Κοινωνικοπολιτισμικές Θεωρίες Μάθησης & Εκπαιδευτικό Λογισμικό
Κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις Η σκέψη αναπτύσσεται (προϊόν οικοδόμησης και αναδόμησης γνώσεων) στα πλαίσια συνεργατικών δραστηριοτήτων ανάμεσα σε παιδιά και ενήλικους (Vygotsky) πλαίσιο στηρίγματος (scaffolding) διαμεσολάβηση η μαθησιακή δραστηριότητα δεν μπορεί να είναι αυτόνομη οντότητα αλλά εντάσσεται μέσα στο κοινωνικό, ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζεται σημαντικό ρόλο έχουν τα χρησιμοποιούμενα εργαλεία (υλικά και συμβολικά, όπως το εκπαιδευτικό λογισμικό και η γλώσσα) ο καταμερισμός εργασίας (θεωρία της δραστηριότητας (activity theory)) κοινότητες μάθησης: εκπαιδευτικά περιβάλλοντα που ενισχύουν την επικοινωνία, την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία
Κοινωνικοπολιτισμική θεωρία Ο εποικοδομισμός διακρίνεται από τις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες αφού: η μάθηση, στο πλαίσιο των θεωριών αυτών, είναι ένα ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό φαινόμενο λαμβάνει χώρα σε ένα πλούσιο περιβάλλον από κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ο ρόλος του μαθητή στη διαδικασία της μάθησης βρίσκεται στο κέντρο του ενδιαφέροντος
Βασικές αρχές Η ανάπτυξη της νόησης είναι μια διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης όπου κυρίαρχο ρόλο παίζει η γλώσσα Το παιδί όχι παθητικός δέκτης αλλά ενεργό υποκείμενο που με τις πράξεις του διαμορφώνει τη γνωστική του πραγματικότητα Ο μαθητευόμενος διαθέτει κοινωνικά κίνητρα
Θεωρία του L. Vygotsky Η κοινωνικοπολιτιστική θεωρία του Vygotsky έρχεται να τονίσει τον κοινωνικό και πολιτιστικό χαρακτήρα της μάθησης ως διαδικασίας και της γνώσης ως περιεχομένου. Η διαμεσολάβηση του ενήλικα (ανάδειξη του κοινωνικού περιβάλλοντος της μάθησης) Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης (το εν δυνάμει εσωτερικό του μαθητή που βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση ανάπτυξης) Η γλώσσα (κωδικοποιημένες γλωσσικές συμβολικές μορφές για επικοινωνία και αναπαράσταση) Γνωστική ανάπτυξη (επιτυγχάνεται: 1. με τη διαμεσολάβηση των κοινωνικών γεγονότων και των πολιτισμικών εργαλείων, 2. με την εσωτερίκευσή τους)
Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης Είναι η περιοχή δυνητικής ανάπτυξης του μαθητή. Ο μαθητής καθοδηγείται από τον εκπαιδευτικό ή από τους ικανότερους συμμαθητές του στα πλαίσια της εργασίας στις ομάδες Η βοήθεια από τον εκπαιδευτικό συνίσταται σε νύξεις, οδηγίες, παραδείγματα, ενθαρρύνσεις κλπ. Σκοπός είναι ο μαθητής να αναπτύξει αυτονομία στη μάθηση Σημαντική είναι η ιδέα των πλαισίων στήριξης (σκαλωσιά: scaffolding), που υποστηρίζουν τη σταδιακή μείωση της βοήθειας
Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης
Το μοντέλο της εγκαθιδρυμένης νόησης Η μάθηση είναι μια κοινωνικοπολιτισμική λειτουργία που λαμβάνει χώρα μέσω της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασης Η γνώση δεν είναι ανεξάρτητη από το πλαίσιο στο οποίο πραγματώνεται η καθημερινή αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών μιας κοινότητας μάθησης και οι στοχευμένες δραστηριότητες στις οποίες επιδίδονται, παράγουν γνώση, βελτιώνουν πρακτικές, καλλιεργούν τον επικοινωνιακό λόγο, δημιουργούν πολιτισμό. Μοντέλο μάθησης σε μια κοινότητα πρακτικής (Community of practice).
Το μοντέλο της κατανεμημένης νόησης Ο νους είναι αυτός που σκέφτεται αλλά όχι μόνος. Η νόηση βρίσκεται μόνο στο ανθρώπινο μυαλό, αλλά εμφανίζεται διανεμημένη (distributed) ανάμεσα στους ανθρώπους και όλες τις ανθρώπινες και μη πηγές που χρησιμοποιούν (Duffy & Cunningham, 1996).
Τα επιμέρους επίπεδα της δραστηριότητας
Θεωρία της δραστηριότητας Η θεωρία της δραστηριότητας έρχεται να ερμηνεύσει την αλληλεπίδραση και τις αναπτυξιακές διαδικασίες που διενεργούνται μεταξύ του ατόμου και του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντός του
Δομικά στοιχεία της θεωρίας της δραστηριότητας εργαλεία υποκείμενα αντικείμενο αποτέλεσμα κανόνες χρήσης κοινότητα καταμερισμός εργασίας
Εφαρμογές θεωρίας δραστηριότητας εφαρμογές στην επικοινωνία ανθρώπου υπολογιστή και στο σχεδιασμό συνεργατικών μαθησιακών περιβαλλόντων με υπολογιστή Modelling Space Knowledge Forum
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού Είναι καθοδηγητικός, διαμεσολαβητικός, διευκολυντικός Αξιοποιεί τις δυνατότητες των ΤΠΕ για να σχεδιάσει, να οργανώσει, να επεξεργαστεί και να αναλύσει τα δεδομένα του θέματος που εξετάζει μαζί με τους μαθητές του, στο πλαίσιο μια ενεργητικής και ομαδοσυνεργατικής διδακτικής διαδικασίας Η επικοινωνία εκπαιδευτικού-μαθητών δεν εξυπηρετεί τη «μεταφορά» γνώσεων μέσω της τεχνολογίας από τον εκπαιδευτικό στο μαθητή, αλλά επιτρέπει τη γνωστική επεξεργασία μέσω των δυνατοτήτων που η ίδια η τεχνολογία παρέχει στην ανάλυση και την κατασκευή νέων εννοιών
Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες & Εκπαιδευτικά λογισμικά Οι κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες: επηρέασαν τον τρόπο ένταξης των εκπαιδευτικών λογισμικών στη διδακτική διαδικασία. υποστήριξαν την ομαδοσυνεργατική μορφή διδασκαλίας των μαθητών με Τ.Π.Ε. λίγα λογισμικά σχεδιάστηκαν με βάση τις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες. όλα τα σύγχρονα εκπαιδευτικά λογισμικά περιλαμβάνουν υπηρεσίες επικοινωνίας και συνεργασίας.
Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες & Εκπαιδευτικά λογισμικά Διαδίκτυο (μηχανές αναζήτησης, επικοινωνία) Συστήματα συνεργατικής μάθησης Ψηφιακές βιβλιοθήκες Εκπαιδευτικές πύλες Κοινωνική δικτύωση Η χρήση οποιουδήποτε εκπαιδευτικού λογισμικού, μπορεί να δώσει στη μαθησιακή διαδικασία έναν κοινωνικοπολιτιστικό προσανατολισμό, όταν γίνεται στα πλαίσια εφαρμογής ενός ομαδοσυνεργατικού σεναρίου αυθεντικής μάθησης με τις Τ.Π.Ε., όπου δίνεται στους μαθητές η δυνατότητα να ερευνήσουν, να αναζητήσουν, να συζητήσουν, να συμφωνήσουν και να εξαγάγουν, από κοινού, τα αποτελέσματα της προσπάθειάς τους..
Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες & Εκπαιδευτικά λογισμικά
Συμβολή κοινωνικοπολιτισμικών θεωριών στο σχεδιασμό μαθησιακών περιβαλλόντων μικρή συμβολή στο σχεδιασμό μεγάλη συμβολή στο πλαίσιο χρήσης έμφαση από το περιεχόμενο και τις λειτουργίες του μαθησιακού συστήματος στην υποστήριξη και ανάπτυξη κοινωνικών αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στα υποκείμενα που μαθαίνουν ή διδάσκουν και στη διαπραγμάτευση μέσω της γλώσσας του περιεχομένου της γνώσης και της μάθησης καταλυτικό ρόλο η τεχνολογία του διαδικτύου
Χαρακτηριστικά μαθησιακού περιβάλλοντος κοινωνικοπολιτισμικής προσέγγισης να υποστηρίζει τη μάθηση που λαμβάνει χώρα σε αυθεντικά περιβάλλοντα να προσφέρει καταστάσεις που προάγουν τη μάθηση μέσω ενεργούς συμμετοχής να προωθεί τη συνεργατική επίλυση προβλημάτων να παρέχει εργαλεία που να ευνοούν την ανταλλαγή ιδεών και απόψεων και να υποστηρίζει την αλληλεπίδραση να υποστηρίζει και να ενισχύει τη δημιουργία και τη λειτουργία κοινοτήτων μάθησης και κοινοτήτων πρακτικής να ενισχύει τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και τη χρήση εργαλείων και οργάνων δεδομένου ότι η γνώση βρίσκεται στις δράσεις των ατόμων και των ομάδων να προσφέρει τη δυνατότητα πολλαπλών τρόπων διαμεσολάβησης και αλληλεπίδρασης, μέσω ποικίλων εργαλείων και τεχνουργημάτων που παίζουν ρόλο πολιτισμικών πηγών για πληροφορίες και γνώσεις
Σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης Η οικοδόμηση των γνώσεων από τα υποκείμενα που μαθαίνουν βασίζεται: στην ίδια τη δραστηριότητα του μαθητευόμενου ως αυτόνομου όντος που μαθαίνει μέσα από την πράξη στην προσφορά ευνοϊκών για τη μάθηση καταστάσεων, την αναγκαιότητα δηλαδή της παιδαγωγικής και της διδακτικής στη διαμεσολάβηση του ενήλικα και στο ρόλο του κοινωνικού περιβάλλοντος, αυτό δηλαδή που το παιδί δεν μπορεί να κάνει μόνο του αλλά το πετυχαίνει με τη βοήθεια του άλλου στη χρήση γλωσσικών και συμβολικών μορφών για επικοινωνία και αναπαράσταση.
Σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης Τα υπολογιστικά μαθησιακά περιβάλλοντα πρέπει να είναι σχεδιασμένα ώστε να διευκολύνουν ενεργητικές & συνεργατικές μαθησιακές διαδικασίες Οφείλουν συνεπώς να βοηθούν τους μαθητές να κατανοούν και όχι να απομνημονεύουν, να προάγουν την αλλαγή των ιδεών τους και να γεφυρώνουν το χάσμα που υπάρχει μεταξύ των δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα στο σχολείο και αυτών που συνιστούν αυθεντικές πολιτισμικές δραστηριότητες.
Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες & Εκπαιδευτικά λογισμικά
Κοινωνικοπολιτισμικές Θεωρίες Μάθησης Μάρτιος 2017 ΤΕΛΟΣ