ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou, 117 42 Athens, Greece, Tel.: +30 210-9211 200-10, Fax: +30210-9233 977 Επενδυτικές προοπτικές Νίκος Βέττας Γενικός Διευθυντής Ι.Ο.Β.Ε. Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (vettas@iobe.gr, www.iobe.gr, http://www.aueb.gr/users/vettas) 3 rd Business Forum Greece Sweden Hellenic Swedish Chamber of Commerce Athens, December 13, 2016
δισεκ. % ΑΕΠ Επενδύσεις; 80 70 60 50 40 27,4% 25,8% 25,7% 24,7% 25,3% 54,5 54,1 45,0 46,0 43,0 22,1% 48,4 26,2% 59,9 27,1% 65,1 24,5% 59,1 18,3% 43,2 17,0% 38,5 15,1% 12,8% 11,5% 12,2% 30% 25% 20% 15% 30 30,1 9,8% 10% 20 10 22,9 20,4 22,4 19,5 5% 0 0% Πηγή: Eurostat Μέγιστο ύψος επενδύσεων το 2007 ( 65,1 δισεκ.) Υψηλότερες επενδύσεις ως % του ΑΕΠ το 2003 (27,4%) Δραματικά χαμηλότερα το 2015 ( 19,5 δισεκ. και 9,8% του ΑΕΠ) 2
Επενδύσεις Ελλάδα και Ευρωζώνη Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου (% ΑΕΠ),30,25,20,15,10,5,0 Euro area (12 countries) Greece Source: AMECO 3
Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία δημόσιου τομέα (% εγχώριας ΑΠΑ) 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Πηγή: Eurostat Ευρωζώνη -19 Ελλάδα Η συμμετοχή του δημόσιου τομέα στην οικονομική δραστηριότητα αυξήθηκε από το 2008 κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες της εγχώριας Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας Ο ρόλος του κράτους παραμένει σημαντικότερος στην Ελλάδα από ότι στην Ευρωζώνη Η απόσταση από το Μ.Ο. της Ευρωζώνης διπλασιάστηκε μεταξύ 2008-2014: από 2 σε 4 ποσοστιαίες μονάδες της Α.Π.Α. 4
Ανοικτή οικονομία; % ΑΕΠ 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 α' τρίμ. 2016 Γερμανία Ιρλανδία Ελλάδα Γαλλία Κύπρος Πορτογαλία Σλοβακία Πηγή: Eurostat Το άθροισμα εισαγωγών και εξαγωγών ως % του ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι στην Ελλάδα εκ των χαμηλότερων στην περιφέρεια της Ευρωζώνης Ενώ πρέπει να εξελιχθεί σε μια μικρή, ανοιχτή οικονομία, η ελληνική οικονομία παραμένει κλειστή
Ξένες άμεσες επενδύσεις (% ΑΕΠ) 60% FDI as a % of GDP 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2000-2008 2009-2015 Germany 3.0% 1.7% Ireland 21.0% 27.9% Greece 1.1% 0.6% Spain 4.2% 2.1% Portugal 3.7% 4.3% -10% Germany Ireland Greece Spain Portugal Source: Eurostat 6
Εθνικός πλούτος; (σταθερές τιμές 2010) δισεκ. ευρώ 800 600 400 200 0-200 -400 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία Καθαρά χρηματοοικονομικά στοιχεία Εθνικός πλούτος Πηγή: Eurostat, επεξεργασία δεδομένων: IOBE Πτώση του εθνικού πλούτου από 552 δισεκ. το 1995 σε 484 δισεκ. το 2008 και σε 432 δισεκ. το 2013. Αύξηση μη χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων από 547 δισεκ. το 1995 σε 712 δισεκ. το 2008 και πτώση έπειτα ( 646 δισεκ. το 2013) Μεταβολή του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων με το υπόλοιπο κόσμο από μικρό πλεόνασμα το 1995 ( 5 δισεκ.) σε μεγάλο έλλειμμα το 2008 ( 249 δισεκ.). 7
Δείκτης οικονομικού κλίματος (www.iobe.gr)
Ενδείξεις ενίσχυσης επενδύσεων στη βιομηχανία Κλάδος Εκτιμήσεις προηγούμενης έρευνας για το 2015 Προβλέψεις τρέχουσας έρευνας για το 2016 Προβλέψεις τρέχουσας έρευνας για το 2017 Τρόφιμα-Ποτά-Καπνός -5.2-14.9 38.2 Κλωστοϋφαντουργία 37.2 23.6-26.4 Ξύλο Προϊόντα Ξύλου -16.6 11.6-61.8 Χημικά 20.6 17.5-15.7 Μη μεταλλικά Ορυκτά 38.3-24.4-10.8 Βασική Μεταλλουργία 2.8 8.9-19.1 Πλαστικό - Ελαστικό -41.6 71.6 17.9 Ηλεκτρικές Συσκευές - Μηχανές 75.0-15.4 57.8 Αυτοκίνητα ρυμουλκούμενα - 31.5 26.1 66.7 ανταλλακτικά ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ -12.0-5.0???? Πηγή: Έρευνα Επενδύσεων ΙΟΒΕ - European Commission DG ECFIN Ιδιαίτερα αισιόδοξη πρώτη πρόβλεψη για τις επενδύσεις στην εγχώρια βιομηχανία το 2017. Αναμένεται διψήφιο ποσοστό ανόδου επενδύσεων, πολύ πάνω από το 10% 9
Σταθερές επενδυτικές προτεραιότητες 100% 90% 80% 70% 6 6 4 5 10 9 13 18 60% 50% 40% 30% 36 31 20% 10% 0% 32 30 2015 2016 Αλλοι σκοποί (π.χ.προστασία περιβάλλοντος,όροι ασφαλείας κλπ) Εισαγωγή Νέων μεθόδων παραγωγής Βελτίωση μεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρμόζουν Διεύρυνση παραγωγικής δυναμικότητας για την παραγωγή νέων προιόντων Αύξηση παραγωγικής δυναμικότητας για ήδη παραγόμενα προιόντα Αντικατάσταση υφισταμένου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού Πηγή: Έρευνα Επενδύσεων ΙΟΒΕ - European Commission DG ECFIN Βασικοί σκοποί των επενδύσεων η αύξηση παραγωγικής δυναμικότητας για ήδη παραγόμενα προϊόντα και η αντικατάσταση υφιστάμενου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού. Η χαμηλότερη σημασία στην εισαγωγή νέων μεθόδων παραγωγής, την προστασία του περιβάλλοντος, τους όρους ασφαλείας. 10
Ζήτηση για τα προϊόντα Τεχνολογικές εξελίξεις Κέρδη επιχείρησης Άλλοι λόγοι Κίνητρα για επενδύσεις Διαθεσιμότητα & κόστος κεφαλαίων Φορολογία κερδών Οικονομική πολιτική στο σύνολό της Σημαντικά φορολογικά - ρυθμιστικά αντικίνητρα 30 Συντελεστής επίδρασης στις επενδύσεις (2016) 20 10 0-10 -20-30 -40-50 -60 Πηγή: Έρευνα Επενδύσεων ΙΟΒΕ - European Commission DG ECFIN Όλοι οι παράγοντες που συνδέονται με το φορολογικό σύστημα, την οικονομική πολιτική και το ρυθμιστικό πλαίσιο κατά μέσο όρο επενεργούν ανασχετικά στην υλοποίηση επενδύσεων. Θετική επίδραση μόνο από τη ζήτηση των προϊόντων και τις τεχνολογικές εξελίξεις. 11
Ανάπτυξη και επενδύσεις: προοπτικές και συνθήκες 1. 2016-2017: εξισορρόπηση και (μικρή) ανάκαμψη 2. Μεσοπρόθεσμα: εκκίνηση από πολύ χαμηλή βάση όμως παραμένουν στοιχεία υψηλής αβεβαιότητας, χρηματοδοτικοί περιορισμοί και επιβαρυμένο διεθνές κλίμα 3. Χαμηλή εσωτερική αποταμίευση ανάγκη για επενδύσεις από το εξωτερικό, αλλά και κινητοποίηση εγχώριων πόρων 4. Ανταγωνισμός εξαρτάται από νέες επενδύσεις 5. Σημαντική άνοδος επενδύσεων μπορεί να υπάρξει μόνο αν: υπάρξει αξιοπιστία πολιτικής σε επαρκές βάθος χρόνου και άνοιγμα της οικονομίας προς όσους είναι «εκτός των τειχών», επιχειρήσεις και εργαζόμενους 6. Η συμμετοχή στην ευρωζώνη και διευθέτηση τους δημόσιου χρέους εντός αυτής, βασικός παράγοντας αξιοπιστίας της οικονομικής πολιτικής
www.iobe.gr nvettas@aueb.gr