Το Φρούριο της Καντάρας Κατεχόμενη Κύπρος
Εισαγωγή Το φρούριο της Καντάρας αποτελεί ένα από τα τρία σημαντικά κάστρα κτισμένα πάνω στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου στην επαρχία Αμμοχώστου στην κατεχόμενη Κύπρο. Το φρούριο είναι κτισμένο σε ύψος 2068 ποδιών και δεσπόζει της βόρειας παραλίας και της πεδιάδας της ανατολικής Μεσαορίας, ελέγχοντας την είσοδο στη χερσόνησο της Καρπασίας.
Πληροφορίες για το κτίσιμο Το κτίριο είναι κτισμένο σε βραχώδη κορυφή το περίγραμμα της οποίας έδωσε στο φρούριο την εξωτερική του μορφή. Από βορρά, δύση και νότο οι απότομοι βράχοι δεν επέτρεπαν την πρόσβαση στο φρούριο. Έτσι η είσοδος βρίσκεται στα ανατολικά όπου ο βράχος είναι κάπως πιο ομαλός και η πρόσβαση γίνεται με σχετική ευκολία. Η είσοδος αποτελείται από ένα επιβλητικό προπύργιο που προστατεύεται από ισχυρούς πύργους. Σήμερα το προπύργιο και η εξωτερική είσοδος είναι κατεστραμμένα. Το εξωτερικό τείχος κατέληγε στο βορρά και στο νότο σε δύο πεταλόμορφους πύργους με πολεμίστρες.
Πληροφορίες για το κτίσιμο Ο νοτιοανατολικός πύργος στο εσωτερικό του φρουρίου είναι μια μεγάλη ορθογώνια αίθουσα καλυμμένη με σταυροθόλιο. Το θολωτό υπόγειο της αίθουσας αυτής (η οποία μετατράπηκε σε στέρνα για τη φύλαξη του νερού της βροχής), αρχικά λειτουργούσε ως φυλακή. Νοτιοδυτικά του πύργου αυτού υπάρχει μια άλλη αίθουσα καλυμμένη με οξυκόρυφη καμάρα και στα νότια της αίθουσας αυτής υπάρχει μια σειρά από τρία θολωτά δωμάτια με πολεμίστρες. Το νότιο τείχος του φρουρίου καταλήγει στα δυτικά σε έναν πεταλόμορφο πύργο και συνεχίζεται στη δυτική πλευρά του βράχου από τρία δωμάτια στεγασμένα με θόλους. Στη βόρεια πλευρά του δυτικού τμήματος του φρουρίου υπάρχουν ακόμη δύο θολωτά δωμάτια. Στα βόρεια των θολωτών αυτών δωματίων μπορεί να δει κανείς τα κατάλοιπα του Βυζαντινού βόρειου τείχους του φρουρίου μαζί με στέρνες και άλλα δωμάτια τα οποία όμως έχουν καταστραφεί.
Η ιστορία του Η πρώτη αναφορά που έχουμε για το φρούριο είναι το 1191. Ο αυτοανακηρυχθέντας βασιλιάς της Κύπρου Ισαάκιος Κομνηνός, αφού ηττήθηκε από το Ριχάρδο Λεοντόκαρδο ζήτησε καταφύγιο στην Καντάρα. Από το φρούριο έφυγε και παραδόθηκε στην Άγγλο βασιλιά μόλις το φρούριο της Κερύνειας πέρασε στα χέρια του Γκυ ντε Λουζινιάν. Περισσότερες πληροφορίες για το φρούριο έχουμε από τη Φράγκικη και την Ενετική περίοδο (1191 1571). Η φυσική οχύρωση του φρουρίου το κατέστησε πολλές φορές κέντρο συγκρούσεων, κυρίως κατά τη διάρκεια του Λογγοβαρδικού πολέμου. Το 1373, όταν οι Γενουάτες κατέλαβαν την Αμμόχωστο και τη Λευκωσία, ο πρίγκιπας της Αντιόχειας Ιωάννης, αφού δραπέτευσε από την Αμμόχωστο όπου είχε φυλακιστεί από τους Γενουάτες, κατέφυγε στο φρούριο της Καντάρας. Το 1391 ο βασιλιάς Ιάκωβος Α, οχύρωσε το φρούριο της Καντάρας και είναι σε αυτή την περίοδο που χρονολογούνται οι οχυρώσεις που σώζονται μέχρι σήμερα. Όσο οι Γενουάτες είχαν την Αμμόχωστο, το φρούριο αποτελούσε πολύτιμο παρατηρητήριο και ισχυρό οχυρό.
Η ιστορία του Από ιστορικές πηγές μαθαίνουμε ότι το φρούριο ήταν οχυρωμένο και ισχυρό. Μαθαίνουμε όμως ότι το 1562 το φρούριο ήταν ερειπωμένο. Από το Στέφανο Λουζινιάν μαθαίνουμε ότι τα τρία φρούρια της βόρειας οροσειράς (Καντάρα, Βουφαβέντο και Άγιος Ιλαρίωνας), κατεδαφίστηκαν από τους Ενετούς οι οποίοι δεν τα θεωρούσαν σημαντικά οχυρωματικά έργα και λόγω έλλειψης στρατού, δεν μπορούσαν να τα έχουν επανδρωμένα. Βέβαια, η κατεδάφιση δεν ήταν ολοκληρωτική παρόλο που οι καιρικές συνθήκες συνέτειναν στην παραπέρα καταστροφή τους.
Λαϊκή Παράδοση Το κάστρο συνδέεται με την παράδοση της Ρήγαινας. Σύμφωνα με αυτή το έχτισε μια όμορφη αλλά κακιά κυρά, η Ρήγαινα, που βασάνιζε τους εργάτες. Όταν τελείωσε η κατασκευή του διέταξε τους στρατιώτες της να πετάξουν στο γκρεμό τους εργάτες για να μην αποκαλύψουν τα μυστικά του κάστρου, όπως κι έγινε. Η ίδια παράδοση επικρατεί και για τα άλλα δύο κάστρα του Πενταδάκτυλου, το κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα και το Βουφαβέντο.
Σας ευχαριστώ. Κυριάκος Τσίσσιος Δεκέμβριος 2014