ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ «ΕΝΕΡΓΟΚΛΑΔΕΥΤΕΣ» ΤΟΥ ΕΠΑ.Λ. ΓΕΡΑΣ. https://www.facebook.com/pages/ενεργοκλαδευτές / ?

«ΤΟ ΚΛΑΔΕΜΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΣΤΟ Ν. ΛΕΣΒΟΥ Τέχνη και Παράδοση Συμβολή στην Αειφόρο Ανάπτυξη» Παρουσίαση Προγράμματος Σχολικής Δραστηριότητας Περιβαλλοντικής Αγωγής ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ «ΕΝΕΡΓΟΚΛΑΔΕΥΤΕΣ» ΤΟΥ ΕΠΑ.Λ. ΓΕΡΑΣ https://www.facebook.com/pages/ενεργοκλαδευτές /808393822552996?ref=hl Συμμετέχοντες Μαθητές 1. Κελληγιάνης Στρατής, Α Τάξης, Ομάδα Α1 2. Παντελλής Γιώργος, Α Τάξης, Ομάδα Α1 3. Τραντάλης Παναγιώτης, Α Τάξης, Ομάδα Α1 4. Ασιδέρης Δημήτριος, Α Τάξης, Ομάδα Α1 5. Αποστόλου Θεόδορος, Α Τάξης, Ομάδα Α2 6. Κουβέρης Ευστράτιος, Α Τάξης, Ομάδα Α2 7. Σαμιώτης Ιωάννης, Α Τάξης, Ομάδα Α2 8. Σπυρέλλης Νίκος, Α Τάξης, Ομάδα Α2 9. Πετρέλλης Πέτρος, Β -ΗΛΓ Τάξης, Ομάδα Β -ΗΛΓ 10. Τυροπώλης Σαράντος, Β -ΗΛΓ Τάξης, Ομάδα Β -ΗΛΓ 11. Τυροπώλης Σαράντος - Γεώργιος, Β -ΗΛΓ Τάξης, Ομάδα Β -ΗΛΓ 12. Τυροπώλης Μανώλης, Β -ΗΛΓ Τάξης, Ομάδα Β -ΗΛΓ 13. Γκίκας Ευάγγελος, Β -ΗΛΓ Τάξης, Ομάδα Β -ΗΛΓ 14. Τηνιακού Έφη, Β -ΠΛ Τάξης, Ομάδα Β -ΠΛ 15. Μπούφι Μανουσάκε, Β -ΠΛ Τάξης, Ομάδα Β -ΠΛ 16. Αργυρέλλη Δήμητρα, Β -ΠΛ Τάξης, Ομάδα Β -ΠΛ Υπεύθυνοι καθηγητές 1. Φωτιάδης Κωνσταντίνος, εκπ/κος ΠΕ17.07 2. Ψώμος Βασίλειος, εκπ/κος ΠΕ19 3. Κουρτίδης Ευάγγελος, εκπ/κος ΠΕ20 4. Μπαδήμας Λάμπρος, εκπ/κος ΠΕ03 1

Παιδαγωγική διαδικασία Στόχοι 1. Να γνωρίσουν οι μαθητές θεωρητικά και πρακτικά τις σύγχρονες και παραδοσιακές μεθόδους κλαδέματος 2. Να αναπτύξουν κριτική σκέψη και υπεύθυνη στάση στο ζήτημα της διαχείρισης των υποπροϊόντων του κλαδέματος της Ελιάς 3. Να προτείνουν μεθόδους βιώσιμης διαχείρισης των υποπροϊόντων κλαδέματος της Ελιάς 4. Να αναζητούν πληροφορίες, να αποκτούν δεξιότητες παρατήρησης και καταγραφής, να κάνουν έρευνα, να εξάγουν συμπεράσματα, να προτείνουν λύσεις, να αναπτύσσουν δράση 5. Να συνεργάζονται και να αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες μέσα στα πλαίσια της τοπικής κοινωνίας τους. 6. Να εργάζονται σε περιβάλλον κοινόχρηστης διαχείρισης εγγράφων και πληροφοριών μέσω του διαδικτύου (Google Drive, Google Forms, SurveyMonkey, δημιουργία video στο youtube, δημιουργία ομάδας εργασίας σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης) 7. Να χειρίζονται ηλεκτρονικά εργαλεία για την παρουσίαση ποσοτικών και ποιοτικών αποτελεσμάτων (powerpoint, excel) Παιδαγωγική διαδικασία Μεθοδολογία 1. Μελέτη Πεδίου μέσα από Διδακτικές Επισκέψεις, Παρατήρηση, Συμμετοχή και Εφαρμογή, Ομαδοσυνεργατικές και Βιωματικές δράσεις 2. Ερευνητική εργασία με την μέθοδο του Ερωτηματολογίου και των Συνεντεύξεων Συνεργασίες Θεματικές Περιοχές Μαθημάτων Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Ειδικοί Επιστήμονες, Ελαιοπαραγωγοί, Παραδοσιακοί κλαδευτές ελιάς, Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης 1. Τοπική Ιστορία 2. Μαθηματικά (στατιστική) 3. Πληροφορική (χρήση Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας) 4. Ηλεκτρολογία-Μηχανολογία (παραγωγή Βιομάζας και Ενέργειας) 2

Θεματικές Ενότητες και Δράσεις Η εργασία μας σε αριθμούς Προσεγγίστηκαν τέσσερις θεματικές ενότητες: 1. Τεχνικές Κλαδέματος 2. Συμβολή του κλαδέματος και των υποπροϊόντων ελιάς στην 3. Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος 4. Ερευνητική εργασία για την ελαιοκαλλιέργεια στον Ν. Λέσβου Θεματικές Ενότητες και Δράσεις Η εργασία μας σε αριθμούς Πραγματοποιήθηκαν συνολικά επτά δράσεις: 1. Διοργάνωση σεμιναρίου με θέμα «Το κλάδεμα της Ελιάς». 2. Επίσκεψη στο φυγοκεντρικό ελαιοτριβείο του αγροτικού συνεταιρισμού Παπάδου Γέρας. 3. Συνέντευξη μέσω τηλεδιάσκεψης με θέμα «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από βιομάζα ελιάς». 4. Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εργοστάσιο Επεξεργασίας Υποπροϊόντων Ελιάς ΕΠ.ΥΠ.ΕΛ και το Βιολογικό Αγρόκτημα Αχλαδερής, στα πλαίσια του εκπαιδευτικού προγράμματος του Κ.Π.Ε. Ευεργέτουλα. 5. Πρακτική εξάσκηση κλαδέματος σε πεδινό ελαιώνα της Γέρας. 6. Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου. 7. Επιτόπια συμπλήρωση των ερωτηματολογίων από τους ελαιοκαλλιεργητές. 3

Υλικό προς Επεξεργασία Η εργασία μας σε αριθμούς Από τις επτά δράσεις του προγράμματος, συγκεντρώθηκε το εξής υλικό προς επεξεργασία και εξαγωγή συμπερασμάτων: 1. πέντε συνεντεύξεις 2. εβδομήντα ερωτηματολόγια 3. τριακόσια είκοσι πέντε λεπτά βιντεοσκοπημένο υλικό και 4. πλήθος από φωτογραφικό υλικό Το ιστολόγιό μας 4

Θεματική Ενότητα Τεχνικές Κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες A1, Α2 Δράση 1 η Διοργάνωση σεμιναρίου με θέμα «Το κλάδεμα της Ελιάς» και ομιλητή τον γεωπόνο Βασίλη Γάλλο Θεματική Ενότητα Τεχνικές Κλαδέματος 5

Θεματική Ενότητα Τεχνικές Κλαδέματος Θεματική Ενότητα Τεχνικές Κλαδέματος 6

Θεματική Ενότητα Τεχνικές Κλαδέματος Θεματική Ενότητα Τεχνικές Κλαδέματος 7

Θεματική Ενότητα Τεχνικές Κλαδέματος Θεματική Ενότητα Τεχνικές Κλαδέματος 8

Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ Δράση 2 η Επίσκεψη στο φυγοκεντρικό ελαιοτριβείο του αγροτικού συνεταιρισμού Παπάδου Γέρας και συνέντευξη με τον υπεύθυνο Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ Δράση 2 η Επίσκεψη στο φυγοκεντρικό ελαιοτριβείο του αγροτικού συνεταιρισμού Παπάδου Γέρας και συνέντευξη με τον υπεύθυνο Στοιχεία Ελαιοτριβείου Έτος λειτουργίας: 1923 Τύπος: Τριών φάσεων Δυναμικότητα: Ένα από τα μεγαλύτερα της περιοχής, με δυνατότητα επεξεργασίας ελαιοκάρπου 7 tn/ημέρα στο φυγοκεντρικό μηχάνημα (decanter) και 10 tn/ημέρα στον σπαστήρα Θερμοκρασία επεξεργασίας: 25-30 C Τα υποπροϊόντα του ελαιοτριβείου είναι: ο πυρήνας που διατίθεται στα εργοστάσια επεξεργασίας υποπροϊόντων ελιάς τα φύλλα ελιάς που καταλήγουν στα κτήματα της περιοχής ως λίπασμα ο κατσίγαρος ως απόλητο, που αρχικά αδρανοποιείται σε ειδικές δεξαμενές με προσθήκη ασβέστη και στην συνέχεια καταλήγει ως απόβλητο στην θάλασσα. 9

Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ Δράση 2 η Επίσκεψη στο φυγοκεντρικό ελαιοτριβείο του αγροτικού συνεταιρισμού Παπάδου Γέρας και συνέντευξη με τον υπεύθυνο Είναι ένα από τα τέσσερα ελαιοτριβεία στη Λέσβο (σε σύνολο 56) που πήραν παράταση άδειας λειτουργίας, στις αρχές της ελαιοκομικής περιόδου 2014-2015 Αν και έχει την δυνατότητα να μετατραπεί σε διφασικό, εκφράστηκε η δυσκολία προσαρμογής λόγω μεγάλου κόστους της μετατροπής αυτής Το ελαιοτριβείο προσαρμοζόμενο στην προηγούμενη νομοθεσία, δαπάνησε μεγάλα ποσά για την κατασκευή των δεξαμενών αδρανοποίησης του κατσίγαρου που ακόμη δεν έχει αποσβέσει Η νέα νομοθεσία επιβάλει την οικολογική διαχείριση του κατσίγαρου, οι διαθέσιμες όμως λύσεις είναι αρκετά δαπανηρές για τα ελαιοτριβεία με αποτέλεσμα κανένα ελαιοτριβείο στο νησί να μην πληροί ακόμη τις προϋποθέσεις Γι αυτό τον λόγο η πολιτεία παρατείνει κάθε χρόνο την άδεια λειτουργίας τους Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ Δράση 2 η Επίσκεψη στο φυγοκεντρικό ελαιοτριβείο του αγροτικού συνεταιρισμού Παπάδου Γέρας και συνέντευξη με τον υπεύθυνο 10

Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ Δράση 2 η Επίσκεψη στο φυγοκεντρικό ελαιοτριβείο του αγροτικού συνεταιρισμού Παπάδου Γέρας και συνέντευξη με τον υπεύθυνο Αρμόδιες Ομάδες Α1, Α2, Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εργοστάσιο Επεξεργασίας Υποπροϊόντων Ελιάς ΕΠ.ΥΠ.ΕΛ. και το Βιολογικό Αγρόκτημα Αχλαδερής, στα πλαίσια του εκπαιδευτικού προγράμματος του Κ.Π.Ε. Ευεργέτουλα 11

Αρμόδιες Ομάδες Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εργοστάσιο Επεξεργασίας Υποπροϊόντων Ελιάς ΕΠ.ΥΠ.ΕΛ. Αρμόδιες Ομάδες Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εργοστάσιο Επεξεργασίας Υποπροϊόντων Ελιάς ΕΠ.ΥΠ.ΕΛ. Στοιχεία Εργοστασίου Τα προϊόντα του εργοστασίου είναι: Έτος λειτουργίας: 2012 Τύπος: Τριών φάσεων Δυναμικότητα: επεξεργασία ελαιοπυρήνα170 tn/ημέρα, παραγωγή βιομάζας 80 tn/ημέρα εκ των οποίων οι 40 tn «καταναλώνονται» για τις ανάγκες λειτουργίας του εργοστασίου Η καύσιμη βιομάζα που είναι το πυρηνόξυλο, το κουκούτσι και το πελλετ Ελαιομάζα, που αποτελείται από την ψίχα της ελιάς και χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή Το πυρηνέλαιο 12

Αρμόδιες Ομάδες Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εργοστάσιο Επεξεργασίας Υποπροϊόντων Ελιάς ΕΠ.ΥΠ.ΕΛ. Διαδικασία παραγωγής: Υγροποίηση ελαιοπυρήνα Μαλακτήρες 1 η Φυγοκέντρηση Κουκούτσι Πολτός Ελιάς Θερμαινόμενοι μαλακτήρες 2 η Φυγοκέντρηση Πυρηνέλαιο labante Στερεό & υγρό απόβλητο Ξηραντήριο Κοσκινιστής πυρηνόξυλο ζωοτροφή Αρμόδιες Ομάδες Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εργοστάσιο Επεξεργασίας Υποπροϊόντων Ελιάς ΕΠ.ΥΠ.ΕΛ. Το εργοστάσιο χαρακτηρίζεται ως «πράσινο εργοστάσιο» λόγω του ενεργειακού του αποτυπώματος. Τα απόβλητα του εργοστασίου είναι ουσιαστικά μηδενικά. Δύο τόνοι καύσιμης βιομάζας που παράγονται αντιστοιχούν περίπου σε έναν τόνο πετρελαίου. Το 2013 ένας τόνος πετρελαίου κόστιζε περίπου 1000 ενώ δύο τόνοι βιομάζας 350 Η παραγωγή καύσιμης βιομάζας στο νησί μπορεί να επιφέρει πολλαπλά οφέλη: Περιβαλλοντικά: Η βιομάζα δεν παράγει τους ρύπους που παράγει το πετρέλαιο. Επιπλέον, η μετατροπή του κατσίγαρου (που τώρα είναι απόβλητο) σε καύσιμη βιομάζα θα αποσυμφορήσει περεταίρω το περιβάλλον Οικονομικά: Θα μειώσει την εξαγωγής συναλλάγματος για το πετρέλαιο Κοινωνικά: Θα δημιουργήσει νέες θέσεις απασχόλησης 13

Αρμόδιες Ομάδες Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εργοστάσιο Επεξεργασίας Υποπροϊόντων Ελιάς ΕΠ.ΥΠ.ΕΛ. Συμπεράσματα: Επισημάνθηκαν τα προβλήματα του τομέα ελαιοκομίας στο νησί που εμποδίζουν την καλύτερη και περιβαλλοντικά ωφέλιμη εκμετάλλευση των υποπροϊόντων ελιάς, όπως π.χ. ότι υπάρχουν 56 τριφασικά ελαιοτριβεία και κανένα διφασικό Η αειφόρος ανάπτυξη στο νησί μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο μέσα από τον εκσυγχρονισμό του τομέα της ελαιοκομίας και την συντονισμένη δράση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, από τους ελαιοπαραγωγούς, τους γεωπόνους, τα ελαιοτριβεία, τα εργοστάσια επεξεργασία των υποπροϊόντων ελιάς, της πολιτείας μέχρι και του Πανεπιστημίου Αιγαίου Αρμόδιες Ομάδες Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εργοστάσιο Επεξεργασίας Υποπροϊόντων Ελιάς ΕΠ.ΥΠ.ΕΛ. Υγρός πυρήνας Βιομηχανικό λάδι labante 14

Αρμόδιες Ομάδες Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εργοστάσιο Επεξεργασίας Υποπροϊόντων Ελιάς ΕΠ.ΥΠ.ΕΛ. ΚΟΣΚΙΝΙΣΜΑ Στάδιο διαχωρισμού ελαιομάζας από το πυρηνόξυλο Αρμόδιες Ομάδες Α1, Α2 Δράση 4 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Βιολογικό Αγρόκτημα Αχλαδερής (Κληροδότημα Σημαντήρη) Στοιχεία Αγροκτήματος Έτος ιδρύσεως: 1932 Δραστηριότητες: Ελαιοπαραγωγή, Κτηνοτροφία, εκπαίδευση νέων Εκτάσεις: 6500 στρ. εκ των οποίων 1700 στρ. ελαιώνας. Τα 500στρ. του ελαιώνα είναι πεδινά και φυτεμένα με την μέθοδο της γραμμικής φύτευσης - Διαθέτει μικρό ελαιοτριβείο δύο φάσεων, χημικό εργαστήριο και τυποποιητήριο ελαιόλαδου Το 1935 στο αγρόκτημα λειτούργησε η πρώτη σχολή κλαδευτών στην Ελλάδα Το 1995 γίνεται το πρώτο αγρόκτημα βιολογικής καλλιέργειας ελιάς Σήμερα η Λέσβος είναι πρώτη σε εκτάσεις βιολογικής ελαιοκαλλιέργειας Σε έρευνα που πραγματοποίησε, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το τμήμα Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, απέδειξε ότι το λάδι της Λέσβου έχει αυξημένα αντιοξειδωτικά χαρακτηριστικά συγκριτικά με άλλα ελαιόλαδα 15

Αρμόδιες Ομάδες Α1, Α2 Δράση 4 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Βιολογικό Αγρόκτημα Αχλαδερής Οι βασικοί λόγοι που το αγρόκτημα επέλεξε ελαιοτριβείο τύπου δύο φάσεων και όχι τριών: δεν ξεπλένει τις πολύτιμες φαινόλες του ελαιολάδου χρησιμοποιείται σημαντικά λιγότερη ποσότητα νερού και ενέργειας εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες έρευνας, τυποποίησης και παραγωγής ποιοτικότερου προϊόντος Μειονέκτημα: Δεν μπορεί να λειτουργήσει σε χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος Διαφορά: Στα διφασικά ελαιοτριβεία έχουμε δύο τελικά «προϊόντα», το ελαιόλαδο και την υγρή ελαιοπάστα. Στα τριφασικά έχουμε τρία «προϊόντα», τo ελαιόλαδο, τον πυρήνα και τον κατσίγαρο ως απόβλητο. Απόδοση: Οι δύο τύποι παράγουν ουσιαστικά ίση ποσότητα λαδιού Αρμόδιες Ομάδες Α1, Α2 Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Βιολογικό Αγρόκτημα Αχλαδερής Ξενάγηση στο ελαιοτριβείο δύο φάσεων Ξενάγηση στο τυποποιητήριο 16

Αρμόδιες Ομάδες Α1, Α2 Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Βιολογικό Αγρόκτημα Αχλαδερής Επίδειξη θρυμματισμού ελαιόκλαδων Αρμόδιες Ομάδες Α1, Α2 Δράση 3 η Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Βιολογικό Αγρόκτημα Αχλαδερής Συμπεράσματα: Ενώ το λάδι της Λέσβου, ειδικά αυτό που παράγεται στο Πλωμάρι, κερδίζει τις πρώτες θέσεις σε παγκόσμιους διαγωνισμούς για την ποιότητα, ελάχιστα έχει αξιοποιηθεί αυτό ως γεγονός Για το λόγο αυτό επισημάνθηκε η ανάγκη της τυποποίησης του ελαιολάδου στην Λέσβο, σε αντίθεση με την έως τώρα πρακτική να πουλιέται χύμα Οι όποιες επιδοτήσεις δίνονται από το κράτος θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη της ελαιοκαλλιέργειας και όχι για βιοποριστικούς λόγους Για να έχει μέλλον αυτό το μοναδικό προϊόν της Λέσβου θα πρέπει ο σημαντικός αυτός κλάδος για το νησί να εκσυγχρονιστεί για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις δύσκολες συνθήκες του διεθνούς ανταγωνισμού 17

Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 4 η Συνέντευξη μέσω τηλεδιάσκεψης με θέμα «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από βιομάζα ελιάς», με τον Μηχανολόγο Μηχανικό Νικόλαο Ελένη με 20ετή εμπειρία στον τομέα Ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 4 η Συνέντευξη μέσω τηλεδιάσκεψης με θέμα «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από βιομάζα ελιάς» 18

Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 4 η Συνέντευξη μέσω τηλεδιάσκεψης με θέμα «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από βιομάζα ελιάς» Συμπεράσματα: Το 2013 η πολιτεία νομοθέτησε το πλαίσιο και τις δανειοδοτικές διαδικασίες που απαιτούνται για την εκμετάλλευση της βιομάζας με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα πλεονεκτήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα αντί για πετρέλαιο είναι τα εξής: Συμβάλλει στην (τοπικό προϊόν, νέες θέσεις εργασίας, περιορισμός εξαγωγής συναλλάγματος) Συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος Αφήνει μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα στο περιβάλλον Ο ελαιοτριβέας, αντί να ρυπαίνει το περιβάλλον, μπορεί να διαθέσει πλέον τα απόβλητά του (κατσίγαρο) με οικονομικό όφελος γι αυτόν. Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 4 η Συνέντευξη μέσω τηλεδιάσκεψης με θέμα «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από βιομάζα ελιάς» Συμπεράσματα: Η λειτουργία μιας μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα της τάξης του 1ΜW σημαίνει: Κάλυψη των αναγκών 800 νοικοκυριών κατ έτος Μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο κατά 1.700 τόνους μαζούτ Εξοικονόμηση 650.000 περίπου σε συνάλλαγμα. Αποφυγή εκπομπής 8.000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) ανά έτος Η παραγόμενη βιομάζα στο νησί της Λέσβου θα μπορούσε να καλύψει ένα πολύ μεγάλο μέρος των αναγκών για Ηλεκτρική Ενέργεια Στην πράξη, η πολιτεία έχει περιορίσει στο 1.5MW την συνολική ισχύ που μπορεί να συνδεθεί στο δίκτυο της ΔΕΗ από τέτοια εργοστάσια Αυτός ο περιορισμός οφείλεται στο ότι η ηλεκτροπαραγωγή το νησί της Λέσβου χαρακτηρίζεται ως αυτόνομη, δηλαδή το τοπικό δίκτυο δεν συνδέεται με το δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας 19

Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 4 η Συνέντευξη μέσω τηλεδιάσκεψης με θέμα «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από βιομάζα ελιάς» Διαδικασία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Συνθετικό Αέριο Βιομάζα - Πρώτη Ύλη Κλαδέματα Ελιάς Πυρηνόξυλο Επεξεργασία Αεροποίηση Συνθετικό Αέριο (SynGass) Ηλεκτροπαραγωγό Ζεύγος (Η/Ζ) Μηχανή Εσωτερικής Καύσης Γεννήτρια παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας Ηλεκτρική Ενέργεια (σύνδεση με δίκτυο ΔΕΗ) Θερμότητα ( χρήση για θέρμανση χώρων, π.χ. θερμοκήπια) Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ, Β-ΠΛ Δράση 4 η Συνέντευξη μέσω τηλεδιάσκεψης με θέμα «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από βιομάζα ελιάς» Διαδικασία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Συνθετικό Αέριο 1. Αποθηκευτικός χώρος 2. Αεροποιητής 3. Μονάδα κλιματισμού 4. Η/Ζ 5. Θερμότητα 6. Ηλεκτρική Ενέργεια 1 2 3 4 5 6 20

Θεματική Ενότητα Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ Δράση 5 η Πρακτική εξάσκηση κλαδέματος σε πεδινό ελαιώνα της Γέρας Θεματική Ενότητα Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ Δράση 5 η Πρακτική εξάσκηση κλαδέματος σε πεδινό ελαιώνα της Γέρας Προσέγγιση κλαδέματος και εργαλεία -Kλάδεμα δραστικής παρέμβασης, κυρίως με αλυσοπρίονο -Εργαλεία: Αλυσοπρίονο, πριόνι χειρός, κονταροπρίονο Είδη κλαδέματος Κατά την πρακτική άσκηση των μαθητών εφαρμόστηκαν κυρίως τα κλαδέματα ανανέωσης και αναγέννησης Σύνοψη εφαρμοζόμενης τεχνικής Ο συγκεκριμένος κλαδευτής αρχικά παρατηρεί από απόσταση το δέντρο Στη συνέχεια επιλέγει ένα κλαδί οδηγό με βάση το οποίο θα γίνει και το υπόλοιπο κλάδεμα Οι λείες τομές με μικρή κλίση στα κλαδιά, αποτρέπουν την συγκέντρωση υγρασίας για ανάπτυξη μυκήτων Σημαντικό είναι ένας κλαδευτής να έχει και εμπειρία ραβδισμού Ένας κανόνας που ακολουθεί είναι: «Τα επάνω κλαδιά κλαδεύονται προς τα κάτω και τα έξω προς τα μέσα» Όταν κονταίνει το δέντρο δεν κάνει πολλές παρεμβάσεις κλαδέματος μέσα σε αυτό 21

Θεματική Ενότητα Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ Δράση 5 η Πρακτική εξάσκηση κλαδέματος σε πεδινό ελαιώνα της Γέρας Κλάδεμα ανανέωσης πριν Θεματική Ενότητα Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ Δράση 5 η Πρακτική εξάσκηση κλαδέματος σε πεδινό ελαιώνα της Γέρας Κλάδεμα ανανέωσης μετά 22

Θεματική Ενότητα Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ Δράση 5 η Πρακτική εξάσκηση κλαδέματος σε πεδινό ελαιώνα της Γέρας Κλάδεμα αναγέννησης πριν Θεματική Ενότητα Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ Δράση 5 η Πρακτική εξάσκηση κλαδέματος σε πεδινό ελαιώνα της Γέρας Κλάδεμα αναγέννησης μετά 23

Θεματική Ενότητα Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α1, Β-ΗΛΓ Δράση 5 η Πρακτική εξάσκηση κλαδέματος σε πεδινό ελαιώνα της Γέρας Πρακτική άσκηση μαθητών Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου 24

Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου, που κάηκε ολοσχερώς με τις φωτιές του 1994 και ανανεώθηκε πλήρως Προσέγγιση κλαδέματος και εργαλεία - Παραδοσιακό κλάδεμα, με ελάχιστες παρεμβάσεις κλαδέματος. - Εργαλεία: πριόνι χειρός, κονταροπρίονο, κλαδευτήρι, αλυσοπρίονο Είδη κλαδέματος Κατά την πρακτική άσκηση των μαθητών εφαρμόστηκε κυρίως το κλάδεμα μόρφωσης Σύνοψη εφαρμοζόμενης τεχνικής Για τον συγκεκριμένο κλαδευτή, το κλάδεμα της ελιάς είναι μια τέχνη που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά Ο κλαδευτής παρακολουθεί το αποτέλεσμα και βελτιώνει την τεχνική του με την πάροδο του χρόνου Παρεμβαίνει ελάχιστα έτσι ώστε τα δέντρα να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο ευάλωτα στις αρρώστιες Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου, που κάηκε ολοσχερώς με τις φωτιές του 1994 και ανανεώθηκε πλήρως Σύνοψη εφαρμοζόμενης τεχνικής Αραιώνει σταδιακά τις νέες φύτρες («μάνες») πλήρως αναγεννημένων δέντρων, αφαιρώντας τους πιο αδύναμους κλώνους. Στο τέλος θα πρέπει να μείνουν το πολύ τρεις με τέσσερις Εφαρμόζει το κλάδεμα με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνει τον ανεμπόδιστο ραβδισμό ενώ παράλληλα αποτρέπει τον ήλιο να βλέπει άμεσα τον κορμό του δέντρου Ο κλαδευτής ανοίγει είσοδο στο δέντρο από την νότια πλευρά και λαμβάνει υπόψη ότι ο ραβδισμός γίνεται από μέσα προς τα έξω Αποφεύγει τα αυστηρά κλαδέματα και την χρήση αλυσοπρίονου, που θεωρεί ότι έχουν συντελέσει στην μείωση της παραγωγής που παρατηρείτε τα τελευταία χρόνια στον Ν. Λέσβου 25

Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Νεαρό δέντρο, κλαδεμένο προ τετραετίας, που προέκυψε από πλήρη αναγέννηση μετά τις φωτιές του 94 και απέφερε κατά την περσινή χρονιά πάνω από 70 κιλά καρπό. Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Επίδειξη τεχνικών 26

Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Επίδειξη τεχνικών Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Κλάδεμα μόρφωσης πριν 27

Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Κλάδεμα μόρφωσης μετά Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Πρακτική άσκηση μαθητών 28

Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Πρακτική άσκηση μαθητών Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Πρακτική άσκηση μαθητών 29

Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Θεματική Ενότητα: Ανάδειξη παραδοσιακών μεθόδων κλαδέματος Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 6 η Πρακτική εξάσκηση παραδοσιακού κλαδέματος σε ορεινό ελαιώνα του Πλωμαρίου Όμως, η καλύτερη δράση έμεινε για το τέλος 30

Θεματική Ενότητα: Ερευνητική εργασία για την ελαιοκαλιέργεια στον Ν. Λέσβου Αρμόδιες Ομάδες Α2, Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 7 η Επιτόπια συμπλήρωση των ερωτηματολογίων από τους ελαιοκαλλιεργητές με την επιμέλεια των ερευνητών της ομάδας Θεματική Ενότητα: Ερευνητική εργασία για την ελαιοκαλιέργεια στον Ν. Λέσβου Αρμόδιες Ομάδες Β-ΠΛ, Β-ΗΛΓ Δράση 7 η Επιτόπια συμπλήρωση των ερωτηματολογίων από τους ελαιοκαλλιεργητές με την επιμέλεια των ερευνητών της ομάδας Τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της έρευνας παρουσιάζονται αναλυτικά σε ξεχωριστή παρουσίαση της ομάδας 31

32