ΜΙΝΟΠΕΤΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΥΣΙΚΟΣ - Ρ/Η ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΕΦΕ 2 ου ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ 2005
Αντιγραφή και έκφραση της γενετικής πληροφορίας Σκοπός Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αποκωδικοποιείται η γενετική πληροφορία. Η απόκτηση δεξιοτήτων στην εύρεση της αλληλουχίας των αμινοξέων μιας nολυπεπτιδικής αλυσίδας, αν δίνεται ένα "ανοιχτό πλαίσιο ανάγνωσης" σε μια αλληλουχία mrn και παρέχεται ο γενετικός κώδικας. Θεωρία Από το διδακτικό βιβλίο Βιολογία Θετικής κατεύθυνσης Γ Λυκείου έκδοση 2005, οι παράγραφοι «Ο γενετικός κώδικας» και «Μετάφραση» σελίδες 34, 35, 36, 37 και 38. Από τον Εργαστηριακό οδηγό Βιολογίας θετικής κατεύθυνσης Γ τάξης Ενιαίου Λυκείου την παράγραφο "Σύντομο θεωρητικό υπόβαθρο" στη σελίδα 21. ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Για την εκτέλεση της άσκησης είναι καλλίτερα να συνεργαστείτε ανά δύο άτομα. 1. Παίρνουμε από την ντουλάπα της ομάδος μας τα έγχρωμα μολύβια. 2. Στον Πίνακα 3 του φύλλου εργασίας μας δίνεται η αλληλουχία βάσεων ενός mrn. Ξεχωρίζουμε με κάθετες γραμμούλες τις τριπλέτες των νουκλεοτιδίων αρχίζοντας από το κωδικόνιο έναρξης που είναι εκτυπωμένο με έντονα γράμματα, μέχρι να συναντήσουμε το πρώτο κωδικόνιο τερματισμού (, ή ). 3. Σημειώνουμε το ανοικτό πλαίσιο ανάγνωσης στην αλληλουχία με ανοικτό πράσινο μολύβι. 4. Σημειώνουμε την 5 αμετάφραστη περιοχή με μολύβι γαλάζιου χρώματος. 5. Σημειώνουμε την 3 αμετάφραστη περιοχή με μολύβι ανοικτού κόκκινου χρώματος. 6. Ποιο είναι το τμήμα του mrn που κωδικοποιεί την πολυπεπτιδική αλυσίδα;.. 7. Αναζητούμε στον Πίνακα 1 με το γενετικό κώδικα, τα αμινοξέα που αντιστοιχούν σε κάθε κωδικόνιο και τα σημειώνουμε, συμβολίζοντάς τα με τρία γράμματα (στην πρώτη κενή γραμμή του Πίνακα 3) και με ένα γράμμα (στην δεύτερη κενή γραμμή του Πίνακα 3). Στον Πίνακα 2 υπάρχουν οι συντμήσεις των 20 αμινοξέων με ένα και με τρία γράμματα. 8. Επιστρέφουμε τα έγχρωμα μολύβια στην ντουλάπα της ομάδος μας. 9. Σημειώνουμε τα ονόματά μας στο φύλλο εργασίας μας. 10. Αφήνουμε την εργασία μας στο Εργαστήριο για αξιολόγηση. Πηγές: Εργαστηριακός οδηγός Βιολογίας θετικής κατεύθυνσης Γ τάξης Ενιαίου Λυκείου. Ο- ΕΔΒ 2005. Φύλλο εργασίας για την άσκηση "Αντιγραφή και έκφραση της γενετικής πληροφορίας" Γ. Χαλκιόπουλου, ΕΚΦΕ Νέας Ιωνίας Μινόπετρος Κωνσταντίνος, Υπεύθυνος Σ.Ε.Φ.Ε. 2 Λυκείου Περάματος ου 1
ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Πρώτο γράμμα Α Ο ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ Δεύτερο γράμμα Α φαινυλαλανίνη (phe) Α λευκίνη (leu) λευκίνη (leu) ισολευκίνη (ile) ΑΑ μεθειονίνη-έναρξη (met) βολίνη (val) σερίνη (ser) προλίνη (pro) θρεονίνη (thr) αλανίνη (ala) Α τυροσίνη (tyr) ΑΑ λήξη λήξη ιστιδίνη (his) γλουταμίνη (gln) ΑΑ ασπαραγγίνη (asn) ΑΑΑ λυσίνη ΑΑ (lys) ασπαρτικό οξύ (asp) γλουταμινικό οξύ (glu) κυστείνη (cys) λήξη τρυπτοφάνη (trp) αργινίνη (arg) σερίνη (ser) αργινίνη (arg) γλυκίνη (gly) Α Τρίτο γράμμα ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Η ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ ΤΩΝ 20 ΑΜΙΝΟΞΕΩΝ ΑΜΙΝΟΞΥ Συμβολισμός αμινοξέος με ένα Συμβολισμός αμινοξέος με τρία γράμματα γράμμα Αλανίνη la Α Αργινίνη rg R Ασπαραγγίνη sn Ν Ασπαρτικό οξύ sp D Κυστεΐνη ys Γλουταμίνη ln Q Γλουταμινικό οξύ lu Ε Γλυκίνη ly Ιστιδίνη His Η Ισολευκίνη Ile Ι Λευκίνη Leu L Λυσίνη Lys Κ Μεθειονίνη Met Μ Φαινυλαλανίνη Phe F Προλίνη Pro Ρ Σερίνη Ser S Θρεονίνη Thr Τ Τρυπτοφάνη Trp W Τυροσίνη Tyr Υ Βαλίνη Val V 2 Μινόπετρος Κωνσταντίνος, Υπεύθυνος Σ.Ε.Φ.Ε. 2 Λυκείου Περάματος ου
ΠΙΝΑΚΑΣ 3. ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΒΑΣΕΩΝ ΕΝΟΣ mrn 1 61 121 181 241 301 361 421 Μινόπετρος Κωνσταντίνος, Υπεύθυνος Σ.Ε.Φ.Ε. 2 ου Λυκείου Περάματος 3
ΠΙΝΑΚΑΣ 4. ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΒΑΣΕΩΝ ΕΝΟΣ mrna - ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΡΩΤΕΪΝΗ 1 5 Αμετάφραστη περιοχή Met la Leu Trp Met M L W M 61 rg Leu Leu Pro Leu Leu la Leu Leu la Leu Trp ly Pro sp Pro la la la Phe R L L P L L L L L W P D P F 121 Val sn ln His Leu ys ly Ser His Leu Val lu la Leu Tyr Leu Val ys ly lu V N Q H L S H L V E L Y L V E 181 rg ly Phe Phe Tyr Thr Pro Lys Thr rg rg lu la lu sp Leu ln Val ly ln R F F Y T P K T R R E E D L Q V Q 241 Val lu Leu ly ly ly Pro ly la ly Ser Leu ln Pro Leu la Leu lu ly Ser V E L P S L Q P L L E S 301 Leu ln Lys rg ly Ile Val lu ln ys ys Thr Ser Ile ys Ser Leu Tyr ln Leu L Q K R I V E Q T S I S L Y Q L 361 lu sn Tyr ys sn Λήξη 3 Αμετάφραστη περιοχή E N Y N 421 3 Αμετάφραστη περιοχή 4 Μινόπετρος Κωνσταντίνος, Υπεύθυνος Σ.Ε.Φ.Ε. 2 ου Λυκείου Περάματος