Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) 13617/16 JEUN 84 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου αριθ. προηγ. εγγρ.: 13344/16 JEUN 76 Θέμα: Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Οι νέοι της Ευρώπης στο επίκεντρο μιας σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ένωσης - Συζήτηση προσανατολισμού (Δημόσια συζήτηση σύμφωνα με το άρθρο 8, παράγραφος 2 του εσωτερικού κανονισμού του Συμβουλίου [πρόταση της Προεδρίας]) Κατόπιν διαβούλευσης με την Ομάδα «Νεολαία», η Προεδρία κατάρτισε το συνημμένο έγγραφο προβληματισμού ως βάση για τη συζήτηση προσανατολισμού στο Συμβούλιο «Παιδεία, Νεολαία, Πολιτισμός και Αθλητισμός» στις 21-22 Νοεμβρίου 2016. 13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 1 DG E - 1C EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Οι νέοι Ευρωπαίοι στο επίκεντρο μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής Ένωσης Έγγραφο προβληματισμού της Προεδρίας Εισαγωγή Η αλλαγή των κοινωνικών και οικογενειακών δομών, η έλλειψη αίσθησης ασφάλειας και δικαιοσύνης, ο ανεπαρκής βαθμός κοινωνικής ένταξης, η απουσία ευκαιριών και προοπτικών για ένα καλύτερο μέλλον για τους νέους βρίσκονται παντού γύρω μας στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Επιπλέον, η τάση προς τον εξτρεμισμό και τις ριζικές λύσεις, η άνοδος των ακροδεξιών ή ακροαριστερών κομμάτων, και τα πρόσφατα μεταναστευτικά κύματα συνέβαλαν στη μεγαλύτερη πόλωση της κοινωνίας. Το δημοψήφισμα στο ΗΒ πυροδότησε μια ακόμη πιο ζωτικής σημασίας συζήτηση σχετικά με το ευρωπαϊκό εγχείρημα, τα θεμέλια και τις αξίες στις οποίες βασίζεται. Η θέση και οι ζωτικές προτάσεις των νέων είναι πολύ διαφορετικές τώρα από ότι στο παρελθόν, και κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών άλλαξαν πολύ γρήγορα. Παρόλο που η σημερινή νέα γενιά έχει στο σύνολό της καλύτερο επίπεδο κατάρτισης από ότι στο παρελθόν, η έρευνα προειδοποιεί ότι η σημερινή γενιά νέων θα είναι η πρώτη που θα βιώσει χειρότερες συνθήκες διαβίωσης σε σχέση με τους γονείς τους. Αυτό δεν συνέβαινε την τελευταία 80ετία. Αυτό μπορεί επίσης να διαπιστωθεί σε πραγματικούς αριθμούς σε ολόκληρη την ΕΕ, όπου από τους 90 εκατομμύρια νέους στην Ευρώπη, 27 εκατομμύρια (περίπου το ένα τρίτο) διατρέχουν τον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Ο αριθμός των ΕΕΑΚ (άτομα που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης) ανήλθε σε 4 εκατομμύρια. 13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 2
Υπάρχει επίσης ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των γενεών ως προς την αμοιβαία κατανόηση, δεδομένου ότι η θέση και η αφετηρία της σημερινής γενιάς είναι διαφορετικές από εκείνες που έζησε τη γενιά των γονιών τους. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να παρακολουθούμε και να συλλέγουμε πληροφορίες σχετικά με τις νέες τάσεις μεταξύ των νέων, τις συνθήκες διαβίωσής τους, τις επιθυμίες, τα ενδιαφέροντα, τις επιμέρους κουλτούρες και τις απόψεις τους για το μέλλον. Οι εν λόγω πληροφορίες πρέπει να αντικατοπτρίζονται στις πολιτικές για τη νεολαία και τις πρακτικές για την απασχόληση των νέων προκειμένου να συνδεθεί η πραγματική κατάσταση των νέων και η αποτελεσματικότητα των πολιτικών και στρατηγικών σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Έχει τεράστια σημασία το γεγονός ότι η κατάσταση των νέων και το μέλλον τους συζητήθηκε για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό, στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο κατά την άτυπη Σύνοδο Κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων το Σεπτέμβριο του 2016 στη Μπρατισλάβα. Η Σύνοδος Κορυφής συμφώνησε ως προς τη δήλωση της Μπρατισλάβας ενώ συνοψίστηκαν οι βασικές προτεραιότητες για τους επόμενους μήνες από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την Προεδρία του Συμβουλίου και την Επιτροπή στον χάρτη πορείας της Μπρατισλάβας 1. Ένα από τα αναπόσπαστα μέρη των εγγράφων αυτών είναι ο στόχος για τη «δημιουργία ελπιδοφόρου οικονομικού μέλλοντος για όλους, διαφύλαξη του τρόπου ζωής μας και παροχή καλύτερων ευκαιριών για τους νέους». Στο πλαίσιο του στόχου αυτού, επισημαίνονται τα μέτρα για τους νέους. Εκτός από τη σοβαρή πρόκληση της ανεργίας των νέων, θα πρέπει να συζητηθούν επίσης άλλα ζητήματα, ιδιαίτερα με ποιο τρόπο θα γίνει η επανασύνδεση της νέας γενιάς με τις ιδέες και τις αξίες του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Έχοντας μεγαλώσει σχεδόν αποκλειστικά σε δημοκρατικές κοινωνίες, οι νέοι συχνά δεν αναγνωρίζουν τους κινδύνους και τις συνέπειες που έχει η ζωή σε μια κοινωνία που δεν θα βασίζεται στην ανεκτικότητα, την κατανόηση και τις δημοκρατικές αξίες. 1 SN 72/3/16 REV 3 13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 3
Πρέπει να σκεφτούμε τρόπους για τη δημιουργία ή την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νέων στις ιδέες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεδομένου ότι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δεσμεύθηκαν να λάβουν αποφάσεις για μια καλύτερη ζωή για τους νέους στην ΕΕ, η Προεδρία πιστεύει ότι οι Υπουργοί Νεολαίας πρέπει να δώσουν ένα σαφές μήνυμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2016. Για την αντιμετώπιση όλων των προκλήσεων και των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι νέοι στην σύγχρονη Ευρώπη, κατά τη διάρκεια της θητείας της η Προεδρία προσπάθησε να επικεντρωθεί στις θετικές πλευρές των πολιτικών στον τομέα της Νεολαίας. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι νέοι είναι πιο ευαίσθητοι και αντιδρούν στις εξελίξεις με μεγαλύτερη ευελιξία από τις παλαιότερες γενιές. Σε γενικές γραμμές, οι νέοι έχουν έμφυτη αίσθηση δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Δεδομένου ότι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν μεγαλώσει σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, είναι γενικά θετικοί στην πολυμορφία και την ανοχή. Αυτό είναι εμφανές στα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος για το Brexit, όπου πάνω από τους μισούς νέους είχαν θετική γνώμη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι νέοι που είναι αισιόδοξοι για την ΕΕ την θεωρούν ως σημαντικό παράγοντα θετικής αλλαγής που προσφέρει την ευκαιρία να ταξιδέψουν και να αποκτήσουν εμπειρία στο εξωτερικό. Μια τέτοια γνώμη για την ΕΕ βρίσκεται κυρίως σε νέους που έχουν προσωπική εμπειρία των πλεονεκτημάτων που προσφέρει στους πολίτες της η συμμετοχή στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, πρέπει να ενισχυθούν τα υφιστάμενα προγράμματα όπως το Erasmus + ή νέα προγράμματα, όπως για παράδειγμα το σχεδιαζόμενο πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης. 13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 4
Κατά τη διάρκεια της Προεδρίας, η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για τη Νεολαία διοργανώθηκε στο Košice κατά την οποία 250 νέοι από όλα τα κράτη μέλη συναντήθηκαν με τους υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής. Από κοινού, διατύπωσαν και ενέκριναν16 συστάσεις 2 για τα κράτη μέλη και την Επιτροπή στο πλαίσιο του γενικού θέματος «Ενισχύοντας τους νέους να συμμετέχουν σε μια πολυποίκιλη, διασυνδεδεμένη και χωρίς αποκλεισμούς Ευρώπη». Πολλές από τις συστάσεις αυτές συνδέονταν με τις προκλήσεις που διαπιστώνουμε στη ζωή των νέων σήμερα, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης τους στην ΕΕ. Συνολικά, εξετάστηκαν οκτώ τομείς: 1. Πρόσβαση σε ποιοτικές και ζωτικής σημασίας πληροφορίες 2. Οι νέοι υπό πίεση: δημιουργία ανθεκτικότητας και αυτοπεποίθησης 3. Πέραν του φόβου και της μισαλλοδοξίας - η εμπειρία της πολυμορφίας 4. Προς ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αντιλαμβάνεται το δυναμικό των νέων 5. Ενθάρρυνση της συμμετοχής των νέων στην κοινωνία, ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες 6. Ανάκτηση της εμπιστοσύνης των νέων στο ευρωπαϊκό εγχείρημα 7. Πρόγραμμα κινητικότητας: απασχόληση και εκπαίδευση για όλους 8. Ο αντίκτυπος της εργασίας των νέων και οι οργανώσεις νεολαίας για όλους. Οι νέοι που συμμετείχαν στη διαδικασία διαβούλευσης κατά τον πέμπτο κύκλο του διαρθρωμένου διαλόγου και οι νέοι που συμμετείχαν άμεσα στην κατάρτιση των συστάσεων αναμένουν τώρα τον τρόπο με τον οποίο οι απόψεις τους μπορούν να αντιμετωπιστούν σε ευρωπαϊκό και/ή εθνικό επίπεδο και τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη θα αντιδράσουν στις ιδέες τους. 2 Έγγρ. 13457/16 13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 5
Κατά τη συζήτηση προσανατολισμού κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού στις 21 Νοεμβρίου, οι υπουργοί καλούνται να παρέμβουν σχετικά με τα θέματα που θίγονται στο παρόν έγγραφο. Στο πλαίσιο αυτό, μπορούν να εξετάσουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα ερωτήματα: 1. Υπό το πρίσμα της συνόδου κορυφής της Μπρατισλάβας, πώς μπορούν τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να συνδέσουν καλύτερα τους νέους με τις ιδέες στις οποίες βασίζεται το ευρωπαϊκό εγχείρημα; 2. Τι μπορεί να γίνει σε επίπεδο ΕΕ και σε επίπεδο κρατών μελών για να ανανεωθούν οι δεσμοί μεταξύ της νέας γενιάς και των αρμοδίων για τη λήψη αποφάσεων κατά τρόπο που συνεκτιμά καλύτερα την πραγματικότητα της ζωής των νέων και τους τρόπους ζωής στον σημερινό κόσμο; 3. Στο πλαίσιο της καλύτερης σύνδεσης μεταξύ ΕΕ και νέων σε ολόκληρη την Ευρώπη, σε ποιο βαθμό οι συστάσεις από τη διάσκεψη στο Košice δίνουν απαντήσεις στις προκλήσεις της σημερινής Ευρώπης; Ποιά εξ αυτών θα μπορούσατε να λάβετε υπόψη σε εθνικό επίπεδο και με ποιον τρόπο; 13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 6