ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑΣ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑΣ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΜΣΙΡΙΚΗΣ

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΣΚΑΦΟΣ 1.1. ΓΕΝΙΚΑ Από την πρώτη σας επαφή με το σκάφος θα καταλάβετε ότι είναι ένας περιορισμένος χώρος που θα φιλοξενήσει πιθανόν για ημέρες ή εβδομάδες, αρκετά άτομα. Έτσι λοιπόν θα πρέπει να το σέβεστε και να το προσέχετε. Καλό είναι να φοράτε επίπεδα παπούτσια με αντιολισθητική σόλα και όχι μαύρη για να μην αφήνει σημάδια. Τα ρούχα που πρέπει να φοράτε, να είναι άνετα και να σας επιτρέπουν να κινείστε ελεύθερα. Ένα αδιάβροχο είναι πάντα απαραίτητο μέσα στην τσάντα σας. Σε μεγάλα ταξίδια μην φέρνετε βαλίτσες άλλα τσάντες που μπορούν να αποθηκευτούν εύκολα και δεν πιάνουν χώρο. Για τις κρύες μέρες ένας σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα. Επίσης για τις ημέρες με ήλιο, καλό είναι να έχετε ένα καπέλο, γυαλιά ηλίου και αντηλιακό που πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή ώστε να μην δημιουργηθεί ολισθηρή επιφάνεια στο κατάστρωμα. Γενικά το βράδυ στην θάλασσα, η υγρασία κάνει το κρύο πιο διαπεραστικό, οπότε πρέπει να έχετε ζεστά ρούχα σε τέτοια περίπτωση. Μερικοί βασικοί κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται κατά την διαμονή μας στο σκάφος είναι οι παρακάτω: 1. Τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται πρέπει να ξαναμπαίνουν στην θέση τους. 2. Αν δείτε κάποιο χαλασμένο εξάρτημα, μην διστάσετε να το αναφέρετε. Επίσης αν δείτε οτιδήποτε παράξενο ή κάτι που σας κεντρίζει την προσοχή επίσης μην διστάσετε να το αναφέρετε.

2. Ο εξαρτισμός ενός σύγχρονου Sloop σκάφους. Στα τύπου Fractional ο πρότονος είναι χαμηλότερα και το άλμπουρο μπορεί να πάρει μεγαλύτερη κλίση, ενώ στα Masthead o πρότονος και ο επίτονος βρίσκονται στο ίδιο ύψος. Τα περισσότερα σκάφη αναψυχής είναι masthead. 3. Τα βασικά μέρη που χρησιμοποιούνται σχεδόν συνέχεια στο λεξιλόγιό μας στο σκάφος φαίνονται παρακάτω:

Αυτό γίνεται μέχρι ενός οριακού σημείου στο οποίο ο μοχλοβραχίονας μηδενίζεται και το σκάφος αναποδογυρίζει. Το σημείο αυτό είναι γνωστό ως οριακή γωνία μη επαναφοράς (AVS Angle of Vanishing Stability) και φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Σκάφη με μεγάλες γωνίες μη επαναφοράς δεν ανατρέπονται εύκολα και επιστρέφουν γρήγορα στην θέση ισορροπίας. Αυτά συνήθως είναι στενά μεγάλου εκτοπίσματος σκάφη με μεγάλο βύθισμα καρίνας που μπορούν να πιάσουν γωνίες έως και 120. Σκάφη με μεγάλο πλάτος γάστρας και χωρίς βαθιά καρίνα μπορούν να ανατραπούν ακόμα και με γωνία 90. Στο διάγραμμα παρακάτω εξηγείται αυτό το φαινόμενο.

ΤΣΙΜΑ ή ΠΟΤΖΑ Η αλλαγή πλεύσης στα πρίμα λέγεται τσίμα ή και πότζα ή και υποστροφή. Πρόκειται ουσιαστικά για το αντίθετο του τακ. Δηλαδή, στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν περνάει η πλώρη μας από την κατεύθυνση του ανέμου, αλλά η πρύμνη μας. Σημειωτέον, ότι η υποστροφή είναι ένας δύσκολος χειρισμός, που απαιτεί αρκετή πείρα. Εάν αναλογιστούμε κιόλας, ότι την εκτελούμε από την πλεύση πρίμα, σκεφτείτε την προσοχή που πρέπει να επιδείξετε. Ακολουθεί ένα παράδειγμα, για την καλύτερη κατανόηση της υποστροφής: Εάν υποθέσουμε ότι πλέουμε δεξίνεμα με την μαΐστρα μας μόνο, τότε, αφού ο τιμονιέρης ειδοποιήσει το πλήρωμα, ένας παίρνει θέση μπροστά από τη μαΐστρα και αρχίζει να μαζεύει τη σκότα της, ενώ την ίδια στιγμή ο τιμονιέρης τον βοηθάει φέρνοντας τον άνεμο, όσο πιο κοντά στην πρύμνη. Μόλις τεντώσει η μαΐστρα, το σκάφος χάνει αρκετή ταχύτητα, από τη στιγμή που το ιστίο δεν το προωθεί. Ο τιμονιέρης φέρνει τον άνεμο από την άλλη πλευρά, ενώ το μέλος του πληρώματος λασκάρει σταδιακά τη μαΐστρα, από τη σκότα της. Έτσι λοιπόν, γίνεται μια υποστροφή. Αυτές είναι οι βασικές πλεύσεις. Βέβαια το σκάφος μπορεί να πλεύσει και σε όλες τις ενδιάμεσες κατευθύνσεις, εκτός του τόξου των ±20 μοιρών, προς την κατεύθυνση του αέρα.

γραντί. ΤΡΙΜΑΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΤΖΕΝΟΑΣ Η τζένοα φέρει μαλλινάκια στις δύο πλευρές της σε απόσταση περίπου 15 εκ.από το Όταν τα δύο μαλλινάκια, δηλαδή το σταβέντο και το σοφράνο είναι οριζόντια και παράλληλα μεταξύ τους, σημαίνει ότι ο άνεμος μπαίνει με την σωστή γωνία στο πανί καθώς δεν δημιουργούνται δίνες και το πανί είναι σωστά τριμαρισμένο. Όταν παίζει το σοφράνο μαλλινάκι ενώ το σταβέντο είναι οριζόντιο, σημαίνει ότι η τζένοα χρειάζεται φερμάρισμα ή ο τιμονιέρης πρέπει να ποδίσει το σκάφος ώστε τα δύο μαλλινάκια να ξαναγίνουν παράλληλα. Όταν παίζει το σταβέντο μαλλινάκι ενώ το σοφράνο είναι οριζόντιο, σημαίνει ότι η τζένοα χρειάζεται λασκάρισμα ή ο τιμονιέρης πρέπει να ορτσάρει το σκάφος ώστε τα δύο μαλλινάκια να ξαναγίνουν παράλληλα. Έτσι λοιπόν είτε με την σκότα, είτε με το τιμόνι μπορούμε να διορθώσουμε την τζένοα. Στα όρτσα συνήθως ο τιμονιέρης ρυθμίζει την πορεία του σκάφους με μικροδιορθώσεις ενώ η τζένοα παραμένει σταθερή. Πέρα από την σκότα της τζένοας σημαντικό ρόλο στο τριμάρισμα παίζει και το βαγονέτο. Όσο το βαγονέτο πηγαίνει πρίμα (Σχ. 1 παρακάτω) ο αετός ανοίγει ενώ η ποδιά τεντώνει. Το αντίθετο συμβαίνει όταν το βαγονέτο πηγαίνει πλώρα (Σχ. 3 παρακάτω).

Άλλοι παράγοντες που επιδρούν στην δύναμη της προπέλας είναι ο αριθμός των πτερυγίων (τα 2 πτερύγια παράγουν λιγότερη δύναμη απ ότι τα 3), το βάθος του νερού (σε πολύ ρηχά νερά το φαινόμενο είναι μικρότερο), οι στροφές του άξονα (το φαινόμενο είναι πιο έντονο στις χαμηλές στροφές) και φυσικά το αν κινείται το σκάφος με πρόσω ή ανάποδα όπως εξηγείται στο παρακάτω σχήμα.

Πλαγιοδέτηση με την δεξιά πλευρά Η δεύτερη περίπτωση είναι όταν πλαγιοδετούμε με την δεξιά πλευρά και είναι πιο δύσκολη αφού με το ανάποδα ανοίγει η πρύμνη μας από την προβλήτα. -Η αρχική προσέγγιση γίνεται περίπου 10-20. -Έχουμε ήδη ετοιμάσει τα μπαλόνια δεξιά. -Ο τιμονιέρης ελέγχει την γωνία ως προς την προβλήτα και την ταχύτητα. Όταν είναι καθαρός παραλληλίζει το σκάφος όσο μπορεί με την προβλήτα. -Στην μέση προς πλώρα κάθεται αυτός που θα ρίξει το ΠΡ spring (πλωριός). -Όταν μπορεί ο πλωριός ρίχνει το ΠΡ spring. Καλό είναι να δεθεί όσο πιο πρίμα γίνεται. -O τιμονιέρης κάνει έγκαιρα κράτει. -Δίνεται το ΠΜ κουτούκι. -Το σκάφος κολλάει στην προβλήτα με την βοήθεια των κάβων. -Αν χρειαστεί, γίνεται λίγο πρόσω ή ανάποδα για να κλείσει πιο εύκολα η πρύμνη ή η πλώρη αντίστοιχα, ειδικά όταν ο αέρας μας ανοίγει. -Δένονται και οι υπόλοιποι κάβοι και το σκάφος είναι πλαγιοδετημένο. Η διαδικασία της πλαγιοδέτησης με την δεξιά πλευρά για δεξιόστροφη προπέλα σκάφους. Σε κάθε πλαγιοδέτηση άλλα και γενικότερα χειρισμό του σκάφους, πρέπει να λαμβάνουμε πάντα υπόψη μας το αέρα και το ρεύμα. Προσπαθούμε να τα χρησιμοποιούμε υπέρ μας και εάν αυτό δεν γίνεται, να μειώνουμε όσο μπορούμε

Η ΠΥΞΙΔΑ 7.1 ΓΕΝΙΚΑ Η Γη, είναι ένας τεράστιος μαγνήτης με Βόρειο και Νότιο μαγνητικό πόλο, οι οποίοι όμως δεν συμπίπτουν με το γεωγραφικό Βόρειο και Νότιο πόλο. Οι μαγνητικοί πόλοι μεταβάλλονται συνεχώς με την πάροδο του χρόνου. Το 1984 ο Βόρειος μαγνητικός πόλος βρέθηκε σε στίγμα 79 Β 104 Δ(δηλ. βορείως του Καναδά) (βλ. σχ. 7.1). Εκτός όμως της περιοδικής μεταβολής υπάρχουν και τοπικές μεταβολές, καθώς και μεταβολές λόγω καιρού. Σε μια σφοδρή θύελλα για παράδειγμα μπορεί να μεταβληθεί και 5. Μία γενική εικόνα του μαγνητικού πεδίου της Γης εικονίζεται στο χάρτη του σχήματος 7.1. Σχήμα 7.1 Παγκόσμιος χάρτης μαγνητικής απόκλισης το 2005. Ο Βόρειος μαγνητικός πόλος απέχει 1250ν.μ από τον Βόρειο γεωγραφικό πόλο. 7.2 ΑΠΟΚΛΙΣΗ Η διαφορά του μαγνητικού από το γεωγραφικό Βορρά ονομάζεται Απόκλιση Απ (Variation) και χαρακτηρίζεται ως: Ανατολική (Α) (East-E), όταν ο μαγνητικός Βορράς

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ CADET Για να βρίσκουμε ευκολότερα την πραγματική πορεία που θέλουμε να ακολουθήσουμε ή την πραγματική διόπτευση για να βγάλουμε ένα στίγμα, μπορούμε να θυμόμαστε τον κανόνα Cadet (Δόκιμος) που είναι αρτικόλεξο των παρακάτω: Compass ADd East = True Δηλαδή για να βρούμε την πραγματική ένδειξη προσθέτουμε στην ένδειξη της πυξίδας τα Ανατολικά μεγέθη (Απόκλιση για την περίπτωση του πλαστικού ιστιοπλοϊκού) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ #1 Στον χάρτη θέλουμε να πάμε από την έξοδο του λιμανιού Αλεξανδρούπολης στην Καμαριώτισσα. Η αληθής πορεία που πρέπει να ακολουθήσουμε σύμφωνα με τον χάρτη είναι 224. Ποια πορεία θα ακολουθήσουμε με την πυξίδα μας αν η Απόκλιση αναγράφεται στον χάρτη «2 30 Α 1996 (3 Α)»? ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η απόκλιση το 1996 ήταν 2 30 ανατολική και αυξάνεται κάθε χρόνο κατά 3 πρώτα λεπτά. Από το 1996 μέχρι σήμερα (2016) έχουν περάσει 20 χρόνια, συνεπώς η αύξησή της είναι σήμερα 3 x20=60 =1, άρα η απόκλιση είναι σήμερα 2 30 +1 00 =3 30 Α. Εφαρμόζοντας τον κανόνα CADET Compass+3,5 =224. Άρα Compass=224-3,5 =220,5.

1. Στο χάρτη του σχήµατος 8.7 διαβάζουµε το φανό της βραχονησίδας Ζουράφα ανατολικά της Ν. Σαμοθράκης: Αν(2)10δ8µ8Μ το οποίο σηµαίνει: δύο αναλαµπές ανά 10 δευτερόλεπτα, η εστία του φανού βρίσκεται σε ύψος 8 µέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και ο φανός είναι ορατός το βράδυ από απόσταση 8 µιλίων. Σε αγγλικό χάρτη το ίδιο θα γραφόταν ως εξής: Fl (2) 10s8m8M Σχ. 8.7 Χαρακτηριστικά φανού βραχονησίδας Ζουράφα (Λαδόξερα). Στο σχήµα 8.8 της επόμενης σελίδας, που είναι απόσπασµα από το εγχειρίδιο «ΣΥΜΒΟΛΑ, ΕΠΙΤΜΗΣΕΙΣ, ΟΡΟΙ» ΧΕΕ 64 της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του ΠΝ παρουσιάζονται οι συνηθέστεροι συνδυασµοί παλµών. Περισσότερα για όλα τα είδη πυρσών θα βρείτε στο παραπάνω εγχειρίδιο («ΧΕΕ 64») ενώ σε ό,τι αφορά στη γεωγραφική θέση και περιγραφή του κτίσµατος θα τα βρείτε στο Φαροδείκτη Ελληνικών Ακτών της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του ΠΝ. Οι προσδιορισµοί των χαρακτηριστικών φωτοβολίας είναι αυτονόητοι.

To CARDINAL αν και εκ πρώτης όψης μοιάζει πολύπλοκο, άλλα στην πραγματικότητα είναι πολύ απλό: -Η βόρεια σημαδούρα που μας λέει ότι μπορούμε να περάσουμε βόρεια από αυτή έχει 2 βελάκια προς τα επάνω (Βόρεια στον Χάρτη) και το βράδυ συνεχείς σπινθηρισμούς. -Η ανατολική σημαδούρα που μας λέει ότι μπορούμε να περάσουμε ανατολικά από αυτή έχει 2 τρίγωνα που νοητά σχηματίζουν το γράμμα E (East -Ανατολικά) και το βράδυ 3 σπινθηρισμούς που αντιπροσωπεύουν τις 3 η ώρα στο ρολόι δηλαδή ανατολικά στον χάρτη. -Η νότια σημαδούρα που μας λέει ότι μπορούμε να περάσουμε νότια από αυτή έχει 2 βελάκια προς τα κάτω (Νότια στον Χάρτη) και το βράδυ 6 σπινθηρισμούς και 1 αναλαμπή που αντιπροσωπεύουν τις 6 η ώρα στο ρολόι δηλαδή νότια στον χάρτη. -Η δυτική σημαδούρα που μας λέει ότι μπορούμε να περάσουμε δυτικά από αυτή έχει 2 τρίγωνα που νοητά σχηματίζουν το γράμμα W (West-Δυτικά) και το βράδυ 9 σπινθηρισμούς που αντιπροσωπεύουν τις 9 η ώρα στο ρολόι δηλαδή δυτικά στον χάρτη. Όταν είμαστε σε ένα σκάφος δεν πρέπει να αγνοούμε τις σημάνσεις στην θάλασσα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις προσάραξης ιστιοπλοϊκών στα αβαθή του αγίου Κοσμά στον Σαρωνικό, που ορίζονται από το σύστημα CARDINAL και αγνοήθηκε οδηγώντας σε μεγαλοπρεπείς προσαράξεις Επίσης πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση και να περιμένουμε τι πρέπει να δούμε. Για παράδειγμα κατά την προσέγγιση νύχτα στο λιμάνι της Αίγινας από τον κάβο Πλακάκια φαίνεται λόγω της γεωγραφίας το πράσινο αριστερά και το κόκκινο δεξιά. Αν είμαστε απρόσεχτοι ή μπερδευτούμε και ευθυγραμμιστούμε σε αυτήν την διάταξη μπορεί και να καβαλήσουμε την προβλήτα που βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου

-ΔΙΟΠΤΕΥΣΗ Η πιο κοινή γραμμή θέσεως, είναι η διόπτευση, η οποία λαμβάνεται με πυξίδα χειρός από ένα καταφανές σημείο στην ξηρά. Συμβολίζεται στον χάρτη με ευθεία γραμμή με την ένδειξη AZλ ακολουθούμενη από τον αριθμό τον μοιρών (π.χ ΑΖλ=073 ). Όταν παίρνουμε διόπτευση με την μαγνητική πυξίδα χειρός, συμβολίζεται με ΑΖπ και πρέπει να μετατρέπεται σύμφωνα με την παραλλαγή σε αληθή ΑΖλ. Όπως εύκολα καταλαβαίνουμε, μπορούμε να βρούμε το στίγμα μας όταν χρησιμοποιήσουμε δύο ή και περισσότερες ταυτόχρονες διοπτεύσεις. Καλό είναι, εφόσον βέβαια υπάρχουν καταφανή σημεία, να χρησιμοποιούμε από 3 διοπτεύσεις και επάνω και όχι δύο. Ο λόγος φαίνεται στο παρακάτω σχήμα: Έστω ότι παίρνουμε μια διόπτευση από το σημείο Α και αμέσως μετά μια άλλη διόπτευση από το σημείο Β. Αν για κάποιο λόγο π.χ κούνημα πυξίδας λόγω καιρού η δεύτερη διόπτευση δεν είναι ακριβής προκύπτει ένα σφάλμα ίσο με ΧΧ που δυστυχώς δεν μπορεί να ελεγχθεί. Γι αυτόν τον λόγο στίγματα με 2 διοπτεύσεις να αποφεύγονται ή να χρησιμοποιούνται με επιφύλαξη, εκτός αν δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική. Ένα άλλο σημείο που πρέπει να προσέξουμε όταν λαμβάνουμε διοπτεύσεις από διαφορετικά σημεία είναι η γωνία τομής τους. Για να έχουμε καλά αποτελέσματα η τομή των διοπτεύσεων πρέπει να είναι πάνω από 30 ή κάτω από 150. Αυτό εξηγείται στο σχήμα που ακολουθεί. Έστω ότι ένα σκάφος παίρνει μια διόπτευση από την εκκλησία και με την ευθυγράμμιση ΣΣ έχει ένα στίγμα στο σημείο Β. Αν υπάρχει ένα σφάλμα 5 που πιθανόν να

Ειδικά στην αγκυροβολία αρόδο, χαράζουμε διοπτεύσεις ασφαλείας που εφάπτονται στον κύκλο αγκυροβολίας. Η ακτίνα του κύκλου ισούται με το έκταμα της καδένας+μήκος σκάφους. Έστω ότι αγκυροβολήσαμε σε βάθος 7 μέτρων στον όρμο Αδάμαντα στην Μήλο. Λόγω ισχυρού Βόρειου ανέμου αφήνουμε 40 μέτρα καδένα. Το σκάφος μας είναι 10 μέτρα άρα ο κύκλος ασφαλείας είναι 50 μέτρα. Με κέντρο το στίγμα της άγκυρας χαράζουμε ένα κύκλο 50 μέτρων. Στην συνέχεια χαράζουμε 2 διοπτεύσεις ασφαλείας από το κωδωνοστάσιο όπως φαίνεται στο σχήμα. Με την πυξίδα χειρός σε τακτά χρονικά διαστήματα ελέγχουμε τις διοπτεύσεις ασφαλείας. Η διοπτεύσεις από το κωδωνοστάσιο πρέπει να είναι μεταξύ 310 και 330. Οποιαδήποτε άλλη ένδειξη σημαίνει ότι ξεσύραμε. 9.4 ΣΤΙΓΜΑ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΕΩΣ Όπως αναφέραμε στην εισαγωγή ένα απαραίτητο εργαλείο όταν ταξιδεύουμε είναι το στίγμα αναμετρήσεως. Πρέπει πάντα να υπάρχει στον χάρτη μας. Το στίγμα αναμετρήσεως προκύπτει από την τελευταία γνωστή θέση του σκάφους μας (στίγμα που πήραμε με τις

ΕΥΘΥΝΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΛΟΙΩΝ Η παραχώρηση προτεραιότητας γίνεται κατά σειρά ως ακολούθως: ΥΔΡΟΠΛΑΝΑ σε ΜΗΧΑΝΙΚΟΝΗΤΑ σε ΙΣΤΙΟΦΟΡΑ σε ΑΛΙΕΥΤΙΚΑ σε ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΧΕΙΡΙΣΜΩΝ σε ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΑ ΦΩΤΑ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΑ -Τα φώτα ναυσιπλοΐας θα ανάβουν: από την δύση έως την ανατολή ηλίου σε περιορισμένη ορατότητα σε οποιαδήποτε περίπτωση κρίνεται απαραίτητο -Κατά την αφή των φώτων ναυσιπλοΐας δεν πρέπει να ανάβουν ταυτόχρονα αλλά φώτα που μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση στην αναγνώριση των φώτων ναυσιπλοΐας ή να εμποδίσουν την σωστή οπτική επαγρύπνηση.

Μερικές φράσεις στα Αγγλικά που μπορούν να μας διευκολύνουν στην εμπέδωση των φώτων των πλοίων: Green over white, trawling at night Red over white, fishing at night Red over red, captain is dead Red over green, sailing machine White over Red, pilot ahead ΣΗΜΑΤΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Σε περίπτωση κινδύνου τα παρακάτω είναι διεθνώς αναγνωρισμένα σήματα που υποδηλώνουν ότι κάποιο πλοίο ή σκάφος βρίσκεται σε κίνδυνο:

ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΘΙΜΟΤΥΠΙΑ και ΝΑΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απόσπασμα από τις σημειώσεις των διαλέξεων του αείμνηστου Πλοιάρχου Π.Ν Γεώργιου Κρέμου, στα μαθήματα της ιστιοπλοϊκής ομάδας της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων στις αρχές της δεκαετίας του 90 στο Μικρολίμανο. Πριν από κάθε απόπλου Είναι τα χαρτιά του σκάφους όλα εντάξει; Ο χώρος του σκάφους είναι πολύ μικρός και απομονωμένος από τον έξω κόσμο και δεν ανέχεται διαφορές απόψεων, αρχών ή γούστων. Ένας είναι ο Θεός και ένας ο Κυβερνήτης οι δε απόψεις τους ουδέποτε αμφισβητούνται. Κάθε ταξίδι ετοιμάζεται στο χάρτη πάντοτε στο λιμάνι. Μελετήστε έγκαιρα, τους φάρους, τους κάβους, τα ρηχά, τα καταφανή σημεία και τους όρμους ή λιμάνια κατά μήκος της πορείας σας όπου ενδέχεται να τα χρησιμοποιήσετε για καταφυγή. Όταν προκύψει η ανάγκη, σε δυσμενείς συνθήκες, δεν θα υπάρχει χρόνος και ούτε ίσως ορατότητα, για μελέτες, παρατηρήσεις και αναγνωρίσεις. Εν πλω Συμβουλευτείτε πάντοτε το μετεωρολογικό δελτίο πριν τον απόπλου. Εάν πηγαίνετε κρουαζιέρα, χωρίς συγκεκριμένο προορισμό, προτιμήστε διαδρομές, κάθετα στους επικρατούντες ανέμους. Έτσι θα εξασφαλίσετε ταχεία και άνετη μετάβαση και επιστροφή. Αποπλεύστε με την Εθνική Σημαία στην πρύμνη και τον επισείοντα του Ομίλου σας στην κορυφή του καταρτιού, το πλήρωμα στις σωστές θέσεις και ποτέ μην ξεχνάτε τα μπαλόνια κρεμασμένα απ έξω αν δεν θέλετε το σκάφος σας να φαίνεται ότι μόλις βγήκε από το κομμωτήριο με ξεχασμένα τα μπικουτί.

Ειδικά για το σήμα κινδύνου (MAYDAY) ορισμένα σκάφη διαθέτουν πομποδέκτες VHF με δυνατότητα DSC (Digital Selective Calling). Αυτοί συνδέονται με το GPS και έχουν αποθηκευμένο στην μνήμη τους τον αριθμό ΜΜSI (Maritime Mobile Service Identity) που είναι μοναδικό για κάθε σκάφος. Με το πάτημα του κουμπιού DISTRESS που διαθέτει η συσκευή, για τουλάχιστον 5 δευτερόλεπτα, εκπέμπεται αυτόματα το στίγμα και το MMSI. Επίσης πολλά σκάφη διαθέτουν πομπό EPIRB (Emergency Position Indicator Radio Beacon) που ενεργοποιείται με ένα απλό διακόπτη ή και αυτόματα εκπέμποντας την θέση του EPIRB και το MMSI σε δορυφόρους και σταθμούς ξηράς ή σωστικά μέσα. Το κουμπί Distress σε συσκευή VHF Το σύστημα EPIRB Ανεξάρτητα αν πατήσατε το κουμπί Distress ή ενεργοποιήσατε το EPIRB, για λόγους ασφαλείας ακολουθείστε οπωσδήποτε και την διαδικασία MAYDAY που περιγράφηκε παραπάνω. Στο Παράρτημα 3 στο τέλος των σημειώσεων υπάρχει το έντυπο του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας που περιγράφει συνοπτικά όλες τις διαδικασίες ανάγκης και καλό είναι να βρίσκεται πλαστικοποιημένο κάπου κοντά στο VHF του σκάφους μας. Μην ξεχνάτε τον αριθμό 112 του κινητού που ισχύει σε περίπτωση ανάγκης ακόμη κι αν δεν έχει σήμα το κινητό. 2.1 ΟΠΤΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ Από τις απαρχές της ναυσιπλοΐας και για χιλιάδες χρόνια μέχρι την ανακάλυψη της τηλεγραφίας, η κύρια μέθοδος επικοινωνίας μεταξύ πλοίων ήταν με οπτικά σήματα και κυρίως με σημαίες. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα από τα πολεμικά πλοία όλου του κόσμου όταν πλέουν σε κλειστούς σχηματισμούς. Σήμερα, είναι σε ισχύ ένας διεθνής κώδικας σημαιών, που κάθε σημαία αντιπροσωπεύει ένα γράμμα ή αριθμό και επίσης υποδεικνύει και μια συγκεκριμένη κατάσταση όταν είναι επηρμένη. Ο κώδικας αυτός φαίνεται στο Παράρτημα 4 και καλό είναι να υπάρχει εύκαιρος στο σκάφος.

Ένας παρατηρητής στο βόρειο ημισφαίριο εύκολα μπορεί να αντιληφθεί που βρίσκεται σε σχέση με τα βαρομετρικά συστήματα στρέφοντας το πρόσωπό του στον άνεμο. Τότε στο δεξί του χέρι είναι το χαμηλό και αριστερά του οι υψηλές πιέσεις. Αυτό φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. 14.3 ΕΤΣΗΣΙΕΣ (ΜΕΛΤΕΜΙΑ) Το καλοκαίρι, Ιούλιο Αύγουστο Σεπτέμβριο, αλλά κυρίως τον Αύγουστο, πάνω από την Ανατολική Μεσόγειο και την Τουρκία, δημιουργείται ένα βαρομετρικό χαμηλό, με το αντίστοιχο υψηλό πάνω από την Βαλκανική χερσόνησο. Τα δύο αυτά συστήματα σε συνδυασμό με τον προσανατολισμό της χώρας μας δημιουργούν τα μελτέμια στο Αιγαίο, που είναι οι γνωστοί βόρειοι άνεμοι, τα μελτέμια που οι αρχαίοι μας πρόγονοι ονόμαζαν ετησίες, επειδή έρχονται κάθε

Η νέφωση, είναι το τμήμα του ουράνιου θόλου, που καλύπτεται από νέφη. Αποτελεί σπουδαίο κλιματολογικό κυρίως στοιχείο, γιατί ρυθμίζει την ηλιοφάνεια, δηλαδή το χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια μιας ημέρας κατά το οποίο ο ήλιος λάμπει ελεύθερος χωρίς να καλύπτεται από νέφη, άρα το έδαφος δέχεται ανεμπόδιστα τα ποσά ακτινοβολίας. Η μέτρηση της νέφωσης γίνεται βάσει μιας κλίμακας που έχει οκτώ βαθμίδες. Η αντιστοιχία νέφωσης και εκτίμησης σε όγδοα είναι: Μηδέν όγδοα, αντιστοιχούν σε αίθριο καιρό. Ένα έως δυο όγδοα, αντιστοιχούν σε σχεδόν αίθριο καιρό. Τρία έως τέσσερα όγδοα, αντιστοιχούν σε λίγο νεφελώδη καιρό. Πέντε έως επτά όγδοα, αντιστοιχούν σε νεφελώδη καιρό. Οκτώ όγδοα, αντιστοιχούν σε νεφοσκεπή ουρανό Η νέφωση είναι ένα στοιχείο που συνήθως καταχωρείται στο ημερολόγιο του σκάφους μαζί με τα στοιχεία του ανέμου και την κατάσταση της θάλασσας. 14.5 ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΚΑΙΡΟΥ Σήμερα υπάρχουν στην διάθεσή μας πολλές πηγές πληροφόρησης για τον καιρό από applications στο κινητό μέχρι δελτία καιρού στην τηλεόραση. Ας δούμε συνοπτικά κάποιες από αυτές: Τηλεόραση: Προτιμάτε να ενημερώστε από κανάλια που προβάλουν χάρτες μετεωρολογικών συστημάτων. Σε πολύ λίγο θα μπορείτε να κάνετε την πρόγνωση μόνοι σας μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα που θα δείτε τον χάρτη. Internet: Υπάρχουν χιλιάδες ιστοσελίδες με τον καιρό. Ενδεικτικά αναφέρουμε: -www.accuweather.com -www.windfinder.com -www.poseidon.hcmr.gr -www.meteo.gr VHF: Το ΟΛΥΜΠΙΑ RADIO εκπέμπει πρόγνωση καιρού θαλασσών στις παρακάτω ώρες με οδηγίες που δίνονται στο κανάλι 16 στις 06:00, 10:00, 16:00 και 22:00.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑΓΚΗΣ 15.1 ΓΕΝΙΚΑ Όταν ταξιδεύουμε στην θάλασσα, πάντα υπάρχει πιθανότητα να συμβούν διάφορα συμβάντα που σχετίζονται με την ασφάλειά μας. Καλό είναι να έχουμε κατά νου κάποια βασικά πράγματα, ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι όταν και αν συμβούν. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται ψυχραιμία και ικανότητα αυτοσχεδιασμού για να αντιμετωπίσετε διάφορες καταστάσεις. Άλλωστε μην ξεχνάτε ότι ο Κυβερνήτης ενός σκάφους, είναι ο ηθοποιός του θάρρους 15.2 ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ Αυτή η περίπτωση είναι αρκετά άσχημη ειδικά τον χειμώνα όπου ο άνθρωπος παθαίνει υποθερμία μέσα σε 15-20 λεπτά. Ας δούμε τι πρέπει να κάποιος καταρχήν αν βρεθεί αυτός στην θάλασσα και κατόπιν ποιες ενέργειες γίνονται στο σκάφος για τη περισυλλογή του ανθρώπου. Ο χρόνος είναι πολύτιμος και όλες οι ενέργειες πρέπει να γίνονται αποφασιστικά και γρήγορα. 15.2.1 ΕΑΝ ΒΡΕΘΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ 1. Αποφύγετε τις άσκοπες κινήσεις. Οι κινήσεις των χεριών και των ποδιών επιταχύνουν την απώλεια θερμότητας στο κρύο νερό αντίθετα με αυτό που οι περισσότεροι νομίζουμε ότι όταν κινούμαστε ζεσταινόμαστε. Έχετε υπόψη σας ότι μέσα στο κρύο νερό θα αντιμετωπίσετε αρκετό και βίαιο πόνο στο σώμα σας. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι αυτή η αντίδραση του σώματος είναι απόλυτα φυσιολογική, οπότε προσπαθήστε να μην πανικοβληθείτε. Παρόλα αυτά θα πρέπει να προσπαθήσετε να αντιδράσετε γρήγορα προτού χάσετε τον έλεγχο των χεριών σας ( π.χ. Ανάψτε το φωτάκι και εντοπίστε την σφυρίχτρα αν φοράτε σωσίβιο). 2. Κρατήστε τα πόδια και τους αγκώνες σας όσο ποιο κοντά γίνετε στο σώμα σας. Προσπαθήστε να έχετε το κεφάλι και τον λαιμό σας έξω από το νερό. Η στάση αυτή ονομάζεται HELP (heat escape lessening posture) και μπορεί να είναι σωτήρια αφού επιβραδύνει την απώλεια θερμότητας. 3. Σε περίπτωση που σας πετάξουν σωσίβιο από το σκάφος, αν είναι κοντά προσπαθήστε να το πιάσετε, αν είναι μακριά μην αναλώνετε ενέργεια.

-Αφού βάλουμε μπρος την μηχανή ελέγχουμε ότι τα όργανα ελέγχου της λειτουργούν κανονικά. -Πρέπει να μας γίνει συνήθεια όταν βάζουμε μπρος την μηχανή να κοιτάμε πίσω στην εξαγωγή των καυσαερίων ότι βγάζει νερά. Αυτό σημαίνει ότι δουλεύει κανονικά το σύστημα ψύξης. Στο σκάφος πρέπει οπωσδήποτε να έχουμε ανταλλακτικά για τη μηχανή. Φτερωτές, φίλτρα πετρελαίου (υδατοπαγίδας και κανονικό), λαδιού και αέρα, ιμάντες κίνησης, αρκετό λάδι για πλήρη αλλαγή του λαδιού της μηχανής και του κιβωτίου, αντιπηκτικό/αντιδιαβρωτικό υγρό και τα κατάλληλα εργαλεία. 16.2 ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - Ελέγχουμε την καλή λειτουργία του αυτόματου πιλότου και όλων των οργάνων που πιθανό να έχουμε στο σκάφος (ανεμόμετρο, δρομόμετρο, βυθόμετρο, ραντάρ, gps/plotter κτλ). Ο ασύρματος πρέπει να δουλεύει σωστά. Κάποιος δεύτερος φορητός ασύρματος καλό είναι να υπάρχει. Επίσης, καλό είναι να υπάρχει εφεδρικό GPS χειρός και μπαταρίες. Είναι πολύ σημαντικό τα στίγματα και οι πορείες να είναι καταχωρημένα στο εφεδρικό GPS πριν τον απόπλου. -Ελέγχουμε την καλή λειτουργία όλων των φώτων μέσα και έξω από το σκάφος. Πρέπει, τα πλευρικά, ο εφίστιος, ο κορώνης και ο φανός αγκυροβολίας να λειτουργούν σωστά. Βεβαιωνόμαστε πως έχουμε στο σκάφος εφεδρικά λαμπάκια για όλα τα φώτα πορείας, καθώς επίσης κι εφεδρικά φώτα πορείας με μπαταρία. -Η καρδιά του συστήματος είναι οι μπαταρίες, οι οποίες πρέπει να βρίσκονται σε άριστη κατάσταση και να είναι δεμένες σταθερά με ιμάντες. Συνήθως τα ιστιοπλοϊκά έχουν 2 μπαταρίες. Η μία χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την εκκίνηση της μηχανής και η δεύτερη για τις καταναλώσεις. Ένας επιλογικός διακόπτης μας δίνει την δυνατότητα να επιλέξουμε ποιά μπαταρία θα έχουμε σε χρήση κάθε φορά. Όταν λειτουργεί η μηχανή (άρα και η γεννήτρια-alternator) τότε ο επιλογικός διακόπτης πρέπει να βρίσκεται στο BOTH.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 - ΣΧΟΝΙΑ & ΚΟΜΠΟΙ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4- ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΣΗΜΑΤΩΝ Γράμμα/ Φωνητικό όνομα Σημαία Σημασία Σήμα που συμπληρώνεται με αριθμητικούς επισείοντες A Alfa (Άλφα) "Έχω δύτη κάτω. Κρατάτε απόσταση από μένα πλέοντας αργά." Αζιμούθ ή διόπτευση B Bravo (Μπράβο) "Παραλαμβάνω ή εκφορτώνω ή μεταφέρω επικίνδυνα φορτία." C Charlie (Τσάρλι) "Ναι (καταφατικό ή η έννοια της προηγούμενης ομάδας πρέπει να αναγνωριστεί ως κατάφαση). Μαγνητική πορεία σε μοίρες D Delta (Ντέλτα) "Παραμείνετε σε απόσταση από μένα. Χειρίζω με δυσκολία." Ημερομηνία E Echo (Έκο) "Αλλάζω την πορεία μου προς τα δεξιά (στρίβω δεξιά). F Foxtrot (Φόξτροτ) "Το πλοίο μου κατέστη ανίκανο. Επικοινωνήστε μαζί μου." G Golf (Γκολφ) H Hotel (Οτέλ) "Ζητώ πλοηγό. Όταν σημαίνεται από αλιευτικά σκάφη που απέχουν λίγο μεταξύ τους σε αλιευτικές περιοχές σημαίνει «σύρω δίχτυα»." "Έχω πλοηγό επί του πλοίου." "Μήκος (Οι δύο ή τρεις πρώτοι αριθμοί δηλώνουν τις μοίρες κι οι δύο τελευταίοι τα πρώτα λεπτά)." I India (Ίντια) J Juliet (Τζούλιετ) "Αλλάζω την πορεία μου προς τα αριστερά (στρίβω αριστερά)." "Κρατάτε απόσταση από μένα. Στο πλοίο μου εξερράγη πυρκαγιά και φέρω επικίνδυνο φορτίο ή διαρρέει επικίνδυνο φορτίο." K Kilo (Κίλο) L Lima (Λίμα) "Επιθυμώ να επικοινωνήσω μαζί σας." "Κρατήστε (σταματήστε) αμέσως το πλοίο σας." "Επιθυμώ να επικοινωνήσω μαζί σας μέσω... (σήματα μορς ή τηλεβόα ή φανό σημάτων μορς ή ηχητικά σήματα)." "Πλάτος (Οι δύο πρώτοι αριθμοί δηλώνουν τις μοίρες κι οι δύο τελευταίοι τα πρώτα λεπτά)." M Mike (Μάικ) "Το πλοίο μου σταμάτησε, δεν κινείται στο νερό."

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. GLENAN s MANUAL OF SAILING (David and Charles 1995) 2. DUTTON s NAVIGATION AND PILOTING (Naval Institute Press 14 η έκδοση) 3. NAVAL SHIP HANDLING (Naval Institute Press 4 η έκδοση) 4. EASY ON THE HELM (Tom Cunliffe) 5. ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ (Παναγιώτης Στρούζας) 6. ΑΚΤΟΠΛΟΪΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ (Ηλίας Λαδάς 2008) 7. ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ (Ι. Οικονομόπουλος Σχολή Ναυτικών Δοκίμων) 8. ΣΧΟΙΝΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΙ (Νικόλαος Ηλίας) 9. ΚΑΙΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ (Γεώργιος Κασιμίδης) 10. BLUE AEGEAN SAILING SCHOOL (Θανάσης Μπαξεβάνης) 11. ΔΚΑΣ (Σχολή Υποβρυχίων 2006 Αδιαβάθμητο Άγγελος Σιμσιρίκης) 12. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Σ.Ν.Δ (Πλοίαρχος Γ.Κρέμος Ναυτική Εθιμοτυπία και αγωγή-σνδ 1992) 13. ΑΠΟΦΥΓΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ (Δημαράκης-Ντούνης) 14. MIKE MOCKFORD SAILING CARTOONS 15. www.ortsa.gr Βιογραφικό Σημείωμα Ο Άγγελος Σιμσιρίκης γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη το 1970. Αποφοίτησε από την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1992 και κατόπιν σταδιοδρόμησε ως μάχιμος Αξιωματικός στα υποβρύχια όπου διετέλεσε επί τρία έτη Κυβερνήτης του Υποβρυχίου ΓΛΑΥΚΟΣ. Το 2009 αποστρατεύτηκε μετά από αίτησή του. Έχει ειδικότητα Αξιωματικού Ναυτιλίας και δίδαξε σε σχολές του Πολεμικού Ναυτικού. Σήμερα δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στην Αλεξανδρούπολη με αντικείμενο τους εξοπλισμούς μαζικής εστίασης. Η πρώτη του επαφή με την ιστιοπλοΐα έγινε στα 9 του χρόνια ως αθλητής του Ναυτικού Oμίλου Αλεξανδρούπολης στα Optimist και αργότερα στα 420. Ήταν μέλος της ιστιοπλοϊκής ομάδας της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων του Πολεμικού Ναυτικού και συμμετείχε σε πληθώρα αγώνων και εκπαιδευτικών ταξιδιών με τα σκάφη ανοιχτής θαλάσσης της σχολής, μεταξύ των οποίων το Ράλυ Αιγαίου, το Minoan Cup κλπ. Τιμής ένεκεν έλαβε το δίπλωμα ιστιοπλοΐας ανοιχτής θαλάσσης από τον Ναυτικό Αθλητικό Σύλλογο λόγω της τρίτης θέσης στο Ράλυ Αιγαίου το 1993 στην κατηγορία IOR. Είναι συνδρομητής (contributor) στο project του Πανεπιστημίου Αιγαίου marinetraffic με τον σταθμό λήψης AIS Θρακικού πελάγους. Γνωρίζει Αγγλικά και Ιταλικά. Είναι παντρεμένος και έχει μια κόρη.