ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΡΟΜΑ Δ. ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΛΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΡΟΜΑ Περιφέρεια Δ. Αττικής - ΤΕΙ Αθήνας
Η κατάσταση των Ρομά Οι Ρομά, παρά τις προσπάθειες για την προαγωγή της κοινωνικής τους ένταξης, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν: βαθιά φτώχεια, έντονο κοινωνικό αποκλεισμό, και φραγμούς στην άσκηση θεμελιωδών δικαιωμάτων και διακρίσεις. Αποτέλεσμα είναι: η περιορισμένη πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση, απασχόληση και υπηρεσίες, χαμηλά επίπεδα εισοδήματος, υποβαθμισμένες συνθήκες στέγασης, κακή υγεία και μικρότερο προσδόκιμο ζωής.
Βασικά προβλήματα των Ρομά Το στεγαστικό ζήτημα αποτελεί κύριο πρόβλημα, καθώς σημαντικός αριθμός στεγάζεται σε καταυλισμούς «γκετο», σε καταλύματα πρόχειρης κατασκευής. Το εισόδημα των Ρομά, σε γενικές γραμμές, είναι χαμηλό, με αποτέλεσμα η συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών να έχει εισόδημα πολύ κάτω από το όριο της φτώχειας. Ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικίες, το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού εξακολουθεί να είναι αναλφάβητο, ενώ οι περισσότεροι μαθητές, 12 ετών και άνω, εγκαταλείπουν το σχολείο για να εργαστούν προκειμένου να συμπληρώσουν το εισόδημα της οικογένειας τους. Η υγεία του πληθυσμού είναι επιβαρυμένη, με μικρό προσδόκιμο όριο ζωής και καταγραφή υψηλών ποσοστών παιδικής θνησιμότητας.
Στοιχεία για τον κοινωνικό αποκλεισμό των Ρομά στην Ελλάδα 1/2 Το 94% των νοικοκυριών Ρομά αντιμετωπίζουν σοβαρές υλικές στερήσεις, ενώ το 27% των μη Ρομά. Το 89% των Ρομά στην Ελλάδα διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας, ενώ το 53% των μη Ρομά. Το 36% των Ρομά στην Ελλάδα ζουν σε νοικοκυριά χωρίς βασικές ανέσεις (εσωτερική κουζίνα, τουαλέτα, μπανιέρα, ηλεκτρική ενέργεια), ενώ το ποσοστό στους μη Ρομά είναι μηδενικό. Οι κατοικούντες σε σπίτια Ρομά καταγράφουν υπερδιπλάσια πυκνότητα ατόμων ανά κύριο δωμάτιο σε σχέση με τους μη Ρομά (2,7 οι Ρομά, 1,1 οι μη Ρομά).
Στοιχεία για τον κοινωνικό αποκλεισμό των Ρομά στην Ελλάδα 2/2 Το ποσοστό των ελλήνων Ρομά ηλικίας 16 ετών και άνω, που αναζήτησαν εργασία, σε ποσοστό 59% δηλώνουν ότι υπέστησαν διακρίσεις λόγω της Ρομά καταγωγής τους. Το 78% των Ρομά θεωρούν ότι οι διακρίσεις λόγω της Ρομά καταγωγής τους είναι διαδεδομένες στη χώρα. Μόνο το 4% των Ρομά έχουν ολοκληρώσει την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ το 83% των μη Ρομά. Το 36% των παιδιών Ρομά στην Ελλάδα δεν παρακολουθούν σχολείο, ενώ μόνο το 2% των μη Ρομά παιδιών. Στην προσχολική αγωγή συμμετέχει το 9% των Ρομά παιδιών, ενώ το 47% των μη Ρομά παιδιών.
Δείκτες φτώχειας και κοινωνικοικονομική επιβάρυνση των Δήμων της Π. Δυτικής Αττικής Εμφανίζουν δηλωθέν εισόδημα 25% έως 30% μικρότερο του μέσου ετήσιου δηλωθέντος εισοδήματος των 66 Δήμων της Περιφέρειας Αττικής. Οι Δήμοι Φυλής, Ασπροπύργου και Μεγαρέων είναι αντίστοιχα πρώτος, δεύτερος και τέταρτος σε υψηλότερο δείκτη φτώχειας μεταξύ των 66 δήμων της Περιφέρειας Αττικής. Οι Δήμοι Ασπροπύργου και Φυλής είναι αντίστοιχα πρώτος (29,17%) και τέταρτος (24,23%) σε υψηλότερα ποσοστά ανεργίας μεταξύ των 66 δήμων της Περιφέρειας Αττικής.
Συστάσεις κοινωνικών πολιτικών, υπηρεσιών και καλών πρακτικών για Ρομά 1/3 Α) Συστάσεις για αυτούς που σχεδιάζουν πολιτικές Οι κοινότητες των Ρομά, μέσω των αντιπροσώπων τους, θα πρέπει να εμπλέκονται σε όλους τους τομείς του σχεδιασμού των πολιτικών, με την αξιοποίηση δικτύων διαβούλευσης. Είναι απαραίτητες έρευνες, για να εντοπιστούν οι κοινωνικές ανάγκες των Ρομά και οι εμπειρίες τους από τη σύστημα κοινωνικής φροντίδας. Θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι εκθέσεις ανεξαρτήτων οργανισμών που αφορούν στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, όπως ο Συνήγορος του Πολίτη.
Συστάσεις κοινωνικών πολιτικών, υπηρεσιών και καλών πρακτικών για Ρομά 2/3 Β) Συστάσεις για την Τοπική Αυτοδιοίκηση Οι ΟΤΑ θα πρέπει να δημιουργήσουν σύστημα με ακριβή στοιχεία που να αφορούν τους Ρομά της περιοχής τους. Οι ΟΤΑ θα πρέπει να αναπτύξουν συγκεκριμένες τοπικές πολιτικές που να καθορίζουν το πως θα ανταποκριθούν στις ανάγκες των Ρομά της περιοχής τους. Οι ΟΤΑ θα πρέπει να ορίζουν ένα αιρετό δημοτικό στέλεχος ή υπηρεσιακό (αντιδήμαρχο, διευθυντή) υπεύθυνο για την εφαρμογή και την αξιολόγηση των πολιτικών για τους Ρομά. Οι ΟΤΑ θα πρέπει να εξασφαλίζουν κατάλληλη και σχετική διαρκή εσωτερική εκπαίδευση για τους επαγγελματίες και τους κοινωνικούς λειτουργούς που εργάζονται με Ρομά.
Συστάσεις κοινωνικών πολιτικών, υπηρεσιών και καλών πρακτικών για Ρομά 3/3 Γ) Συστάσεις για τους επαγγελματίες Οι επαγγελματίες θα πρέπει να εργάζονται χωρίς προκαταλήψεις γύρω από θέματα κουλτούρας, ισότητας και διαφορετικότητας. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κοινότητα των Ρομά δεν οφείλονται στις επιλογές ζωής τους, αλλά αντικατοπτρίζουν την καταπιεσμένη θέση που έχουν στην κοινωνία. Η συνεργασία με τα μέλη της κοινότητας των Ρομά θεωρείται βασικό και δυναμικό μέσο για την ανάπτυξη εμπιστοσύνης, αλλά και πολιτισμικής συνείδησης. Η υιοθέτηση του μοντέλου της ανάπτυξης της κοινότητας των Ρομά προϋποθέτει την παροχή υπηρεσιών εκεί που ζουν οι Ρομά.
Περιφέρεια Δυτικής Αττικής & ΤΕΙ Αθήνας - Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας Πρόγραμμα διερεύνησης ψυχοκοινωνικών αναγκών των Ρομά Δ. Αττικής και μελέτης καλών πρακτικών στήριξης και προαγωγής της κοινωνικής ένταξης ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΡΟΜΑ ΚΑΙ ΕΥΑΛΩΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ
Σκοπός, στόχοι και ωφελούμενοι Σκοπός Αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και προαγωγή της κοινωνικής ένταξης Ρομά και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων Στόχοι Διερεύνηση αναγκών Κοινωνική υποστήριξη μέσω κατάλληλων συμβουλευτικών υπηρεσιών σε ατομικό, ομαδικό και κοινοτικό επίπεδο Μελέτη καλών πρακτικών Ωφελούμενοι Ρομά Ασπροπύργου, Μάνδρας, Ελευσίνας, Ζεφυρίου και Άνω Λιοσίων
Παρεχόμενες υποστηρικτικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες Προώθηση στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλισης Προώθηση στην εκπαίδευση Προώθηση στην απασχόληση Πρόληψη και προαγωγή της υγείας και ψυχικής υγείας Ψυχοκοινωνική υποστήριξη Συνηγορία και κοινωνική ενδυνάμωση Κάλυψη επειγουσών αναγκών ειδικών ομάδων του πληθυσμού: παιδιών και ενηλίκων με αναπηρία, με προβλήματα ψυχικής υγείας, μονογονικών οικογενειών, κ.α.
Δράσεις έρευνας και ευαισθητοποίησης 1. Διερεύνηση των κοινωνικών αναγκών των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων 2. Διερεύνηση των στάσεων προς τους Ρομά: εκπαιδευτικών, υγειονομικού προσωπικού, και προσωπικού ΟΤΑ 3. Ημερίδες ευαισθητοποίησης: εκπαιδευτικών, υγειονομικού προσωπικού, και προσωπικού ΟΤΑ
Γραφείο Στήριξης Ρομά Διεύθυνση Εθνικής Αντιστάσεως 80 (Ισόγειο), Ελευσίνα Τ.Κ. 192 00 Τηλέφωνο 213 16 01 302 213 16 01 303 Fax 213 16 01 304 Email roma@patt.gov.gr
Στελέχωση Επιστημονικός Υπεύθυνος Ασημόπουλος Χ., Κοινωνικός Λειτουργός PhD (Αναπλ. Καθηγητής) Κοινωνικοί Λειτουργοί Κοντογιάννη Ε., MSc (Καθηγήτρια Εφαρμογών) Κομπότη Δ., MSc (Καθηγήτρια Εφαρμογών) Θέμελη Χρ. Διαμεσολαβητές Βαγιάκη Κ.Ντ. Αναστασόπουλος Χρ. Ερευνητές Αμίτσης Γ., Αναπλ. Καθηγητής Μαρτινάκη Σ., PhD, Κοινωνική Λειτουργός Γούγα Ζ., PhD, Κοινωνιολόγος