Συστήµατα µέτρησης της επικινδυνότητας και καταγραφής των συνεπειών Χάρης Καµπεζίδης ιευθυντής Ερευνών Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Εθνικός εκπρόσωπος στο πρόγραµµα «Συνεργασία-Περιβάλλον» του 7 ου ΠΠ της ΕΕ
Ολοκληρωµένη διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων Παρακολούθηση της εξέλιξης φυσικών καταστροφών (σεισµοί, πληµµύρες, ηφαίστεια, δασοπυρκαγιές, χιονοστοιβάδες, τσουνάµι, κατολισθήσεις) Παρακολούθηση της δηµιουργίας τεχνολογικών ατυχηµάτων (χηµικά και πυρηνικά εργοστάσια, διυλιστήρια πετρελαίου, πετρελαιοκηλίδες) Μέτρα αντιµετώπισης και αποκατάστασης των καταστροφών Οικονοµική αποτίµηση των συνεπειών 2
Εργαλεία διαχείρισης περιβαλλοντικών κινδύνων ηµιουργία εξειδικευµένων φορέων Εξοπλισµός φορέων µε Επίγειες µετρήσεις (µετωρολογικές, ηφαιστειακές, κυµατικές, παλλιροϊκές, σεισµικές, έκλυση επικίνδυνων ρύπων) Εξ αποστάσεως παρατηρήσεις µε δορυφόρους και ραντάρ (νέφη, καταιγίδες, τυφώνες) Λογισµικάεργαλείαπροσοµοίωσης και εξέλιξης φαινοµένων 3
Παραδείγµατα εξειδικευµένων φορέων Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας του ΥπΕσ Α (Ελλάδα) ιεύθυνση Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩ Ε (Ελλάδα) Εθνικό Συµβούλιο Περιβαλλοντικής Έρευνας (ΗΒ) Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας (ΗΠΑ) Ευρωπαϊκός Οργανισµός Περιβάλλοντος (ΕΕ) 4
Παραδείγµατα περιβαλλοντικών κινδύνων 5
Η παρακολούθηση της επικινδυνότητας αφορά Τους εξειδικευµένους φορείς Τα συναρµόδια Υπουργεία (δυσκολία συνεννόησης) Την ετοιµότητα του πληθυσµού σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης (απαιτείται εκπαίδευση) Την επιστηµονική κοινότητα και τους µηχανικούς Την τεχνική συνεργασία µεταξύ φορέων (µερικές φορές παρουσιάζει δυσπραγία) 6
Φάσεις ολοκληρωµένης διαχείρισης περιβαλλοντικών κινδύνων 1 η φάση: έναρξη. Περιγραφή των αναγκών και στόχων του συστήµατος. 2 η φάση: ανάπτυξη ή κτήση. Το σύστηµα σχεδιάζεται, προγραµµατίζεται, αναπτύσσεται ή άλλως κατασκευάζεται εξ υπ αρχής. 3 η φάση: εφαρµογή. Τα χαρακτηριστικά ασφάλειας του συστήµατος ορίζονται, ενεργοποιούνται, δοκιµάζονται και επαληθεύονται. 4 η φάση: λειτουργία και συντήρηση. Το σύστηµα τίθεται σε εφαρµογή µε όλα του τα υλικά και λογισµικά σε πλήρη λειτουργία. Εκτελείται περιοδική συντήρηση. 5 η φάση: διάθεση. Αρχειοθέτηση της συλλεγόµενης και διάχυση της επεξεργασµένης πληροφορίας. 7
Βήµατα αποτίµησης των συνεπειών των περιβαλλοντικών κινδύνων Βήµα 1: χαρακτηρισµός συστήµατος. Βήµα 2: επισήµανση απειλών. Βήµα 3: επισήµανση τρωτότητας. Βήµα 4: ανάλυση ελέγχου. Βήµα 5: καθορισµός συνάφειας (συσχέτισης). Βήµα 6: ανάλυση συνεπειών. Βήµα 7: καθορισµός ρίσκου. Βήµα 8: συστάσεις. Βήµα 9: τεκµηρίωση και διάχυση αποτελεσµάτων. 8
Λογικό διάγραµµα βηµάτων 9
Πόροι για την ίδρυση και λειτουργία των συστηµάτων παρακολούθησης και αποτίµησης των περιβαλλοντικών κινδύνων Κρατική επιχορήγηση Ιδιωτική πρωτοβουλία Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο Ευρωπαϊκό Ταµείο Συνοχής Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης Παγκόσµια Τράπεζα Ευρωπαϊκή Τράπεζα Στοχευµένα εθνικά προγράµµατα αναπτυγµένων χωρών για αναπτυσσόµενες χώρες (πχ Hellenic Aid) 10
Πρόγραµµα «Συνεργασία- Περιβάλλον» του 7 ου ΠΠ της ΕΕ Προκήρυξη χρηµατοδότησης για έρευνα στη διαχείριση: Πληµµυρών Αποτελεσµάτων από σεισµούς Ερηµοποίησης Τσουνάµι Κατολισθήσεων ασοπυρκαγιών Κλιµατικών αλλαγών Ανόδου της στάθµης της θάλασσας Καταιγίδων 11