ιεηά, θυβς ημο υηζ ημ ηάπκζζια ζηζξ βοκαίηεξ άνπζζε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυ, δ ζοπκυηδηα ημο ηανηίκμο ημο πκεφιμκα ζηζξ βοκαίηεξ άνπζζε κα αολάκεηαζ πνμμδεοηζηά). Καξθίλνο ηεο ζηνκαηηθήο θνηιόηεηαο,ηνπ ιάξπγγα, ηνπ νηζνθάγνπ (ημπζηή ειθάκζζδ ηανηίκμο ιζα απυ ηζξ πζμ ηαηαζηνεπηζηέξ ζοκέπεζεξ ημο ηαπκίζιαημξ) Καξθίλνο νπξνδόρνπ θύζηεο (50% ηςκ αζεεκχκ ιε ηανηίκμ ηδξ μονμδυπμο ηφζηδξ είκαζ ή ήηακ ηαπκζζηέξ!) Σηεθαληαία λόζνο: Σμ ηάπκζζια εοεφκεηαζ πενίπμο βζα ημ 30 40% ημο ζοκυθμο ηςκ εακάηςκ απυ ηδ ζοβηεηνζιέκδ κυζμ, αθμφ πνμηαθεί ζηέκςζδ ηςκ αββείςκ. Χξόληεο πλεπκνλνπάζεηεο: Σμ ηάπκζζια απμηεθεί ηδκ αζηία ημο 80-85% ηςκ ηνμοζιάηςκ απυ πνυκζεξ απμθναηηζηέξ πκεοιμκμπάεεζεξ (πνυκζα ανμβπίηζδα, άζεια, πκεοιμκζηυ ειθφζδια). Ληγόηεξν επηθίλδπλεο (αιιά πην ζπρλά εκθαληδόκελεο) επηπηώζεηο ηνπ θαπλίζκαηνο είλαη νη εμήο: Γζαηαναπή ηδξ υναζδξ (κζημηζκζηή αιαθοςπία ιζα απυ ηζξ πζμ επζηίκδοκεξ επζπηχζεζξ ημο ηαπκίζιαημξ ζηδκ υναζή ζαξ) Φανοββίηζδα (Μζα απυ ηζξ πζμ ζοπκέξ επζπηχζεζξ ημο ηαπκίζιαημξ ειθακίγεηαζ ζοπκά ηαζ ζε κέα άημια) Αθθμίςζδ ηδξ βεφζδξ, ηδξ αημήξ ηαζ ηδξ υζθνδζδξ. Μείςζδ ηδξ ακημπήξ (Μζα απυ ηζξ πζμ βκςζηέξ επζπηχζεζξ ημο ηαπκίζιαημξ) Σνειμφθζαζια ηςκ άηνςκ Ίθζββμξ Νεοναθβίεξ Δβηεθαθζηή οπεναζιία ιε αάνμξ ηαζ γάθδ Πυκμζ ζημιάπμο ηαζ εκηένςκ δοζημζθζυηδηα (Πνυηεζηαζ βζα ιζα απυ ηζξ επζπηχζεζξ ημο ηαπκίζιαημξ πμο ειθακίγεηαζ πενζζζυηενμ ζε κέμοξ ηαπκζζηέξ) Σμπζηυξ ενεεζζιυξ ζηα πείθδ, ζημ ζηυια ηαζ ζηδ βθχζζα

32 Μάλα ή Καπλίζηξηα; 29 Σμ ηάπκζζια ηδξ ιδηέναξ ηαηά ηδκ εβηοιμζφκδ ή δ έηεεζδ ζημ παεδηζηυ ηάπκζζια αολάκεζ ημκ ηίκδοκμ επζπθμηχκ ηαηά ηδκ εβηοιμζφκδ ηαζ ημκ ηίκδοκμ πνυςνμο ημηεημφ, ιεζχκεζ ηδ θεζημονβία ημο ακμζμπμζδηζημφ ζοζηήιαημξ ιε ζοκέπεζα ηδκ αολδζδ ηςκ ιμθφκζεςκ ή έπεζ πζμ άιεζεξ επζδνάζεζξ ιέζα απυ ιδπακζζιμφξ πμο αηυιδ δεκ είκαζ απυθοηα ηαηακμδημί ζημκ επζζηδιμκζηυ ηυζιμ. Σμ ηάπκζζια ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ εβηοιμζφκδξ ιπμνεί κα επδνεάζεζ ηδκ πμνεία ηδξ ηφδζδξ ηαζ ηαηά ζοκέπεζα, ηδκ ακάπηολδ ημο ειανφμο. διακηζηέξ είκαζ μζ ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ ημο ηαπκίζιαημξ ηαηά ηδκ εβηοιμζφκδ, ηαεχξ επδνεάγεηαζ ζδιακηζηά δ ακαπκεοζηζηή θεζημονβία ηςκ κεμβκχκ, αολάκεηαζ δ ζοπκυηδηα ηςκ ακαπκεοζηζηχκ κμζδιάηςκ ηαηά ηδκ παζδζηή δθζηία ηαζ μ ηίκδοκμξ βζα πνυκζα απμθναηηζηή πκεοιμκμπάεεζα ηαηά ηδκ εκήθζηδ γςή. Σμ ηάπκζζια ηαηά ηδκ εβηοιμζφκδ αολάκεζ ηζξ αοηυιαηεξ απμαμθέξ, ηδκ πενζβεκκδηζηή εκδζζιυηδηα, ηζξ ζοββεκείξ ακςιαθίεξ ηαζ ημοξ πνυςνμοξ ημηεημφξ, εκχ επζδνά ανκδηζηά ηαζ ζηδκ οβεία ηδξ εβηφμο, ηαεχξ αολδιέκδ πανμοζζάγεηαζ ζηζξ ηαπκίζηνζεξ δ ζοπκυηδηα ηδξ απμηυθθδζδξ ημο πθαημφκηα, ημο πνυδνμιμο πθαημφκηα, ηςκ αζιμνναβζχκ ηαζ ηδξ πνυςνδξ νήλδξ ημο εοθαηίμο. Αηυιδ, ημ ηάπκζζια ηαηά ηδκ εβηοιμζφκδ αολάκεζ ηζξ πζεακυηδηεξ βέκκδζδξ κεμβκχκ ιε ιζηνυ αάνμξ, ιήημξ ζχιαημξ ηαζ πενίιεηνμ ηεθαθήξ. Οζ πζεακυηδηεξ κα βεκκδεμφκ κεμβκά απυ ηαπκίζηνζεξ ιδηένεξ ιε ζοββεκείξ ακςιαθίεξ ηαζ ηανδζμπάεεζεξ δζπθαζζάγμκηαζ. Σμ ηάπκζζια ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ εβηοιμζφκδξ αολάκεζ ηζξ πζεακυηδηεξ βέκκδζδξ παζδζχκ πμο εα πανμοζζάζμοκ ηαηά ηδκ έκανλδ ηδξ παζδζηήξ δθζηίαξ, πνμαθήιαηα ζοιπενζθμνάξ, οπενηζκδηζηυηδηα, πνμαθήιαηα ζοβηέκηνςζδξ ηαζ παιδθυ κμδηζηυ πδθίημ. Ο εδθαζιυξ ηαηά ημοξ 6 πνχημοξ ιήκεξ ηδξ γςήξ ημο ανέθμοξ ιεζχκεζ ηαηά 70% ηδκ πζεάκμηδηα ακάπηολδξ άζειαημξ ή αθθενβζχκ ζηδκ ιεηέπεζηα γςή. Οζ εοενβεηζηέξ αοηέξ επζδνάζεζξ ημο εδθαζιμφ δεκ οθίζηακηαζ βζα ηα ανέθδ ηςκ ιδηένςκ πμο είκαζ ηαπκίζηνζεξ. φιθςκα ιε κέεξ ιεθέηεξ, μζ ιδηένεξ πμο εδθάγμοκ ηαζ ηαπκίγμοκ ιπμνεί κα ιεζχκμοκ ηδ δζάνηεζα ημο φπκμο ημο ανέθμοξ ημοξ. Όζμ ιεβαθφηενδ δ δυζδ κζημηίκδξ ζημ βάθα, ηυζμ ιεβαθφηενδ δ δζαηαναπή ημο φπκμο. Σμ βάθα ιδηένςκ πμο ηαπκίγμοκ πενζέπεζ ρδθέξ ζοβηεκηνχζεζξ κζημηίκδξ. Η κζημηίκδ ιεζχκεζ ηδκ παναβςβή πνμθαηηίκδξ, ηδξ μνιυκδξ πμο νοειίγεζ ηδκ παναβςβή ημο ιδηνζημφ βάθαηημξ. Σμ ιδηνζηυ βάθα ηςκ βοκαζηχκ πμο ηαπκίγμοκ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ εβηοιμζοκδξ πενζέπεζ θζβυηενα εοενβεηζηά ζημζπεία απυ αοηά πμο πενζέπεζ ημ ιδηνζηυ βάθα ηςκ βοκαζηχκ πμο δεκ ηαπκίγμοκ. ηα μφνα ηςκ ανεθχκ ηςκ μπμίςκ δ ιδηένα ηαηά ηδκ εβηοιμζφκδ ή ημ εδθαζιυ ηάπκζγε, δ ζοβηέκηνςζδ ηδξ ημηζκίκδξ είκαζ ορδθή. Οζ ιδηένεξ είκαζ ζδιακηζηυ κα βκςνίγμοκ πςξ ηα οπμθείιιαηα ηαπκμφ ιέκμοκ ζηα ιαθθζά ηαζ ζηα νμφπα ηδξ ιδηέναξ ηαζ ημ ιςνυ εηηίεεηαζ ζε αοηά. Ακάθμβδ ηαηάζηαζδ πενζβνάθεηαζ ηαζ ζε ιδηένεξ πμο εκχ μζ ίδζεξ δεκ ηαπκίγμοκ, οπμαάθθμκηαζ ζε

33 παεδηζηυ ηάπκζζια. Σμ ηάπκζζια πνέπεζ κα απαβμνεφεηαζ αοζηδνά ζε ηθεζζημφξ πχνμοξ υπμο οπάνπμοκ ανέθδ ή ιζηνά παζδζά. 30 H πενζααθθμκηζηή έηεεζδ ζημκ ηαπκυ αολάκεζ ηδ ζοπκυηδηα παεήζεςκ ηαζ δζαηαναπχκ ημο ακαπκεοζηζημφ ζοζηήιαημξ ζηα ανέθδ ηαζ ζηα παζδζά ιε βμκείξ ηαπκζζηέξ Σμ παεδηζηυ ηάπκζζια ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ αζθκίδζμ ανεθζηυ εάκαημ, εκχ εκδέπεηαζ κα ζπεηίγεηαζ ιε αολδιέκδ επίπηςζδ θεοπαζιίαξ, θειθχιαημξ ηαζ εβηεθαθζηχκ υβηςκ ηαηά ηδκ παζδζηή δθζηία. Δπίζδξ, ζηα παζδζά ζοκδέεηαζ αζηζμθμβζηά ιε παεήζεζξ ημο ηαηχηενμο ακαπκεοζηζημφ, οπμηνμπζάγμοζα ιέζδ ςηίηζδα, εηηνζηζηή ιέζδ ςηίηζδα ηαζ ηδκ εηδήθςζδ άζειαημξ. Σμ ανμβπζηυ άζεια ηαζ δ ζπαζηζηή ανμβπίηζδα, επζδεζκχκεηαζ ζηα πάζπμκηα παζδζά ηαηά 67% απυ ημ ηάπκζζια ηςκ βμκέςκ, εκχ δεκ λεπενκά ημ 26% υηακ δεκ ηαπκίγμοκ μζ βμκείξ. οιπηχιαηα ηδξ παζδζηήξ κμζμθμβίαξ, υπςξ μ ιαηνμπνυκζμξ αήπαξ, δ απυπνειρδ ηαζ μ ζονζβιυξ πμο επζιέκεζ ζοκδέμκηαζ ιε ημ ηάπκζζια ηςκ βμκζχκ. Κνς ην θηιαξάθη Μπνξείο! Σμ κα ηυρεζ ηάπμζμξ ημ ηάπκζζια είκαζ απυ ηζξ δοζημθυηενεξ απμθάζεζξ, υπςξ υθμζ μζ εεζζιμί, άθθςζηε. Γεκ είκαζ ηοπαίμ πμο ζηζξ πενζζζυηενεξ πενζπηχζεζξ πνεζάγμκηαζ ανηεηέξ πνμζπάεεζεξ ιέπνζ κα πεηφπεζ ηακείξ ημκ ζηυπμ ημο. Γενικά οι μθ καπνιςτζσ ηουν περιςςότερα χρόνια από τουσ καπνιςτζσ. Ακηέπμοκ πενζζζυηενμ ζηζξ δζάθμνεξ ιμθφκζεζξ, βίκμκηαζ πζμ βνήβμνα ηαθά υηακ αννςζηήζμοκ, οθίζηακηαζ ηαθφηενα ηζξ ζοκεήηεξ πεζνμονβζηήξ επέιααζδξ, ακ ηάπμηε πεζνμονβδεμφκ. ε βεκζηέξ βναιιέξ, ακ ηαηαθένμοκ κα ηυρμοκ ημ ηζζβάνμ εα ιεβζζημπμζήζμοκ ημ πνμζδυηζιμ επζαίςζδξ εκχ ηαοηυπνμκα ιεζχκμοκ ηαζ απμιαηνφκμοκ ζδιακηζηά ηζξ πζεακυηδηεξ βζα έιθναβια, αββεζαηυ εβηεθαθζηυ επεζζυδζμ, ηανηίκμ ηςκ πκεοιυκςκ, ηανηίκμ ημο θάνοββα, πκεοιμκμπάεεζα, ειθφζδια. Έπεζ ακαημζκςεεί υηζ δ πζεακυηδηα ειθνάβιαημξ ιεζχκεηαζ ζημ ιζζυ, έκα πνυκμ ιεηά ηδκ δζαημπή ημο ηαπκίζιαημξ. Θα βθζηχζμοκ επίζδξ απυ ηδκ ηαημζιία ημο ζηυιαημξ, ημκ πμκυθαζιμ, ημοξ πμκμηεθάθμοξ, ημκ ηαεδιενζκυ αήπα, ηζξ ηαμφνεξ ζημιάπμο, ηδκ ηυπςζδ, ηδκ ηαηαννμή ηαζ ηδ δφζπκμζα ηυπςζδξ. Θα αεθηζχζμοκ ηδκ υζθνδζδ, ηδ βεφζδ, ηδκ απυδμζδ ζηδκ ενβαζία ζαξ, ηδ ζελμοαθζηή ημοξ ζοιπενζθμνά (δζάεεζδ ηαζ ζηακυηδηα). Ένεοκεξ πμο έπμοκ πναβιαημπμζδεεί απυ ηδκ Αιενζηάκζηδ Πκεοιμκμθμβζηή Δηαζνεία, ηδκ Αιενζηάκζηδ Ακηζηανηζκζηή Δηαζνεία ηαζ απυ ημ Ικζηζημφημ Αβςβήξ Τβείαξ Δθθάδαξ ηαζ Αιενζηήξ έπμοκ δείλεζ υηζ: 20 λεπτά από το τελευταίο τςιγάρο

34 * Η ανηδνζαηή πίεζδ ηαζ μ ηανδζαηυξ ζθοβιυξ πέθημοκ ζε θοζζμθμβζηέξ ηζιέξ. * Η εενιμηναζία ηςκ άηνςκ (πενζχκ / πμδζχκ) αολάκεζ ζε θοζζμθμβζηά επίπεδα. 8 ώρεσ από το τελευταίο τςιγάρο * Σμ ιμκμλείδζμ ημο άκεναηα ζημ αίια πέθηεζ ζε θοζζμθμβζηέξ ηζιέξ. * Σα επίπεδα ημο μλοβυκμο ζημ αίια αολάκμοκ. 24 ώρεσ από το τελευταίο τςιγάρο 31 * Ανπίγεζ κα ιεζχκεηαζ μ ηίκδοκμξ αζθκίδζμο ηανδζαημφ επεζζμδίμο. 48 ώρεσ από το τελευταίο τςιγάρο * Ανπίγεζ δ ακαβέκκδζδ ηςκ κεονζηχκ απμθήλεςκ ζε ιφηδ, βθχζζα, ζηυια. * Η αίζεδζδ ηδξ βεφζδξ ηαζ ηδξ υζθνδζδξ ανπίγμοκ κα επακένπμκηαζ ζε θοζζμθμβζηά επίπεδα. 2 εβδομάδεσ ζωσ και 3 μήνεσ από το τελευταίο τςιγάρο * Βεθηζχκεηαζ δ ηοηθμθμνία ημο αίιαημξ βεκζηά. * Βεθηζχκεηαζ ημ πενπάηδια, ιεζχκεηαζ δ ηυπςζδ. * Αολάκεηαζ ηαηά 30% δ ακαπκεοζηζηή θεζημονβία. * Ανπίγεζ ημ κεονζηυ ζφζηδια κα πνμζανιυγεηαζ ζηζξ κέεξ ζοκεήηεξ. πάκζεξ πζα μζ έκημκεξ επζεοιίεξ βζα ηζζβάνμ. 1 μήνα ζωσ 9 μήνεσ από το τελευταίο τςιγάρο * Η ζοκμθζηή εκένβεζα ημο μνβακζζιμφ αολάκεζ. * Σα ζοιπηχιαηα πμο ζοκμδεφμοκ ηδκ πνυκζα πνήζδ ηζζβάνμο ιεζχκμκηαζ (αήπαξ, ηαηαννμή, ζοκάπζ, ηυπςζδ, θαπάκζαζια). * Απμηαείζηαηαζ μ θοζζμθμβζηυξ ζζηυξ ηδξ ιφηδξ, ημο θάνοββα, ημο θάνοββα, ηςκ πκεοιυκςκ. 1 χρόνο από το τελευταίο ηζζβάνμ * Μεζχκμκηαζ μζ θμζιχλεζξ ημο ακαπκεοζηζημφ ζοζηήιαημξ. * Μεζχκεηαζ ημ οπεναμθζηυ νίζημ βζα ζηεθακζαία ηανδζμπάεεζα ζημ ιζζυ ζε ζπέζδ ιε ημοξ ηαπκίγμκηεξ. 5 χρόνια από το τελευταίο ηζζβάνμ * Μεζχκεηαζ ηαηά 50% δ πζεακυηδηα εακάημο απυ ηανηίκμ ημο πκεφιμκα. * Μεζχκεηαζ ηαηά 50% δ πζεακυηδηα δδιζμονβίαξ ηανηίκμο ημο ζηυιαημξ. 10 χρόνια από το ηεθεοηαίμ τςιγάρο

35 * Η πζεακυηδηα εακάημο απυ ηανηίκμ ηςκ πκεοιυκςκ είκαζ ίδζα ιε αοηή ηςκ ιδ ηαπκζζηχκ. * Σα πνμηανηζκζηά ηφηηανα έπμοκ ακηζηαηαζηαεεί ιε οβζή. * Σμ νίζημ βζα αββεζαηυ εβηεθαθζηυ επεζζυδζμ είκαζ ίδζμ ιε αοηυ ηςκ ιδ ηαπκζζηχκ. * Μεζχκεηαζ δναζηζηά δ πζεακυηδηα ηανηίκμο ημο ζηυιαημξ, θάνοββα, θάνοββα, μζζμθάβμο, μονμδυπμο ηφζηδξ, κεθνχκ ηαζ παβηνέαημξ. 15 χρόνια από το τελευταίο ηζζβάνμ 32 * Δίκαζ ζακ κα ιδκ είπαηε ηαπκίζεζ πμηέ. Οζ πζεακυηδηεξ βζα μπμζαδήπμηε αζεέκεζα είκαζ ίδζεξ ιε αοηέξ ηςκ ιδ ηαπκζζηχκ ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ακαηεθαθαζχκμκηαξ, ημ ηάπκζζια πδβάγεζ απυ πμθθμφξ πανάβμκηεξ, εκδμβεκείξ ηαζ ελςβεκείξ ηαζ θοζζηά είκαζ πθέμκ ακαιθζζαήηδημ υηζ μδδβεί ιέζς πμθθχκ μδχκ ζημ εάκαημ εηαημιιονίςκ ακενχπςκ. Όιςξ, υπςξ είδαιε, πμηέ δεκ είκαζ ανβά βζα έκακ ηαπκζζηή κα ημ απμθαζίζεζ, κα ημ ζηεθηεί ζμαανά ηαζ ιε ζφκεζδ ηαζ κα ημ δζαηυρεζ επζθέβμκηαξ ημκ ηνυπμ πμο ημκ ακηζπνμζςπεφεζ ηαθφηενα. Κάπμηε «ιαβηζά» εεςνμφκηακ βζα ηάπμζμκ κα ηαπκίγεζ ηαζ κα ημ επζδεζηκφεζ. ήιενα, «ιαβηζά» είκαζ ηάπμζμξ κα λεπςνίγεζ απυ ημ πθήεμξ ηαζ κα ιδκ έπεζ ηακεκυξ είδμοξ ελάνηδζδ ηαζ εζδζηά απυ ημ ηζζβάνμ. ΠΗΓΕΣ Επιδράςεισ του καπνίςματοσ ςτην ψυχοκοινωνική υγεία Γηαηί μεθηλάκε ην θάπληζκα; -βζα κα ακήημοιε ζε ιζα μιάδα ηαζ κα βίκμοιε απμδεηημί ή βζαηί ιαξ πζέγμοκ μζ ζοκμιήθζημζ (ζδίςξ ζε ιζηνυηενεξ δθζηίεξ) -ηα παζδζά ηαπκζζηχκ είκαζ πμθφ πζμ πζεακυ κα βίκμοκ ηαζ αοηά ηαπκζζηέξ -έηθναζδ επακαζηαηζηυηδηαξ ηαζ ακηζδναζηζηυηδηαξ ζηδκ εθδαεία, ζε ιζα δθζηία δδθαδή πμο απμδεδεζβιέκα παναηηδνίγεηαζ απυ ηδκ αίζεδζδ ημο άηνςημο (μ έθδαμξ

36 αρδθά πμθθμφξ ηζκδφκμοξ βζαηί δεκ ιπμνεί αηυια πθήνςξ κα ηαηακμήζεζ ημκ ηίκδοκμ πμο δζαηνέπεζ) -ακαγήηδζδ ακαημφθζζδξ ή πανδβμνζάξ ζε ιζα δφζημθδ ζηζβιή (π.π. πςνζζιυ) -εκδυιοπα ζοκαζζεήιαηα αοημηαηαζηνμθήξ ή εηδζηδηζηυηδηαξ. 33 Ακηζηείιεκμ ηδξ ροπμθμβίαξ ημο ηαπκίζιαημξ απμηεθεί ημ ενχηδια βζαηί μζ άκενςπμζ λεηζκμφκ ημ ηάπκζζια ηαζ βζα πμζμ θυβμ οζμεεημφκ ηδ ζοιπενζθμνά αοηή πανά ημο βκςζημφξ ηζκδφκμοξ. Η απάκηδζδ ζημ ενχηδια ανίζηεηαζ ζηδ εεςνία ηδξ ζοιπενζθμνάξ, πμο ζηδνίγεηαζ ζηδκ ηθαζζζηή ελανηδιέκδ ιάεδζδ ηαζ ζηδ ζοκηεθεζηζηή ιάεδζδ. Οζ ηάπκζζηεξ δεκ ήηακ πάκημηε ηαπκζζηέξ αθθά έιαεακ αοηή ηδ ζοιπενζθμνά ιε ηδ πάνμδμ ημο πνυκμο. Γζ αοηυ ημ θυβμ δεκ είκαζ ζδιακηζηή δ ακαγήηδζδ ηδξ αζηίαξ ηδξ έκανλδξ ημο ηαπκίζιαημξ αθθά μζ ζοκεήηεξ πμο ζοκηεθμφκ ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ ζοιπενζθμνάξ αοηήξ. Όζμξ πνυκμξ πνεζάζηδηε ηάπμζμξ βζα κα βίκεζ ηαπκζζηήξ, άθθμξ ηυζμξ πνυκμξ πνεζάγεηαζ βζα κα ηυρεζ ημ ηζζβάνμ. ηδκ ηθαζζζηή ελανηδιέκδ ιάεδζδ ιζα ζοβηεηνζιέκδ ζοιπενζθμνά ζοκδέεηαζ ιε έκα μοδέηενμ ενέεζζια (πενζααθθμκηζηά ή εζςηενζηά ενεείζιαηα). ημ ηαπκζζιά, ςξ μοδέηενα ενεείζιαηα ιπμνμφκ κα εεςνδεμφκ δ εέα ημο παηέημο, ημ ηαζάηζ, δ ιονςδζά ημο ηζζβάνμο ηηθ. Ο ηαπκζζηήξ αζοκαίζεδηα ζοκδέεζ ηδ ζοκήεεζα ημο ηαπκίζιαημξ ιε μνζζιέκεξ ηαηαζηάζεζξ, βζα πανάδεζβια ιπμνεί αοηυιαηα κ ακάρεζ ηζζβάνμ ιε ηδ ιονςδζά ηαζ ιυκμ ημο ηαθέ ή ημ ημοδμφκζζια ημο ηδθεθχκμο. Οζ πενζζζυηενμζ ηαπκζζηέξ ηαπκίγμοκ ηζζβάνα πςνίξ ηακ κα ημ ακηζθαιαάκμκηαζ, ζπεδυκ αοηυιαηα. Χξ ζοκηεθεζηζηή ιάεδζδ κμείηαζ δ ιάεδζδ απυ ηζξ ζοκέπεζεξ ηςκ πνάλεςκ. Η ηαπκζζηζηή ζοιπενζθμνά εκζζπφεηαζ απυ ηδκ επίδναζδ ηδξ ίδζαξ ηδξ κζημηίκδξ ζημκ μνβακζζιυ. Η κζημηίκδ δνα ςξ μοζζμελανηδηζηή μοζία ηαζ πνμηαθεί εεζζιυ ζημκ ακενχπζκμ μνβακζζιυ. Μέζς ηςκ πκεοιυκςκ ηαζ ημο ηοηθμθμνζημφ ζοζηήιαημξ, θηάκεζ ζε θζβυηενμ απυ 10 δεοηενυθεπηα ζηζξ πενζμπέξ δνάζδξ ηδξ ζημκ εβηέθαθμ. Η ίδζα δ επίδναζδ ηδξ κζημηίκδξ ζημκ μνβακζζιυ αιμίαεζ ημκ ηαπκζζηή. Η κζημηίκδ πνμηαθεί εκενβμπμίδζδ ημο ζοιπαεδηζημφ ζοζηήιαημξ ιε ζοκαηυθμοεδ απεθεοεένςζδ ηςκ κεονμδζααζααζηχκ, μζ μπμίμζ δζαδναιαηίγμοκ ζδιακηζηυ νυθμ ζηδκ ελάνηδζδ απυ ηδκ κζημηίκδ ηαζ ζηδκ ειθάκζζδ ζοιπηςιάηςκ ζηένδζδξ. ημοξ κεονμδζααζααζηέξ αοημφξ ζοιπενζθαιαάκμκηαζ: α) δ κημπαιίκδ ηαζ δ κμνεπζκεθνίκδ, μζ μπμίμζ ιπμνεί κα ζπεηίγμκηαζ ιε ηδκ πνυηθδζδ εοπανίζηδζδξ ηαζ ακμνελίαξ, α) δ

37 34 αηεηοθμπμθίκδ, πμο ιπμνεί κα επζδνά ζηδ αεθηίςζδ ηδξ ικήιδξ ηαεχξ ηαζ β) δ αήηαεκδμνθίκδ, πμο είκαζ πζεακυ κα ζπεηίγεηαζ ιε ηδκ ιείςζδ ημο άβπμοξ ηαζ ηδξ κεονζηυηδηαξ. Ο ηαπκζζηήξ έπεζ ηδκ ηάζδ κα επακαθάαεζ ηδκ εοπάνζζηδ επίδναζδ ηαζ έηζζ λεηζκά μ θαφθμξ ηφηθμξ ηδξ ελάνηδζδξ. ημ ζδιείμ αοηυ ζοκειθακίγμκηαζ δ ζςιαηζηή ηαζ δ ροπμθμβζηή ελάνηδζδ. Η ακάβηδ βζα κζημηίκδ απμηεθεί ηδ ζςιαηζηή βζα ημ ηάπκζζια ηαζ δ ζηακμπμίδζδ ηδξ ακάβηδξ αοηδξ ζοκζζηά ιζα εοπάνζζηδ ζοκέπεζα πμο εκζζπφεζ ηδκ ροπμθμβζηή ελάνηδζδ απυ ημ ηάπκζζια. Έηζζ θαίκεηαζ πςξ μ ηαπκζζηήξ είκαζ αέααζμ πςξ δεκ ηαπκίγεζ πμηέ ιυκμκ βζα έκα θυβμ. Eάκ ηαηαβνάρεηε ηαζ εζείξ επί ιία διένα ηάεε πυηε ηαζ πμφ ηαπκίγεηε, εα ζοκεζδδημπμζήζεηε αοηυ πμο ήδδ δζαθαίκεηαζ.o ηαπκζζηήξ ηαπκίγεζ πακημφ ηαζ πάκηα - υπμο ηαζ υπμηε ιπμνεί. Πζεακυκ ηάπμζεξ ζηζβιέξ κα ηαπκίγεζ πενζζζυηενμ, αθθά βεκζηά ζημ «ηαπκζζηζηυ διενμθυβζυ» ημο εα παναηδνήζεζ ιζα «ακαζηζμθυβδηδ» δζαζπμνά ηςκ ηζζβάνςκ, ιε ιμκαδζηυ ζηαεενυ ζημζπείμ ημοξ πνυκμοξ απυζηαζδξ ημο εκυξ ηζζβάνμο απυ ημ επυιεκμ. διακηζηυ νυθμ δζαδναιαηίγμοκ ηαζ μζ βκςζηζηέξ δζαδζηαζίεξ πμο ιεζμθααμφκ. Πνυηεζηαζ βζα ηζξ πνμζδμηίεξ ημο αηυιμο βζα ηζξ εοπάνζζηεξ επζδνάζεζξ πμο ακαιέκεζ κα ακηθήζεζ απυ ημ ηάπκζζια ηαζ ημοξ αηναίμοξ θυαμοξ ή ηζξ πεπμζεήζεζξ ημο βζα ηζξ ηαηαζηνμθζηέξ ζοκέπεζεξ πμο εα επζθένεζ δ απμζηένδζδ ημο ηαπκίζιαημξ. Μπμνμφιε θμζπυκ κα ηαηαβνάρμοιε ηέζζενζξ πθεονέξ ζημ ηάπκζζια μζ μπμίεξ ζοκηδνμφκ ηδκ ηαπκζζηζηή ζοιπενζθμνά ηαζ δοζπαζνέκμοκ ηδ δζαημπή ημο: - Σδ ζςιαηζηή έλδ βζα κζημηίκδ (ζςιαηζηή ελάνηδζδ). - Σδκ αοημιαημπμίδζδ ημο ηαπκίζιαημξ ζε ζοβηεηνζιέκεξ ηαηαζηάζεζξ (ροπμθμβζηή ελάνηδζδ). - Σζξ εοπάνζζηεξ ζοκέπεζεξ ημο ηαπκίζιαημξ (ροπμθμβζηή ελάνηδζδ). - Σζξ πεπμζεήζεζξ βζα ηζξ εοπάνζζηεξ επζδνάζεζξ πμο ακαιέκεζ μ ηαπκζζηήξ κ ακηθήζεζ απυ Aοηυ αέααζα δεκ ζδιαίκεζ πςξ βζα υθα θηαίεζ δ κζημηίκδ ηαζ πςξ υθμζ ηαπκίγμοιε βζα ημκ ίδζμ ηαζ ιμκαδζηυ θυβμ - ηδκ ελάνηδζή ιαξ απυ αοηήκ.tμ ηονζυηενμ πνυαθδια είκαζ υηζ αζηζμθμβμφιε ηδκ ακάβηδ ιαξ ιε δζάθμνα πνμζπήιαηα. ημ ηέθμξ, ηαεχξ μ ηαπκζζηήξ ηδκ έπεζ ςναζμπμζήζεζ ςξ επζθμβή, ηδκ ηαεζζηά ημ ηαεδιενζκυ ηάπκζζια ζπεδυκ απαναίηδημ βζα ηδκ ροπζηή ημο ζζμννμπία. Aκ ηδ «βδφζεζ» απυ υθα αοηά ηα

38 εκδφιαηα, πμο έπεζ μ ίδζμξ επζκμήζεζ, έπεζ πζεακυηδηεξ κα ηδ κζηήζεζ βζα πάκηα.kαηανπήκ, πνέπεζ κα λένεζ υηζ ημ δ δζάθοζδ ηςκ ιφεςκ ημο ηζζβάνμο πνέπεζ κα ανπίζεζ απυ ημ ιδδέκ, απυ ηδκ πνχηδ ζηζβιή πμο έααθε ημ ηζζβάνμ ζημ ζηυια ημο. ΤΝΔΠΔΙΔ ΣΟΤ ΚΑΠΝΙΜΑΣΟ 35 Σέζζενα εηαημιιφνζα άημια πεεαίκμοκ παβημζιίςξ ηάεε πνυκμ απυ ηάπμζα κυζμ πμο ζπεηίγεηαζ ιε ημ ηάπκζζια, πανά ηδκ ηενάζηζα εκδιένςζδ πμο οπάνπεζ βφνς απυ ηζξ αθααενέξ επζδνάζεζξ ημο ηζζβάνμο. Οζ ηαπκζζηέξ ζοκεπίγμοκ κα ηαπκίγμοκ αιένζικμζ, δζυηζ δ κζημηίκδ, υπςξ ηαζ μζ άθθεξ ροπυηνμπεξ μοζίεξ, πνμηαθεί ζςιαηζηή ηαζ ροπμθμβζηή ελάνηδζδ, ειπμδίγμκηαξ έηζζ ηδ δζαημπή ημο ηαπκίζιαημξ πμο ζοπκά είκαζ ιζα δφζημθή ηαζ επίπμκδ δζαδζηαζία. Ο ηαπκζζηήξ ζοκδείγεζ ηδκ μοζία ηαζ δεκ ιπμνεί ή ίζςξ αηυια κα ιδ εέθεζ κα θεζημονβήζεζ ηακμκζηά ακ δεκ οπάνπεζ δ κζημηίκδ ζημ αίια ημο. Δ ΠΔΡΙΠΣΧΗ ΓΙΑΚΟΠΗ ΣΟΤ ΚΑΠΝΙΜΑΣΟ: ε πενίπηςζδ δζαημπήξ ημο ηαπκίζιαημξ πανμοζζάγμκηαζ ηάπμζα δοζάνεζηα ζςιαηζηά ζοιπηχιαηα, πυκμζ ζε δζάθμνα ζδιεία ημο ζχιαημξ, πμκμηέθαθμζ, ηνέιμοθμ, δζαηαναπέξ ζημκ φπκμ, πηχζδ ηδξ ανηδνζαηήξ πίεζδξ η.α. Δπίζδξ, πμθθμί ηαπκζζηέξ έπμοκ ηδκ ρεοδαίζεδζδ υηζ ημ ηζζβάνμ αμδεά ζηδ παθάνςζδ ηαζ ζηδ ιείςζδ εζςηενζηήξ ηαζ ελςηενζηήξ έκηαζδξ. Ένεοκεξ απμδεζηκφμοκ υηζ ηα άημια ηαηαθεφβμοκ ζημ ηζζβάνμ οπυ ή φζηενα απυ ζηνεζμβυκεξ ηαηαζηάζεζξ, πνμηεζιέκμο κα ακαηηήζμοκ ηδκ δνειία, ηδ ροπναζιία ημοξ ηαεχξ ηαζ ημκ έθεβπμ ιζαξ ζοβηεηνζιέκδξ ηαηάζηαζδξ. Οοζζαζηζηά ημ ηζζβάνμ δνα ςξ «πανανδβμνήηδξ» ηαζ δίκεζ ηδκ αίζεδζδ υηζ απαθφκεζ ημ άημιμ απυ ηα δοζάνεζηα ζοκαζζεήιαηα πμο ιπμνεί κα αζζεάκεηαζ, υπςξ εοιυ, μνβή, εθίρδ, ζηεκαπχνζα η.α. Ο Φνυοκη ελδβεί υηζ μζ ιακζχδεζξ ηαπκζζηέξ έπμοκ έκημκδ ηδκ ακάβηδ ημο ηζζβάνμο δζυηζ έπμοκ ηαεδθςεεί ζημ ζημιαηζηυ ζηάδζμ, βζ αοηυ ημ θυβμ ζοπκά μζ ζοκεπείξ πνμζπάεεζεξ δζαημπήξ ηαπκίζιαημξ ζοκήεςξ απμηοβπάκμοκ. Μέζς ημο ηζζβάνμο ημ άημιμ ίζςξ αηυιδ ηαζ κα πνμζπαεεί κα ηαθφρεζ ζοκαζζεδιαηζηά ημο ηεκά ηαζ ηδκ εζςηενζηή ημο ιμκαλζά πμο αίςκε ηαηά ηδκ πνχζιδ παζδζηή - εθδαζηή δθζηία. Ο ηαπκζζηήξ ζοπκά αδοκαηεί κα ηαηακμήζεζ ηδκ ελανηδηζηή ζπέζδ πμο έπεζ δδιζμονβήζεζ ιε ημ ηζζβάνμ ηαζ βζα κα ακηζιεηςπίζεζ αοηή ηδκ ηαηάζηαζδ πνδζζιμπμζεί πθδεχνα αιοκηζηχκ ιδπακζζιχκ υπςξ: ηδκ άνκδζδ, ηδκ εηθμβίηεοζδ, ηδκ ιυκςζδ ζοκαζζεήιαημξ, ημ πζμφιμν η.α. Η πνήζδ ηδξ άνκδζδξ αμήεα ημκ ηαπκζζηή κα ιδκ ένεεζ ακηζιέηςπμξ ιε ηδκ πνμθακή ημο ελάνηδζδ πμο ημκ δζαηαηέπεζ, ηαεχξ ηαζ ιε ηδκ αδοκαιία ημο κα δζαηυρεζ ημ ηάπκζζια. ηδκ εηθμβίηεοζδ ημ άημιμ πνδζζιμπμζεί ηδ θμβζηή ημο πνμηείιεκμο κα πείζεζ ημκ εαοηυ ημο ηαεχξ ηαζ ημοξ άθθμοξ υηζ ημ ηζζβάνμ δεκ ημο έπεζ δδιζμονβήζεζ ηαζ δε εα ημο πνμλεκήζεζ ηαζ ζημ ιέθθμκ αθααενέξ ζοκέπεζεξ ζηδκ οβεία ημο, ελδβεί δ η. Νηέημαα.

39 36 Οζ ιδπακζζιμί άιοκαξ είκαζ παναηηδνζζηζηά ηδξ ακενχπζκδξ ζηέρδξ πμο θεζημονβμφκ είηε ζοκεζδδηά είηε οπμζοκείδδηα, βζα κα πνμζηαηεφζμοκ ημ Δβχ απυ ηδκ επίβκςζδ δφζημθςκ ή επίπμκςκ ζοκαζζεδιάηςκ, βεβμκυηςκ ηαζ πθδνμθμνζχκ. Ονζζιέκμζ απυ ημοξ ιδπακζζιμφξ άιοκαξ πμο εκημπίγμοιε ζηζξ ελανηήζεζξ επζβναιιαηζηά είκαζ: -άνκδζδ -πανακμεζδήξ πνμαμθή (ζμαανή αθάαδ ηδξ αίζεδζδξ ηδξ πναβιαηζηυηδηαξ) -απμθοβή -απμιυκςζδ ζοκαζζεήιαημξ -εηθμβίηεοζδ -δζακμδηζημπμίδζδ. ηδκ άνκδζδ ηαζ θοζζηά ζηδκ πανακμεζδή πνμαμθή θοζζηά ηαηαθαααίκμοιε υηζ είκαζ πμθφ δφζημθδ δ επίδναζδ ηδξ θμβζηήξ, ηςκ ακηζηεζιεκζηχκ πθδνμθμνζχκ ή ηςκ απυρεςκ ηςκ άθθςκ. Κακείξ δεκ ιπμνεί κα πείζεζ ηάπμζμκ, υζμ ανίζηεηαζ ζε άνκδζδ. Όηακ ακαθενυιαζηε ζηδκ άνκδζδ, δεκ πνυηεζηαζ βζα ρεφδμξ, ακεζθζηνίκεζα ή άθθεξ ιμνθέξ ζοκεζδδηήξ ηαζ επζηδδεοιέκδξ ηέημζαξ εκένβεζαξ. Η άνκδζδ έπεζ ηζξ νίγεξ ηδξ ζε ιζα πανενιδκεία ηδξ πναβιαηζηυηδηαξ πμο ημ άημιμ πζζηεφεζ αηνάδακηα ηαζ επίιμκα ηαζ δεκ επδνεάγεηαζ απυ ηακέκακ. οπκά μ ελανηδιέκμξ πνεζάγεηαζ πζμ δναζηζηά ιέηνα απυ ημ κα ανκείηαζ ημ πνυαθδια ηδξ ελάνηδζήξ ημο ηαζ ηαηαθεφβεζ ζε άθθμοξ ιδπακζζιμφξ άιοκαξ, υπςξ είκαζ δ εηθμβίηεοζδ, δ δζακμδηζημπμίδζδ, δ απμθοβή, ηηθ. Οζ εηθμβζηεφζεζξ πμθθέξ θμνέξ είκαζ πμθφ εονδιαηζηέξ ζηέρεζξ-εεςνίεξ πμο πνμζθένμοκ ζημκ ελανηδιέκμ αηυια ιεβαθφηενδ ζοβηάθορδ ημο πνμαθήιαημξ. Γζηαζμθμβίεξ, ελδβήζεζξ, πανάπμκα, πνμζπαεμφκ κα ηαθφρμοκ ημ εέια ή κα παναηάιρμοκ ηδκ πνμζμπή ζε άθθμ εηηυξ εέιαημξ γήηδια. Παναηάης εα δμφιε ιενζηέξ «εηθμβζηεφζεζξ»: οπκέξ εηθνάζεζξ εηθμβίηεοζδξ είκαζ: Θα ηάκς ιυκμ έκα. ήιενα είκαζ ιζα δφζημθδ ιένα, εα ηάκς έκα ηζζβάνμ. Δίκαζ δ ιμκαδζηή ιμο ηαηή ζοκήεεζα. Ο Σάδε ηάπκζγε ηαζ ήηακ βενυξ ιέπνζ ηα 90 ημο. Συζα πμο εζζπκέμοιε ιε ηδ νφπακζδ ημο αένα, αοηυ πείναλε; Απυ ηάηζ εα πεεάκμοιε υθμζ ηάπμζα ζηζβιή. Σμ ηζζβάνμ είκαζ πανέα. Άνκδζδ: ημ πνυαθδια δεκ έπεζ βίκεζ ζοκεζδδηυ απυ ημ άημιμ- ππ. δεκ είιαζ ελανηδιέκμξ, ιπμνχ ηαζ κα ιδκ ηαπκίζς. Φεφδμξ: δζαζηνεαθχκμοιε ηδκ πναβιαηζηυηδηα, παναθείπμκηαξ ζδιακηζηέξ θεπημιένεζεξ- π.π. δεκ είπα πμηέ ζδζαίηενα πνμαθήιαηα ζηδκ ακαπκμή ηαζ ηδκ ακημπή ελαζηίαξ ημο ηζζβάνμο Δηκεονζζιυξ: πάκμοιε ηδκ ροπναζιία ιαξ υηακ βίκεηαζ ακαθμνά ζημ πνυαθδια- π.π. πάθζ εα ιμο ηάκεζξ ηήνοβια βζα ημ ηζζβάνμ; Φηάκεζ πζα! Καηδβμνχκηαξ άθθμοξ: επίεεζδ ζημ άημιμ πμο επζζδιαίκεζ ημ πνυαθδια- π.π. θεξ ηζ εζφ δεκ έπεζξ ηα δζηά ζμο πνμαθήιαηα, πάζε πνχηα ηάκα ηζθυ ηαζ ιεηά ηάκε ιμο ηήνοβια.

40 37 Απεζθέξ: πνδζζιμπμζχκηαξ απεζθέξ βζα κα ηάκμοιε ημκ άθθμκ κα αθθάλεζ εέια ή κα ζηαιαηήζεζ κα επζιέκεζ- π.π. ηαπκζζηή ιε βκχνζζεξ, ακ δε ζμο ανέζς, εηεί είκαζ δ πυνηα. Δπζηνζηζηή ζοιπενζθμνά: αζημφιε ηνζηζηή ζημκ άθθμκ βζα κα ιεζχζμοιε ηδκ αλία ηδξ παναηήνδζήξ ημο- π.π. είζαζ απμζηεζνςιέκμξ ηαζ ιέζα ζηζξ θμαίεξ, παθάνςζε πζα. Πνμαμθή: πνμζπαεμφιε κα απμδχζμοιε ημ πνυαθδια ηαζ ζε άθθμοξ βζα κα ελαθείρμοιε ηδκ πνμζμπή απυ πάκς ιαξ- π.π. κμιίγς υηζ μ ηάδε ιυθζξ λεηίκδζε ημ ηάπκζζια, εηεί κα δεζξ πνυαθδια. Απυδμζδ εοεοκχκ ζε άθθμοξ: υηακ ηαεζζημφιε άθθμοξ οπεφεοκμοξ βζα ηδκ ελάνηδζή ιαξ- π.π. θηαίεζ μ αβπχδδξ ηνυπμξ γςήξ ιμο. Υζμφιμν: ιεηαηνέπμοιε ημ πνυαθδια ζε αζηείμ βζα κα ημ ηάκμοιε κα θαίκεηαζ θζβυηενμ ζμαανυ- π.π. έθα ιςνέ ηχνα, ηαπκίγς βζα κα ιε ανίζηεζξ εφημθα ζημ ζημηάδζ! Δηθμβίηεοζδ-Γζακμδηζημπμίδζδ: πνήζδ θμβζηήξ (ρεοδμφξ θμβζηήξ) βζα κα πείζμοιε ημκ εαοηυ ιαξ ηαζ ημοξ άθθμοξ υηζ δεκ οπάνπεζ πνυαθδια- π.π. αθμφ ιπμνχ κα ακέας ζηάθεξ, αθμφ δεκ οπάνπεζ ζζημνζηυ ηανηίκμο ζηδκ μζημβέκεζα, αθμφ ιπμνχ κα ημ εθέβλς, αθμφ ημ ηνάημξ ηενδίγεζ πνήιαηα απυ ημοξ θυνμοξ. Απυζονζδ: επζθέβμοιε κα ιδ ζοιιεηέπμοιε ηαευθμο ζε ζπεηζηή ζογήηδζδ ηαζ ζζςπαίκμοιε ή απμπςνμφιε. Δθαπζζημπμίδζδ: ζοιθςκμφιε υηζ οπάνπεζ πνυαθδια, αθθά ημ πανμοζζάγμοιε ιζηνυηενμ απυ υ,ηζ είκαζ- π.π. εκηάλεζ εα ημ ηυρς, αθθά δεκ ηαπκίγς ηαζ ζδζαίηενα πμθφ, μ Σάδε ηαπκίγεζ πμθφ πενζζζυηενμ. Αθαγμκία: πανμοζζάγμοιε ημκ εαοηυ ιαξ οπυ έθεβπμ-π.π. ιπμνχ κα ημ ηυρς μπμζαδήπμηε ζηζβιή, εα ημ ηάκς υηακ ΔΓΧ εέθς. Γζηαζμθμβίεξ: ανίζημκηαξ ελςηενζηέξ δζηαζμθμβίεξ πμο πνμζπαεμφκ κα πανμοζζάζμοκ ηδκ ελάνηδζδ ςξ έκα ακαβηαίμ ηαηυ, ιζα θφζδ ζε άθθα πνμαθήιαηαπ.π. έπς ηυζμ ιεβάθμ θυνημ ζηδ δμοθεζά, πμο δεκ ακηέπεηαζ πςνίξ ηζζβάνμ, ακ είπεξ ηζ εζφ ηα πνμαθήιαηά ιμο, εα ηάπκζγεξ. Δπζεεηζηυηδηα, θςκέξ: ακεαάγμοιε ημοξ ηυκμοξ ηαζ δδιζμονβμφιε έκηαζδ, βζα κα επζαθδεμφιε ή βζα κα ηνμιάλμοιε ημκ άθθμκ- π.π.(δοκαηή θςκή) ζηαιάηα πζα ιε ημ ηζζβάνμ!! Πείζια: δδιζμονβμφιε αηυια ιεβαθφηενεξ ακηζζηάζεζξ πμο ηαηακημφκ πνμηθδηζηέξ- π.π. δεκ ιπμνείξ κα ιε ειπμδίζεζξ, δεξ, ημ ακάας ηχνα! Οζ άιοκεξ ηαζ μζ ακηζζηάζεζξ είκαζ ηυζμ ζζπονέξ, πμο ςεμφκ ζοπκά ημκ ηαπκζζηή ζε ζοιπενζθμνέξ πμο υπζ απθχξ δδιζμονβμφκ ακηζπαναεέζεζξ, αθθά ηαζ ζοπκά εμθχκμοκ ηεθείςξ ηδ εοβέκεζα, ηδ θμβζηή ηαζ ηδκ εοεοηνζζία- έηζζ αθέπμοιε βμκείξ κα ηάκμοκ ηα παζδζά ημοξ παεδηζημφξ ηαπκζζηέξ, εβηφμοξ κα ηαπκίγμοκ, ηηθ. Αοηέξ ηζξ ιένεξ βζα πανάδεζβια αθέπμοιε -ζηδκ ηδθευναζδ ηαζ υπζ ιυκμ- πμθθμφξ οπεναζπζζηέξ ηδξ ελάνηδζήξ ημοξ κα επζπεζνδιαημθμβμφκ ζηνέθμκηαξ ημ επζπείνδια ζε δζαθμνεηζηυ εέια πνμζπαεχκηαξ κα αιοκεμφκ ("είκαζ θαζζζηζηυ", "εα ιαξ ηάκμοκ αιενζηακάηζα", "αξ αεθηζχζεζ πνχηα ημ ηνάημξ ηδκ παζδεία") πμο ιπμνεί ηάπμζα απυ αοηά κα είκαζ πναβιαηζηά θμβζηά επζπεζνήιαηα ή απυρεζξ, αθθά βζα δζαθμνεηζηή ζογήηδζδ (άθθμ εέια μ ηναηζηυξ πνμτπμθμβζζιυξ, άθθμ εέια μζ ηίκδοκμζ ημο

41 παεδηζημφ ηαπκίζιαημξ). Γζα ηάπμζμκ ελαζηδιέκμ ζημ κα ακζπκεφεζ ηζξ άιοκεξ πίζς απυ επζπεζνδιαημθμβίεξ, είκαζ πναβιαηζηά εκδζαθένμκ κα παναηδνεί αοηυ ημ ζθάθμι ηδξ ζηέρδξ αθθά ηαζ ηδ ζοιπενζθμνά πμθθχκ αηυιςκ (άβπμξ, εοιυξ, ακέααζια θςκήξ, πζμφιμν ηαζ πμθθά απυ υζα ακαθέναιε παναπάκς). 38 Οζ ηαπκζζηέξ ακηζθαιαάκμκηαζ ηζξ πανειαάζεζξ δζαημπήξ ημο ηαπκίζιαημξ ςξ ακαπμηεθεζιαηζηέξ ηαζ βζα αοηυ δεκ πνδζζιμπμζμφκ μπμζεζδήπμηε πανειαάζεζξ. Ο ζημπυξ ηδξ ιεθέηδξ ηςκ Vogt, F., McEwen, A., Ashworth, M., Armstrong, D., Hankins, M., Hall, S., Sniehotta, F., ηαζ Marteau, T., (2008), ήηακ κα δζενεοκήζεζ ηδ θφζδ αοηχκ ηςκ ακηζθήρεςκ. Οζ Vogt, et. al. Έπμοκ εκημπίζεζ υηζ έκα απυ ηα πνμαθήιαηα ζηδκ έθθεζρδ ηδξ ζοκμθζηήξ επζηοπίαξ ηςκ πανειαάζεςκ ηδξ δζαημπήξ ημο ηαπκίζιαημξ, είκαζ υηζ μζ ηαπκζζηέξ ηείκμοκ κα ακηζθαιαάκμκηαζ αοηέξ ηζξ πανειαάζεζξ ςξ ακαπμηεθεζιαηζηέξ. Χζηυζμ, ζε μνζζιέκεξ πενζπηχζεζξ έκα απεζθδηζηυ ιήκοια είκαζ δοκαηυκ κα πνμηαθέζεζ εεηζηή αθθαβή ηςκ ζοιπενζθμνχκ πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ηδκ οβεία. Γζα κα ζοιαεί ηάηζ ηέημζμ, ημ ιήκοια εα πνέπεζ κα εκζζπφζεζ ηδκ αίζεδζδ ημο αηυιμο υηζ ιπμνεί κα ηάκεζ ηάηζ βζα κα αθθάλεζ ηδκ ηαηάζηαζδ ηδξ οβείαξ ημο ηαζ υηζ δεκ είκαζ εκηεθχξ ακίζπονμ ηαζ ακήιπμνμ. Οζ απεζθδηζηέξ ή μζ εηθμαζζηζηέξ πνμεζδμπμζήζεζξ είκαζ δοκαηυκ κα επζθένμοκ εεηζηέξ αθθαβέξ, υηακ πείεμοκ ημοξ ακενχπμοξ υηζ δ οβεία ημοξ δζαηνέπεζ ηίκδοκμ, αθθά μζ ίδζμζ ιπμνμφκ κα ημκ εθαηηχζμοκ, αημθμοεχκηαξ ηα πνμηεζκυιεκα αήιαηα ηαζ θαιαάκμκηαξ ηα ζοκζζηχιεκα ιέηνα. Δπζπθέμκ, μζ άκενςπμζ πνέπεζ κα πζζηεφμοκ υηζ ιπμνμφκ κα εθανιυζμοκ ηα πνμηεζκυιεκα ιέηνα (Beck&Frankel, 1981). Απυ ηα εονήιαηα ιεθεηχκ ιε ακηζηείιεκμ ηδκ πεζεχ, ακαδείπεδηε δ φπανλδ εκυξ ζδιακηζημφ θαζκμιέκμο, ημ μπμίμ μζ ροπμθυβμζ μκμιάγμοκ θαζκυιεκμ ηδξ αναδοθθεβμφξ πεζεμφξ, δδθαδή ηδξ πεζεμφξ πμο επζθένεζ ηα επζεοιδηά απμηεθέζιαηα ιεηά απυ ηαζνυ ζε πνμβεκέζηενμ πνυκμ. Αοηυ ημ θαζκυιεκμ παναηδνείηαζ υηακ δ ανπζηή πεπμίεδζδ ημο απμδέηηδ εκυξ ιδκφιαημξ αθθάγεζ, πςνίξ αοηυξ κα ιπμνεί κα εοιδεεί ζε ηζ μθείθεηαζ δ αθθαβή ηαζ αθμφ έπεζ πανέθεεζ ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια απυ ηδκ έηεεζδ ζημ πεζζηζηυ ιήκοια (Cook&Flay, 1978, McGuire, 1969). Σεπκζηέξ Γζαημπήξ ημο Καπκίζιαημξ Σα πνμβνάιιαηα πανέιααζδξ ααζίγμκηαζ μοζζαζηζηά ζε ηνία ζημζπεία: ζοιπενζθμνζζηζηέξ ηεπκζηέξ αοημεθέβπμο βκςζζαηέξ ηεπκζηέξ ηαζ ζοκμδεοηζηή θανιαημεεναπεία ιε ηδ πνήζδ οπμηαηάζηαηςκ κζημηίκδξ, ηονίςξ αμοπνμπζυκδξ ή αανεκζηθίκδξ.

42 39 Μζα ηεπκζηή βζα ηδκ δζαημπή ημο ηαπκίζιαημξ είκαζ δ ηεπκζηή ημο ημνεζιμφ. Σα άημια ζηδκ πενίπηςζδ αοηή, ακαβηάγμκηαζ κα αολήζμοκ ημκ ανζειυ ηςκ ηζζβάνςκ πμο ηαπκίγμοκ ηάης απυ θοζζμθμβζηέξ ζοκεήηεξ ηαζ υπζ ημ νοειυ ιε ημκ μπμίμ ηαπκίγμοκ. οκήεςξ γδηείηαζ απυ ημ άημιμ κα δζπθαζζάζεζ ή κα ηνζπθαζζάζεζ ηδκ πμζυηδηα ηςκ ηαηακαθζζηυιεκςκ ηζζβάνςκ. Η ηεπκζηή αοηή έπεζ απμδεζπεεί υηζ είκαζ θζβυηενμ απμηεθεζιαηζηή ζε ζπέζδ ιε ημ βνήβμνμ ηάπκζζια. ημ βνήβμνμ ηάπκζζια ηα οπμηείιεκα ηαεμδδβμφκηαζ ζημ κα θένμοκ ζημ κμο ημοξ ανκδηζηέξ ειπεζνίεξ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηςκ δμηζιαζζχκ ηαζ ιεηά απυ αοηέξ, εκχ ζηδκ πενίπηςζδ ημο ημνεζιμφ, δ μπμία θαιαάκεζ πχνα ζημ θοζζηυ πενζαάθθμκ ημο αηυιμο, δεκ πανέπμκηαζ ηέημζεξ μδδβίεξ. Μζα ελίζμο αλζυθμβδ ηεπκζηή είκαζ αοηή ηδξ ααειζαίαξ ιείςζδξ ηδξ πμζυηδηαξ ηδξ κζημηίκδξ (nicotinefading). Η πενζημπή ημο ανζειμφ ηςκ ηαηακαθζζημιέκςκ ηζζβάνςκ είκαζ ιζα ιέεμδμξ δζαημπήξ ημο ηαπκίζιαημξ πμο πνδζζιμπμζείηαζ εδχ ηαζ πμθθά πνυκζα. Πανυθα αοηά δ ιέεμδμξ αοηή ηδξ ζηαδζαηήξ ιείςζδξ ηςκ ηζζβάνςκ δεκ είκαζ πμθφ εεηζηή βζαηί ζοκήεςξ ημ άημιμ δεκ ηαημνεχκεζ κα ηυρεζ εκηεθχξ ημ ηάπκζζια πανά ιυκμ κα ημ ιεζχζεζ ηαζ ζοπκά οπμηνμπζάγεζ ζε ζφκημιμ πνμκζηυ δζάζηδια (Best, 1978). Ο έθεβπμξ ηςκ ενεεζζιάηςκ (stimuluscontrol), ζοκζζηά ιία αηυια ηεπκζηή βζα ηδ δζαημπή ημο ηαπκίζιαημξ. Η ηεπκζηή αοηή επζδζχηεζ κα πενζμνίζεζ ακεπζεφιδηεξ ζοιπενζθμνέξ, ηνμπμπμζχκηαξ ηα ενεείζιαηα πμο οπενζζπφμοκ ηαζ ηονζανπμφκ ηαηά ηδ δζάνηεζα πμο δ ακηίδναζδ θαιαάκεζ πχνα. οιπεναζιαηζηά, ημ εέια ηδξ δζαημπήξ ημο ηαπκίζιαημξ ηαθαζπςνεί ηυζμ ημοξ επζζηήιμκεξ, υζμ ηαζ ημοξ ίδζμοξ ημοξ ηαπκζζηέξ. Γζαθμνεηζηέξ ιέεμδμζ ηαζ ηεπκζηέξ επζπεζνμφκ κα ηδκ επζηφπμοκ, άθθμηε ιε απμηοπία ηαζ άθθμηε υπζ. Οοζζαζηζηά, δ ίδζα δ ακηίθδρδ ηδξ ζηακυηδηαξ ημο αηυιμο κα δζαηυρεζ ημ ηάπκζζια απμηεθεί έκακ απυ

43 ημοξ ζδιακηζηυηενμοξ πνμαθεπηζημφξ πανάβμκηεξ, πμο μδδβμφκ ζηδκ επίηεολδ αοημφ ημο ζηυπμο. Η επζηοπία ηδξ δζαημπήξ ηαπκίζιαημξ ελανηάηαζ απυ πμθθμφξ πανάβμκηεξ. Απυ ροπμθμβζηήξ πθεονάξ ζδιακηζημί πανάβμκηεξ είκαζ δ απμθαζζζηζηυηδηα, δ εέθδζδ ηαζ ηα ηίκδηνα ημο ηαπκζζηή, δ ακαβκχνζζδ ηςκ ακαβηχκ πμο ηαθφπημκηακ ιε ημ ηάπκζζια ηαζ δ εφνεζδ εκαθθαηηζηχκ ηνυπςκ εηπθήνςζδξ αοηχκ ηςκ ακαβηχκ, δ ακηζιεηχπζζδ ηδξ δζάεεζδξ βζα ηζζβάνμ ηαζ ημ πχξ ιπμνεί ηακείξ κα πεζνζζηεί ηάπμζα οπμηνμπή εάκ αοηή ζοιαεί. 40 Η απμθαζζζηζηυηδηα ηαζ ηα ηίκδηνα βζα δζαημπή Πμθθέξ θμνέξ αημφιε υηζ δ δζαημπή ηαπκίζιαημξ είκαζ εέια εέθδζδξ ημο ηαπκζζηή κα δζαηυρεζ. Δπεζδή υιςξ μ εεζζιυξ ζημ ηζζβάνμ είκαζ ιζα πμθφπθμηδ ζοιπενζθμνά, ιπμνεί ηάπμζμξ κα έπεζ ηδ εέθδζδ ή ηδκ ηαθή δζάεεζδ κα δζαηυρεζ αθθά κα ιδκ ιπμνεί κα ηδνήζεζ ηδκ απυθαζδ ημο αοηή. Γζ αοηυ ημ θυβμ, δ εκδοκάιςζδ ηςκ ηζκήηνςκ ημο ηαπκζζηή βζα δζαημπή είκαζ μοζζαζηζηυξ πανάβμκηαξ πμο επδνεάγεζ ηδκ επζηοπία ηδξ πνμζπάεεζαξ ημο. Με άθθα θυβζα, ζε ανπζηυ ζηάδζμ εα ήηακ ηαθυ κα ακαθμβζζηεί: α) βζα πμζμφξ θυβμοξ εέθεηε κα ηυρεηε ημ ηάπκζζια; α) Οναιαηζζηείηε ηδ γςή ζαξ ζε 5 πνυκζα απυ ζήιενα εάκ δζαηυρεηε ηαζ πχξ εάκ ζοκεπίγεηε κα ηαπκίγεηε; ημ ανπζηυ αοηυ ζδιείμ ηδξ πνμζπάεεζαξ δζαημπήξ, ιζα ζφκημιδ ζοιαμοθεοηζηή πανέιααζδ απυ ηάπμζμκ εζδζηυ εα ιπμνμφζε κα θακεί ελαζνεηζηά ςθέθζιδ. β) πμζά είκαζ ηα πθεμκεηηήιαηα ηαζ πμζά ηα ιεζμκεηηήιαηα ηδξ δζαημπήξ; Δκαθθαηηζημί ηνυπμζ ακηζιεηχπζζδξ ηςκ ακαβηχκ ζαξ Σμ ηάπκζζια, υπςξ ηαζ πμθθέξ άθθεξ εεζζηζηέξ ζοιπενζθμνέξ ανπζηά ζημπεφεζ κα επζηφπεζ έκα εεηζηυ ζοκαίζεδια υπςξ παθάνςζδ, απυθαοζδ ή κα αμδεήζεζ υηακ ηάπμζμξ αζζεάκεηαζ πθήλδ. Όπμζμζ ηαζ κα ήηακ μζ θυβμζ πμο είπε ημ ηάπκζζια ζηδ γςή ημο, ιπμνεί κα κα ημ ακηζηαηαζηήζεζ ιε ιζα εκαθθαηηζηή ζοιπενζθμνά πμο εα θένεζ ημ ίδζμ απμηέθεζια. Ακ βζα πανάδεζβια εεςνμφζαηε υηζ ημ ηάπκζζια ζαξ αμδεμφζε κα παθανχζεηε υηακ κζχεαηε άβπμξ, δμηζιάζηε κα ακαηαθφρεηε εκαθθαηηζημφξ ηνυπμοξ παθάνςζδξ υπςξ αζηήζεζξ ακαπκμήξ, άζηδζδ ή μηζδήπμηε άθθμ ανίζηεηε παθανςηζηυ. Σδκ επυιεκδ θμνά πμο αζζεάκεζηε ηδκ πανυνιδζδ κα ακάρεηε ηζζβάνμ υηακ έπεηε άβπμξ, ζηεθηείηε ηζ άθθμ εα ιπμνμφζαηε κα ηάκεηε βζα κα παθανχζεηε εηείκδ ηδ ζηζβιή. Ακ ζοκδείγε κα ηαπκίγεζ υηακ κζχεεζ πθήλδ ή ιμκαλζά, πνέπεζ κα πνμζπαεήζεζ κα ανεί ιζα ηαζκμφνζα εκδζαθένμοζα αζπμθία πμο εα βειίγεζ ημ πνυκμ ημο(ιμοζζηή, ηάπμζμ αζαθίμ ή ιζα αυθηα, αηυιδ ηαζ αεθδηζζιυξ). Ακ ζοκδείγε κα ηαπκίγεηε ιεηά ημ θαβδηυ ηαζ κα αζζεάκεηαζ υηζ ημ ηζζβάνμ μθμηθδνχκεζ ηδκ απυθαοζδ εκυξ ηαθμφ βεφιαημξ, δμηζιάζεζ κα θάεζ ηάηζ οβζεζκυ ηαζ ιεηά κα μθμηθδνχζεηε ημ βεφια ιε έκα ςναίμ επζδυνπζμ. Καζ πμθθά αηυιδ ηεπκάζιαηα πμο ιπμνεί κα ανεί ιε ιζα ακαγήηδζδ ζημ δζαδίηηομ.

44 41 οκήεςξ ημ ηάπκζζια ζοκδέεηαζ ιε άθθεξ ζοιπενζθμνέξ, υπςξ βζα πανάδεζβια ημ ηζζβάνμ ιε ημκ πνςζκυ ηαθέ, ημ ηζζβάνμ ιεηά ημ θαβδηυ ή ιέζα ζημ αιάλζ υηακ έπεζ ημθθήζεζ ζηδκ ηίκδζδ. Μενζηέξ θμνέξ δ ζφκδεζδ ηδξ ιζαξ ζοιπενζθμνάξ ιε ηδκ άθθδ είκαζ ηυζμ ζζπονή, πμο δ επζεοιία βζα ηάπκζζια ιπμνεί κα ιεβαθχκεζ ζηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ. Ακ έπεηε ηδκ ηάζδ κα ζοκδέεηε ημ ηάπκζζια ιε ημκ ηαθέ, πνμζπαεήζηε κα ακηζηαηαζηήζεηε ημ ηζζβάνμ αοηυ ιε ηάηζ άθθμ υπςξ έκα θνμφημ ή έκα ημιιάηζ ιαφνδ ζμημθάηα, εζδζηά ζηα πνχηα ζηάδζα δζαημπήξ υπμο δ ζφκδεζδ ιεηαλφ ηςκ δφμ είκαζ ιεβαθφηενδ. Δάκ ζοκδείγεηε κα ηαπκίγεηε υηακ είζηε ακάιεζα ζε θίθμοξ ή μζημβέκεζα, εα ήηακ ηαθυ κα ημοξ εκδιενχζεηε απυ ηδκ ανπή βζα ηδκ απυθαζδ ζαξ, έηζζ χζηε ηαζ αοημί κα πνμζανιυζμοκ ηδκ ζοιπενζθμνά ημοξ, βζα πανάδεζβια κα ιδκ ηαπκίγμοκ υηακ είκαζ ζημ αοημηίκδημ ιαγί ζαξ. Πχξ κα πνμθάαεηε ιζα οπμηνμπή Πμθθέξ θμνέξ, ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ πνμζπάεεζαξ δζαημπήξ, μ ηαπκζζηήξ ηαηαθένκεζ κα δζαηυρεζ βζα ηάπμζμοξ ιήκεξ ηαζ ιεηά ένπεηαζ δ ζηζβιή πμο ιπμνεί κα πέζεζ ζημκ πεζναζιυ ηαζ κα ηαπκίζεζ. φιθςκα ιε ημ θαζκυιεκμ πανααίαζδξ ηδξ απμπήξ(abstinenceviolationeffect), υηακ ηάπμζμξ έπεζ ιζα ιζηνή οπμηνμπή(εάκ ηαπκίζεζ έκα ηζζβάνμ βζα πανάδεζβια), είκαζ εφημθμ κα λακαηοθήζεζ πίζς ζηδκ εεζζηζηή ζοιπενζθμνά ζηεπηυιεκμξ υηζ απέηοπε ζηδκ πνμζπάεεζα ημο βζα ιζα αηυιδ θμνά. Δάκ ηαπκίζεηε υιςξ έκα ηζζβάνμ, δε ζδιαίκεζ υηζ απμηφπαηε ζηδκ πνμζπάεεζα ζαξ μφηε υηζ εα πνέπεζ κα ζοκεπίζεηε ιε ημ οπυθμζπμ παηέημ. ηεθηείηε ηζ ζαξ χεδζε κα ηαπκίζεηε ηαζ ανείηε εκαθθαηηζημφξ ηνυπμοξ ακηζιεηχπζζδξ ημο εέιαημξ.

45 Ακαθμβζζηείηε ηζ ιπμνείηε κα ιάεεηε απυ ηδκ ειπεζνία αοηή ηαζ εοιδεείηε ημοξ θυβμοξ πμο ζαξ χεδζακ κα ζηαιαηήζεηε. 42 Δκαθθαηηζημί ηνυπμζ ακηζιεηχπζζδξ ηςκ ακαβηχκ ζαξ Σμ ηάπκζζια, υπςξ ηαζ πμθθέξ άθθεξ εεζζηζηέξ ζοιπενζθμνέξ ανπζηά ζημπεφεζ κα επζηφπεζ έκα εεηζηυ ζοκαίζεδια υπςξ παθάνςζδ, απυθαοζδ ή κα αμδεήζεζ υηακ ηάπμζμξ αζζεάκεηαζ πθήλδ.όπμζμζ ηαζ κα ήηακ μζ θυβμζ πμο είπαηε ημ ηάπκζζια ζηδ γςή ζαξ, ιπμνείηε κα κα ημ ακηζηαηαζηήζεηε ιε ιζα εκαθθαηηζηή ζοιπενζθμνά πμο εα θένεζ ημ ίδζμ απμηέθεζια. Ακ βζα πανάδεζβια εεςνμφζαηε υηζ ημ ηάπκζζια ζαξ αμδεμφζε κα παθανχζεηε υηακ κζχεαηε άβπμξ, δμηζιάζηε κα ακαηαθφρεηε εκαθθαηηζημφξ ηνυπμοξ παθάνςζδξ υπςξ αζηήζεζξ ακαπκμήξ, άζηδζδ ή μ,ηζδήπμηε άθθμ ανίζηεηε παθανςηζηυ. Σδκ επυιεκδ θμνά πμο αζζεάκεζηε ηδκ πανυνιδζδ κα ακάρεηε ηζζβάνμ υηακ έπεηε άβπμξ, ζηεθηείηε ηζ άθθμ εα ιπμνμφζαηε κα ηάκεηε βζα κα παθανχζεηε εηείκδ ηδ ζηζβιή. Ακ ζοκδείγαηε κα ηαπκίγεηε υηακ κζχεαηε πθήλδ ή ιμκαλζά, πνμζπαεείζηε κα ανείηε ιζα ηαζκμφνζα εκδζαθένμοζα αζπμθία πμο εα βειίγεζ ημ πνυκμ ζαξ (ιμοζζηή, ηάπμζμ αζαθίμ ή ιζα αυθηα). Ακ ζοκδείγαηε κα ηαπκίγεηε ιεηά ημ θαβδηυ ηαζ κα αζζεάκεζηε υηζ ημ ηζζβάνμ μθμηθδνχκεζ ηδκ απυθαοζδ εκυξ ηαθμφ βεφιαημξ, δμηζιάζηε κα θάηε ηάηζ οβζεζκυ ηαζ ιεηά κα μθμηθδνχζεηε ημ βεφια ιε έκα ςναίμ επζδυνπζμ. Φοπμθμβία ημο ηαπκζζηή : ιδπακζζιμί άιοκαξ Δίκαζ ζδιακηζηυ κα ακηζθαιαακυιαζηε ημ ηάπκζζια ςξ αηνζαχξ αοηυ πμο είκαζ: ιζα ελάνηδζδ απυ ιζα μοζία. Όπςξ ζοιααίκεζ ιε ημ αθημυθ ηαζ ιε κανηςηζηέξ μοζίεξ, έηζζ ηαζ μ ηαπκζζηήξ μοζζαζηζηά δεκ είκαζ πανά έκαξ πνήζηδξ κζημηίκδξ (αέααζα ιε δζαθμνεηζηέξ ζοκέπεζεξ ζηδ ζοιπενζθμνά απυ ελανηδιέκμοξ απυ άθθεξ μοζίεξ, αθθά ηαοηυπνμκα ιε πμθφ αθααενυηενεξ ζοκέπεζεξ ζηδκ οβεία ηςκ άθθςκ). Καηαθαααίκμοιε θμζπυκ υηζ πνέπεζ κα ημκ ακηζιεηςπίζμοιε υπςξ ηαζ ημοξ οπυθμζπμοξ ελανηδιέκμοξ απυ μοζίεξ. Να εκημπίζμοιε ηζξ άιοκεξ, ηδκ ακηίζηαζδ, ημ ααειυ ηδξ ελάνηδζδξ, ηηθ, λεηζκχκηαξ αέααζα απυ ημ βζαηί λεηζκίζαιε ηαζ βζαηί ζοκεπίγμοιε κα ηαπκίγμοιε. διακηζηυηαημ είκαζ ηζ εδχ κα απμδεπημφιε υηζ ηάεε