ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ (DIGITAL STORYTELLING)

ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ (DIGITAL STORYTELLING) ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΤΑΞΗ 2 ο ΓΕΛ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2015-16 Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 1

Περιεχόμενα Ορισμός... 3 Αφήγηση και εκπαίδευση... 4 Τα βασικά στοιχεία των ψηφιακών ιστοριών... 5 Βήματα Δημιουργίας Ψηφιακής Αφήγησης... 6 Εργαλεία ψηφιακής αφήγησης... 7 Ψηφιακή αφήγηση για τον Ιπποκράτη... 10 Διαδικασία... 10 Βιβλιογραφία... 36 Πίνακας 1 Εργαλεία Ψηφιακής Αφήγησης Web 2.0... 9 Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 2

Ορισμός Πρώτη μορφή αφήγησης αποτελούν οι μύθοι, ιστορίες που διηγούνταν οι πρόγονοι μας προκειμένου να καταγράψουν και να μεταβιβάσουν σημαντικά γεγονότα και δρώμενα της εποχής στις νεότερες γενιές. Συνήθως, το περιεχόμενο των μύθων είχε στόχο να δοξάσει κάποιον ήρωα, να μεταδώσει σημαντικά γεγονότα ή να αναδείξει πρότυπα της ανθρώπινης συμπεριφοράς (Joseph Campell). Για πολλούς πολιτισμούς της ανθρωπότητας, που αναπτύχθηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, η αφήγηση αποτέλεσε μορφή επικοινωνίας και μέσο διδασκαλίας των νεότερων γενεών. Η αφήγηση χρησιμοποιείται από τους ανθρώπους για την μεταβίβαση γνώσεων, πολιτισμικών αξιών, στάσεων και αξιών. Επίσης οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την αφήγηση για να κατανοήσουν τον εαυτό τους, για να ψυχαγωγηθούν και για να εναρμονιστούν με τον κόσμο που τους περιβάλλει. Εκτός από τα παραπάνω, η αφήγηση έχει εφαρμοστεί ευρέως στην εκπαίδευση ως πρωταρχικό μέσο διαπαιδαγώγησης στην εκπαίδευση. Μια από τις πρώτες μορφές με τις οποίες εμφανίστηκε η αφήγηση ήταν ο προφορικός λόγος ο οποίο στη συνέχεια εμπλουτίστηκε με εκφράσεις του σώματος και χειρονομίες. Μια άλλη από τις πρώτες μορφές αφήγησης ήταν σχέδια χαραγμένα σε τοιχώματα σπηλιών. Αργότερα, και με την εμφάνιση του γραπτού λόγου, οι ιστορίες άρχισαν να καταγράφονται και να μεταδίδονται από γενιά σε γενιά, μέσα από τα διηγήματα, την πιο ευρέως γνωστή μορφή της αφήγησης Με το πέρασμα των χρόνων, αλλά και την ανθρώπινη πρόοδο, οι Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 3

ιστορίες άρχισαν να αποκτούν ολοένα περισσότερο οπτικοποιημένη μορφή, με τη μορφή φωτογραφιών οι οποίες αναπαρίστανται σε υλικά όπως ο κανβάς, το ξύλο ή το μέταλλο και αργότερα καταγράφονται με τη μορφή ταινιών σε ψηφιακή μορφή. Για τον όρο «ψηφιακή αφήγηση» έχουν δοθεί πολλοί ορισμοί. Ψηφιακή αφήγηση σύμφωνα με το Lathem (2005) ορίζεται ο συνδυασμός της παραδοσιακής προφορικής αφήγησης με πολυμέσα και εργαλείων τηλεπικοινωνίας. Είναι μία σχετικά νέα μορφή τέχνης η οποία εξελίχτηκε την δεκαετία 2000 2010. Στην ψηφιακή αφήγηση χρησιμοποιείται εκτός από την παραδοσιακή προφορική αφήγηση το κείμενο, η μουσική, η εικόνα, το βίντεο και την αφήγηση. Σκοπός της είναι η δημιουργία ιστοριών σχετικά με τη ζωή των ανθρώπων και τις εμπειρίες τους, τις οποίες μοιράζονται μέσω του διαδικτύου. Η παραδοσιακή προφορική αφήγηση που χρησιμοποιεί ψηφιακό μέσο αποθήκευσης περιλαμβάνεται στον παραπάνω ορισμό. Αφήγηση και εκπαίδευση Από την εμφάνισή της αλλά και μέχρι σήμερα, η αφήγηση αποτελεί μια ευρέως χρησιμοποιούμενη εκπαιδευτική στρατηγική, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι ο προσελκύει το ενδιαφέρον και βοηθά στην εμπέδωση των πληροφοριών από τους εκπαιδευόμενους, αφού οι άνθρωποι μπορούν να απομνημονεύσουν και ανακαλέσουν πιο εύκολα πληροφορίες τις οποίες έλαβαν μέσα από μια ιστορία, ειδικά αν η ιστορία αυτή σχετίζεται με προυπάροχουσες γνώσεις και εμπειρίες των εκπαιδευομένων. Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται μια πληροφορία ή ένα θέμα επηρεάζει σημαντικά τη δυνατότητα των ανθρώπων να το απομνημονεύσουν και να το ανακαλέσουν στο μέλλον. Μέσω της αφήγησης, οι Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 4

ιστορίες και τα γεγονότα μεταδίδονται στους μαθητές, αποδίδοντας αποτελεσματικά το την πλοκή και το νόημα της ιστορίας, υποστηρίζοντας την απόκτηση της πραγματικής γνώσης. Η αφήγηση ιστοριών αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, καθώς έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τις προφορικές και βελτιώνει τις γραπτές ικανότητες λόγου των εκπαιδευομένων, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει δεξιότητες κριτικής σκέψης, ανάλυσης και σύνθεσης πληροφοριών. Πιο συγκεκριμένα, η αφήγηση (συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας και της ακρόασης και κατανόησης μιας ιστορίας) οδηγεί τον εκπαιδευόμενο στην εξάσκηση σύνθετων επικοινωνιακών δεξιοτήτων μέσα από τη δόμηση περιεχομένου, την επεξεργασία των πληροφοριών και την εξαγωγή νοήματος. Ο παιδαγωγικός χαρακτήρας των αφηγήσεων ενισχύεται περεταίρω και με την δυνατότητά τους να υποστηρίξουν αποτελεσματικά τη μετάδοση αντιλήψεων, γνώσεων, αξιών και συμπεριφορών και να βοηθούν τον άνθρωπο να λαμβάνει αποφάσεις για τη ζωή του με βάση τα παραδείγματα των ηρώων των ιστοριών αυτών. Τα βασικά στοιχεία των ψηφιακών ιστοριών Οπτική γωνία (Point of view): Η ψηφιακή ιστορία θα πρέπει να εκφράζει την οπτική από την οποία παρουσιάζεται το κεντρικό νόημα της ιστορίας. Δραματική ερώτηση (dramatic question): Η ψηφιακή αφήγηση θα πρέπει να περιλαμβάνει ερωτήσεις που θα προσελκύουν το ενδιαφέρον του ακροατή και θα απαντώνται στο τέλος. Συναισθηματικό περιεχόμενο (emotional content): Η ψηφιακή αφήγηση θα πρέπει να εστιάζει σε σημαντικά θέματα που αναδύουν έντονα συναισθήματα στο κοινό, με προσωπικό και δυναμικό τρόπο. Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 5

Φωνή του δημιουργού: Πρόκειται για τα λόγια που συνοδεύουν την οπτικοποίηση της ψηφιακής αφήγησης, της προσδίδουν ένα προσωπικό στοιχείο και βοηθούν στην κατανόηση του περιεχομένου. Μουσική (Soundtrack): Η μουσική ή άλλοι ήχοι που υποστηρίζουν την αφήγηση θα πρέπει να ενισχύουν τη συναισθηματική φόρτιση του ακροατηρίου. Οικονομία περιεχομένου (economy): Το περιεχόμενο της ψηφιακής ιστορίας θα πρέπει να δομείται προσεκτικά, ώστε να μην προκαλεί αισθήματα κόπωσης στο ακροατήριο. Ρυθμός εξέλιξης (pacing): Ο ρυθμός εξέλιξης της αφήγησης εστιάζει στην ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η ιστορία και σχετίζεται με την οικονομία περιεχομένου. Ο σωστός ρυθμός εξέλιξης προκαλεί το ενδιαφέρον χωρίς να κουράζει ή να απωθεί τον ακροατή. Βήματα Δημιουργίας Ψηφιακής Αφήγησης Tα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για την δημιουργία ψηφιακών αφηγήσεων είναι τα παρακάτω: Γράψιμο: Περιλαμβάνει τη δημιουργία της ιστορίας και της διαρκούς βελτίωσης της. Η συγγραφή θα πρέπει να ακολουθεί τους βασικούς κανόνες που πρέπει να διακατέχου κάθε ιστορία, όπως αυτοί προδιαγράφηκαν παραπάνω. Το στάδιο αυτό είναι αρκετά κρίσιμο για την επιτυχία της τελικής ψηφιακής αφήγησης. Σενάριο: Μετά τη συγγραφή της ιστορίας, οι αφηγητές πρέπει να διαχωρίσουν τα διάφορα στιγμιότυπα της ιστορίας, ώστε να επιλέξουν πως, σε ποιο σημείο και με ποιο σκοπό θα εμπλουτίσουν την ιστορία τους με χρήση πολυμέσων. Εικονογραφημένο σενάριο/«storyboard»: Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τον τρόπο οπτικοποίησης της ιστορίας από τους Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 6

αφηγητές. Δηλαδή θα πρέπει να σκεφτούν πως θα εικονογραφήσουν την ιστορία (τους ήρωες, τα αντικείμενα και τα σκηνικά), ώστε να μπορούν εύκολα να αναζητήσουν το αντίστοιχο πολυμεσικό υλικό στο επόμενο βήμα. Προσθήκη πολυμέσων: Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει τον εντοπισμό και την προσθήκη των πολυμέσων στην ιστορία. Το υλικό που χρησιμοποιείται μπορεί να αναζητηθεί στο διαδίκτυο ή να αποτελεί προσωπικά αρχεία του χρήστη. Δημιουργία ψηφιακής αφήγησης: Στο στάδιο αυτό, ο αφηγητής χρησιμοποιεί κάποιο κατάλληλο εργαλείο για να συνθέσει την ψηφιακή του αφήγηση Κοινοποίηση: Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει την παρουσίαση της ιστορίας και τη δημοσίευσή της στην εκπαιδευτική κοινότητα ή και στο διαδίκτυο. Εργαλεία ψηφιακής αφήγησης Microsoft Photo Story 3 Για πολλά χρόνια, το δωρεάν λογισμικό της Microsoft Photo Story 3 (PS3) υπήρξε από τις πιο δημοφιλείς επιλογές για τους χρήστες PC που ήθελαν να δημιουργήσουν ψηφιακές ιστορίες. Με το photo story 3 ο χρήστης μπορεί να δημιουργήσει παρουσιάσεις χρησιμοποιώντας ψηφιακές φωτογραφίες, ενώ το λογισμικό δίνει τη δυνατότητα επεξεργασίας, περικοπής ή περιστροφής των εικόνων, ηχογράφησης της αφήγησης καθώς και προσθήκης ειδικών εφέ και μουσικών επενδύσεων. Επιπλέον, το PS3 δίνει τη δυνατότητα αποθήκευσης της παρουσίασης ως αρχείο, με αποτέλεσμα ο χρήστης να προβαίνει σε τροποποιήσεις, βελτιώνοντας την ψηφιακή αφήγηση. Microsoft Windows Live Movie Maker and Windows Essentials 2012 Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 7

Το Windows Live Movie Maker κυκλοφόρησε το 2011, με σκοπό την αντικατάσταση της παλιότερης έκδοσης Windows Movie Maker 2.6. Αντίθετα με το PS3 που είναι συμβατό με τα Windows XP και τις νεότερες εκδόσεις των Windows, το Windows Live Movie Maker είναι συμβατό με τα Windows Vista, Windows 7 και την τελευταία έκδοση των Windows 8. Το Windows Movie Maker 2012 για Windows 7 και Windows 8 κυκλοφόρησε το 2012 και μετονομάστηκε σε Windows Essentials 2012. Η συγκεκριμένη εφαρμογή περιλαμβάνει τις desktop εφαρμογές Mail, Movie Maker, Photo Gallery, Skydrive, Messenger και Writer. Η ψηφιακή αφήγηση μέσα από εργαλεία Web 2.0 Μια νέα γενιά υπηρεσιών δημιουργήθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 οι οποίες βασίζονται στο διαδίκτυο. Τέτοιου είδους υπηρεσίες παρέχουν ιστοτόποι κοινωνικής δικτύωσης (social networking sites), wiki και εργαλεία επικοινωνίας τα οποία δίνουν έμφαση στην ηλεκτρονική συνεργασία και ανταλλαγή μεταξύ των χρηστών. Ο όρος Web 2.0 χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει όλες τις παραπάνω υπηρεσίες. Στον χώρο της ψηφιακής αφήγησης εμφανίστηκαν αντίστοιχα Web 2.0 εργαλεία τα οποία χαρακτηρίστηκαν με τον όρο «Web 2.0 Storytelling» (Ψηφιακή Αφήγηση Web 2.0). Με τον όρο αυτό περιγράφεται η χρήση online εργαλείων και πόρων για την παραγωγή και διαμοιρασμό ψηφιακών ιστοριών που περιέχουν εικόνες, βίντεο και ήχο. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται μερικά από τα πιο δημοφιλή εργαλεία. Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 8

Πίνακας 1 Εργαλεία Ψηφιακής Αφήγησης Web 2.0 Εργαλείο Είδος Διεύθυνση Παρατηρήσεις Animoto Δημιουργία βίντεο από εικόνες ή αποσπάσματα βίντεο http://animoto.com/ ISSUU Δημιουργία e- book online http://issuu.com Απαιτείται εγγραφή. Δωρεάν βίντεο 30 Απαιτείται εγγραφή. piclits Prezi Pixton Δημιουργία ιστορίας με αντιστοίχιση εικόνας-λέξης κλειδί. Εργαλείο δημιουργικής γραφής. Πλατφόρμα ανάπτυξης οργάνωσης και διανομής «κινηματογραφ ικών παρουσιάσεων» Δημιουργία sσκίτσων και comics http: //www.piclits.com/ http://prezi.com/ http://pixton.com Ο χρήστης επιλέγει εικόνες και έτοιμες λέξεις κλειδιά, ώστε να διαμορφώσει την ιστορία. Μπορεί να «τρέξει» σε οποιαδήποτε συσκευή και σε οποιοδήποτε λειτουργικό (cross-platform). Στη δωρεάν εκπαιδευτική έκδοση ο χρήστης δύναται να αποθηκεύει στο σκληρό του δίσκο τις παρουσιάσεις που δημιουργεί με τη μορφή εκδόσεων διανομής. Απαιτείται εγγραφή. Η δωρεάν έκδοση έχει κάποιους περιορισμούς Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 9

Toondoo Δημιουργία comics http: //www.toondoo.com/ Απαιτείται εγγραφή. Δίνει τη δυνατότητα της δημοσίευσης ή της αποθήκευσης της ιστορίας στον υπολογιστή. Ψηφιακή αφήγηση για τον Ιπποκράτη Διαδικασία Στην αρχή της ερευνητικής εργασίας έγινε μια παρουσίαση από τον εκπαιδευτικό της προσωπικότητας και του έργου του Ιπποκράτη. Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 10

Ακολούθησε έρευνα των μαθητών στο διαδίκτυο. Οι μαθητές συγκέντρωσαν βιογραφικά και άλλα στοιχεία για τον μεγάλο γιατρό της αρχαιότητας. Στη συνέχεια τέθηκαν τα ερευνητικά ερωτήματα τα οποία απετέλεσαν και τα βασικά ερωτήματα της ψηφιακής αφήγησης. Υπήρξαν τρία βασικά ερωτήματα τα οποία αφορούσαν την ιατρική πριν τον Ιπποκράτη την καταγωγή και την εκπαίδευση του Ακολούθησε ένα στάδιο στο οποίο όλοι οι μαθητές προσπάθησαν χρησιμοποιώντας βασικές λειτουργίες του Power Point να παρουσιάσουν μια σύντομη ψηφιακή αφήγηση για τον Ιπποκράτη. Χρησιμοποιήθηκαν σαν δομικά στοιχεία πλαίσια κειμένου, σχήματα και εικόνες τα οποία τοποθετήθηκαν σε μια χρονική σειρά με τη χρήση της λειτουργίας της προσαρμοσμένης κίνησης που διαθέτει το Power Point. Ένα στιγμιότυπο από αυτή την πρώτη προσπάθεια υπάρχει στην εικόνα που ακολουθεί. Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 11

Με βάση τα ερευνητικά ερωτήματα δημιουργήθηκαν τρεις ομάδες μαθητών και κάθε μια ανέλαβε να συγκεντρώσει στοιχεία για το συγκεκριμένο ερώτημα. Μια ομάδα μαθητών αρχικά ανέλαβε να δημιουργήσει το τελικό έργο της ψηφιακής αφήγησης. Ειδικότερα ο μαθητής Δημήτρης Κούρτης ανέλαβε να δημιουργήσει μια διαδοχή σκίτσων τα οποία με κατάλληλο χρονισμό και το αντίστοιχο σενάριο θα αποτελούσαν την ψηφιακή αφήγηση. Σαν εργαλείο δημιουργίας της ψηφιακής αφήγησης επιλέχθηκε το Power Point. Λόγω του σύντομου χρόνου που υπήρχε για την υλοποίηση της ερευνητικής εργασίας δεν επιλέχθηκε κάποιο άλλο λογισμικό το οποίο θα απαιτούσε και κάποιο χρόνο για την εκμάθησή του. Με τη χρήση λογισμικού σχεδιάστηκαν πενήντα τέσσερις διαφορετικές εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν για την αφήγηση. Επίσης επιλέχθηκαν κάποια κείμενα σχετικά με τη ζωή, την εκπαίδευση και το έργο του Ιπποκράτη. Κάθε εικόνα αποτέλεσε και μια ξεχωριστή διαφάνεια του Power Point. Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 12

Στη συνέχεια το κείμενο χωρίστηκε σε μικρά αποσπάσματα τα οποία θα αποτελούσαν τα τμήματα της αφήγησης. Για να δημιουργηθεί συνθετική κίνηση έπρεπε η μετάβαση στην επόμενη διαφάνεια να γινόταν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα στη διάρκεια του οποίου δεν θα μπορούσε κάποιος να διαβάζει το κείμενο το οποίο παρουσιάζονταν στη διαφάνεια. Για τον λόγο αυτό διατηρήθηκε το ίδιο κείμενο σε μεγαλύτερο αριθμό διαφανειών έτσι ώστε και να υπάρχει η συνθετική κίνηση αλλά και η δυνατότητα ανάγνωσης του κειμένου. Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 13

Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 14

2 ο ΓΕΛ Λάρισας - Ερευνητική Εργασία Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 34

Βιβλιογραφία http://en.wikipedia.org/wiki/joseph_campbel https://economu.wordpress.com/εκπαιδευτικό-υλικό/αφήγηση-storytelling/ Lathem, S.A. (2005) Learning Communities and Digital Storytelling: New Media for Ancient Tradition. Society for Information Technology and Teacher Education International Conference 2005 Ψηφιακή Αφήγηση Σελίδα 36