Δημήτρης Καλαϊτζίδης Διευθυντής ΓΕΛ Ραλλείου Πειραιά

Δημήτρης Καλαϊτζίδης Διευθυντής ΓΕΛ Ραλλείου Πειραιά

Εκπαιδευτικές Καινοτομίες ως παρεμβάσεις που: στηρίζονται σε πρωτοπόρες& πρωτότυπεςιδέες επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στη νοοτροπία, στις πρακτικές, στους ρόλους και στη γενικότερη κουλτούρα του σχολείο

ΒασικήΑρχή Οι ερευνητικές εργασίες έχουν διεπιστημονικό προσανατολισμό και φύση, και ως εκ τούτου δεν αποτελούν αποκλειστικότητα συγκεκριμένων μαθημάτων και ειδικοτήτων, αλλά πεδίο συνεργασίας μαθημάτων και καθηγητών (πρώτη ανάθεση)

Κέρδη: γιαταπαιδιά-εφήβους Ενδιαφέροντα Αυτενέργεια Συνεργασία Συνάντηση Εξοικείωση με τη δημοκρατία Ανάπτυξη επιχειρηματολογίας Σύγχρονα προβλήματα Ανάπτυξη κριτικής σκέψης Ανάπτυξη επιστημονικής σκέψης και μεθόδου

Δενείχακάποιοπρόβλημαμετα χαρτόνιαούτεκαιμετουςυπολογιστές Βέβαιαμεδυσκόλεψελίγο η προβληματικήκαθώςδενξέραμετι ακριβώςναγράψουμε.μετην βοήθειαόμωςτουκαθηγητήμας και αφούτωνρωτήσαμε3 με4 φορές τελικάτακαταφέραμε

Κέρδη: γιατονκαθηγητή Αυτοδιαχειριζόμενοςδάσκαλος ΈξωαπότοπλαίσιοτωνΑ.Π.Σ. Ανάδειξηατομικώνικανοτήτων Συνάντησημεάλλουςσυναδέλφους Συνάντησημετονέο Προσωπικάενδιαφέροντα Επέκταση& εμβάθυνση

Αυτήτηφοράενώταπράγματαπροχωρούσαν ομαλάκαιχωρίςπροβλήματαήρθεηώρανα διαλέξουμε το ερώτημα πάνω στο όποιο θα εργαζόμασταν.η αλήθεια είναι ότι στεναχωρήθηκα λίγο επειδή οι δυο συμμαθήτριες της ομάδας μου διάλεξαν θέμα χωρίς όμως να έχω συμφωνήσει και εγώ. Εκείνη την στιγμή ίσως νευρίασα λίγο, παρόλα αυτά μετάότανήμουνπιοήρεμηκαιτο ξανασκέφτηκα άλλαξα γνώμη, εξ άλλου όταν συμμετέχεις σε μια ομάδα πρέπει να κάνεις υποχωρήσεις και να έχεις υπομονή γιατί αλλιώς είναι σαν να δουλεύεις ατομικά ενώ εδώ μαθαίνουμε την ΟΜΑΔΙΚΟΤΗΤΑ.

Συμπερασματικάχάρηκαπου μπόρεσακαιξεπέρασααυτότο πρώτο«χαζό»εμπόδιοκαιείμαι περήφανηγιααυτό Εκτόςόμως απόαυτόχαίρομαιπουστηνομάδα μουόλεςείμαστεφίλεςκαιθα μπορέσουμεναγνωριστούμεακόμα καλυτέρα.

ΕρευνητικέςΕργασίες: καινοτομία Τμήματουυποχρεωτικού προγρ/τοςτουνέουλυκείου Μέσαστοσχολείο (κατάβάση) Τρεις(3) (2+1) ώρεςστογελ Δύο(2) ώρες στοεπαλ (2Χ2)

ΣκοποιτωνΕρ.Ερ. Βαθιά κατανόηση του φυσικού και κοινωνικού κόσμου Άσκηση στην επίλυση προβλημάτων και λήψη αποφάσεων σε προβληματικές καταστάσεις Άσκηση στην κατασκευή αντικειμένων και συστημάτων Καλλιτεχνική έκφραση Συνδυασμοί των παραπάνω

ΠαιδαγωγικεςαρχεςτωνΕρ.Ερ. Διερευνητική προσέγγιση της μάθησης Διεπιστημονική συνεργασία καθηγητών Εργασία των μαθητών σε ομάδες Εξατομικευμένη προσέγγιση

Μεδυσκόλεψεοδιαχωρισμόςτης εργασίαςσεερωτήματα Μουάρεσεοεναλλακτικόςτρόπος μαθήματος Μεενθουσίασεηιδέατουότικάνουμε διαλείμματαόποτεθέλουμεκαιόχιτις καθορισμένεςώρεςτουκουδουνιού. Ενθουσιάστηκαμετο wiki! Ήτανπολύ ενδιαφέρον!!

Διερευνητικήπροσέγγισηστημάθηση Εναλλακτική προσέγγιση Εμπλοκή σε διαδικασίες διερεύνησης του φυσικού και κοινωνικού κόσμου Διατύπωση προτάσεων για λύσεις Λήψη αποφάσεων για ζητήματα Λειτουργική κατανόηση Γνωστικο-μεθοδολογικές ικανότητες Αυτονομία της σκέψης και δράστης

Καθοδήγηση Ελεγχόμενες μορφές διερευνητ. μάθησης Μάθηση σε πλαίσιο φθίνουσας καθοδήγησης Ακαθοδήγητες μορφές διερευνητ. μάθησης Στις Ερευνητικές Εργασίες: Φθίνουσα καθοδήγηση (Τμήμα Ενδιαφέροντος) Ελεύθερη διερεύνηση για τα ερωτήματα των επιμέρους ομάδων

Αντικείμενομάθησης Κατανόηση των προαπαιτούμενων γνώσεων Κατανόηση διαδικασιών, μεθόδων και μέσων έρευνας Επιχειρηματολογία και επεξηγήσεις Επιστημονικός τρόπος σκέψης σε μεταγνωστικό επίπεδο Είδη επιστημονικού λόγου Στοχαστική ανάλυση διαδικασιών

Φθίνουσακαθοδήγηση Διδακτικές μορφές: επεξηγήσεις, παροχή βασικών πληροφοριών Παρωθητικές μορφές: συσχετισμός εννοιών, επεξήγηση φαινομένων, ερμηνεία καταστάσεων, άρση παρανοήσεων, διατύπωση αξιολογήσεων, κρίσεων, γενικεύσεων, προβλέψεων, συμπερασμάτων, υποθέσεων, ιεραρχήσεις, ταξινομήσεις, ανάδειξη αιτιωδών σχέσεων, οπτικοποίηση πληροφοριών, κατασκευή πειραματικών διατάξεων.

Φθινουσακαθοδηγηση Εμψυχωτικέςμορφές: επιβράβευση, ενθάρρυνση, προτροπή, παρώθηση, συσχέτιση θετικών αποτελεσμάτων με την προσπάθεια, παροχή νύξεων. Οιμαθητικέςομάδες αξιοποιούν προσεγγίσεις, μεθόδους και πρακτικές της επιστήμης, της τεχνολογίας και των τεχνών.

ΣτοπλαίσιοτωνΕ.Ε. οιμαθητές: Ενεργοποιούν τη σκέψη, τη δημιουργικότητα, την πρωτοβουλία, με την άμεση και ενεργό εμπλοκή τους σε όλες τις φάσεις της Ε.Ε. Αυξάνουν το ενδιαφέρον για τα επιμέρους μαθήματα. Ασκούνται στον τρόπο σκέψης και στην επιστημονική μέθοδο των επιμέρους μαθημάτων.

ΣτοπλαίσιοτωνΕ.Ε. οιμαθητες Αναπτύσσουν το στοχασμό, την κριτική, την αυτοκριτική και την προσωπική ευθύνη. Ασκούνται στη συλλογικότητα και συνεργασία Δημιουργούν διαύλους επικοινωνίας του σχολείου με την τοπική κοινωνία Εξετάζουν τα θέματα σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, ως υπεύθυνοι Έλληνες πολίτες.

Επιστημονικήταυτότητατουθέματος 1. Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές επιστήμες 2. Φυσικέςεπιστήμες, μαθηματικά, τεχνολογία 3. Τέχνεςκαι πολιτισμός 4. Περιβάλλον και αειφορία

ΤελικαπροϊοντατωνΕ.Ε. 1. ΗΕρευνητικήέκθεση (θέμα, προβληματική, στόχοι, ερευνητικές διαδικασίες συλλογής & επεξεργασίας δεδομένων, συμπεράσματα και κριτική τοποθέτησηαναστοχασμό, τρόπο εργασίας, συμπεράσματα και συνεπαγωγές). Σημασία στη μορφοποίηση, στη δομή, στη βιβλιογραφία, κτλ.

ΤελικαπροϊοντατωνΕ.Ε. 2. Τοτέχνημα(κατασκευή, καλλιτεχνικήσύνθεση, αναπαράσταση, κολλάζ, αφίσα, βίντεο, φιλμ, δρώμενο). 3. Οιδράσεις(σχολικήεκδρομή, εκδήλωση, αλλαγήστιςστάσειςσυμπεριφορές, παρεμβάσειςστο περιβάλλον, κτλ)

Θεμα Διερευνητικές συζητήσεις καθηγητώνμαθητών Μέσα στις 2 πρώτες βδομάδες-σεπτέμβριο ΈγκρισηαπότοΣύλλογοδιδασκόντων, μετά από εισήγηση 2 καθηγητών διαφορετικών ειδικοτήτων, που προτίθενται να συντονίσουν την εκπόνηση κάθε θέματος. Εγκρίνονται τόσα θέματα όσα τα «Τμήματα Ενδιαφέροντος»

Διαμόρφωση, επιλογή και έγκριση θέματος Κριτήρια επιλογής θέματος: A. Μαθητικά ενδιαφέροντα σε σχέση με το B B. Περιεχόμενο διδασκομένων μαθημάτων Γ. Διαθέσιμοι πόροι και υποδομές Δ. Ειδικότερες γνώσεις Ε. Υπάρχουσα εμπειρία στο σχολείο ΣΤ. Επικαιρότητα Ζ. Τοπικά ζητήματα

ΠεριεχόμενοπρότασηςπροςΣυλλ.Διδ. Ονόματα καθηγητών/ κατανομή ωρών Τίτλος Σκοποί, ερευνητικά ερωτήματα Περιγραφή και σκοπιμότητα Μεθοδολογία Αναμενόμενα αποτελέσματα Απαιτήσεις σε πόρους

Συγκρότηση«Τμήματοςενδιαφέροντος» Παρουσιάζονται τα θέματα στους μαθητές Οι μαθητές επιλέγουν το 1 ο, 2 ο, κτλ κατά σειρά ενδιαφέροντος. Σχηματίζονται «Τμήματα Ενδιαφέροντος» όσα τα τμήματα της Α λυκείου (16-20). Η συμμετοχή των μαθητών στις Ε.Ε. είναι υποχρεωτική για τα δύο τετράμηνα, σε 2 διαφορετικού θέματος Ε.Ε.

Α: Αριθμός Σύνθεσηομάδων Ελάχιστος3, άριστος4 ή5. Β. Κριτήρια επιλογής: 1.Διαφοροποιημένη σύνθεσηανομοιογένεια(φύλο, επίδοση, προέλευση). 2.Φιλίες-επιλογές(διαπραγμάτευση)

Παρουσίαση Στο τέλος κάθε τετραμήνου τα «Τμήματα Ενδιαφέροντος»-ομάδες, παρουσιάζουν δημόσια στο πλαίσιο ειδικών παράλληλων ημερίδων τις εργασίες τους και απαντούν σε ερωτήσεις. Οι Ε.Ε. κοινοποιούνται στην τοπική και ευρύτερη κοινότητα

Ρολόιστηνομάδα Κανόνας: εκ περιτροπής όλοι, σε όλους τους ρόλους. Γραμματέας, παρουσιαστής, δακτυλογράφος, αναγνώστης ενδείξεων, κτλ.

Συμβόλαιο Προετοιμασία πριν τη συνάντηση Έγκαιρη ολοκλήρωση εργασιών Τήρηση χρονοδιαγράμματος Ενεργός συμμετοχή στις δράσεις Ισότιμη συμμετοχή στις υποχρεώσεις Αλληλοβοήθεια και αλληλοϋποστήριξη Ενθάρρυνση και έπαινος αλλήλων Αποδοχή της διαφοροποιημένης βαθμολογίας

Ομαδικότητα α. Με ποιο τρόπο βοήθησες ιδιαίτερα κάποιον ή όλη την ομάδα σου; β. Ποιος άλλος/ ποιοι άλλοι βοηθούν ιδιαίτερα την ομάδα σας και με ποιο τρόπο; γ. Σε τι βαθμό πιστεύεις ότι μέχρι τώρα έχεις ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις σου και έχεις προσφέρει στην ομάδα σου αυτό που περιμένει από κάθε μέλος της; δ. Υπάρχει κάποιος στην ομάδα σας που θεωρείς ότι μέχρι τώρα ξεχωρίζει για τη θετική συμβολή του; ε. Τι σκοπεύεις από εδώ και πέρα να κάνεις για να βοηθήσεις την ομάδα σας; στ. Τι περιμένεις από τους άλλους να κάνουν από εδώ και πέρα για να βοηθήσουν την ομάδα σας;

Αξιολογηση Το αποτέλεσμα της ερευνητικής εργασίας Συμμετοχή στις διαδικασίες εκπόνησης Συγκρότηση και πληρότητα της δημόσιας παρουσίασης και υποστήριξης της εργασίας Ατομικός φάκελος Ημερολόγιο μαθητή (έναρξη και ολοκλήρωση δράσεων) Ατομικές και ομαδικές εκθέσεις προόδου

Ομαδοσυνεργατικήπροσέγγιση Το «Τμήμα Ενδιαφέροντος» χωρίζεται σε μικρότερες ομάδες των 4-5 στη βάση: Της κατανόησης και αποδοχής κοινών σκοπών Της θετικής αλληλεξάρτησης Της άμεσης επικοινωνίας και οπτικής επαφής Της ενεργού αλληλο-παρωθητικής επικοινωνίας Της αποκέντρωσης της διδασκαλικής εξουσίας Της απόδοσης λόγου Των ίσων ευκαιριών επιτυχίας σε όλα τα μέλη Των συνεργατικών ή συναγωνιστικών σχέσεων με τις υπόλοιπες ομάδες

ΙΙ. Εναλλακτικά Σχήµατα Κατανοµής Θεµάτων και Οργάνωσης Οµάδων Α. Πρώτο Σχήµα Θέµα κοινό 1 η Οµάδα & Υποοµάδες Υποδοµή Θέµα κοινό 2 η Οµάδα &Υποοµάδες 1 3 1 3 Περιεχόµενο Φακέλου Οµάδας: α. έκθεση Ερευνητικής Εργασίας επί του συνόλου των υπο-θεµάτων β. επιµέρους παραστατικά από τις ερευνητικές διαδικασίες 2 Θέµα κοινό 4 3 η Οµάδα & Υποοµάδες 1 2 3 4 χαλαρές σχέσεις 2 Θέµα κοινό 4 4η Οµάδα & Υποοµάδες γ. το τέχνηµα (εάν υπάρχει) δ. συµπληρωµατικά στοιχεία 1 2 3 4

ΙΙ. Εναλλακτικά Σχήµατα Κατανοµής Θεµάτων και Οργάνωσης Οµάδων Α. εύτερο Σχήµα 1 ο Υπο-θέµα 1 η Οµάδα & Υποοµάδες 2 ο Υπο-θέµα 2 η Οµάδα & Υποοµάδες Περιεχόµενο Φακέλου Οµάδας: α. έκθεση Ερευνητικής Εργασίας για το υπο-θέµα οµάδας β. επιµέρους παραστατικά από τις ερευνητικές διαδικασίες γ. το τέχνηµα (εάν υπάρχει) δ. συµπληρωµατικά στοιχεία 1 3 2 4 3 ο Υπο-θέµα 3 η Οµάδα & Υποοµάδες 1 3 2 4 χαλαρές σχέσεις 12 η Οµάδα : 3 Υποδοµή 2 4 4 ο Υπο-θέµα 4 η Οµάδα & Υποοµάδες 14 η Οµάδα : 3 Υποδοµή 2 4

ΙΙ. Εναλλακτικά Σχήµατα Κατανοµής Θεµάτων και Οργάνωσης Οµάδων Α. Τρίτο Σχήµα 1 ο Υπο-θέµα 1 η Οµάδα & Υποοµάδες 2 ο Υπο-θέµα 2 η Οµάδα & Υποοµάδες Περιεχόµενο Φακέλου Οµάδας: α. έκθεση Ερευνητικής Εργασίας για υποθέµα οµάδας και για τον«κοινό τόπο» των δύο υποθεµάτων. β. επιµέρους παραστατικά από τις ερευνητικές διαδικασίες γ. το τέχνηµα (εάν υπάρχει) δ. συµπληρωµατικά στοιχεία 1 2 3 4 1 ο Υπο-θέµα 3 η Οµάδα & Υποοµάδες 1 2 3 4 1 2 3 4 2 ο Υπο-θέµα 4 η Οµάδα & Υποοµάδες 1 2 3 4

ΙΙ. Εναλλακτικά Σχήµατα Κατανοµής Θεµάτων και Οργάνωσης Οµάδων Α. Τέταρτο Σχήµα Περιεχόµενο Οµαδικού Φακέλου: α) Έκθεση Ερευνητικής Εργασίας σε ηλεκτρονική (action power point) ή/και έντυπη µορφή µε όλα τα δηµιουργήµατα των παιδιών β) επιµέρους παραστατικά από τις ερευνητικές διαδικασίες Περιεχόµενο Ατοµικού Φακέλου: Έκθεση πρωτότυπης έρευνας σε ηλεκτρονική ή έντυπη µορφή

Φακελοςερευνητικηςεργασιας Ερευνητική έκθεση (~8.000 λέξεις) για τις τετραμελείς ομάδες Το Τέχνημα ή η κοινωνική δράση Συνοδευτικά υλικά

Παρουσιαση (α) ο γραπτός και προφορικός λόγος στις ποικίλες του μορφές, όπως είναι οι γραπτές εκθέσεις επιστημονικής μορφής, οι προφορικές εισηγήσεις με χρήση powerpoint ή άλλου μέσου, οι διαλεκτικές αντιπαραθέσεις, οι αφίσες, οι συζητήσεις, τα θεατρικά κείμενα, τα ποιήματα, τα πόστερ, οι διαφημίσεις, οι επιστολές, οι βιβλιοπαρουσιάσεις, οι περιλήψεις, οι οδηγίες, οι συνταγές, οι προσκλήσεις, οι αφηγήσεις, οι συνεντεύξεις τα ημερολόγια, τα σταυρόλεξα.

Παρουσίαση (β) οι εικόνες, οι γραφικές αναπαραστάσεις, διαφάνειες, διαφημίσεις (γ) οι κινούμενες εικόνες με ήχο, τα φιλμ, (δ) οι δρώμενα κάθε μορφής, οι χοροί, (ε) οι εικαστικές εκφράσεις γλυπτικής και ζωγραφικής,

Παρουσίαση (στ) οι ψηφιακές προσομοιώσεις, (ζ) οι κατασκευές κάθε μορφής (η) οι πρακτικές παρεμβάσεις σε χώρους και κοινωνικές καταστάσεις

ΦάσειςΔιερεύνησηςκαι Χρονοδιάγραμμα ΕργασίαςτωνΟμάδων

: Α. ΠρώτηΦάση: Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος Β. Δεύτερη Φάση: Προγραμματισμός και προετοιμασία της ερευνητικής ομάδας Γ. Τρίτη Φάση: Υλοποίηση δράσεων από υποομάδες για συλλογή δεδομένων Δ. Τετάρτη Φάση: Επεξεργασία δεδομένων από ομάδα εντός τάξης

Ε. Πέμπτη Φάση: Επιλογή Τρόπων Αναπαράστασης των Νέων Γνώσεων Στ. Έκτη Φάση: Προκαταρτική παρουσίαση Εργασιών στην ολομέλεια τμήματος Ζ. Έβδομη Φάση: Διαμόρφωση φακέλου της Ερευνητικής Εργασίας Η. Όγδοη Φάση: Συνοπτική παρουσίαση εργασίας στα Ελληνική ή/και στα Αγγλικά Θ. Ένατη Φάση: Αξιολόγηση ομαδικής εργασίας και ατομικής συμβολής μελών