ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 5 Ο Ενότητα: Σωλήνες, Υδραυλικά εξαρτήματα Σωλήνες Σωλήνας είναι το κλειστό μέσο με το οποίο μεταφέρεται το νερό από εκεί που λαμβάνεται (υδροληψία) μέχρι και τη τελευταία έξοδό του (σταλάκτης ή εκτοξευτήρας) Αντλία κ υδροληψία Κεντρικός (ή) κύριος (ή) πρωτεύων σωλήνας Σωλήνας τρίτης τάξης Δευτερεύων σωλήνας Σωλήνας εφαρμογής Βάνα Βάνα Βάνα Σωλήνας εφαρμογής Τυπικό διάγραμμα δικτύου άρδευσης υπό πίεση (πηγή: διαδίκτυο 1) Η τροφοδοσία των γραμμών άρδευσης των φυτών (αγωγοί εφαρμογής) γίνεται μέσω λήψεων. Η εκάστοτε γραμμή άρδευσης ξεκινά κάθετα στον δευτερεύοντα αγωγό. Η διατομή του εκάστοτε αγωγού εξυπηρετεί (ανάλογα με την περίπτωση) τις συνολικές ή τις απαιτήσεις της μεγαλύτερης ζώνης άρδευσης. Αφού έχουμε καταλήξει στις μέγιστες ανάγκες παροχής ανά ζώνη (ή σπανιότερα) στο σύνολο της έκτασης προς άρδευση, επιλέγουμε τον κατάλληλο αγωγό (κύριο, δευτερεύοντα, κ.ο.κ. και εφαρμογής). Σύμφωνα με τον Μπαμπίλη (2004) η μέγιστη παροχή που περνά από μια ορισμένη διατομή, δίνεται από τον πίνακα 1. Οι κύριοι και οι δευτερεύοντες αγωγοί, έχουν κατά κανόνα εξωτερική διάμετρο που κυμαίνεται από 50 έως 150 χιλιοστά (Ø) και είναι από PVC ή πολυαιθυλένιο (PE) υψηλής πυκνότητας (HD) για να αντέχουν τις υψηλές πιέσεις. Πίνακας 1: (Κατά Μπαμπίλη) Διατομές σωλήνων ΡΕ 6 atm με τη μέγιστη παροχή που μπορούν να μεταφέρουν (U= 1,5m/s). U = ταχύτητα ροής μέσα στο σωλήνα. Εξωτερική διατομή (σε χιλιοστά) Ø 16 580 Ø 20 1.100 Ø 25 1.800 Ø 32 3.050 Ø 40 5.400 Ø 50 8.400 Ø 63 13.500 Ø 75 18.200 Ø 90 27.200 Μέγιστη παροχή (λίτρα / ώρα) 1
Ø 110 41.000 Ένας αγωγός μπορεί να εφαρμόζει το νερό είτε σε μια απλή γραμμή φυτών, σε διπλές γραμμές ή και σε περισσότερες. Το υλικό κατασκευής των αγωγών εφαρμογής είναι PE και σπανιότερα PVC. Η εξωτερική τους διάμετρος είναι συνήθως 12-32 χιλιοστά. Κατά κανόνα, ο κύριος αγωγός, μέχρι την είσοδο του αγροτεμαχίου, ιδιαίτερα σε συλλογικά δίκτυα πρέπει να ενταφιάζεται, ειδικά σε περιπτώσεις που δυσχεραίνει τη λειτουργία της εκμετάλλευσης (πρόσβαση, φορτώσεις εκφορτώσεις κ.λ.π.). Το βάθος των ορυγμάτων πρέπει να είναι 50-60 εκ. σε χώρους χωρίς κυκλοφορία, 60-70 εκ. σε χώρους με ελαφρά κυκλοφορία, και 80-100 εκ. σε δρόμους συνηθισμένης ή βαριάς κυκλοφορίας. Στον πυθμένα του ορύγματος δεν πρέπει να υπάρχουν πέτρες ή αιχμηρά αντικείμενα και θα πρέπει να στρώνεται άμμος πάχους τουλάχιστον 10cm. Ο δευτερεύων αγωγός, μπορεί κι αυτός να τοποθετηθεί σε όρυγμα είτε να είναι επιφανειακά, ανάλογα με τις λειτουργικές ανάγκες της επιχείρησης, ενώ ο αγωγός εφαρμογής είναι κατά κανόνα υπέργειος. Η επίχωση (σκέπασμα) των ορυγμάτων γίνεται αφού έχει δοκιμαστεί το δίκτυο και αποδεδειγμένα λειτουργεί στην εντέλεια. Περιβάλλονται οι σωλήνες από άμμο ή χώμα εκσκαφής καλά κοσκινισμένο μέχρι ύψους cm από την άνω γενέτειρά τους Σκαρίφημα επίχωσης ορύγματος που φιλοξενεί αγωγό υπό πίεση (Πηγή: Μπαμπίλης, 2004) Σωλήνες πολυαιθυλενίου (PE) Είναι μαύροι, εύκαμπτοι πλαστικοί σωλήνες κυκλικής διατομής που τοποθετούνται επιφανειακά ή υπόγεια (30cm). Υπάρχουν ανάλογα με τη πυκνότητα δύο κατηγορίες σωλήνων PE: πολυαιθυλενίου χαμηλής (LDPE) και υψηλής πυκνότητας (HDPE). Πλεονεκτήματα σωλήνων πολυαιθυλενίου 1. Μικρό βάρος 2. Εύκολη σύνδεση - εγκατάσταση 3. Υψηλή χημική αντοχή 4. Ικανοποιητικές μηχανικές αντοχές 5. Μικρές απώλειες τριβών λόγω λείων εσωτερικών τοιχωμάτων 6. Υψηλή αντοχή στη γήρανση - αποσύνθεση 7. Αντίσταση στη δημιουργία ρωγμών από τη παγοποίηση του νερού Πληροφορίες σωλήνα πολυαιθυλενίου Ø: Εξωτερική διατομή σε χιλιοστά (mm) HD (ή) LD χαμηλής ή υψηλής πυκνότητας 2
Κατασκευάστρια εταιρεία Ονομαστική πίεση λειτουργίας ## atm (π.χ. 6 at, 10 at, 12 at κ.λ.π.) Αριθμός τρέχοντος μέτρου Μεταχείριση σωλήνων Σύμφωνα με τον Μπαμπίλη, (2004), οι σωλήνες πρέπει να μεταφέρονται με μέσα που έχουν λείες επιφάνειες, απαλλαγμένα από διάφορα ξένα σώματα και αιχμηρά αντικείμενα. Θα πρέπει να φορτώνονται, να ξεφορτώνονται και να μεταχειρίζονται με προσοχή, ξετυλίγοντας το λάστιχο από το εσωτερικό στην περίπτωση που το μεταχειριζόμενο μέγεθος του σωλήνα είναι πάνω από 20 m, περιστρέφοντάς το κατά το ξετύλιγμα ώστε να μην «μαζεύει» κατά το άπλωμά του. Δεν πρέπει να σύρονται στο έδαφος ή να στοιβάζονται σε επιφάνειες βραχώδεις ή με ανωμαλίες ή με κοφτερές ακμές. Σε περίπτωση που έχουμε βλάβη άνω του 10% του πάχους του τοιχώματος του σωλήνα, θα πρέπει να αντικαθίσταται το τμήμα αυτό. Η αποθήκευση πρέπει να γίνεται σε σκιερό μέρος ώστε να μην έρχονται οι σωλήνες σε άμεση επαφή με την ηλιακή ακτινοβολία. Το μέρος αποθήκευσης θα πρέπει να είναι επίπεδο και οι ρόλοι (κουλούρες) να αποθηκεύονται οριζόντια. Τα άκρα των σωλήνων καλό είναι να γεμίζουν με χαρτί ή με νάυλον ώστε να αποφεύγεται η είσοδος σκόνης και χαλικιών. Εξαρτήματα πολυαιθυλενίου Είναι το συνδετικό μέσο όλου του αρδευτικού δικτύου και συνδέουν αρδευτικούς σωλήνες ίδιων ή διαφορετικών διατομών. Επιτρέπουν την προσθήκη ηλεκτροβαλβίδων, εκτοξευτήρων σταλακτήρων και άλλων αρδευτικών υλικών Χρησιμοποιούνται: 1. Γωνίες (90º) και διακλαδώσεις (ταυ) 2. Μείωση διατομής 3. Κλείσιμο σωλήνων 4. Επισκευή σωλήνων 5. Συνδέσεις Οι χρησιμοποιούμενοι τρόποι σύνδεσης είναι με σύνδεση με στροφή κοχλίωση ή βίδωμα και η σύνδεση με σύσφιξη. Διαχωρισμός εξαρτημάτων Υδραυλικά εξαρτήματα Εξαρτήματα σύνδεσης σωλήνων 3
Μ α σ τ ό ς Μ ο ύ φ α Γ ω ν ί α α ρ σ ε ν ι κ ή, θ η λ υ κ ή Τ α φ α ρ σ ε ν ι κ ό θ η λ υ κ ό - θ η λ υ κ ό Μ ο ύ φ α σ υ σ τ ο λ ι κ ή Μ α σ τ ό ς σ υ σ τ ο λ ι κ ό ς Σ υ σ τ ο λ ή Α μ ε ρ ι κ ή ς Τ ά π α α ρ σ ε ν ι κ ή Τ ά π α θ η λ υ κ ή Σ ω λ ή ν α ς α ν ύ ψ ω σ η ς ( ή ο ρ θ ο σ τ ά τ η ς ) Τ ε φ λ ό ν Μ α σ τ ό ς μ ε τ α β λ η τ ό ς ( σ ω λ η ν ο μ α σ τ ό ς ) 4
Εξαρτήματα σύνδεσης σωλήνων μηχανικής σύσφιγξης (ρακόρ) τύπου lock Είναι για σωλήνες Ø12 - Ø32: 1. Ρακόρ lock - αρσενικό 2. Σύνδεσμος lock: Σύνδεση σωλήνων ίδιας διαμέτρου 3. Γωνία lock θηλυκή: Σύνδεση σωλήνα με υδραυλικό εξάρτημα αρσενικού σπειρώματος, σε γωνία 90 ο. 4. Γωνία lock αρσενική: Σύνδεση σωλήνα με υδραυλικό εξάρτημα θηλυκού σπειρώματος, σε γωνία 90 ο. 5. Γωνία lock: Συνδέει δύο σωλήνες της ίδιας διαμέτρου σε γωνία 90 ο 6. Ταυ lock θηλυκό: Συνδέει δύο σωλήνες της ίδιας διαμέτρου με εξάρτημα αρσενικού σπειρώματος. 7. Ταυ lock - αρσενικό : Συνδέει δύο σωλήνες του ίδιου σπειρώματος με εξάρτημα θηλυκού σπειρώματος. 8. Ταυ lock - lock - lock : Συνδέει τρεις σωλήνες της ίδιας διαμέτρου. 9. Τάπα lock: Απομονώνει έναν σωλήνα. 10. Stopper: Κλείνει απομονώνει έναν σωλήνα. (Α) Σύνδεσμος lock (Β) Ρακόρ lock αρσενικό Εξαρτήματα σύνδεσης σωλήνων μηχανικής σύσφιγξης (ρακόρ) κοχλιωτά Είναι για σωλήνες Ø25 Ø110 1. Ρακόρ κοχλιωτό αρσενικό 2. Ρακόρ κοχλιωτό θηλυκό 3. Τάπα ρακόρ κοχλιωτή 4. Σύνδεσμος κοχλιωτός 5. Γωνία κοχλιωτή θηλυκή 6. Ταυ κοχλιωτό 7. Ταυ κοχλιωτό θηλυκό 8. Γωνία κοχλιωτή 9. Γωνία κοχλιωτή αρσενική Ρακόρ κοχλιωτό: Τα μέρη του 10. Ταυ κοχλιωτό αρσενικό (Α) Σύνδεσμος lock (Β) Ρακόρ lock 5
Εξαρτήματα με ακίδες Είναι για σύνδεση σωλήνων με διατομές Ø 4 έως Ø32. Τ α υ σ π α ρ ω τ ό Γ ω ν ί α σ π α ρ ω τ ή Σ ύ ν δ ε σ μ ο ς σ π α ρ ω τ ό ς Δ ι ό φ θ α λ μ ο Τ ά π α σ π α ρ ω τ ή Γ ω ν ί α ( α κ ρ ο σ ω λ ή ν ι ο ) Μ α σ τ ό ς σ π α ρ ω τ ό ς Λ ή ψ η σ π α ρ ω τ ή Σέλες Χρησιμοποιούνται για την ασφαλή από άποψη στεγανότητας, λήψη του νερού από τους σωλήνες. Σ έ λ α σ υ ρ τ α ρ ω τ ή Σ έ λ α σ φ ή ν α ς Σ έ λ α μ ε β ί δ ε ς Δ ι π λ ή σ έ λ α σ υ ρ τ α ρ ω τ ή 6
Οι σέλες προσαρμόζονται με διάφορους τρόπους πάνω σ αυτούς. Φέρουν θηλυκά σπειρώματα όπως ½, ¾, 1, 1 ¼, 1 ½ κ.τ.λ. Φρεάτια Τα φρεάτια είναι προστατευτικά καλύμματα ηλεκτροβαλβίδων και άλλων εξαρτημάτων. Υπάρχουν σε διάφορα σχήματα και διαστάσεις (π.χ.): 1. Φρεα τιο στρογγυλο 6 2. Φρεα τιο στρογγυλο 9 3. Παραλληλο γραμμο φρεα τιο 12 Φ ρ ε ά τ ι ο σ τ ρ ο γ γ υ λ ό 6 Π α ρ α λ λ η λ ό γ ρ α μ μ ο φ ρ ε ά τ ι ο 1 2 Βιβλιογραφία: Δημήτριος Μπαμπίλης, «Αρδευτικά δίκτυα πρασίνου», Εκδόσεις Σταμούλη, 2004 Διαδίκτυο 1: http://www.wcadi.org/page.php?pageid=124 Για τις εικόνες: http://www.kmirrigation.com/ http://www.antemisaris.gr/ http://www.geoponiko-parko.gr/ http://www.e-agri.gr/el 7