ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 ««««««««««««2009 Προσωρινή επιτροπή για τις πολιτικές προκλήσεις και τα δημοσιονομικά μέσα της διευρυμένης Ένωσης 2007-2013 Δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013 4.2.2005 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ αριθ. 17 σχετικά με την προστασία των καταναλωτών και τη δημόσια υγεία Προσωρινή επιτροπή για τις πολιτικές προκλήσεις και τα δημοσιονομικά μέσα της διευρυμένης Ένωσης 2007-2013 Εισηγητής: Reimer Böge DT\555393.doc PE 350.017v01-00
1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ 1. Στην ανακοίνωσή της για τις δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013 1 η Επιτροπή προτείνει ένα χωριστό Τίτλο 3: Ιθαγένεια. Το εν λόγω κεφάλαιο συγκεντρώνει τρεις τομείς προτεραιότητας με την ακόλουθη κατανομή οικονομικών πιστώσεων ανά πολιτική: Τομέας Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (65%) Δημόσια υγεία και προστασία των καταναλωτών (20%) Ενίσχυση του ευρωπαϊκού πολιτισμού και ιθαγένεια (15%) 2. Οι συνολικές πιστώσεις του Τίτλου 3 ανέρχονται σε 24,705 εκατ. ευρώ, που συνιστούν αύξηση περίπου 50% σε σύγκριση με τη σημερινή κατάσταση. Το κεφάλαιο 3 είναι με απόσταση η μικρότερη κατηγορία των προτεινομένων δημοσιονομικών προοπτικών με μόλις 2,3 % των συνολικών πιστώσεων υποχρεώσεων (2007-2013) Κεφάλαιο 3: Ιθαγένεια, Υγεία και Καταναλωτές, Πολιτισμός, Μηχανισμός Αλληλεγγύης 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ΣΥΝΟΛΟ 2,570 2,935 3,235 3,530 3,835 4,145 4,455 24,705 3. Το παρόν έγγραφο εργασίας καλύπτει τη δεύτερη προτεραιότητα "Διασφάλιση της πρόσβασης σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες" και αναφέρεται, ειδικότερα, στο πολυετές κοινοτικό πρόγραμμα για την προστασία των καταναλωτών και τη δημόσια υγεία και τα μελλοντικά μέσα για ενίσχυση της ασφάλειας των τροφίμων. Αμφότεροι οι σχετικοί οργανισμοί η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕΑΑΤ) καθώς και το νεοσυσταθέν Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (EΚΠΕΑ) μνημονεύονται χωριστά στο παρόν έγγραφο. 2. ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ και ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ 4. Επί του παρόντος υπάρχουν εν λειτουργία δύο χωριστά προγράμματα: ένα γενικό πρόγραμμα πλαίσιο για τη στήριξη της πολιτικής για τους καταναλωτές (2004-2007) 2 και ένα πρόγραμμα στον τομέα της δημόσιας υγείας (2003-2008) 3. Η Επιτροπή προτείνει την ενσωμάτωση των δύο αυτών προγραμμάτων σε ένα ενιαίο μέσο, ένα πρόγραμμα για την υγεία και την προστασία των καταναλωτών 4. Σύμφωνα με την Επιτροπή, ο σημερινός κατακερματισμός των προγραμμάτων δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των ευρωπαίων πολιτών. Επί του παρόντος, επί παραδείγματι, ο αριθμός των σοβαρών 1 COM(2004) 487 τελικό, Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - Δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013, 13.7.2004 2 Απόφαση αριθ. 20/2004/EΚ της 8ης Δεκεμβρίου 2003. 3 Απόφαση αριθ.1786/2002/eκ της 23ης Σεπτεμβρίου 2002. 4 COM(2004) 487 τελικό, Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - Δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013, 13.7.2004. PE 350.017v01-00 2/15 DT\555393.doc
αιτήσεων για χορήγηση ενίσχυσης στο πλαίσιο του προγράμματος δημόσιας υγείας είναι τριπλάσιος από αυτόν που μπορεί να εξυπηρετήσει στο πλαίσιο του δεδομένου προϋπολογισμού του. Επιπλέον, η πρόσφατη διεύρυνση και η επικείμενη ένταξη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας, εγείρουν μια ιδιαίτερη πρόκληση στον τομέα της υγείας και των καταναλωτών. Κατωτέρω παρατίθεται συνοπτική περίληψη της σημερινής κατάστασης, καθώς και οι ενδεχόμενες προοπτικές του νέου προγράμματος. 2.1 Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 2.1.1. Πολιτική στον τομέα των καταναλωτών Πρόγραμμα Κύριος σκοπός Διάρκεια Έτη Χρηματοδ. πλαίσιο (εκατ. ευρώ) Κοινοτικές δράσεις για τη στήριξη της πολιτικής για τους καταναλωτές κατά τα έτη 2004 έως 2007 Προστασία της υγείας και ασφάλειας των καταναλωτών προστασία των οικονομικών και νομικών συμφερόντων των καταναλωτών ενημέρωση των καταναλωτών οικοδόμηση ικανοτήτων των οργανώσεων των καταναλωτών 2004-2007 Ετήσιος μέσος όρος υποχρεώσεων (εκατ. ευρώ) 4 81,8 20,45 5. Το γενικό πλαίσιο για τη χρηματοδότηση των κοινοτικών ενεργειών υπέρ της πολιτικής για τους καταναλωτές για τα έτη 2004-2007 1 θεσπίστηκε το 2004 και διεδέχθη ένα παλαιότερο πρόγραμμα υπέρ των καταναλωτών που κάλυψε την πενταετή περίοδο 1999-2003 2. Ο κύριος στόχος του εν λόγω προγράμματος είναι, ειδικότερα, η προστασία της υγείας και ασφάλειας των καταναλωτών, καθώς και των οικονομικών και νομικών συμφερόντων τους. 6. Οι προς ανάληψη δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος υπέρ των καταναλωτών αφορούν τους κάτωθι συγκεκριμένους τομείς: (α) προστασία της υγείας και της ασφάλειας όσον αφορά τις υπηρεσίες και τα προϊόντα πλην των τροφίμων (συμπεριλαμβανομένης της παροχής επιστημονικών συμβουλών, της ανάλυσης κινδύνου, της προετοιμασίας για λήψη νομοθετικών μέτρων, της 1 Απόφαση αριθ. 20/2004/EΚ της 8ης Δεκεμβρίου 2003. 2 Απόφαση αριθ.283/1999/eκ DT\555393.doc 3/15 PE 350.017v01-00
παρακολούθησης και αξιολόγησης των εξελίξεων στην αγορά, της συλλογής και ανταλλαγής δεδομένων και πληροφοριών για ενσωμάτωση των συμφερόντων των καταναλωτών σε άλλες πολιτικές της ΕΕ) (β) προστασία των οικονομικών και νομικών συμφερόντων των καταναλωτών (συμπεριλαμβανομένης της επιμόρφωσης των υπαλλήλων, της παρακολούθησης και αξιολόγησης της ασφάλειας των προϊόντων και των υπηρεσιών) (γ) προώθηση της ενημέρωσης και εκπαίδευσης των καταναλωτών (δ) προώθηση της ικανότητας των οργανώσεων των καταναλωτών να συμβάλλουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο (ειδικότερα, κατάρτιση των μελών του προσωπικού των οργανώσεων καταναλωτών σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο). 7. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος προσαρμόστηκε μετά τη διεύρυνση και, για την περίοδο 2004-2007, ανέρχεται στο ποσό των 81,8 εκατ. ευρώ (ετήσιος μέσος όρος 20,45 εκατ. ευρώ). Η περίοδος λειτουργίας του προγράμματος καλύπτει τις τρέχουσες δημοσιονομικές προοπτικές οι οποίες λήγουν το 2006. Κατά συνέπεια, το κείμενο της νομικής βάσης προβλέπει ότι, για το 2007, (πρώτο έτος ισχύος των νέων δημοσιονομικών προοπτικών) το ποσό θα επικυρωθεί εφόσον συνάδει με τις νέες δημοσιονομικές προοπτικές. 8. Το πρόγραμμα υπέρ των καταναλωτών δεν αξιολογήθηκε, καθόσον ετέθη σε ισχύ μόλις το 2004 και η υλοποίησή του βρίσκεται υπό εξέλιξη. Μια έκθεση αξιολόγησης των πρώτων ετών του προηγουμένου προγράμματος υπέρ των καταναλωτών (1999-2001) 1 κατέληξε σε θετική αποτίμηση του προγράμματος τόσο από τη σκοπιά της επίτευξης των στόχων του όσο και από τη σκοπιά της αποτελεσματικότητας των δαπανών. Ειδικότερα, η στήριξη που παρεσχέθη στην Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών εκρίθη εξαιρετικά επιτυχής καθόσον οι εν λόγω οργανώσεις συνέβαλαν τα μέγιστα στην προστασία των καταναλωτών. Η έκθεση καταλήγει ότι οι δράσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο του προγράμματος υπέρ των καταναλωτών πρέπει να επικεντρώνονται σε άμεσες δράσεις, όπως η κατάρτιση του προσωπικού των οργανώσεων καταναλωτών και στην ενισχυμένη ανταλλαγή των πλέον ενδεδειγμένων πρακτικών στο εσωτερικό και μεταξύ των κρατών μελών. 2.1.2. Δημόσια υγεία Πρόγραμμα Κύριος σκοπός Διάρκεια Έτη Χρηματοδ. πλαίσιο (εκατ. ευρώ) Πρόγραμμα δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας (2003-2008) Βελτίωση της δημόσιας υγείας, πρόληψη των ανθρωπίνων ασθενειών και νόσων και εξάλειψη των πηγών κινδύνου για την υγεία Ετήσιος μέσος όρος υποχρεώσεων (εκατ. ευρώ) 2003-2008 6 354 59 1 COM(2003) 42 τελικό - Έκθεση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή και την αξιολόγηση των κοινοτικών δραστηριοτήτων υπέρ των καταναλωτών κατά την περίοδο 1999-2001 σύμφωνα με το γενικό πλαίσιο που θεσπίστηκε με την απόφαση 283/1999/ΕΚ. PE 350.017v01-00 4/15 DT\555393.doc
9. Το τρέχον Πρόγραμμα κοινοτικής δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας (2003-2008) 1 βασίζεται στο άρθρο 152 της Συνθήκης. Αποτελεί μέτρο παροχής κινήτρων που αποσκοπεί στην προστασία και ανύψωση της ανθρώπινης υγείας. Η εν λόγω νομική βάση αποκλείει οιαδήποτε εναρμόνιση νομοθεσίας και κανονισμών στα κράτη μέλη, τα οποία διατηρούν την πλήρη ευθύνη της οργάνωσης και παροχής υγειονομικών υπηρεσιών και ιατρικής περίθαλψης. 10. Το πρόγραμμα συνενώνει τα οκτώ προηγούμενα προγράμματα υγείας, τα οποία έληξαν το 2002, σε ένα ενιαίο, συνεκτικό πλαίσιο (προαγωγή της υγείας, εποπτεία της υγείας, μεταδοτικές ασθένειες, καρκίνος, πρόληψη τραυματισμών, ασθένειες σχετιζόμενες με τη ρύπανση του περιβάλλοντος και πρόληψη της τοξικομανίας). 11. Βασικός σκοπός του προγράμματος είναι να συμβάλει στην επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας προσανατολίζοντας τις δράσεις προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της δημόσιας υγείας, την πρόληψη των ανθρωπίνων ασθενειών και νόσων και της εξάλειψης των πηγών κινδύνου για την υγεία. Οι προς ανάληψη δράσεις αφορούν τους κάτωθι συγκεκριμένους τομείς: (α) βελτίωση της ενημέρωσης για θέματα υγείας, (β) ταχεία και συντονισμένη αντίδραση έναντι απειλών για την υγεία, και (γ) αντιμετώπιση των καθοριστικών παραγόντων για την υγεία. 12. Μετά την πρόσφατη διεύρυνση ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος αυξήθηκε από 312 εκατ. ευρώ σε 354 εκατ. ευρώ (ετήσιος μέσος όρος 59 εκατ. ευρώ) για την περίοδο (2003-2008). Για την περίοδο μετά την 31 η Δεκεμβρίου 2006, το αντίστοιχο τμήμα του χρηματοδοτικού πλαισίου θα κριθεί κατά πόσον συνάδει με τις νέες δημοσιονομικές προοπτικές. 2.2 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ 2007-2013 13. Η Επιτροπή εκπονεί επί του παρόντος νομοθετική πρόταση για μια νέα νομική βάση στον τομέα της προστασίας των καταναλωτών και της δημόσιας υγείας. Το Πρόγραμμα Υγείας και Προστασίας των Καταναλωτών 2007-2013 φαίνεται ότι θα εγκριθεί από την Επιτροπή τον Απρίλιο του 2005 2. Το νέο αυτό μέσο τίθεται σε εφαρμογή από το 2007 και θα συγχωνεύσει τα δύο υπάρχοντα προγράμματα. 14. Το Πρόγραμμα Υγείας και Προστασίας των Καταναλωτών θα παράσχει στις οργανώσεις των καταναλωτών συνεχή οικοδόμηση των ικανοτήτων τους και θα βελτιώσει την ασφάλεια των καταναλωτών μέσω της στενότερης συνεργασίας των αρχών των κρατών μελών, καθώς και μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών. Θα προσδώσει επίσης ώθηση και στη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης ανά την Ευρώπη. 1 Απόφαση αριθ. 1786/2002/EΚ της 23ης Σεπτεμβρίου 2002. 2 Οδικός Χάρτης: Στρατηγικής για την προστασία των καταναλωτών και πρόγραμμα 2007-2013, ΓΔ SANCO DT\555393.doc 5/15 PE 350.017v01-00
15. Η Επιτροπή προσδιορίζει τους κάτωθι κύριους στόχους πολιτικής του νέου αυτού προγράμματος. Οι στόχοι αυτοί περιγράφονται λεπτομερέστερα στο συνημμένο έγγραφο εργασίας της Επιτροπής: 1) Κοινοί στόχοι: προστασία της υγείας και των καταναλωτών - Ισχυροποίηση και προστασία των πολιτών (υγιεινά προϊόντα, ασφάλεια των προϊόντων και των υπηρεσιών, παροχή επιστημονικών συμβουλών) - Συμπερίληψη των ζητημάτων της υγείας και της προστασίας των καταναλωτών σε άλλους τομείς πολιτικής 2) Ειδικοί στόχοι όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών - Σύσταση ενός «Ευρωπαϊκού Κέντρου / Οργανισμού Καταναλωτών» - Επιβολή των δικαιωμάτων των καταναλωτών - Συμπλήρωση και εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου - Συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ και ανάλυση των δεδομένων των καταναλωτών για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων της πολιτικής υπέρ των καταναλωτών 3) Ειδικοί στόχοι όσον αφορά τη Δημόσια Υγεία - Βελτίωση και προώθηση της πληροφόρησης για θέματα υγείας - Διαχείριση της ταχείας αντίδρασης έναντι απειλών για την υγεία - Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ εθνικών υγειονομικών συστημάτων ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ 16. Όσον αφορά την καθιέρωση ενός νέου μέσου, η Επιτροπή προσδιορίζει τέσσερις εναλλακτικές επιλογές, των οποίων ο ενδεχόμενος αντίκτυπος συνοψίζεται ως εξής: - 1η εναλλακτική επιλογή: ουδεμία δράση Ουδεμία δράση σημαίνει ότι η ΕΕ θα διακόψει τις εν εξελίξει δραστηριότητες, με αποτέλεσμα οι πολιτικές υπέρ των καταναλωτών και για τη δημόσια υγεία να μείνουν μεσοπρόθεσμα χωρίς χρηματοδοτικό πρόγραμμα (Πρόγραμμα υγείας: τέλη 2008, πρόγραμμα καταναλωτών: τέλη 2007). Ο εισηγητής πιστεύει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να αποκλείσει την εν λόγω επιλογή. - 2η εναλλακτική επιλογή: διατήρηση της παρούσας κατάστασης των δύο χωριστών προγραμμάτων Η εν λόγω επιλογή σημαίνει διατήρηση του status quo και εκπόνηση νέου προγράμματος για την υγεία και χωριστού προγράμματος υπέρ των καταναλωτών, μόλις λήξουν τα υφιστάμενα μέσα. Τα μεμονωμένα προγράμματα θα έχουν εντονότερη ταυτότητα και ορατότητα χωρίς προσφυγή στα "κοινά οφέλη" που περιγράφονται στην τρίτη επιλογή (συνέργια, συνοχή, απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών). - 3η εναλλακτική επιλογή: συγχώνευση των δύο υφισταμένων προγραμμάτων (αρχές του 2007) Η Επιτροπή, προφανώς, επιλέγει αυτήν τη λύση ενός κοινού πλαισίου για τις δύο πολιτικές που έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Το πρόγραμμα θα τεθεί σε εφαρμογή στις αρχές του 2007 και, κατά συνέπεια, θα συνάδει με τις νέες δημοσιονομικές προοπτικές της περιόδου 2007-2013. PE 350.017v01-00 6/15 DT\555393.doc
Τα κυριότερα πλεονεκτήματά του είναι η αξιοποίηση ενδεχομένων συνεργιών, η απλούστευση των διοικητικών και δημοσιονομικών διαδικασιών και η αύξηση της συνοχής των πολιτικών της ΕΕ (π.χ. για την ενσωμάτωση των ζητημάτων που άπτονται της υγείας και της προστασίας των καταναλωτών σε άλλους τομείς πολιτικής). Ωστόσο, οι δύο τομείς πολιτικής δεν βασίζονται απλώς σε διαφορετικά άρθρα της Συνθήκης (δημόσια υγεία: άρθρο 152, προστασία των καταναλωτών: άρθρο 153) αλλά διαφέρουν και ως προς την ουσία, ενώ διαφέρουν επίσης σημαντικά και όσον αφορά το επίπεδο εμπλοκής της Ένωσης. - 4η εναλλακτική επιλογή: νέο πρόγραμμα όταν λήξει το τρέχον (Πρόγραμμα υγείας: 2008 Προστασία των καταναλωτών: 2007) Η τέταρτη εναλλακτική επιλογή είναι παρόμοια με την τρίτη, καθόσον προβλέπει κοινό πρόγραμμα. Η βασική διαφορά είναι η χρονική συγκυρία. Το κοινό πρόγραμμα θα τεθεί σε ισχύ μόλις λήξουν τα τρέχοντα. Κατά συνέπεια, στον καθορισμό του κοινού προγράμματος θα μπορούν να ληφθούν υπόψη οι εμπειρίες που αποκομίστηκαν στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος και, ιδιαίτερα, στον καθορισμό του κοινού προγράμματος θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη τα αποτελέσματα της μεσοπρόθεσμης ανασκόπησης των προγραμμάτων. Ωστόσο, η διάρκειά του δεν συμπίπτει με το χρονοδιάγραμμα των νέων δημοσιονομικών προοπτικών. 3. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 17. Η ασφάλεια των τροφίμων συνδέεται στενά με την προστασία των καταναλωτών και τη δημόσια υγεία. Μια σειρά από κρίσεις που εκδηλώθηκαν τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα η σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών, ο αφθώδης πυρετός και οι διοξίνες στα πουλερικά απέδειξαν ότι σε μια ενιαία αγορά με ελεύθερη διακίνηση προϊόντων το ζήτημα της ασφάλειας των τροφίμων πρέπει να αναγορευτεί σε σημαντικό ζήτημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επί πλέον, η ΕΕ δεν είναι απλώς ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς τροφίμων στον κόσμο αλλά εισάγει και σημαντικές ποσότητες τροφίμων από τρίτες χώρες. Κατά συνέπεια, στην ατζέντα της ΕΕ πρέπει να περιληφθεί και η ασφάλεια των τροφίμων στις εν λόγω τρίτες χώρες. 18. Επί του παρόντος, δεν υπάρχει ειδικό πρόγραμμα για την ασφάλεια των τροφίμων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα μέτρα για την ασφάλεια των τροφίμων εδράζονται σε δύο διαφορετικά κεφάλαια των δημοσιονομικών προοπτικών. 19. Αφενός, το Κεφάλαιο 1704 του κοινοτικού προϋπολογισμού καλύπτει διάφορες δραστηριότητες στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων, την υγεία των ζωών, την υγεία φυτών και ζώων (π.χ. εξάλειψη επιζωοτιών και προγράμματα εποπτείας) και για τις δραστηριότητες αυτές χορηγούνται ετησίως περίπου 300 εκατ. ευρώ. Σημαντικό μέρος των πιστώσεων αυτών χρησιμοποιούνται για την εξάλειψη επιζωοτιών και για δράσεις εποπτείας. Στο πλαίσιο των νέων δημοσιονομικών προοπτικών, οι εν λόγω πιστώσεις του προϋπολογισμού θα περιληφθούν στον Τίτλο 2: Φυσικοί πόροι. DT\555393.doc 7/15 PE 350.017v01-00
20. Αφετέρου, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕΑΑΤ), και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (EΚΠΕΑ) παρέχουν κανονιστική και εκτελεστική αρωγή στην Επιτροπή, ιδίως στο τομέα της ασφάλειας των τροφίμων. Με βάση τις νέες δημοσιονομικές προοπτικές, αμφότεροι οι οργανισμοί θα χρηματοδοτούνται από τον Τίτλο 3: Ιθαγένεια. Η ασφάλεια των τροφίμων στο πλαίσιο των νέων δημοσιονομικών προοπτικών (2007-2013) 21. Στο πλαίσιο της αποκαλούμενης «δέσμης Prodi», η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι, εντός του 2005, θα υποβάλει πρόταση για ένα πολυετές πρόγραμμα για την ασφάλεια των τροφίμων. Στην ανακοίνωσή της επί των δημοσιονομικών προοπτικών, η Επιτροπή αναφέρει ότι τα υφιστάμενα μέσα δεν επαρκούν και υπογράμμιζε ότι «η εξάλειψη ασθενειών στην διατροφική αλυσίδα χωλαίνει λόγω δυσκολιών χρηματοδότησης». 1 Η κύρια προτεραιότητα του νέου προγράμματος για την ασφάλεια των τροφίμων, πρέπει να ενισχυθεί για την καταπολέμηση των επιζωοτιών στην ΕΕ. Η Επιτροπή δεν έχει ακόμη εγκρίνει την πρόταση αυτή. 22. Επιπλέον, σε ένα προσφάτως υποβληθέν έγγραφο εργασίας 2 (βλέπε παράρτημα) η Επιτροπή αναφέρει ότι προτίθεται να διατηρήσει τα υπάρχοντα μέσα στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων. Το έγγραφο εργασίας αναφέρει ότι θα διατηρηθούν τα υπάρχοντα μέσα (θέση 1704 του προϋπολογισμού, Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων, Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου των Ασθενειών) αλλά δεν αναφέρει το ενδεχόμενο προγράμματος για την ασφάλεια των τροφίμων. 23. Η Επιτροπή φαίνεται να έχει μεταβάλει την επιλογή της όσον αφορά τα μελλοντικά μέσα στον τομέα της πολιτικής για την ασφάλεια των τροφίμων. Αντί ενός νέου προγράμματος για την ασφάλεια των τροφίμων οι μελλοντικές δράσεις θα εξακολουθήσουν να χρηματοδοτούνται από τον Τίτλο 2 (πρώην θέση 1704 του προϋπολογισμού: υγεία και ευζωία των ζώων, υγεία των φυτών). Φαίνεται ότι η Επιτροπή πρέπει να παράσχει ορισμένες διευκρινίσεις όσον αφορά της μελλοντική της προσέγγιση στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων και των πιθανών επιπτώσεων δημοσιονομικών αυτής. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. Στο πλαίσιο της διάρθρωσης των προτεινομένων δημοσιονομικών προοπτικών ο νέος Τίτλος 3: Ιθαγένεια είναι με απόσταση η μικρότερη κατηγορία και αντιστοιχεί μόλις στο 2,3% των συνολικών πιστώσεων (2007-2013). Καλύπτει ορισμένους τομείς με ιδιαίτερη σημασία για τους ευρωπαίους πολίτες, όπως τη Δικαιοσύνη και τις Εσωτερικές Υποθέσεις, την Προστασία των Καταναλωτών, την Νεότητα και τον Πολιτισμό. Ωστόσο, άλλοι τομείς πολιτικής παρεμφερούς σημασίας για τους πολίτες (π.χ. Περιβάλλον, Παιδεία, Κοινωνική Πολιτική και Ισότητα των Φύλων) έχουν συγκεντρωθεί σε άλλους 1 COM(2004) 487 τελικό, Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - Δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013, 13.7.2004. 2 Έγγραφα εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής: Τίτλος 3: Δημόσια Υγεία και Προστασία των Καταναλωτών, Δελτίο αριθ. 72. 2 Φεβρουαρίου 2005. PE 350.017v01-00 8/15 DT\555393.doc
τίτλους. Επί πλέον, ορισμένοι από αυτούς τους τομείς πολιτικής έχουν κομβική σύνδεση με τη διαδικασία της Λισσαβόνας (Τίτλος 1α). Ειδικότερα, η Πολιτική υπέρ των Καταναλωτών και η Εσωτερική Αγορά συνδέονται στενά αλλά συγκεντρώνονται σε διαφορετικούς τίτλους. 2. Ο εισηγητής καλεί την Επιτροπή να υποβάλει χωρίς καθυστέρηση νομοθετικές προτάσεις για το νέα Πρόγραμμα πολιτικής υπέρ των Καταναλωτών και τη Δημόσια Υγεία, προκειμένου να δοθεί στο ΕΚ και το Συμβούλιο δυνατότητα να ξεκινήσουν εγκαίρως τις νομοθετικές εργασίες ώστε να καταστεί δυνατό η έναρξη ισχύος των προγραμμάτων να τοποθετηθεί στις αρχές του 2007. 3. Για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις στον τομέα των καταναλωτών και της δημόσιας υγείας, ο εισηγητής επισημαίνει ότι απαιτείται σημαντική αύξηση των πιστώσεων που θα εγγραφούν για τα νέα αυτά προγράμματα, σε σύγκριση με την παρούσα κατάσταση. Πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη ο αντίκτυπος του προηγούμενου κύκλου διεύρυνσης και η μελλοντική διεύρυνση σε χώρες με ελλείμματα στον τομέα της υγείας και των καταναλωτών, καθώς και η προτεινόμενη διεύρυνση του πεδίου αναφοράς του προγράμματος. 4. Ο εισηγητής αναγνωρίζει τις προσπάθειες για απλοποίηση και εξορθολογισμό της παρούσας κατάστασης, όσον αφορά τα προγράμματα δημόσιας υγείας και πολιτικής υπέρ των καταναλωτών. Φαίνεται ότι είναι απαραίτητο να υπάρξουν περαιτέρω συζητήσεις στη νομοθετική διαδικασία και τη διαδικασία του προϋπολογισμού (μη υποχρεωτικές δαπάνες) σε σχέση με την προτεινόμενη συγχώνευση των δύο τομέων πολιτικής (Πολιτικής υπέρ των Καταναλωτών και Δημόσια Υγεία) σε ένα ενιαίο πρόγραμμα. Παρά τα προφανή πλεονεκτήματα ενός κοινού προγράμματος (συνέργιες, συνοχή των πολιτικών της ΕΕ, διοίκηση) πρέπει να ληφθούν υπόψη η μάλλον διαφορετική φύση των εν λόγω τομέων πολιτικής καθώς και οι διαφορετικοί βαθμοί του επιπέδου εμπλοκής της Ένωσης. 5. Ο εισηγητής θεωρεί ότι η ασφάλεια των τροφίμων αποτελεί έναν από τους τομείς προτεραιότητας όπου το κοινοτικό επίπεδο παράγει σημαντική προστιθέμενη αξία. Επισημαίνει τη σημασία του ρόλου τη ΕΕ όσον αφορά τη βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων για να διασφαλιστεί η προστασία ολόκληρης της διατροφικής αλυσίδας. Ο εισηγητής καλεί την Επιτροπή να αποσαφηνίσει τη μελλοντική προσέγγισή της στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων, καθώς και τον ενδεχόμενο αντίκτυπο αυτής στον προϋπολογισμό. 6. Με βάση τα γενικά στοιχεία που ανεπτύχθησαν ανωτέρω, ο εισηγητής αναμένει ότι από τη συζήτηση θα συναχθούν τα εξής: Κατά πόσον είναι αποδεκτή η διάρθρωση των προτεινομένων Δημοσιονομικών Προοπτικών, ειδικότερα όσον αφορά τη σχετικώς περιορισμένη διάσταση του Τίτλου 3 και την προφανή σύνδεση των εν λόγω τομέων πολιτικής με τη διαδικασία της Λισσαβόνας. Προσανατολισμός όσον αφορά το αναγκαίο χρηματοδοτικό πλαίσιο για το νέο πρόγραμμα, λόγω απουσίας σχετικής νομοθετικής πρότασης της Επιτροπής. DT\555393.doc 9/15 PE 350.017v01-00
Κατά πόσον είναι δυνατόν να υποστηριχθεί η συγχώνευση τού σημερινού Προγράμματος για την Πολιτική υπέρ των Καταναλωτών με το Πρόγραμμα Δημόσιας Υγείας σε ένα κοινό μέσο. PE 350.017v01-00 10/15 DT\555393.doc
5. ANNEX EUROPEAN COMMISSION Multiannual Financial Framework 2007-2013 Fiche no. 72 2 February 2005 WORKING DOCUMENT OF THE COMMISSION SERVICES Subject: Heading 3: Public health and consumer protection For the activities in the area of public health and consumer protection a single programme is being developed under heading 3 Citizenship, freedom, security and justice with the aim of increasing effectiveness and simplification. The new programme will build on the two existing programmes (one in public health, one in consumer protection) and will maintain their core elements. It will achieve synergies between them by exploiting common objectives and instruments. The public health and consumer policy programme will have a three pillar structure consisting of common objectives, specific objectives related to consumer protection, and specific objectives related to public health (see Annex 1). - Common objectives and actions relate to: (i) the empowerment of citizens, (ii) the protection of citizens and (iii) putting health and consumer issues at the centre of EU policy. Citizens empowerment will focus on the support of education actions including capacity building for consumer and health organisations; on dissemination and communication; and on actions to strengthen civil society. The protection of citizens will focus on the safety of health products in particular, as well as on the safety of consumer goods and services in general. Through scientific advice and risk assessment there will further be a contribution to early identification, evaluation and communication of risks related to consumer safety and public health. Putting health and consumer issues at the centre of EU policy will be achieved through mainstreaming them into other EU areas of activity, through international action, and through improving co-ordination and co-operation with national authorities. DT\555393.doc 11/15 PE 350.017v01-00
- Specific objectives regarding consumer protection are: (i) the creation of a European Consumer Centre/Institute, (ii) the enforcement of consumer rights, (iii) the completion and modernisation of the legal framework, and (iv) the improvement of the evidence and knowledge base. The creation of a European Consumer Centre/Institute is under consideration to provide a focal point for consumer policy-makers and consumer organisations and give greater visibility to consumer policy as a whole. Its tasks could include the co-ordination of a network of independent researchers and analysts for European and national consumer policies; the co-ordination of consumer organisations research work; ensuring the provision of training courses for public authorities and for consumer organisations; and the co-ordination of further work on consumer education. The enforcement of consumer rights will focus on strengthening cooperation between enforcement agencies, monitoring and assisting with transposition of consumer legislation, reinforcing market surveillance on product safety, reinforcing Alternative Dispute Resolution (ADR) bodies and networks, and supporting the activities of consumer organisations in this area. Priorities for the completion and modernisation of the legal framework are the follow-up on the review of the consumer acquis (including possible legislative proposals), contract law work, and possibly work on the safety of services. The improvement of the evidence and knowledge base aims to understand whether and how the internal market works for consumers. This evidence will enable the EU to better target its actions and policies so as to produce tangible benefits for citizens. This includes in-depth research into issues like consumer detriment, and other research, collection and analysis of statistics and market functioning. - Specific objectives regarding public health are to: (i) improve health information, (ii) manage health threats requiring rapid response, (iii) promote health, and (iv) foster cooperation between national health systems. Improving health information aims at gathering, analysing and exchanging information with specialists and national authorities. The results of a health reflection process underlined the continued need for a stronger EU role in collecting, harmonising and disseminating information both for policy making and for citizens. Managing health threats requiring rapid response includes surveillance and control through support to Member States and international organisations to strengthen communicable disease control and enhance co-ordination, and through assistance to Member States in implementing the revised International Health Regulations. The main purpose of the objective to promote health is to improve the health of European citizens by addressing the key determinants of health. This general approach will be complemented by tackling a number of key diseases which are of particular significance in the overall burden of disease in the EU. The new objective to foster co-operation between national health systems will focus on helping Member States share knowledge and achieve synergies to enhance the effectiveness and efficiency of healthcare systems across Europe. An increase in the budget specified in the current legal base of the public health programme 2003-2008 is also necessary to make adequate resources available particularly in light of enlargement. The existing budget cannot cope with the demand expressed so far. As a result, major initiatives that could be taken, for instance to address specific diseases or determinants, PE 350.017v01-00 12/15 DT\555393.doc
have been postponed or dropped entirely. Moreover, there is a key strategic need to narrow the health inequalities in the enlarged EU, and in particular to close the health gap between existing Member States and the new Member States and candidate countries. These countries have significantly higher rates of major diseases, lower life expectancy and higher infant mortality which need to be tackled. Urgent action is needed in the new Member States to fight cancer, cardiovascular diseases, AIDS, injuries and key determinants, such as smoking, alcohol, drug use, pollution and social exclusion. The European Food Safety Authority (EFSA) and the European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) should provide the necessary assistance (regulatory and executive) required by the Commission in the execution of its tasks. They will deliver advice and analysis but also generate networks across the Union to share best practice. Commission funding to support the actions of these agencies is also foreseen within the appropriations under heading 3. Appropriations within heading 2 Preservation and management of natural resources will fund other actions in the area of Food Safety. These actions are currently financed from appropriation under the sub-heading Common agricultural policy, whose ceiling has already been agreed till 2013. DT\555393.doc 13/15 PE 350.017v01-00
PE 350.017v01-00 14/15 DT\555393.doc
Shared objectives ANNEX 1 Obj. 1 Empower citizens Obj. 2 Protect citizens Obj. 3 Health and Consumer issues at forefront of EU policy Education Dissemination and Communicatio Strengthening civil society Safety and protection Scientific advice and risk Mainstreaming and synergies International Member States Safety of consumer goods and services Health products Enlargement Neighbouring countries International cooperation Specific objectives Health Consumer Protection Health Information Manage Health threats Promote Health Health systems co-operation Legal framework Enforcement of consumer rights (2) Consumer Institute (1) Evidence based policy making(2) Surveillance and control DT\555393.doc ECDC Rapid reaction Determinants Disease burden New action vis-à-vis the two existing programmes PE 350.017v01-00 1 : Research ; Education, training 2 : Market surveillance, Enforcement cooperation, Monitoring of the acquis, Networks/Helpnet