ΠΡΑΞΗ 42/2013 ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VIΙ ΤΜΗΜΑ

ΠΡΑΞΗ 42/2013 ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VIΙ ΤΜΗΜΑ Περίληψη Το Κλιμάκιο κρίνει ότι η δαπάνη της αμοιβής για την εκτέλεση της εργασίας καθαρισμού δρόμων και κοινόχρηστων χώρων οικισμών των Δημοτικών Ενοτήτων του Δήμου είναι μη νόμιμη, καθόσον δεν προηγήθηκε της ανάθεσης των υπηρεσιών καθαριότητας η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 61 του ν.3979/2011 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Δείτε το πλήρες κείμενο της Πράξης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VIΙ ΤΜΗΜΑ ΠΡΑΞΗ 42/2013 Αποτελούμενο από τον Πρόεδρο του Κλιμακίου Ευάγγελο Νταή, Σύμβουλο και τα μέλη Ευαγγελία Πασπάτη, Πάρεδρο και, κωλυομένων των λοιπών Παρέδρων, την Εισηγήτρια Αθηνά Σιγάλα (εισηγήτρια). Γραμματέας: Μαρία Εξαρχουλάκου, υπάλληλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με βαθμό Γ της κατηγορίας ΤΕ. Συνήλθε στην αίθουσα διασκέψεων του Καταστήματός του, που βρίσκεται στην Αθήνα, στις 5 Φεβρουαρίου 2013, για να αποφανθεί, ύστερα από σχετική διαφωνία που ανέκυψε μεταξύ του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό Σάμου και του Δήμου..., αν πρέπει να θεωρηθεί το..., οικονομικού έτους 2012, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου αυτού. Αφού μελέτησε τα στοιχεία του φακέλου και Έλαβε υπόψη Την 272/3.12.2012 έγγραφη γνώμη του Αντεπιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο Αντωνίου Νικητάκη, σύμφωνα με την οποία το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. Σκέφθηκε κατά το νόμο Ι. O Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Noμό Σάμου αρνήθηκε, με την 22/17.10.2012 πράξη του, να θεωρήσει το..., οικονομικού έτους 2012, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου..., ποσού 66.500,00 ευρώ, που εκδόθηκε στο όνομα της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας «... Ο.Ε.» και αφορά στην καταβολή της αμοιβής της για την εκτέλεση της εργασίας καθαρισμού δρόμων και κοινόχρηστων χώρων οικισμών των Δημοτικών Ενοτήτων (...) του Δήμου... Ως αιτιολογία της άρνησής του, ο Επίτροπος προέβαλε ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη διότι: α) δεν έχει εκδοθεί αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού

Συμβουλίου σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 61 του ν.3979/2011 και β) δεν ανελήφθη νομίμως η αρχική δαπάνη οικονομικού έτους 2011, καθόσον οι ανατραπείσες - λόγω μη εκτέλεσης εντός του οικονομικού έτους 2011 - αποφάσεις ανάληψης υποχρέωσης φέρουν ημερομηνία (11.3.2011) προγενέστερη της σύνταξης (31.10.2011) και έγκρισης (4.11.2011) της μελέτης σύμφωνα με την οποία εκτελέστηκε η ανατεθείσα εργασία. Ο Δήμος..., με το 13215/19.11.2012 έγγραφο του Αντιδημάρχου του, επανυπέβαλε για θεώρηση το ως άνω χρηματικό ένταλμα πληρωμής, υποστηρίζοντας τη νομιμότητα της εντελλόμενης με αυτό δαπάνης. Ειδικότερα, προέβαλε ότι: α) η διάταξη του άρθρου 61 του ν.3979/2011 έγινε γνωστή στο Δήμο στις 8.10.2012, οπότε δημοσιεύθηκαν στο ενημερωτικό δελτίο της Dimosnet δύο πράξεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου (307/2012 και 319/2012 Ζ Κλ.), ακολούθως, δε, το Δημοτικό Συμβούλιο με την 139/24.10.2012 ομόφωνη απόφασή του (η οποία προσκομίστηκε) τεκμηρίωσε, έστω και εκ των υστέρων, την ανάγκη ανάθεσης των συγκεκριμένων υπηρεσιών καθαριότητας σε ιδιώτη και β) με τις από 11.3.2011 αποφάσεις ανάληψης υποχρέωσης, που προηγήθηκαν όλων των άλλων διαδικασιών πραγματοποίησης της δαπάνης, σύμφωνα με την 2/91118/0026/2010 Εγκύκλιο του Υπουργού Οικονομικών, δεσμεύτηκε πίστωση συνολικού ποσού 66.500,00 ευρώ, στην οποία περιορίστηκε η δαπάνη για την παροχή συμπληρωματικών υπηρεσιών καθαριότητας από ιδιώτη, παρότι οι σχετικές ανάγκες του Δήμου ήταν μεγαλύτερες, η δε μελέτη, που συντάχθηκε τον Οκτώβριο του 2011, προσαρμόστηκε στην εγγεγραμμένη στον προϋπολογισμό πίστωση. Τέλος, επικαλέστηκε συγγνωστή πλάνη των αρμόδιων οργάνων του Δήμου ως προς την τήρηση της διαδικασίας ανάθεσης των εν λόγω υπηρεσιών καθαριότητας. Ο Επίτροπος, όμως, ενέμεινε στις απόψεις του, με συνέπεια να ανακύψει η παρούσα διαφωνία, για την άρση της οποίας νομίμως απευθύνεται, με την από 27.11.2012 έκθεσή του, προς το Κλιμάκιο αυτό, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 21 παρ. 1 του π.δ/τος 774/1980 (ΦΕΚ Α, 189), 139 παρ. 1 του π.δ/τος 1225/1981 (ΦΕΚ Α, 304) και 77 παρ. 2 του ν. 4055/2012 (ΦΕΚ Α, 51), σε συνδυασμό με την ΦΓ8./22431/6.10.2004 (ΦΕΚ Β, 1620) κανονιστική απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τις ΦΓ8./52557/6.12.2006 (ΦΕΚ Β, 62/25.1.2007) και ΦΓ8./22043/4.4.2012 (ΦΕΚ Β, 1213/11.4.2012) όμοιες. ΙΙ. Στο άρθρο 61 του ν. 3979/2011 (ΦΕΚ Α 138/16.6.2011), το οποίο φέρει τον τίτλο «Σύναψη δημόσιων συμβάσεων παροχής υπηρεσιών καθαριότητας», ορίζεται ότι: «1. Για την παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών ( ), καθαριότητας κοινόχρηστων χώρων και δημοτικών κτιρίων, ακολουθείται η διαδικασία για τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, που προβλέπεται στις διατάξεις του π.δ/τος 60/2007 (ΦΕΚ Α 64), σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 209 και 273 του Κ.Δ.Κ. (ν.3463/2006). Με αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, η οποία λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών, τεκμηριώνεται η αδυναμία εκτέλεσης συγκεκριμένων υπηρεσιών με ίδια μέσα του δήμου και καθορίζονται, ιδίως το αντικείμενο των παρεχόμενων υπηρεσιών, η διάρκεια και η περιοχή, εντός της οποίας αυτές παρέχονται. 2. ( )». Με τις διατάξεις αυτές προσδιορίζεται ο τρόπος και οι προϋποθέσεις με τις οποίες οι δημοτικές αρχές μπορούν συμπληρωματικά να κάνουν χρήση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων παροχής υπηρεσιών με τρίτους στον τομέα της καθαριότητας των δημοτικών χώρων, ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν κάθε φορά από τις τοπικές συνθήκες (ορεινότητα, νησιωτικότητα, απομακρυσμένοι οικισμοί, πολλοί και διάσπαρτοι στην περιφέρεια του δήμου δημοτικοί χώροι και κτίρια, κ.ο.κ.) προκειμένου να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά, και από άποψη οικονομίας κλίμακας, με σεβασμό πάντα στο περιβάλλον, συγκεκριμένες περιπτώσεις, που λόγω ειδικών συνθηκών δεν είναι δυνατή η εφαρμογή καθιερωμένων μεθόδων και του προσωπικού που οι δήμοι έχουν στη διάθεσή τους. Ενόψει, δε, της

ιδιαίτερης σημασίας των συμβάσεων αυτών απαιτείται τόσο η εξειδίκευση των όρων τους όσο και η έγκρισή τους από την πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των μελών του δημοτικού συμβουλίου, ώστε να διασφαλίζεται η αρχή της διαφάνειας και ο έλεγχος της εφαρμογής της διάταξης αυτής (βλ. σχετικά την αιτιολογική έκθεση της οικείας τροπολογίας). Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ως άνω διάταξη, για την ανάθεση της άσκησης της αρμοδιότητας καθαρισμού κοινοχρήστων χώρων και δημοτικών κτιρίων σε ιδιώτη, με προσφυγή σε δημόσιο διαγωνισμό, απαιτείται αιτιολογημένη απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου λαμβανομένη με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του, με την οποία τεκμηριώνεται η αδυναμία εκτέλεσης των συγκεκριμένων υπηρεσιών με ίδια μέσα και προσδιορίζεται, μεταξύ άλλων, το αντικείμενο των παρεχόμενων υπηρεσιών, καθώς και η διάρκεια και η περιοχή, εντός της οποίας αυτές παρέχονται (αποφ. VI Tμ. Ελ. Συν. 800, 1140/2012, 2754/2011, πράξεις 73/2012 VII Τμ., 91/2012 Κλ. στο VII Tμ.). ΙΙΙ. Περαιτέρω, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 2, 21 και 23 του ν.3871/2010 (ΦΕΚ Α 141) και 1, 2, 3 και 4 του π.δ. 113/2010 (ΦΕΚ Α 209/10.12.2010), που εφαρμόζονται στους Ο.Τ.Α. α βαθμού, συνάγεται ότι για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε δαπάνης απαιτείται προηγουμένως η έγκριση διάθεσης της σχετικής πίστωσης. Κατά το στάδιο αυτό της δημοσιονομικής ανάληψης της δαπάνης, ο αρμόδιος διατάκτης, που αν δεν ορίζεται άλλως, είναι ο Δήμαρχος (άρθρο 13 του β.δ/τος 17.5/15.6.1959), δίνει την έγκρισή του, που συνεπάγεται τη δέσμευση της οικείας πίστωσης του προϋπολογισμού και συντάσσεται έκθεση ανάληψης της δαπάνης, στην οποία αναφέρονται υποχρεωτικά οι σχετικές διατάξεις ή αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων του Δήμου, στις οποίες αυτή στηρίζεται, το είδος και η αιτία της δαπάνης, το ύψος της απαιτούμενης συνολικής δαπάνης, το οικονομικό έτος πραγματοποίησης αυτής καθώς και ο κωδικός αριθμός του προϋπολογισμού τον οποίο βαρύνει. Το στάδιο αυτό προηγείται και διακρίνεται από εκείνο της διοικητικής ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης, που συνίσταται στην έκδοση σχετικής απόφασης του κατά περίπτωση, ανάλογα με το είδος της δαπάνης, αρμοδίου οργάνου, που συνιστά την γενεσιουργό αιτία της δαπάνης και δημιουργεί υποχρέωση προς πληρωμή της. Επομένως, για την εκτέλεση οποιασδήποτε δαπάνης από τους Ο.Τ.Α. απαιτείται αφενός μεν η προηγούμενη δημοσιονομική ανάληψη της δαπάνης από τον οικείο διατάκτη και αφετέρου η διοικητική ανάληψη της σχετικής υποχρέωσης, με την έκδοση απόφασης από το εκάστοτε αρμόδιο όργανο, η μη τήρηση δε της ανωτέρω διαδικασίας καθιστά τη διενέργεια της δαπάνης μη νόμιμη, αφού δεν υφίσταται νόμιμα γεννημένη υποχρέωση (βλ. πράξεις VII Τμ. 53, 79, 80, 116/2012, 249/2011, Κλ. στο VII Tμ. 124, 180/2012). IV. Στην προκειμένη υπόθεση, από τα συνοδεύοντα το κρίσιμο χρηματικό ένταλμα στοιχεία προκύπτουν τα ακόλουθα: Με τις 1430, 1441, 1443, 1444, 1445, 1446, 1449, 1451, 1455, 1456, 1457 και 1458/11.3.2011 αποφάσεις του Δημάρχου... εγκρίθηκε η δέσμευση πίστωσης συνολικού ποσού 66.500,00 ευρώ σε βάρος του προϋπολογισμού του Δήμου..., οικονομικού έτους 2011, για την πληρωμή ισόποσης δαπάνης για την εκτέλεση εργασιών καθαρισμού κοινοχρήστων χώρων (οδών, πλατειών, μονοπατιών) των δημοτικών ενοτήτων του Δήμου... Περαιτέρω, με την 67/4.11.2011 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου... εγκρίθηκαν τα τεύχη της από 31.10.2011 μελέτης καθώς και η διάθεση πίστωσης συνολικού ποσού 66.500,00 ευρώ και καθορίστηκαν οι όροι του πρόχειρου διαγωνισμού για την εκτέλεση της εργασίας καθαριότητας οδών, κοινοχρήστων χώρων, πλατειών και μονοπατιών των οικισμών του Δήμου... συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης 66.500,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. 16%). Ο διαγωνισμός διεξήχθη στις 14.11.2011 και συμμετείχε μόνο η εταιρεία «...», στην οποία κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού με την 80/9.12.2011 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής. Ακολούθως,

υπεγράφη μεταξύ του Δήμου... και της ανωτέρω αναδόχου η 11761/9.12.2011 σύμβαση, ποσού 57.327,59 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α. 16%), για την καταβολή δε της αμοιβής της αναδόχου, ύστερα από την εκτέλεση των σχετικών εργασιών (βλ. την από 1.10.2012 βεβαίωση καλής εκτέλεσης) και την έκδοση του 13/10.10.2012 τιμολογίου, εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα (βλ. και την 114/28.8.2012 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής για διάθεση της σχετικής πίστωσης σε βάρος του προϋπολογισμού του Δήμου, οικονομικού έτους 2012). Σημειωτέον ότι μετά την έκδοση της 22/17.10.2012 πράξης επιστροφής του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό Σάμου εκδόθηκε η 139/24.10.2012 αιτιολογημένη, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν.3979/2011, απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου..., με την οποία εγκρίθηκε, με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του, η ανάθεση των ανωτέρω αναφερόμενων υπηρεσιών καθαριότητας σε ιδιώτη. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη, καθόσον δεν προηγήθηκε της ανάθεσης των υπηρεσιών καθαριότητας η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 61 του ν.3979/2011 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Περαιτέρω, απορριπτέος ως αβάσιμος είναι ο δεύτερος λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου, καθόσον η διαδικασία ανάληψης της υποχρέωσης, δηλαδή τόσο η πρόταση ανάληψης υποχρέωσης (σχετ. οι από 11.3.2011 αποφάσεις του Δημάρχου...) όσο και η έγκριση της σχετικής δαπάνης, καθώς και η διάθεση της πίστωσης (σχετ. η 67/4.11.2011 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής) έλαβαν χώρα πριν από την ανάθεση της σχετικής υπηρεσίας και την υπογραφή της σχετικής σύμβασης (9.12.2011), το γεγονός δε της σύνταξης και έγκρισης της σχετικής μελέτης μετά τις από 11.3.2011 αποφάσεις του Δημάρχου δεν πλήττει την νομιμότητα της διαδικασίας ανάληψης της υποχρέωσης. Επομένως, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο πρώτο λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου, πλην όμως, ενόψει του ότι αφενός μεν η διαδικασία σύναψης της κρίσιμης σύμβασης καθαριότητας έλαβε χώρα κατά τους πρώτους μήνες εφαρμογής του ν.3979/2011 και αφετέρου η επίμαχη ανάθεση υπηρεσιών καθαριότητας σε ιδιώτη εγκρίθηκε - έστω και εκ των υστέρων - με την 139/24.10.2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα όργανα του Δήμου πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, υπέλαβαν ότι για την ανάθεση της επίμαχης υπηρεσίας καθαριότητας τηρήθηκε η νόμιμη διαδικασία. Κατ ακολουθίαν, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2012, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι το..., οικονομικού έτους 2012, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου..., ποσού εξήντα έξι χιλιάδων πεντακοσίων ευρώ (66.500,00 ), δεν πρέπει να θεωρηθεί λόγω λήξης του οικονομικού έτους. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΝΤΑΗΣ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΑΘΗΝΑ ΣΙΓΑΛΑ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΜΑΡΙΑ ΕΞΑΡΧΟΥΛΑΚΟΥ Νομοτέλεια, Ηπείρου 13, Αθήνα, τηλ. 210 8227952, fax 210 8843339, support@nomotelia.gr