ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 5 Μαΐου 2011 (06.05) (OR. en) 9618/11 SOC 376 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας προς: την Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων (1ο τμήμα)/το Συμβούλιο («Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές») Θέμα: Συμβολή της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας στο Συμβούλιο «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» της 19ης Μαΐου 2011 Πλαίσιο της ΕΕ για εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά μέχρι το 2020 = Γνώμη της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες η γνώμη της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας για την ενσωμάτωση των Ρομά, όπως εγκρίθηκε στις 28 Απριλίου 2011, ενόψει της συνόδου του Συμβουλίου «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» της 19ης Μαΐου 2011. 9618/11 ΔΙ/δχ 1 DG G 2B EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας ΓΝΩΜΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ: ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΡΟΜΑ 9618/11 ΔΙ/δχ 2
Ανανεωμένη δέσμευση για την αντιμετώπιση του κοινωνικοοικονομικού αποκλεισμού των Ρομά 1. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την προαγωγή της ένταξης των Ρομά, τα οποία ενέκρινε το Συμβούλιο «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» (EPSCO) τον Ιούνιο του 2010, η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας (ΕΚΠ) αναγνωρίζει ότι ένα σημαντικό ποσοστό των Ρομά βιώνει καταστάσεις άκρας ένδειας, διακρίσεων και κοινωνικού αποκλεισμού. 2. Η κατάσταση των Ρομά παραμένει πηγή σοβαρών ανησυχιών. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά τη βελτίωση της κοινωνικοοικονομικής τους κατάστασης και την καταπολέμηση των διακρίσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΠ υποστηρίζει την απόφαση της ουγγρικής Προεδρίας να δώσει υψηλού βαθμού προτεραιότητα στο θέμα της ένταξης των Ρομά και να διοργανώσει σύνοδο του EPSCO στις 19 Μαΐου 2011 με προοπτική την έγκριση σχετικών συμπερασμάτων του Συμβουλίου. 3. Τα έγγραφα τα οποία παρουσιάστηκαν προσφάτως από άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, και ιδίως το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την ενσωμάτωση των Ρομά και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με ένα πλαίσιο της ΕΕ για εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά μέχρι το 2020, συνιστούν εν προκειμένω σημαντικές συνεισφορές. 4. Η ΕΚΠ υπενθυμίζει ότι, από το 2005 και μετά, οι κοινές εκθέσεις για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη που έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή και το Συμβούλιο αντιμετωπίζουν συστηματικά τις ειδικές προκλήσεις τις οποίες συνιστά το πρόβλημα της ένταξης των Ρομά. Την επαύριον της διεύρυνσης της ΕΕ του 2004, η κοινή έκθεση του 2005 για την κοινωνική ένταξη στα νέα κράτη μέλη είχε αποφανθεί ότι η κοινωνική κατάσταση των Ρομά χαρακτηριζόταν από «υψηλό ποσοστό ανεργίας και ιδίως μακροχρόνιας ανεργίας, εξάρτηση από τις παροχές του κοινωνικού συστήματος, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης και κακές συνθήκες διαβίωσης». Κατόπιν τούτου, η κοινή έκθεση του 2008 περιλάμβανε ουσιαστική επισκόπηση της κατάστασης των Ρομά παιδιών και παρουσίαση των εμπειριών των μεμονωμένων κρατών μελών. Τα βασικά μηνύματα της κοινής έκθεσης του 2009 ήταν μια έκκληση για «αμείωτες προσπάθειες ώστε να αντιμετωπιστούν τα πολλαπλά μειονεκτήματα των Ρομά και η τρωτότητά τους στον κοινωνικό αποκλεισμό». 9618/11 ΔΙ/δχ 3
Κατανομή αρμοδιοτήτων και προστιθέμενη αξία της συνεργασίας σε επίπεδο ΕΕ 5. Η ΕΚΠ υπενθυμίζει ότι η εκπόνηση και η εφαρμογή πολιτικών και δράσεων με στόχο την καταπολέμηση του οικονομικού και κοινωνικού αποκλεισμού των Ρομά αποτελεί ευθύνη των κρατών μελών. Παράλληλα, η ΕΚΠ τονίζει ότι οι παράγοντες που δρουν σε ενωσιακό επίπεδο έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη στήριξη των σχετικών προσπαθειών των κρατών μελών. Η συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ δεν προσφέρει μόνο σημαντική προστιθέμενη αξία στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές στρατηγικές, αλλά παρέχει επίσης το κατάλληλο πλαίσιο για την αντιμετώπιση ζητημάτων με ευρωπαϊκή διάσταση. Ενεργοποίηση πολιτικών σε επίπεδο ΕΕ 6. Η ΕΚΠ υπογραμμίζει την ανάγκη πλήρους αξιοποίησης των κατάλληλων πολιτικών και μέσων σε ενωσιακό επίπεδο. Η κατάσταση των Ρομά θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε συνάρτηση με το συνολικό πολιτικό πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» μέσω της κοινωνικής ένταξης, και ιδίως με σκοπό την επιδίωξη μιας ανάπτυξης χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς. 7. Η ΕΚΠ είναι επίσης της γνώμης ότι το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο και τα μελλοντικά μέσα της πολιτικής για τη συνοχή θα πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένα με τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Στο πλαίσιο αυτό, θα είναι σημαντικό να εξασφαλίζεται ότι τα μέσα της πολιτικής για τη συνοχή, και ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, θα συμβάλλουν στην αισθητή βελτίωση της κατάστασης των ευάλωτων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των Ρομά. Τα μέσα αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με σκοπό την προώθηση ίσων ευκαιριών για περιθωριοποιημένες κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων των Ρομά, σε συμφωνία με την αρχή του σχεδιασμού μέτρων κατά τρόπο ώστε αυτά να στοχεύουν ρητώς αλλά όχι αποκλειστικώς τους Ρομά. Η ΕΚΠ υπογραμμίζει την ανάγκη πρόσβασης σε μελλοντικά Διαρθρωτικά Ταμεία για σχέδια με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ρομά και της κοινωνικοοικονομικής τους κατάστασης, καλεί δε τα κράτη μέλη να προχωρήσουν στην υλοποίηση διακρατικών σχεδίων. 9618/11 ΔΙ/δχ 4
Ενισχυμένη προσέγγιση 8. Η ΕΚΠ εκφράζει ικανοποίηση για την πρόταση της Επιτροπής να ενισχυθεί η ενωσιακή συνεργασία όσον αφορά την κατάσταση των Ρομά. Η ΕΚΠ συμμερίζεται την άποψη ότι, όπου κρίνεται απαραίτητο, με τις πολιτικές και τις δράσεις για τη βελτίωση της κατάστασης των Ρομά θα πρέπει να αντιμετωπίζονται κατά προτεραιότητα η απασχόληση, η εκπαίδευση, η υγεία και οι συνθήκες στέγασης. Επιπλέον, σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το ενωσιακό δίκαιο, χρειάζεται να εντατικοποιηθεί ο αγώνας για την καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων, να προωθηθεί η ισότητα των φύλων και να ληφθεί υπόψη η κατάσταση των παιδιών. 9. Η ΕΚΠ σημειώνει επίσης την πρόσκληση της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη να παρουσιάσουν μέχρι το τέλος του χρόνου τις σχετικές με τους Ρομά πολιτικές και δράσεις τους. Αυτές οι πολιτικές και δράσεις θα πρέπει να αντανακλούν την ένταση της πρόκλησης που αντιμετωπίζει κάθε κράτος μέλος και να απευθύνονται στις περιφέρειες και περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο. Κατά περίπτωση, πρέπει να βασίζονται σε αξιόπιστες πληροφορίες, γνώσεις και δεδομένα για τους Ρομά, ούτως ώστε να σχεδιάζονται αποτελεσματικές παρεμβάσεις, να παρακολουθείται και να αξιολογείται η εφαρμογή τους, και να βελτιωθούν οι βάσεις για αμοιβαία μάθηση. 10. Αυτές οι πολιτικές ή δράσεις θα πρέπει να καθορίζουν φιλόδοξους αλλά ρεαλιστικούς στόχους και να είναι απολύτως συνεπείς με τις πολιτικές που προβλέπονται στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων. Η ΕΚΠ είναι έτοιμη να εξετάσει, στις σχετικές περιπτώσεις, με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι εν λόγω εθνικές πολιτικές ή δράσεις να συνυπάρξουν με τη μελλοντική αρχιτεκτονική της ανοικτής μεθόδου συντονισμού για την κοινωνική προστασία και ένταξη. 11. Οι συνεκτικές δράσεις με στόχο τον προσδιορισμό και τη βελτίωση των τοπικών και περιφερειακών κοινωνικοοικονομικών καταστάσεων μπορούν να βοηθήσουν στο να επέλθει μια πραγματική αλλαγή για τους Ρομά, παράλληλα με τη διόρθωση των συνολικών εδαφικών ανισορροπιών. Εν προκειμένω, η ΕΚΠ θεωρεί την εδαφική χαρτογράφηση μια πολλά υποσχόμενη βάση για τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση των πολιτικών ένταξης των Ρομά. 9618/11 ΔΙ/δχ 5
12. Είναι σημαντικό να αποφευχθεί η καθιέρωση νέων υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων ή διαδικασιών παρακολούθησης. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΠ υπογραμμίζει ότι είναι έτοιμη να εξετάσει την κατάσταση των Ρομά και άλλων ευάλωτων ομάδων κατά τις διεξαγόμενες εργασίες της στο πλαίσιο της κοινωνικής ανοικτής μεθόδου συντονισμού. 13. Τέλος η ΕΚΠ σημειώνει την εμπειρία διεθνών οργανισμών όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο ΟΑΣΕ στην ανάπτυξη προτύπων και την ανταλλαγή ορθών πρακτικών στην προώθηση της ένταξης των Ρομά και υπογραμμίζει τη σημασία που έχει να εξασφαλιστεί ότι οι δράσεις σε επίπεδο ΕΕ συμπληρώνουν αυτό το έργο. 14. Η ΕΚΠ ζητά από τον πρόεδρό της να διαβιβάσει την παρούσα γνώμη στο Συμβούλιο «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές». 9618/11 ΔΙ/δχ 6