ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΩΣ: ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕΤΑΔΙΔΟΝΤΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΟΝΤΑΙ Στο πλαίσιο του έργου "Αγωγή Υγείας στα Σχολεία" του ΕΙΝ Σχολική Σύμπραξη: 1η ΤΕΣ Αθηνών ( Υπευθ. καθηγ. Πρίντεζης Ιωάν.) 1ο ΤΕΛ Αθηνών (Υπευθ. καθηγ. Αϊβατζίδου Δεσπ.) 7ο ΕΣΠ ΤΕΛ Αθ. (Υπ. καθ. Δεληγιάννης Φ.-Αποστολάκης Α.) 10ο ΤΕΛ Αθηνών (Υπευθ. καθηγ. Χαλκίδης Ανθ.-Κωστάκης Π.) Υπεύθυνος Συντονιστής έργου: Πρίντεζης Ιωάννης Εκπ/κός 1ης ΤΕΣ Αθηνών τηλ.: 3216311

2

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ (Σ. Μ. Ν.) 1. Τι είναι τα Σ. Μ. Ν.; Σ.Μ.Ν. ή απλά σεξουαλικά νοσήματα είναι εκείνα τα νοσήματα που μεταδίδονται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή. Παλιά τα ονόμαζαν αφροδίσια νοσήματα. Σήμερα ο όρος αφροδίσια έχει εγκαταλειφθεί, γιατί είναι μειωτικός για τις γυναίκες, καθώς παραπέμπει άμεσα στην Αφροδίτη και υπονοεί ότι η γυναίκα είναι η βασική φορέας των ασθενειών αυτών. Πριν προχωρήσουμε στην περιγραφή των Σ.Μ.Ν. είναι χρήσιμο να δούμε τις παρακάτω εικόνες. Αυτές δείχνουν πού και πώς είναι τα γεννητικά όργανα των δύο φύλων. 3

4

5

ΣΤΑΔΙΑ ΣΥΦΙΛΗΣ: Μαύρο: ΠρώτηΠερίοδος Χαρακτιρίζεται από την μετάδοση της ωχράς σπειροχαίτης.στο σημείο εισόδου σχηματίζεται έλκος (συφιλίδωμα) και διογκώνονται οι κοντινοί λεμφαδένες. Βιολέ: Δεύτερη Περίοδος Εμφανίζονται ερυθρές κηλίδες διάχυτες σε όλο το σώμα. Κόκκινο: Τρίτη Περίοδος Τα κομμιώματα και τα λευκοκκύταρα διαχέονται σε όλα τα όργανα και ειδικά στον εγκέφαλο, στην καρδιά, στο νευρικό σύστημα και στα αγγεία. 6

7

8

2. Ποια είναι τα Σ. Μ. Ν; Τα παραδοσιακά σεξουαλικά νοσήματα είναι πέντε: Η σύφιλη Η βλεννόρροια ή γονόρροια ή ναϊσσέρεια. Τα μαλακά έλκη. Το αφροδίσιο ή βουβωνικό λεμφοκοκκίωμα. Το αφροδίσιο ή βουβωνικό κοκκίωμα. Σ αυτά ενσωματώθηκαν με οδηγίες της παγκόσμιας οργάνωσης υγείας και ορισμένα ακόμη νοσήματα, των οποίων η μετάδοση είναι δυνατή με τη σεξουαλική επαφή. Αυτά είναι: Η ουρηθρίτιδα (η μη ειδική) Οι αιδοιοκολπίτιδες. Η βαλανίτης -βαλανοπάθεια. Η ψώρα. Η φθειρίαση του εφηβαίου. Τέλος, στα Σ. Μ. Ν. περιλαμβάνονται και τα ιογενούς αιτιολογίας νοσήματα, τα οποία είναι σήμερα και τα πιο διαδεδομένα. Αυτά είναι: Τα κονδυλώματα. Η μολυσματική τέρμινθος. Ο έρπις των γεννητικών οργάνων. Οι λοιμώξεις από μεγαλοκυτταροϊούς. Η ηπατίτιδα Β,C,D. Το AIDS. Θα προσπαθήσουμε να αναφέρουμε για κάθε ένα χωριστά σεξουαλικό νόσημα, το πώς εμφανίζεται, το πώς και πότε καταδίδεται και το πώς και εάν θεραπεύεται. Τέλος θα αναφερθούμε στο σημαντικότερο κομμάτι που είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ. 9

Η ΣΥΦΙΛΗ α. Πώς εμφανίζεται; Η σύφιλη στο πρώτο στάδιο εμφανίζεται με ένα ανώδυνο σκληρό έλκος ή εκδορά, που εμφανίζεται στο σημείο της μόλυνσης, μετά από 3 εβδομάδες περίπου. Μετά από 45 ημέρες από την εμφάνιση του έλκους, έχουμε διόγκωση των λεμφικών γαγγλίων που βρίσκονται κοντά στην μολυσμένη περιοχή. Εδώ αρχίζει το δεύτερο στάδιο της Σύφιλης. Αν ο ασθενής δεν έχει αρχίσει θεραπεία, εμφανίζονται εξανθήματα στο δέρμα και στους βλεννογόνους, ποικίλα ως προς το σχήμα, το μέγεθος και το χρώμα. Αυτά δεν είναι ενοχλητικά και μπορεί να φύγουν χωρίς να αφήσουν ίχνη. Ωστόσο μπορεί να παρουσιαστεί υποτροπή και τα σημάδια να εξαφανισθούν πάλι κ.ο.κ. Αν δεν γίνει συστηματική θεραπεία τότε ύστερα από 5-6 χρόνια ακολουθεί η Τρίτη περίοδος, όπου η Σύφιλη παίρνει βαριά μορφή. Προσβάλλονται διάφορα όργανα όπως, εγκέφαλος, καρδιά, αγγεία, συκώτι, οπότε μπορεί να επέλθει θάνατος. Μπορεί επίσης να προσβληθούν οστά, νευρικό σύστημα, όργανα ακοής ή όρασης, οπότε προκαλούνται αναπηρίες. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Παθογόνος παράγοντας της Σύφιλης είναι η ωχρά Σπειροχαίτη. Μεταδίδεται ΜΟΝΟ από ασθενή με Σύφιλη, κατά τη σεξουαλική επαφή ή με αντικείμενα μολυσμένα από εκκρίσεις του 10

ασθενή (ξυράφια, ποτήρια, κουτάλι, οδοντόβουρτσα κ.τ.λ). γ. Πώς θεραπεύεται; Όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση της Σύφιλης, τόσο πιο γρήγορη και πιο βέβαιη είναι η θεραπεία της. Θεραπεύεται με αντιβιοτικά με βάση την πενικιλλίνη. Μπορεί να προκαλέσει, από καταστροφή των γεννητικών οργάνων, μέχρι αναπηρία ή και θάνατο. ΒΛΕΝΝΟΡΡΟΙΑ ή ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ ή ΝΑΪΣΣΕΡΕΙΑ ή ΓΟΝΟΚΟΚΚΙΚΗ ΟΥΡΙΘΡΙΤΙΔΑ α. Πώς εμφανίζεται; Η βλεννόρροια εμφανίζεται με φαγούρα στη περιοχή των γεννητικών οργάνων και με ερεθισμό στο πέος ή στο αιδοίο με πυώδες έκκριμα και πόνο κατά την ούρηση. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Το μικρόβιο που προκαλεί την βλεννόρροια ονομάζεται γονόκοκκος της γονόρροιας ή Ναϊσσέρεια. Μεταδίδεται με σεξουαλική επαφή κυρίως ή κατά τον τοκετό. Πολύ σπάνια και κάτω από συνθήκες υγρασίας, μπορεί να μεταδοθεί και από μολυσμένα ρούχα ή σεντόνια ή προσόψια. 11

γ. Πώς θεραπεύεται; Η θεραπεία της βλεννόρροιας γίνεται με αντιβιοτικά. Μπορεί να καταστρέψει τα όργανα αναπαραγωγής και να δημιουργήσει στειρότητα. ΜΑΛΑΚΑ ΕΛΚΗ α. Πώς εμφανίζονται; Τα Μαλακά έλκη εμφανίζονται με επώδυνα μικρά έλκη με πυώδης βυθό. Αιμορραγούν γρήγορα και μπορεί να παρουσιαστούν ρίγη και αύξηση της θερμοκρασίας. β. Πώς και πότε μεταδίδονται; Τα Μαλακά έλκη οφείλονται στον στρεπτοβακτηρίδιο τον Ντουκραί. Μεταδίδονται με την σεξουαλική επαφή. γ. Πώς θεραπεύονται; Η θεραπεία των Μαλακών ελκών γίνεται με αντιβιοτικά ή με σουλφανιλαμιδικά σκευάσματα εσωτερικά και τοπικά με τη μορφή σκόνης επάνω στα έλκη. Μπορεί να καταστρέψουν τα όργανα αναπαραγωγής. 12

ΑΦΡΟΔΙΣΙΟ ή ΒΟΥΒΩΝΙΚΟ ΛΕΜΦΟΚΟΚΚΙΩΜΑ. α. Πώς εμφανίζεται; Το Αφροδίσιο ή βουβωνικό Λεμφοκοκκίωμα ονομάζεται και νόσος των Νικολά και Φάβρ. Εκδηλώνεται με επώδυνη αδενοπάθεια και διόγκωση των Λεμφαδένων στη βουβωνική και στη Λαγόνιο χώρα. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Το βουβωνικό Λεμφοκοκκίωμα οφείλεται σε ένα πολύ μικρό, διηθητικό ιό που μεταδίδεται με την σεξουαλική επαφή. γ. Πώς θεραπεύεται; Η θεραπεία του βουβωνικού Λεμφοκοκκιώματος γίνεται με αντιβιοτικά. Μπορεί να προκαλέσει καταστροφή των οργάνων αναπαραγωγής και να δημιουργήσει στειρότητα. 13

ΑΦΡΟΔΙΣΙΟ ή ΒΟΥΒΩΝΙΚΟ ΚΟΚΚΙΩΜΑ. α. Πώς εμφανίζεται; Το βουβωνικό κοκκίωμα είναι μια ελκώδης και υπερπλαστική δερματοπάθεια. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Το βακτηρίδιο donorania granulomatis είναι αυτό πού προκαλεί το βουβονικό κοκκίωμα. Παρατηρείται κυρίως στη Ν. Αμερική. Μεταδίδεται με την σεξουαλική επαφή. γ. Πώς θεραπεύεται; Το βουβωνικό κοκκίωμα θεραπεύεται με αντιβιοτικά. Μπορεί να καταστρέψει τα όργανα αναπαραγωγής και να δημιουργήσει στειρότητα. ΟΥΡΗΘΡΙΤΙΔΑ α. Πώς εμφανίζεται; Ουρηθρίτιδα ονομάζομε την φλεγμονή της ουρήθρας. Συμπτώματα της είναι: πόνος και κάψιμο κατά την ούρηση, και πυορροϊκά απεκκρίματα από την ουρήθρα. Στους άνδρες συχνά προσβάλλεται και ο προστάτης. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Η ουρηθρίτιδα μπορεί να αναπτυχθεί από φάρμακα που παίρνουμε για θεραπευτικούς σκοπούς όπως π.χ νιτρικό άργυρο, οινόπνευμα ή από οξέα που αποβάλλονται με τα ούρα. Συνήθως όμως οφείλεται σε λοίμωξη γονοκοκκικής μορφής από ιούς που μεταδίδονται με την 14

σεξουαλική επαφή. Αυτή ονομάζεται μη ειδική ουρηθρίτιδα. γ. Πώς θεραπεύεται; Η ουρηθρίτιδα θεραπεύεται με σουλφαμιδικά σκευάσματα, αντιβιοτικά, πλύση με αντισηπτικά καθώς και με δίαιτα ( από οινόπνευμα και καυστικές ουσίες). AΙΔΙΟΚΟΛΠΙΤΙΔΕΣ α. Πώς εμφανίζονται; Η Αιδιοκολπίτιδα είναι φλεγμονή που αφορά το αιδοίο και τον κόλπο της γυναίκας. Τα συμπτώματα της είναι: φαγούρα, ερυθρότητα του δέρματος, τσούξιμο, πυρετός, τοπικός πόνος και κολπική υπερέκριση. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Η Αιδοικολπίτιδα στα μικρά κορίτσια μπορεί να είναι επιπλοκή άλλων νόσων π.χ. οστρακιάς, ιλαράς, διφθερίτιδας, τύφου κ.τ.λ. Η Αιδοιοκολπίτιδα των ενηλίκων μπορεί να προκληθεί από διάφορα μικρόβια, π.χ. γονόκκοκο, μύκητες, σταφυλόκοκκο, τριχομονάδα, ζωικά παράσιτα όπως ψείρες κ.α. και από διάφορους ιούς όπως του έρπητα κ.α. Τα παραπάνω μικρόβια, μύκητες και ιοί μεταδίδονται κατά κανόνα με τη σεξουαλική επαφή. γ. Πώς θεραπεύονται; Η Αιδιοκολπίτιδα θεραπεύεται με τη χρήση αντιβιοτικών, αφού όμως προηγηθεί εξέταση και καλλιέργεια κολπικού εκκρίματος, για να βρεθεί η παθογόνος αιτία και το κατάλληλο αντιβιοτικό. 15

ΒΑΛΑΝΙΤΗΣ ή ΒΑΛΑΝΟΠΑΘΕΙΑ α. Πώς εμφανίζεται; Η Βαλανίτης ή βαλανοπάθεια είναι φλεγμονή που αφορά τη βλεννογόνο της βαλάνου του πέους. Τα συμπτώματα της είναι : φαγούρα, τσούξιμο και τοπικός πόνος. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί φίμωση της βαλάνου. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Η βαλανίτης προκαλείται από διάφορα μικρόβια, μύκητες ή ιούς όπως πχ γονόκακκο, σταφυλόκοκκο, τριχομονάδα, μύκητες κτλ. Τα πιο πάνω μικρόβια, μύκητες και ιοί μεταδίδονται κατά κανόνα με τη σεξουαλική επαφή. Μπορεί όμως να εμφανισθεί βαλανίτης και από έλλειψη καθαριότητας. γ. Πώς θεραπεύεται; Η βαλανίτης θεραπεύεται με τη χρήση αντιβιοτικών αφού όμως προηγηθεί εξέταση και αν είναι δυνατόν καλλιέργεια εκκρίματος, για να βρεθεί η παθογόνος αιτία και το κατάλληλο αντιβιοτικό. 16

ΨΩΡΑ ή ΑΚΑΡΙΑΣΗ α. Πώς εμφανίζεται; Η Ψώρα ή ακαρίαση οφείλεται στο παράσιτο άκαρι ή σαρκοκόπτη. Εμφανίζεται στην αρχή με έντονη φαγούρα ειδικά κατά την διάρκεια της νύκτας. Αυτή μερικές φορές είναι τόσο έντονη ώστε προκαλεί εκνευρισμό, νευρικότητα και αϋπνία. Αργότερα παρατηρούνται αυλάκια υποδερμικά μήκους 3-4 mm. Αυτά η άκαρη δημιουργεί για να γεννήσει τ αυγά της. Οι περιοχές που εμφανίζεται συνήθως η ψώρα είναι: οι καρποί, οι μεσοδακτύλιες πτυχές, οι πλάγιες επιφάνειες των δακτύλων, οι αγκώνες, οι μασχάλες, το πέος και το όσχεο στους άνδρες και οι μαστοί στις γυναίκες. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Η ψώρα μεταδίδεται με επαφή ή επικοινωνία με άλλους ασθενείς. Οι συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη και μετάδοση της είναι οι κακοί όποι διαβίωσης και η έλλειψη καθαριότητας. Για να προλάβουμε την μετάδοση της πρέπει να κάνουμε τα εξής: Άψογη καθαριότητα του σώματος και των χεριών. Τακτική αλλαγή εσωρούχων, ενδυμάτων, κλινοσκεπασμάτων κτλ. Αποφυγή επαφής με άλλους ασθενείς. γ. Πώς θεραπεύεται; Η ψώρα θεραπεύεται με εντριβή των περιοχών που έχουν προσβληθεί με ειδικές αλοιφές. Επίσης γίνεται εντριβήσαπούνισμα ολόκληρου του σώματος με μαλακό ή μαύρο σαπούνι κατά την διάρκεια ζεστού λουτρού, που διαρκεί περίπου μισή ώρα. 17

ΦΘΕΙΡΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΦΗΒΑΙΟΥ α. Πώς εμφανίζεται; Η φθειρίαση οφείλεται στο παράσιτο φθείρα ή ψείρα. Στον άνθρωπο παρασιτούν τρία είδη ψείρας : η ψείρα της κεφαλής, του σώματος και του εφηβαίου. Αυτές διαφέρουν μεταξύ τους και παραμένουν συνεχώς στα ίδια σημεία δηλ. ή στο κεφάλι, ή στο σώμα, ή στο εφηβαίο. Η ψείρα του εφηβαίου προκαλεί έντονη φαγούρα, όπως ακριβώς και τα άλλα είδη ψείρας. Αυτό γιατί με το τσίμπημα τους εισάγουν το σάλιο τους, που προκαλεί ερεθισμό στο δέρμα. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Η ψείρα του εφηβαίου μεταδίδεται συνήθως με τη σεξουαλική επαφή. Τα αυγά τους τα στερεώνουν στις τρίχες με μια κολλώδη ουσία. Οι συνθήκες που ευνοούν την μετάδοση και ανάπτυξή τους είναι η μη επιμελής καθαριότητα γενικά και ειδικά μετά την σεξουαλική επαφή. γ. Πώς θεραπεύεται; Η ψείρα του εφηβαίου καταπολεμείται με διάφορες σκόνες ή διαλύματα. Λόγω του έντονου κνησμού που δημιουργεί δημιουργούνται εκδορές με συνέπεια να επέρχονται διάφορες μολύνσεις. 18

ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ α. Πώς εμφανίζονται ; Τα κονδυλώματα εμφανίζονται σαν μικρές ελίτσες, οι οποίες αν δεν θεραπευτούν σιγά μεγαλώνουν. Είναι τελείως ανώδυνα. Μία κατηγορία κονδυλωμάτων έχουν καρκινογενετική εξέλιξη. β. Πώς και πότε μεταδίδονται; Κυρίως μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή. Μπορεί όμως να μεταδοθούν και με άλλους έμμεσους τρόπους, χωρίς να υπάρξει σεξουαλική επαφή. γ. Πώς θεραπεύονται; Η θεραπεία των κονδυλωμάτων γίνεται με διάφορες τεχνικές π.χ. κρυοθερμία, διαθερμοπληξία, χειρουργικές θεραπείες ή επίθλιψη με διάφορες ουσίες. 19

ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΗ ΤΕΡΜΙΝΘΟΣ α. Πώς εμφανίζεται; Η δερματοπάθεια αυτή εμφανίζεται με μορφή διάσπαρτων μικρών σφαιρικών βλατίδων που περιέχουν μολυσματικό υγρό. Εμφανίζονται κυρίως στο πρόσωπο, τον τράχηλο και το όσχεο (ο θύλακας που περιβάλει τους όρχεις). Οφείλεται σε διηθητικό ιό της ομάδας της ευλογιάς ( pox vitis). β. Πώς και πότε μεταδίδεται Η μετάδοση του ιού της Μολυσματικής Τέρμινθου γίνεται με επαφή μολυσματικού υγρού από άλλο ασθενή. γ. Πώς θεραπεύεται Η θεραπεία γίνεται με χειρουργική αφαίρεση των βλατίδων ή με καυτηριασμό τους. 20

ΕΡΠΙΣ ΤΩΝ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ α. Πώς εμφανίζεται Ο Έρπις των γεννητικών οργάνων εμφανίζεται με μικρές φουσκίτσες σε κόκκινη βάση και έντονο τσούξιμο. Μετά από μερικές μέρες οι φουσκίτσες σπάνε και εξελίσσονται σε μικρές πληγές. Οι πληγές αυτές είναι αρκετά επώδυνες. β. Πώς και πότε μεταδίδεται Μεταδίδεται ο Έρπις των γεννητικών οργάνων με τη σεξουαλική επαφή. Συνήθως κολλάει λίγο πριν εμφανιστεί και κατά τις πρώτες μέρες της εμφανίσεις του. Επίσης μπορεί να μεταδοθεί κατά των τοκετό, από τη μητέρα στο νεογέννητο. Αυτό μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για το νεογέννητο. γ. Πώς θεραπεύεται; Ο Έρπις των γεννητικών οργάνων ΔΕΝ ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ. Ο ιός που των προκαλεί εγκλωβίζεται μέσα στο δέρμα, στην περιοχή όπου πρωτοεμφανίζεται, και επανέρχεται κάθε φορά που η αντίσταση του οργανισμού εξασθενεί πχ. μετά από μια γρίπη, έντονη στενοχώρια, στρες κτλ. Οι υποτροπές αυτές ( που ειναι συνήθως μια φορά το μήνα) ταλαιπωρούν ιδιαίτερα τους ασθενείς. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αραιώσουμε λίγο τις εμφανίσεις του ή να μειώσουμε κάπως τα δυσάρεστα συμπτώματα με χάπια και αλοιφές τοπικά. 21

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΓΑΛΟΚΥΤΤΑΡΟΪΟΥΣ. α. Πώς εμφανίζεται; Ο Μεγαλοκυτταροϊός ή CMV ιός ανήκει στην μονάδα των ιών του έρπητα. Ζει αναπτύσσετε και επιβιώνει μέσα στους πυρήνες των κυττάρων. Προκαλεί λοιμώξεις σε διάφορα όργανα όπως ΚΝΣ γαστρεντερικό σύστημα, πνεύμονες, οφθαλμοί κλπ. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Ο μεγαλοκυτταροϊός μπορεί να μεταδοθεί από το σάλιο, τα ούρα, το σπέρμα, τα κολπικά υγρά και τις μεταγγίσεις αίματος. Η λοίμωξη από τον ιό CMV είναι κοινή στον πληθυσμό, αλλά η εξέλιξη της σε νόσο είναι σπάνια. γ. Πώς θεραπεύεται; Από την στιγμή που ένα άτομο μολυνθεί από τον ιό παραμένει μολυσμένο για πάντα. Ο ιός παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση μέσα στα κύτταρα. Έτσι μια εξασθένηση του οργανισμού προκαλεί επανεργοποίηση του ιού με συνέπεια να εκδηλώνονται λοιμώξεις σε διάφορα όργανα.εκδήλωση της λοίμωξης στην διάρκεια της εγκυμοσύνης και μάλιστα στο πρώτο τρίμηνο μπορεί να προκαλέσει αποβολή, κώφωση, πνευματική καθυστέρηση, και θνησιγενές τοκετό. Παρατηρούνται δυο περίοδοι της ζωής όπου αυξάνεται το ποσοστό της λοίμωξης: η πρώτη στα νεογέννητα μέχρι το πρώτο έτος της ζωής τους και η δεύτερη κατά την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. 22

ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Β,C KAI D α. Πώς εμφανίζεται; Η ηπατίτιδα είναι μια ασθένεια του ήπατος. Η σοβαρότητα της εξαρτάται κυρίως από την αιτία που την προκαλεί καθώς και από την γενική κατάσταση της υγείας και την ηλικία του ασθενούς. Οφείλεται στους ιούς της ηπατίτιδας οι οποίοι μπορεί να είναι A,B,C,D και Ε. Έτσι μιλάμε για Ηπατίτιδα τύπου A, Β, C κλπ Η ηπατίτιδα εμφανίζεται αρχικά με γενικά συμπτώματα όπως αίσθημα κακουχίας και κόπωση, ανορεξία, ναυτία, εμετός, διάρροια καθώς και μέτριος πυρετός. Μπορεί ακόμη να υπάρχει και πόνος στην περιοχή του ήπατος. Η φάση αυτή είναι δυνατόν να διαρκέσει από 1 έως και 3 βδομάδες. Μετά τα παραπάνω συμπτώματα αρχίζουν να υποχωρούν και εμφανίζονται τα τυπικά συμπτώματα της ηπατίτιδας που είναι ο ίκτερος δηλ. κίτρινο χρώμα δέρματος, βλεννογόνων και επιπεφυκότων, φαγούρα, αποχρωματισμός κοπράνων και υπέρχρωση των ούρων. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Η ηπατίτιδα Α και Ε μεταδίδεται συνήθως από επαφή με κόπρανα μολυσμένων ατόμων και σπανίως με επαφή ή μετάγγιση αίματος. 23

Αντίθετα οι ηπατίτιδες B,C και D μεταδίδονται: Με την σεξουαλική επαφή. Από έγκυο μητέρα στο παιδί. Με επαφή ή μετάγγιση αίματος ή παραγώγων αίματος. Με βελόνες ή σύριγγες ή άλλα αιχμηρά αντικείμενα. γ. Πώς θεραπεύεται; Η ηπατίτιδα Α και Ε δεν έχει ειδική θεραπεία ουδέποτε χρονίζει και δεν είναι πάντα απαραίτητη η νοσηλεία στο νοσοκομείο. Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του ιού είναι να τον προλάβουμε. Η κύρια οδός μόλυνσης είναι πρωκτός-στόμα. Με εφαρμογή των κανόνων ατομικής υγιεινής, με μέτρα για την αποφυγή της μόλυνσης του περιβάλλοντος, και με αυστηρό έλεγχο της τήρησης κανόνων υγιεινής σε χώρους παρασκευής φαγητού κ.τ.λ. μπορούμε να αποφύγουμε την κύρια οδό μόλυνσης. Η ηπατίτιδα Β,C και D μπορεί να προκαλέσει κίρρωση ή καρκίνο του ήπατος σε άτομα με χρόνια λοίμωξη από τον ιό. Σε άτομα με χρόνια λοίμωξη είναι δυνατή η χορήγηση ιντερφερόνης, η οποία βοηθά την άμυνα του οργανισμού έναντι των ιών της ηπατίτιδας. Πάντα είναι απαραίτητη η αυστηρή τήρηση των κανόνων ατομικής καθαριότητας. Δυστυχώς στη χώρα μας η παρουσία της ηπατίτιδας Β είναι πολύ συχνή. Υπάρχουν περιοχές που η ηπατίτιδα Β έχει προσβάλει γύρω στο 10% του πληθυσμού. Επειδή δε, ο ιός της ηπατίτιδας δεν είναι 24

κυτταροπαθογόνος πολλοί φορείς δεν αναπτύσσουν οξεία νόσο, και έτσι μεταδίδουν τον ιό χωρίς να το γνωρίζουν. Για την προφύλαξη από την ηπατίτιδα Β υπάρχει ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο το οποίο ενδέχεται να μπει και στο βασικό πρόγραμμα εμβολιασμού των παιδιών. 25

AIDS α. Πώς εμφανίζεται; Το AIDS ή Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας είναι νόσημα το οποίο προκαλείται από τον ιό HIV ή ιό του AIDS. Ο ιός σταδιακά καταστρέφει το σύστημα άμυνας του οργανισμού (Ανοσοποιητικό σύστημα - Λευκά αιμοσφαίρια). Μειώνει έτσι την άμυνα του οργανισμού και αυτός δεν μπορεί να καταπολεμήσει τις διάφορες λοιμώξεις και τα νοσήματα. Όταν ένα άτομο μολυνθεί από τον ιό HIV, τότε μπορεί να εμφανιστούν μετά από δύο έως τέσσερις εβδομάδες τα εξής αρχικά συμπτώματα: Άλγος στον φάρυγγα, - Χαμηλός πυρετός, -Διόγκωση των Λεμφαδένων κ.α.τα συμπτώματα αυτά δεν είναι χαρακτηριστικά μόνο του AIDS, αλλά και άλλων ασθενειών και δεν εμφανίζονται πάντα. Ο οργανισμός αντιδρά και προσπαθεί να απαλλαγεί, ή τουλάχιστον να περιορίσει την επέκταση του ιού. Αν το πετύχει, τα αρχικά συμπτώματα υποχωρούν και ο άνθρωπος παραμένει ΥΓΙΗΣ ΦΟΡΕΑΣ (οροθετικός), χωρίς κανένα σύμπτωμα. Ο φορέας του AIDS μπορεί μετά από πολλά χρόνια (7-15) να παρουσιάσει τα συμπτώματα της νόσου. Αν όμως ξαναμολυνθεί, ή η άμυνα του οργανισμού εξασθενήσει από καταχρήσεις (οινόπνευμαναρκωτικά- άλλα φάρμακα κ.α), πείνα, κακές συνθήκες διαβίωσης ή άλλες ασθένειες όπως ηπατίτιδα, τύφο, ελονοσία ή άλλα σεξουαλικά νοσήματα τότε το εξασθενημένο αμυντικό 26

27

σύστημα δεν μπορεί να αντεπεξέλθει και ο φορέας νοσεί. Τα κυριότερα συμπτώματα κατά τη εκδήλωση της νόσου είναι: Πυρετός που επιμένει (πάνω από 1 μήνα). Καταβολή δυνάμεων, απώλεια βάρους (πάνω από 10%). Διαρροϊκές κενώσεις (πάνω από 12 ημερησίως). Γενικευμένη Λεμφαδενοπάθεια. Διάχυτη πνευμονία. Νευρολογικές Διαταραχές. Σάρκωμα Καπόσι (Δερματική αλλοίωση) Ψυχιατρικές διαταραχές, πονοκέφαλος, υπνηλία, συγχυση κ.α. Σήμερα δεν βασιζόμαστε στα κλινικά συμπτώματα για την διάγνωση του AIDS. Ο οργανισμός αντιδρά από την πρώτη στιγμή. Σε περίπου 15 ημέρες αναπτύσσονται αντισώματα κατά του ιού HIV τα οποία ολοκληρώνονται σε 3 μήνες περίπου. Έτσι με εξέταση αίματος βρίσκονται τα αντισώματα όχι μόνο στους ασθενείς αλλά και στους φορείς. β. Πώς και πότε μεταδίδεται; Ο ιός HIV ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ μόνο με: το αίμα το σπέρμα τα κολπικά υγρά κατά την εγκυμοσύνη από μολυσμένη μητέρα στο παιδί της. 28

Οι τρόποι μετάδοσης λοιπόν είναι: Με την ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ σεξουαλική επαφή που μπορεί να είναι κολπική, πρωκτική και ίσως στοματογεννητική. Επίσης μπορεί να είναι μεταξύ ατόμων των ιδίων φύλων ή αντιθέτων. Με αίμα μολυσμένου ατόμου που έρχεται σε παρατεταμένη επαφή ή μπεί σε κυκλοφορία άλλου ατόμου με κοινή χρήση διαφόρων αιχμηρών αντικειμένων όπως βελόνες, σύριγγες, ξυραφάκια κτλ. Από μητέρα φορέα του ιού στο έμβρυο κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό ή τον θηλασμό. Τα άτομα φορείς μεταδίδουν τον ιό HIV χωρίς να είναι υποχρεωτικά ασθενείς. Μπορεί ένας φορέας να μεταδίδει τον ιό και τα μολυσμένα άτομα να εκδηλώσουν τη νόσο πολύ πιο γρήγορα, απ αυτόν. Ο ιός ΔΕΝ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ: Με καθημερινή συναναστροφή. Με βιολογικά υγρά όπως ιδρώτας, σάλιο, δάκρυα, ούρα κτλ. Άρα δεν κινδυνεύουμε από τον ιό με : Αγκάλιασμα ή φιλί. Χειραψία. Αντικείμενα κοινής χρήσης (πιάτα, ποτήρια, μαχαιροπίρουνα). Μετάδοση από τουαλέτες. Βήχα, φτάρνισμα ή ιδρώτα. Χρήση κοινών πλυντηρίων. 29

Τσιμπήματα εντόμων, όπως κουνούπια, σκνίπες κτλ. Διάφορα οικιακά ζώα. Μετάδοση στην πισίνα ή την θάλασσα. γ. Πώς θεραπεύεται; Όταν ένα άτομο μολυνθεί από τον ιό HIV είναι φορέας για όλη του την ζωή. Η έγκαιρη διάγνωση όμως βοηθά τον φορέα να λάβει τα κατάλληλα μέτρα ώστε να μην εξασθενεί το αμυντικό σύστημα του οργανισμού αλλά αντίθετα να το ενισχύει. Συνήθως οι ασθενείς που πάσχουν από AIDS πεθαίνουν από ευκαιριακές λοιμώξεις. Γι' αυτό οι στόχοι της θεραπευτικής αγωγής είναι: Αντιμικροβιακή ή αντιϊκή θεραπεία των ευκαιριακών λοιμώξεων Ανοσοτροποποιητική θεραπεία όπως μεταγγίσεις λεμφοκυττάρων, μεταμοσχεύσεις μυελού κ.α. Θεραπεία έναντι του ιού HIV π.χ. με το φάρμακο AZT ή με ειδικό φαρμακευτικό κοκτέϊλ που έδωσαν αποτελέσματα ενθαρρυντικά. Θεραπεία λοιπόν μέχρι σήμερα δεν υπάρχει, γι' αυτό θα πρέπει να δώσουμε βάρος στην ΠΡΟΛΗΨΗ. Οι τρόποι πρόληψης που θα αναφέρουμε πιο κάτω μας προφυλάσσουν όχι μόνο από τον ιό του ΑIDS αλλά και από όλα σχεδόν τα υπόλοιπα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα καθώς και από άλλες νόσους. 30

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ α. Μακροχρόνια αμοιβαία πιστή μονογαμική σχέση ή συστηματική και σωστή χρήση προφυλακτικού σε κάθε είδους σεξουαλική επαφή, σε όλη τη διάρκεια της, με ερωτικό σύντροφο. β. Χρήση αιχμηρών αντικειμένων μιας χρήσης ή χρήση αποστειρωμένων αιχμηρών αντικειμένων. γ. Συμβουλευτική καθοδήγηση στις γυναίκες φορείς του ιού, αποφυγή εγκυμοσύνης και θηλασμού. Το AIDS είναι ένα πρόβλημα που αφορά όλους μας. Δεν πρέπει να το αγνοούμε. Είναι ασθένεια που μέχρι σήμερα τουλάχιστον αργά η γρήγορα καταλήγει σε θάνατο. Είναι όμως ασθένεια που ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ. Τους τρόπους πρόληψης του AIDS τους αναφέραμε προηγούμενα. Αν εφαρμόζουμε τους τρόπους αυτούς και τους στοιχειώδεις κανόνες καθαριότητας, είμαστε προφυλαγμένοι όχι μόνο από το AIDS αλλά και από όλες τις άλλες σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες. Οι φορείς και οι ασθενείς του AIDS πρέπει να ενημερώνουν και να φροντίζουν να μην μολύνουν τους ερωτικούς τους συντρόφους και όσους μπορεί πιθανά να μολυνθούν από το αίμα τους. Αντίστοιχα η κοινωνία δηλ. όλοι μας πρέπει να σεβόμαστε το δικαίωμα κάθε φορέα ή ασθενή σε όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες χωρίς διακρίσεις. Παραθέτουμε πιο κάτω κάποια στατιστικά στοιχεία φορέων ασθενών, πληροφορίες για την σωστή χρήση του 31

προφυλακτικού, πληροφορίες για το τι κάνουμε αν πιστεύουμε ότι έχουμε μολυνθεί καθώς επίσης και τρόποι προφύλαξης στους χώρους εργασίας ή γενικά κοινής διαβίωσης καθώς και σε περιπτώσεις τραυματισμού. 32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48