Distributed Announcement System DAS Thesa S.A. (Θωµοπούλου Παρασκευή, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π., Thesa Α.Ε.) Η Thesa A.E. σε συνεργασία µε τον ΟΑΣΑ και στα πλαίσια του ερευνητικού προγράµµατος ΠΕΠΕΡ1996 της Γενικής Γραµµατείας Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, ανέπτυξε και εγκατέστησε το σύστηµα DAS (Distributed Announcement System), το οποίο ανήκει στην κατηγορία των εφαρµογών τηλεµατικής και καλύπτει τις ανάγκες των επιβατών για πληροφόρηση σε αστικές συγκοινωνίες. Στόχος συστήµατος DAS Στόχος του συστήµατος είναι η έγκαιρη πληροφόρηση των επιβατών: Κατά την αναµονή τους σε στάση για την επικείµενη άφιξη του µέσου που τους ενδιαφέρει και Κατά την διαδροµή του µέσου, για την διαδοχή των στάσεων και την προσέγγισή τους. ΟΑΣΑ Εικόνα 1: Γενικός τρόπος λειτουργίας του συστήµατος (ασύρµατη ζεύξη οχήµατος- στάσης) Πλεονεκτήµατα Το παρακάτω περιγραφόµενο σύστηµα συγκεντρώνει πλειάδα κοινωνικοπολιτιστικών πλεονεκτηµάτων, µεταξύ των οποίων τα παρακάτω:
Αναβάθµιση υπηρεσιών πληροφόρησης και ενηµέρωσης επιβατικού κοινού στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Πολυγλωσσική αναγγελία των µηνυµάτων. ιευκόλυνση µετακίνησης ατόµων µε ειδικές ανάγκες, π.χ. ατόµων µε προβλήµατα όρασης. Αποφυγή ενόχλησης του οδηγού από επιβάτες που ζητάνε να πληροφορηθούν τη επόµενη στάση, έτσι ώστε µα µην αποσπάται η προσοχή του οδηγού. Ενεργειακή αυτονοµία µε χρήση Φωτοβολταϊκών Στοιχείων. Χρήση ψηφιακής τεχνολογίας, ανοιχτής αρχιτεκτονικής για άµεση επεκτασιµότητα. Αυτόνοµο στην λειτουργία του µπορεί να εγκατασταθεί σε οποιοδήποτε σηµείο υπάρχει στάση. Άµεσα υλοποιήσιµο µε χαµηλό κόστος εκκίνησης και εγκατάστασης. Εύκολα επεκτάσιµο ανάλογα µε τις εκάστοτε απαιτήσεις. Εγκατάσταση συστήµατος DAS Το σύστηµα είναι ήδη εγκαταστηµένο στις παρακάτω λεωφορειακές γραµµές: A1, B1, 450, 550. Μονάδες συστήµατος Στο σύστηµα διακρίνονται τρία διακεκριµένες µονάδες : Στάσης, Οχήµατος, Κεντρικού Ελέγχου. Στην βασική του έκδοση το σύστηµα λειτουργεί αυτόνοµα, χωρίς κεντρικό έλεγχο. Στάσης Η µονάδα της στάσης λειτουργεί αυτόνοµα ως αποκεντρωµένο τερµατικό του συστήµατος. Το διάγραµµα της µονάδας της στάσης παρουσιάζεται στην εικόνα 2.
Επικοινωνίας Τροφοδοσίας Ελέγχου Ηχητικών Μηνυµάτων Ενισχυτής Μεγάφωνο + - + - Εικόνα 2: Block διάγραµµα της µονάδας στάσης συστήµατος DAS Είναι εξοπλισµένη µε : τροφοδοσίας Η απαραίτητη ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για την λειτουργία της µονάδας εξασφαλίζεται από συσσωρευτές που φορτίζονται από φωτοβολταïκούς συλλέκτες ή εναλλακτικά από το δίκτυο της ΕΗ µέσω τροφοδοτικού. Χρησιµοποιούνται δύο τύποι φωτοβολταΐκών στοιχείων µονοκρυσταλικού πυριτίου και επιλέγονται µε βάση την ηλιοφάνεια στην θέση που θα τοποθετηθεί η µονάδα της στάσης. Περιλαµβάνει ηλεκτρονικό κύκλωµα ελέγχου της φόρτισης των συσσωρευτών και τροφοδοσίας όλων των επί µέρους µονάδων της στάσης. Το κύκλωµα προστατεύει τους συσσωρευτές από υπερφόρτιση, τα φωτοβολταïκά στοιχεία από ανάστροφη ροή ισχύος και ανιχνεύει το επίπεδο της τάσης των συσσωρευτών, ώστε στην περίπτωση που πέσει κάτω από µια προεπιλεγµένη τιµή να διακόπτεται η παροχή τάσης σε µονάδες υψηλής κατανάλωσης. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η µείωση κατανάλωσης της µονάδας της στάσης µε στόχο την εξοικονόµηση της αποθηκευµένης ηλεκτρικής ενέργειας για την διατήρηση της µονάδας σε λειτουργική ετοιµότητα και αύξηση της αξιοπιστίας του συνολικού συστήµατος.
Επικοινωνίας Είναι υπεύθυνη για τις επικοινωνίες µεταξύ της στάσης και του λεωφορείου ή άλλου ειδικού εξοπλισµού που χρησιµοποιείται για τον έλεγχο ή προγραµµατισµό της λειτουργίας του συστήµατος. Ήχου Η µονάδα αποτελείται από : o Κύκλωµα αποθήκευσης και αναπαραγωγής ηχητικών µηνυµάτων Το κύκλωµα είναι υπεύθυνο για την αποθήκευση και διαχείριση των ηχητικών µηνυµάτων, τα οποία χρησιµοποιούνται στην µονάδα. Τα µηνύµατα είναι αποθηκευµένα κατά λέξεις η και ευρύτερες έννοιες ώστε να αυξάνεται η χωρητικότητα της µονάδας. o Ενισχυτής ήχου Το κύκλωµα του ενισχυτή συνδέεται µε την µονάδα ήχου και οδηγεί τα αποθηκευµένα µηνύµατα προς το µεγάφωνο. o Μεγάφωνο Συνδέεται στον ενισχυτή της µονάδας, είναι αδιάβροχο πλαστικού κώνου και έχει εξαιρετική απόδοση σε µεγάλο εύρος ακουστικής συχνότητας µε ικανοποιητική για ανοικτούς χώρους ισχύ. Ελέγχου Η µονάδα ελέγχου είναι υπεύθυνη για το σύνολο των λειτουργιών της στάσης. Παρέχει σε όλα τα κυκλώµατα σταθεροποιηµένη τάση, την οποία µπορεί να διακόπτει κατά τις απαιτήσεις της εφαρµογής. Περιλαµβάνει ηλεκτρονικό κύκλωµα µε µικροεπεξεργαστή, ο οποίος µε ειδικά σχεδιασµένο για τον σκοπό της εφαρµογής λογισµικό ελέγχει και οδηγεί όλα τα υπόλοιπα κυκλώµατα. Για λόγους ηλεκτροµαγνητικής συµβατότητας τα κυκλώµατα της µονάδας ελέγχου, και της µονάδας ήχου τοποθετούνται σε µεταλλικό κουτί θωράκισης.
Όλες οι µονάδες είναι τοποθετηµένες στον εσωτερικό χώρο µεταλλικού πλαισίου στήριξης, το οποίο είναι ανοικτό κατά την µία του έδρα, ώστε είναι εύκολα επισκέψιµο για λόγους συντήρησης. Οχήµατος Η µονάδα οχήµατος σχεδιάσθηκε έτσι ώστε να εκµεταλλεύεται την υπάρχουσα υποδοµή του λεωφορείου για την τροφοδοσία των κυκλωµάτων και την ενίσχυση του ήχου. εν διαθέτει εποµένως συσσωρευτές, δικό της ενισχυτή και µεγάφωνο. Όλα τα υπόλοιπα στοιχεία της µονάδας είναι ανάλογα µε αυτά της µονάδας της στάσης. Το σχηµατικό διάγραµµα της µονάδας του οχήµατος παρουσιάζεται στην εικόνα που ακολουθεί. Επικοινωνίας Επιλογής ιαδροµής Ελέγχου Ηχητικών Μηνυµάτων Eνισχυτής Μεγάφωνο Εικόνα 3: Block διάγραµµα της µονάδας οχήµατος συστήµατος DAS Στη µονάδα αυτή χρησιµοποιείται διακόπτης επιλογής δροµολογίου, ως τερµατικό εισόδου στην µονάδα του οχήµατος. Είναι καλαίσθητο σε εµφάνιση και τοποθετείται κοντά στα άλλα χειριστήρια του οδηγού. Η µονάδα επικοινωνίας είναι τοποθετηµένη σε πλαστικό κουτί και µαζί µε την κεραία του συστήµατος τοποθετείται στον χώρο των εµπρόσθιων πινακίδων του λεωφορείου πάνω από το pare-brise.
Σύστηµα GPS-DAS Εξέλιξη του παραπάνω συστήµατος αποτελεί το σύστηµα GPS-DAS, σύµφωνα µε το οποίο: εν απαιτείται πλέον επικοινωνία RF µε την στάση. Το όχηµα αναγγέλλεται στην στάση από εγκατάσταση που διαθέτει το ίδιο. Η στάση δεν διαθέτει τεχνικό εξοπλισµό. Η θέση του οχήµατος προσδιορίζεται από µονάδα GPS και κατάλληλο λογισµικό επιτρέπει τον εντοπισµό των στάσεων και την ακολουθία τους στο δροµολόγιο. Εγκατάσταση συστήµατος GPS-DAS Το σύστηµα είναι εγκαταστηµένο στις παρακάτω λεωφορειακές γραµµές: 060, 100, 200. Περιγραφή συστήµατος GPS-DAS Το µπλοκ διάγραµµα του συστήµατος παρουσιάζεται στην παρακάτω εικόνα. GPS Ενισχυτής Εσωτερικό ηχείο Επιλογέας διαδροµής κεντρικού ελέγχου Hχητικών Mηνυµάτων Βάση εδοµένων Ενισχυτής Εξωτερικά ηχεία Εικόνα 4: Block διάγραµµα του υποσυστήµατος της στάσης συστήµατος GPS-DAS κεντρικού ελέγχου και επεξεργασίας Περιλαµβάνει µονάδα επεξεργαστή ο οποίος ελέγχει την λειτουργία όλων των µονάδων του συστήµατος και παρέχει τις κατάλληλες διεπαφές για την σωστή
λειτουργία τους. Αξιολογεί τα δεδοµένα του GPS και διαχειρίζεται τη βάση δεδοµένων για την ορθή αναγγελία των ηχητικών µηνυµάτων. GPS Σκοπός της µονάδας είναι ο προσδιορισµός της θέσης του επιλεγµένου οχήµατος µε τη χρήση GPS (Global Position System) και η άµεση µεταφορά των δεδοµένων στη µονάδα κεντρικού ελέγχου και επεξεργασίας, η οποία συγκεντρώνει τις πληροφορίες που χρειάζεται για τις ακριβείς µετακινήσεις του οχήµατος, µε τα εξής στοιχεία : Συντεταγµένες (γεωγραφικό µήκος, γεωγραφικό πλάτος), Ηµεροµηνία, Ώρα. Η ανανέωση της ανωτέρω πληροφορίας πραγµατοποιείται κάθε 1 δευτερόλεπτο. Τα δεδοµένα από την µονάδα του GPS αξιοποιούνται µε τρόπο ώστε να εντοπισθεί εάν το όχηµα ευρίσκεται στην περιοχή στάσης της γραµµής που έχει επιλέξει ο οδηγός στον µηχανικό διακόπτη του συστήµατος και να ελεγχθεί η κατεύθυνση του προς αυτήν. Στην περίπτωση που το όχηµα σταµατήσει στην στάση και ανοίξει οποιαδήποτε από τις πόρτες του τότε αναγγέλλεται προς τον εξωτερικό χώρο η γραµµή που εξυπηρετεί το όχηµα και η κατεύθυνση του. Στην συνέχεια καθώς το όχηµα αποµακρύνεται και αυξάνει ταχύτητα, σε απόσταση µικρότερη των 50 m από την στάση αναγγέλλεται η ονοµασία της επόµενης στάσης στο δροµολόγιο. Αναπαραγωγής ηχητικών µηνυµάτων Μετατρέπει την ψηφιακή πληροφορία σε αναλογική για την αναγγελία των µηνυµάτων: a) Στον εσωτερικό χώρο του οχήµατος µέσω της µικροφωνικής εγκατάστασης του και b) Στον εξωτερικό χώρο µέσω ενισχυτή ακουστικού σήµατος.
Σύστηµα αναγγελίας Ενισχύει το ακουστικό σήµα από την µονάδα αναπαραγωγής ψηφιοποιηµένων µηνυµάτων και ελέγχεται από τον µικροελεγκτή που ευρίσκεται στην µονάδα κεντρικού ελέγχου και επεξεργασίας. Σύστηµα αναγγελίας εντός του λεωφορείου Για την αναγγελία των ηχητικών µηνυµάτων εντός του λεωφορείου χρησιµοποιείται η υπάρχουσα ηχητική εγκατάσταση. Σύστηµα αναγγελίας για τον εξωτερικό χώρο από το λεωφορείο Για την αναγγελία των ηχητικών µηνυµάτων στους επιβάτες που αναµένουν στη στάση χρησιµοποιούνται δύο ενισχυτές ακουστικού σήµατος, και δύο µεγάφωνα (στεγανού τύπου) τα οποία εγκαθίστανται δίπλα στις πόρτες του οχήµατος για την αναγγελία του δροµολογίου. ιακόπτης επιλογής δροµολογίων Είναι µηχανικού τύπου και επιτρέπει στον οδηγό την επιλογή του δροµολογίου που θα εκτελέσει.