ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 21.10.2015 COM(2015) 601 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Σχετικά με τη σύσταση Εθνικών Συμβουλίων Ανταγωνιστικότητας εντός της ζώνης του ευρώ EL EL
Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Σχετικά με τη σύσταση Εθνικών Συμβουλίων Ανταγωνιστικότητας εντός της ζώνης του ευρώ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 292, σε συνδυασμό με το άρθρο 121 παράγραφος 2 και το άρθρο 136, Έχοντας υπόψη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Μολονότι υπάρχει ανάγκη να βελτιωθεί ο συντονισμός και η παρακολούθηση των εξελίξεων όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα στο εσωτερικό της Ένωσης, η πρόσφατη κρίση κατέστησε εμφανές το γεγονός ότι τα κράτη μέλη που έχουν ως νόμισμα το ευρώ («τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ») μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευπαθή στην πιθανή συσσώρευση και την αιφνίδια εκδήλωση μακροοικονομικών ανισορροπιών που ενδέχεται να μεταδοθούν ως δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ. Λόγω της έλλειψης ευέλικτων ονομαστικών συναλλαγματικών ισοτιμιών, χρειάζονται επίσης επαρκείς μηχανισμούς προσαρμογής για τους κλυδωνισμούς που υφίσταται μια συγκεκριμένη χώρα. Η δυναμική της ανταγωνιστικότητας έχει σημασία τόσο για τη συσσώρευση και τη διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών (π.χ., εμπορικά ελλείμματα και ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, αποθέματα των εγχώριων και εξωτερικών υποχρεώσεων) όσο και για την αποτελεσματική προσαρμογή σε ασύμμετρους κλυδωνισμούς. Η επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας μπορεί επίσης να είναι υπεύθυνη για την μείωση της δυνητικής ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά λιγότερο εύκολη την αποπληρωμή υψηλού χρέους. Ο συντονισμός των πολιτικών που έχουν σχέση με την δυναμική της ανταγωνιστικότητας θα συμβάλει στο να εξασφαλιστεί ότι οι εξελίξεις στον τομέα της ανταγωνιστικότητας είναι συμβατές με το στόχο της ομαλής λειτουργίας της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ). Παρόλο που η παρούσα σύσταση απευθύνεται στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, τα υπόλοιπα κράτη μέλη ενθαρρύνονται επίσης να δημιουργήσουν παρόμοιους φορείς. (2) Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, ιδίως η διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών όπως θεσπίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1174/2011, παρέχει ένα πλαίσιο για τον συντονισμό και την εποπτεία των οικονομικών πολιτικών. Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να ενισχυθεί η πρόοδος όσον αφορά τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ανταγωνιστικότητας, αυτοί οι υφιστάμενοι μηχανισμοί πρέπει να υποστηρίζονται από την ισχυρότερη εθνική οικειοποίηση των μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων. Προς το σκοπό αυτό, φαίνεται δικαιολογημένη η συγκέντρωση ανεξάρτητης πολιτικής εμπειρογνωμοσύνης EL 2 EL
σε εθνικό επίπεδο και η ενίσχυση του διαλόγου σε επίπεδο πολιτικής ανάμεσα στην Ένωση και τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ. (3) Η σύσταση εθνικών συμβουλίων ανταγωνιστικότητας που θα είναι επιφορτισμένα με την παρακολούθηση των επιδόσεων και των πολιτικών στον τομέα της ανταγωνιστικότητας αναμένεται ότι θα συμβάλει στην ενίσχυση της οικειοποίησης των αναγκαίων πολιτικών και μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο και στη βελτίωση της βάσης γνώσεων σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών της Ένωσης στον τομέα της ανταγωνιστικότητας. Τα εν λόγω συμβούλια θα πρέπει να αξιολογούν τις εξελίξεις και τις πολιτικές στον τομέα της ανταγωνιστικότητας, αλλά επίσης να παρέχουν συμβουλές πολιτικής για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες και πάγιες πρακτικές. (4) Το πεδίο παρέμβασης των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας πρέπει να καλύπτει μια συνολική έννοια της ανταγωνιστικότητας. Στην αρμοδιότητα των εν λόγω συμβουλίων θα πρέπει να υπάγονται η δυναμική των μισθών καθώς και μη μισθολογικοί παράγοντες και παράγοντες που ρυθμίζουν την παραγωγικότητα αλλά και ζητήματα δυναμικής που συνδέονται με τις επενδύσεις, την καινοτομία και την ελκυστικότητα της οικονομίας για τις επιχειρήσεις. (5) Στα συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να δοθεί η ικανότητα να εξασφαλίζουν οικονομική ανάλυση υψηλής ποιότητας ως βάση για τον συμβουλευτικό τους ρόλο. (6) Τα συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να είναι ανεξάρτητα από τα υπουργεία ή τις δημόσιες αρχές που ασχολούνται με ζητήματα σχετικά με την ανταγωνιστικότητα. Τα συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα πρέπει επίσης να είναι αμερόληπτα, υπό την έννοια ότι δεν θα πρέπει να μεταδίδουν μόνο ή κυρίως απόψεις συγκεκριμένων ομάδων ενδιαφερομένων. Οι εν λόγω απαιτήσεις ανεξαρτησίας και αμεροληψίας αποσκοπούν στη διασφάλιση ότι ο συμβουλευτικός ρόλος των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας θα αντικατοπτρίζει επαρκώς την κρίση των εμπειρογνωμόνων που έχει διατυπωθεί με γνώμονα το γενικό συμφέρον. (7) Τα χαρακτηριστικά των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να είναι σύμφωνα με το άρθρο 152 της Συνθήκης και θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις εθνικές πρακτικές και θεσμούς όσον αφορά τη διαμόρφωση των μισθών. Σύμφωνα με το άρθρο 28 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η λειτουργία τους δεν θα πρέπει να θίγει το δικαίωμα των εργαζομένων και των εργοδοτών, ή των αντίστοιχων οργανώσεών τους, να διαπραγματεύονται και να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις στα ενδεδειγμένα επίπεδα καθώς και να αναλαμβάνουν συλλογική δράση σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης και τις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές. (8) Η Επιτροπή θα πρέπει να συντονίζει τις δραστηριότητες των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας με στόχο την προώθηση της επίτευξης στόχων που καλύπτουν το σύνολο της ζώνης του ευρώ λαμβάνοντας υπόψη στοιχεία που τροφοδοτούνται από το σύστημα των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας στον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών της Ένωσης. (9) Τα συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να καταρτίζουν και να δημοσιεύουν τις αναλύσεις και τις συμβουλές τους σε μια ετήσια έκθεση. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι στόχοι της ζώνης του ευρώ και της Ένωσης λαμβάνονται υπόψη κατά τις εργασίες των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας, θα πρέπει να διεξάγονται διαβουλεύσεις μεταξύ της Επιτροπής και των συμβουλίων για θέματα που αφορούν EL 3 EL
την παραγωγή των εν λόγω εκθέσεων καθώς και κατά τη διάρκεια διερευνητικών αποστολών στα κράτη μέλη. Οι εκθέσεις θα τροφοδοτούν με στοιχεία την ανάλυση της Επιτροπής που εκπονείται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και της Διαδικασίας Μακροοικονομικών Ανισορροπιών. (10) Προκειμένου να διευκολυνθεί ο συντονισμός σε υπερεθνικό επίπεδο, θα πρέπει να υπάρχει ένα αναγνωρίσιμο συμβούλιο ανταγωνιστικότητας σε κάθε κράτος μέλος. Ωστόσο, για την ορθή εκτέλεση των δραστηριοτήτων τους, τα συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα μπορούν με τη σειρά τους να βασίζονται σε διάφορους υφιστάμενους χωριστούς φορείς, υπό την προϋπόθεση ότι αυτοί πληρούν τις κοινές αρχές που εκτίθενται ανωτέρω. (11) Παρακολούθηση και εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων (ΣΑΧ) θα πρέπει να παραμείνουν στο επίπεδο της Ένωσης, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και της εφαρμογής της Διαδικασίας Μακροοικονομικών Ανισορροπιών, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1176/2011. ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΣΤΑΣΗ: I. Στόχοι και πεδίο εφαρμογής 1. Στόχος της παρούσας σύστασης είναι η σύσταση εθνικών συμβουλίων ανταγωνιστικότητας για την παρακολούθηση των επιδόσεων και των πολιτικών στον τομέα της ανταγωνιστικότητας, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην προώθηση της βιώσιμης οικονομικής σύγκλισης και στην αύξηση της οικειοποίησης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο. 2. Η παρούσα σύσταση απευθύνεται στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ. Τα υπόλοιπα κράτη μέλη ενθαρρύνονται επίσης να συστήσουν παρόμοιους φορείς. II. Ίδρυση των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας 3. Κάθε κράτος μέλος πρέπει να έχει θεσπίσει ένα συμβούλιο ανταγωνιστικότητας επιφορτισμένο με τα εξής: α) Παρακολούθηση των εξελίξεων όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα στο οικείο κράτος μέλος, λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τις τιμές και την ποιότητα του περιεχομένου των προϊόντων και υπηρεσιών σε σχέση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές βραχυπρόθεσμα (συμπεριλαμβανομένου του κόστους εργασίας) καθώς και μακροπρόθεσμους σημαντικούς παράγοντες όπως η παραγωγικότητα και η ικανότητα καινοτομίας, που είναι σημαντικοί όχι μόνο για τις σχετικές επιδόσεις της οικονομίας, αλλά και για το αναπτυξιακό δυναμικό του και την ικανότητα προσέλκυσης επενδύσεων, επιχειρήσεων και ανθρώπινου κεφαλαίου β) Υποστήριξη των διαδικασιών που διαμορφώνουν τους μισθούς σε εθνικό επίπεδο με την παροχή σχετικών πληροφοριών EL 4 EL
γ) Παρακολούθηση των πολιτικών που συνδέονται με την ανταγωνιστικότητα στο οικείο κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένης της συμβολής στην εκ των υστέρων αξιολόγηση των πολιτικών και δ) Αξιολόγηση των πολιτικών προκλήσεων και διατύπωση συμβουλών πολιτικής στον τομέα της ανταγωνιστικότητας. Οι συμβουλές των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και την ευρύτερη διάσταση της Ένωσης και της ζώνης του ευρώ. Τα συμβούλια θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να παρέχουν συμβουλές σχετικά με την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που απευθύνονται στο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 4. Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να προσδιορίζει ένα συμβούλιο ανταγωνιστικότητας, το οποίο με τη σειρά του θα μπορεί να βασίζεται σε διάφορους υφιστάμενους φορείς. 5. Τα συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να διεξάγουν τις δραστηριότητές τους σε συνεχή βάση. Θα πρέπει να δημοσιεύσουν την ανάλυσή τους και τις συμβουλές τους σε μια ετήσια έκθεση. Τα συμβούλια αυτά θα πρέπει να διατηρούν επαφές με την Επιτροπή και τα συμβούλια ανταγωνιστικότητας των άλλων κρατών μελών με στόχο τον συντονισμό των απόψεων. III. Χαρακτηριστικά των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας 6. Τα συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να είναι διαρθρωτικώς ανεξάρτητα ή να διαθέτουν λειτουργική αυτονομία έναντι κάθε δημόσιας αρχής του κράτους μέλους που ασχολείται με θέματα σχετικά με την ανταγωνιστικότητα (ιδίως υπουργεία, δημόσιες υπηρεσίες, δημόσια ιδρύματα, δημόσιους οργανισμούς). Θα πρέπει να στηρίζονται σε εθνικές νομοθετικές διατάξεις που διασφαλίζουν υψηλό βαθμό λειτουργικής αυτονομίας και λογοδοσίας, μεταξύ άλλων: α) να διαθέτουν θεσμικό καθεστώς βασισμένο σε εθνικούς νόμους, κανονιστικές ρυθμίσεις ή διοικητικές διατάξεις δεσμευτικού χαρακτήρα β) να μην λαμβάνουν οδηγίες από δημόσιες αρχές που ασχολούνται με θέματα σχετικά με την ανταγωνιστικότητα ή από οποιονδήποτε άλλο δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα γ) να έχουν την ικανότητα να επικοινωνούν έγκαιρα με το κοινό δ) να εφαρμόζουν διαδικασίες ορισμού των μελών τους με βάση την πείρα και την ικανότητά τους ε) να διαθέτουν επαρκείς πόρους και κατάλληλη πρόσβαση σε πληροφορίες ώστε να είναι σε θέση να εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους. 7. Τα συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να διαβουλεύονται με τους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς (π.χ. εθνικούς φορείς ή ομάδες φορέων, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων, που συμμετέχουν στον οικονομικό και κοινωνικό διάλογο των κρατών μελών σε τακτική βάση), αλλά δεν θα πρέπει να μεταδίδουν μόνο ή κυρίως τις γνώμες και τα συμφέροντα μιας συγκεκριμένης ομάδας ενδιαφερομένων. EL 5 EL
8. Τα συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να έχουν την ικανότητα να διεξάγουν οικονομικές και στατιστικές αναλύσεις με υψηλό βαθμό ποιότητας, μεταξύ άλλων όπως αναγνωρίζεται από την ακαδημαϊκή κοινότητα. IV. Διασύνδεση με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο 9. Η Επιτροπή θα πρέπει να διευκολύνει τον συντονισμό μεταξύ των εθνικών συμβουλίων ανταγωνιστικότητας και να ανταλλάσσει απόψεις μαζί τους, ιδίως προκειμένου να εξασφαλιστεί η συνεκτίμηση των στόχων της ζώνης του ευρώ και της ΕΕ στις εργασίες των συμβουλίων ανταγωνιστικότητας. Θα πρέπει να προβλέπονται επαφές πριν από την παραγωγή των ετήσιων εκθέσεών τους και κατά τη διάρκεια των διερευνητικών αποστολών στα κράτη μέλη. 10. Η ανεξάρτητη εμπειρογνωμοσύνη που παρέχεται από τα συμβούλια αυτά, μεταξύ άλλων μέσω των ετήσιων εκθέσεων, θα χρησιμοποιείται για την υποστήριξη των αναλύσεων των κρατών μελών και της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και στη διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών. V. Λογοδοσία και διαφάνεια 11. Κατά κανόνα, οι αναλύσεις που εκπονούν τα εν λόγω συμβούλια ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να δημοσιοποιούνται. VI. Τελικές διατάξεις 12. Τα κράτη μέλη καλούνται να εφαρμόσουν τις αρχές που ορίζονται στην παρούσα σύσταση έως [ημερομηνία έκδοσης της παρούσας σύστασης + 6 μήνες]. 13. Έως [ημερομηνία έκδοσης της παρούσας σύστασης + 12 μήνες], η Επιτροπή καλείται να εκπονήσει έκθεση προόδου, με βάση τις σχετικές πληροφορίες από τα κράτη μέλη, σχετικά με την εφαρμογή και την καταλληλότητα της παρούσας σύστασης, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσον κρίνεται αναγκαία η έκδοση δεσμευτικών διατάξεων. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 6 EL