ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΥΟΛΗ: ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ ΘΔΜΑ Ο ξόινο ηεο Γηνίθεζεο Αλζξώπηλσλ Πόξσλ ζηελ πνηόηεηα ησλ παξερόκελσλ ππεξεζηώλ. Μειέηε πεξίπησζεο: Σα μελνδνρεία ζηελ Κξήηε. ΤΠΔΤΘΤΝΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ Κ.ΜΠΟΡΜΠΟΣΗ ΥΡΤΑ ΠΟΤΓΑΣΔ : ΜΙΥΑΗΛ ΑΝΣΩΝΗ ΠΔΣΟΤΗ ΝΙΚΟΛΑΟ
Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ... 2 Δηζαγσγή... 4 Κεθάιαην 1 ν... 7 Βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε... 7 1.1 Οξηζκφο ηεο Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ πφξσλ... 7 1.2 Ζ ιεηηνπξγία, ε νξγάλσζε θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλσλ Πφξσλ... 10 1.3 Ο Σνπξηζκφο θαη ν ηνπξηζηηθφο θιάδνο... 13 1.4 Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ζηηο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο... 17 1.5 Πξνγξακκαηηζκφο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ μελνδνρείσλ... 19 1.6 Απνηειέζκαηα εξεπλψλ ζε μελνδνρεηαθέο κνλάδεο... 21 Κεθάιαην 2 ν... 27 Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο... 27 2.1 θνπφο ηεο έξεπλαο... 27 2.2 Μέζνδνο ζπιινγήο ζηνηρείσλ... 28 2.3 Δξεπλεηηθφ εξγαιείν... 29 Κεθάιαην 3 ν... 30 Απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο... 30 3.1 Γεκνγξαθηθά ζηνηρεία ππαιιήισλ... 30 3.2 Γεκνγξαθηθά ζηνηρεία πειαηψλ... 33 3.3 Γηαδηθαζίεο Πξφζιεςεο θαη Δπηινγήο Πξνζσπηθνχ... 36 3.4 Γηαδηθαζίεο εθπαίδεπζεο θαη αλάπηπμεο πξνζσπηθνχ... 38 3.5 πκπεξηθνξά ησλ ππαιιήισλ θαηά ηελ εμππεξέηεζε... 41 3.6 Τπνθεηκεληθή ηθαλφηεηα παξνρήο ππεξεζηψλ... 45 3.7 Αληηιακβαλφκελε πνηφηεηα απηψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πξνζθεξφκελεο εμππεξέηεζεο... 48 3.8 Αμηνπηζηία... 51 3.9 Αληαπφθξηζε πξνζσπηθνχ... 55 3.10 Αίζζεκα αζθάιεηαο... 57 3.11 Δλζπλαίζζεζε πξνζσπηθνχ... 59 Κεθάιαην 4 ν... θάικα! Γελ έρεη νξηζηεί ζειηδνδείθηεο. πκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο... θάικα! Γελ έρεη νξηζηεί ζειηδνδείθηεο. Βηβιηνγξαθία... 63 Διιελφγισζζε... 63 Ξελφγισζζε... 64 Ζιεθηξνληθέο πεγέο... 67 [2]
ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η... 69 ΔΡΩΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ ΤΠΑΛΛΖΛΩΝ... 69 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗ... 74 ΔΡΩΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ ΔΠΗΚΔΠΣΩΝ... 74 [3]
Δηζαγσγή Οη ζχγρξνλεο επηρεηξήζεηο ζε φπνην ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο θαη λα αλήθνπλ έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ ζχλζεηα θαη πνηθίια δεηήκαηα, φπσο είλαη ε παγθνζκηνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο θαη θαη επέθηαζε ν παγθφζκηνο αληαγσληζκφο, ν νπνίνο δεκηνπξγεί ζεκαληηθή πίεζε ζηηο ιεηηνπξγίεο ηνπο. Κάζε επηρείξεζε ζέηεη σο ζηφρν ηελ θεξδνθνξία ηεο θαη ηελ καθξνρξφληα πγηή ρξεκαηννηθνλνκηθή ιεηηνπξγία ηεο. Παξαηεξείηαη φηη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ νξζή πνξεία κηαο επηρείξεζεο παίδεη ε ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ ηεο. Ζ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ κε ηε ζεηξά ηεο επεξεάδεηαη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ απφ δηάθνξνπο παξάγνληεο. Αλαθνξηθά κε ηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ πξνζθνξάο απηψλ, ζεκεηψλεηαη φηη ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ σο πξνο ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ. Σνλίδεηαη ζπλεπψο φηη ε δηνίθεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηα πιαίζηα ησλ ζχγρξνλσλ επηρεηξήζεσλ είλαη ηδηαίηεξεο βαξχηεηαο θαη ζα πξέπεη κέζσ απηήο λα δίδεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηηο πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ σο πξνο απηφ ην δήηεκα νη επηρεηξήζεηο. Ζ νξζή ιεηηνπξγία ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηηο επηρεηξήζεηο έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη ηε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο επηρείξεζεο ζε έλα πιαίζην απμεκέλεο νηθνλνκηθήο απνδνηηθφηεηαο απηήο. Ζ Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πφξσλ κέζα απφ δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο θαη ηερληθέο πξνζπαζεί λα ακβιχλεη ηηο δηαθνξέο πνπ ππάξρνπλ κέζα ζηελ επηρείξεζε θαη λα αλαπηχμεη επηηπρεκέλα ζπζηήκαηα απνηειεζκαηηθήο εγεζίαο, ζηνηρείν ην νπνίν έρεη απνδεηρζεί φηη εληζρχεη ηελ αθνζίσζε ησλ εξγαδνκέλσλ ζηνλ Οξγαληζκφ θαη επηθέξεη ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ επηθνηλσλία (θάζεηε θαη νξηδφληηα) εληφο θαη εθηφο απηνχ. Οη ιεηηνπξγίεο ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλσλ Πφξσλ είλαη πνηθίιεο θαη μεθηλνχλ απφ ηελ εχξεζε ηξφπσλ πξνζέιθπζεο θαη επηινγήο ηνπ θαηάιιεινπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ζηελ αλάπηπμε απηνχ, αιιά θαη ζηε δηαρείξηζε ηεο απφδνζεο ηνπ κέζα [4]
απφ ζπζηήκαηα αμηνιφγεζεο θαη ζπλερνχο εθπαίδεπζεο ηνπ. Σν απνηέιεζκα ησλ ιεηηνπξγηψλ απηψλ είλαη λα ζηειερψλνληαη νη επηρεηξήζεηο κε ηθαλφ πξνζσπηθφ ην νπνίν επηδεηθλχεη ζέιεζε θαη ηθαλφηεηα σο πξνο ηελ εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ ηνπο. Ζ δηνίθεζε ησλ Αλζξψπηλσλ πφξσλ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή θαη ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ, ν νπνίνο είλαη κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζε φιεο ηηο ρψξε θαη επεξεάδεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ νηθνλνκία ηνπο, αιιά θαη ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία ζην ζχλνιν ηεο. Οη επηρεηξήζεηο πνπ είλαη ζρεηηθέο κε ηνλ ηνπξηζκφ θαη εηδηθά νη μελνδνρεηαθέο κάρνληαη γηα λα δηαηεξήζνπλ κηα ζεβαζηή ζέζε ζηελ ππξακίδα ηεο εξγαζηαθήο αγνξάο απνθηψληαο έηζη αληαγσληζηηθφ πξνβάδηζκα. Οη ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο είλαη επηρεηξήζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ θαη ε επηηπρεκέλε πνξεία ηνπο βαζίδεηαη ζηελ νξζή θαη πνηνηηθή εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ ηνπο, κέξνο ηεο νπνίαο επεξεάδεηαη απφ ηελ πξνζσπηθή επαθή ησλ απαζρνινχκελσλ αλζξψπσλ κε απηνχο. Βάζε φισλ ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ, επηιέρζεθε ην ζέκα ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο θαη ηέζεθε σο ζθνπφο ε δηεξεχλεζε ηνπ ξφινπ ηεο Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ σο πξνο ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ ζηα μελνδνρεία ηνπ Ννκνχ Ζξαθιείνπ. πγθεθξηκέλα, ζθνπφο ηεο παξνχζαο κειέηεο, ε νπνία έγηλε ζηα πιαίζηα νινθιήξσζεο ησλ ζπνπδψλ κνπ ζην Σκήκα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ ηεο ρνιήο Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο ηνπ ΣΔΗ Καβάιαο ήηαλ ε εκπεηξηθή δηεξεχλεζε ηεο ζρέζε κεηαμχ ησλ πξαθηηθψλ δηαρείξηζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ηελ πνηφηεηα ηεο πξνζθεξφκελεο ππεξεζίαο θαη πσο απηά ζρεηίδνληαη κε ην αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ εξγαδνκέλσλ ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ηεο Κξήηεο. ην πξψην κέξνο ηεο εξγαζίαο γίλεηαη βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε ησλ ζρεηηθψλ κε ην εμεηαδφκελν ζέκα ελλνηψλ. πγθεθξηκέλα, πξνζεγγίδνληαη νη έλλνηεο θαη ηαπεξηερφκελα ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ θαη ην πψο απηά εθαξκφδνληαη ζηηο ζχγρξνλεο επηρεηξήζεηο. Δπίζεο, κέζσ βηβιηνγξαθηθψλ αλαθνξψλ γίλεηαη παξνπζίαζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ ζηελ Διιάδα θαη παγθνζκίσο θαη δίδεηαη έκθαζε ζηηο ηάζεηο θαη ηηο πξννπηηθέο απηνχ ελ κέζσ ηεο δχζθνιεο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο πνπ βηψλεη ηφζν ε ειιεληθή, φζν θαη ε παγθφζκηα νηθνλνκία. Σέινο, [5]
ζθηαγξαθείηαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν εθαξκφδεηαη ε Γηνίθεζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηα πιαίζηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα θαη πνηνο είλαη ν ξφινο απηήο. ην δεχηεξν κέξνο ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο, γίλεηαη παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο πνπ δηελεξγήζεθε κε ηε ρξήζε δνκεκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ ζηα μελνδνρεία ηεο Κξήηεο. Δμεηάζζεθαλ ζέκαηα φπσο ε ηθαλνπνίεζε ησλεξγαδνκέλσλ ζε απηά θαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ θαηά ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν απφ ηελ εμππεξέηεζε ηελ νπνία δέρζεθαλ.ζ έξεπλα δίδεη έκθαζε ζηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ θαη ην πψο απηή ζρεηίδεηαη κε ηνπο εξγαδφκελνπο ζην ζπγθεθξηκέλν ηνκέα. [6]
Κεθάιαην 1 ν Βηβιηνγξαθηθή επηζθόπεζε 1.1 Οξηζκόο ηεο Γηνίθεζε Αλζξώπηλσλ πόξσλ ήκεξα, νη επηρεηξήζεηο ιεηηνπξγνχλ ζε έλα πιαίζην έληνλν αληαγσληζκνχ, ν νπνίνο δε ζηακαηά κφλν ζηα ζχλνξα ησλ ρσξψλ, αιιά αθνινπζεί ηελ παγθνζκηνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο. πγθεθξηκέλα, ζην ζχγρξνλν επηρεηξεζηαθφ πεξηβάιινλ, ην νπνίν ζπλέρεηα εμειίζζεηαη θαη κεηαβάιιεηαη δπλακηθά, ε παγθνζκηνπνίεζε, ε επέθηαζε ησλ επηρεηξήζεσλ ζε λέεο αγνξέο κέζσ εμαγνξψλ, ζπγρσλεχζεσλ θηι, νη ζεκαληηθέο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο, ε εηζαγσγή θαη εθαξκνγή θαηλνηνκηψλ, ε νηθνλνκηθή αβεβαηφηεηα θαη ην αζηαζέο νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηθφ πεξηβάιινλ πνιιψλ ρσξψλ, ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο θαη νη πςειέο απαηηήζεηο ηνπ ζχγρξνλνπ θαηαλαισηή είλαη κφλν κεξηθά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία ην ζπλζέηνπλ (Tulgan, 20007). Δπνκέλσο, είλαη πνιχ ζεκαληηθφ γηα ηηο επηρεηξήζεηο λα μερσξίζνπλ κέζσ ησλ αληαγσληζηηθψλ πιενλεθηεκάησλ, ηα νπνία αλαπηχζζνπλ. Έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα αληαγσληζηηθά πιενλεθηήκαηα ησλ επηρεηξήζεσλ εληνπίδεηαη ζην αλζξψπηλν ηνπο θεθάιαην (Luthans&Youssef, 2004). πγθεθξηκέλα, ην αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ησλ επηρεηξήζεσλ πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζνπλ ηηο ζαξσηηθέο αιιαγέο ηεο παγθνζκηνπνίεζεο (εμαγνξέο, ζπγρσλεχζεηο, αλαδηαξζξψζεηο) ζεκεηψλεηαη φηη βξίζθεηαη ζηηο ηθαλφηεηεο πνπ δηαζέηεη ην αλζξψπηλν δπλακηθφ ηεο (Κσηζίδα, 2005). Ο φξνο Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ Πφξσλ αλαθέξεηαη ζηε θηινζνθία, ηηο πνιηηηθέο, ηηο δηαδηθαζίεο, θαη ηηο πξαθηηθέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ δηαρείξηζε ησλ αλζξψπσλ ζην πιαίζην ελφο νξγαληζκνχ (French, 1994), ελψ ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ησλ Παπαιεμαλδξή θαη Μπνπξαληά (2003), «εδηνίθεζε Αλζξώπηλωλ Πόξωλ είλαη ε δηνηθεηηθή ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο πνπζρεδηάδεη θαη εθαξκόδεη όιεο ηηο δξαζηεξηόηεηεο πνπ αθνξνύλ ζηε δηαρείξηζε ηνπαλζξώπηλνπ δπλακηθνύ κηαο επηρείξεζεο δίλνληαο ηδηαίηεξε έκθαζε ζηε ζεκαζία ηνπαλζξώπηλνπ παξάγνληα ωο ην θύξην αληαγωληζηηθό πιενλέθηεκα γηα ηελ επίηεπμε ηωλ ζηόρωλ ηεο επηρείξεζεο». [7]
Ζ Γηνίθεζε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνχ παίδεη πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε ηνπ παξαπάλσ αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο, θαζψο απνηειεί ηε ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ, ε νπνία αζρνιείηαη κε ηελ πξνζέιθπζε, ηελ εθπαίδεπζε, ηελ αμηνιφγεζε θαη ηελ αληακνηβή ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο εξγαζηαθέο ζρέζεηο, ηελ πγεία, ηελ αζθάιεηα θαη ηε δηθαηνζχλε θαη ζεσξψληαο ηνλ άλζξσπν σο ην ζεκαληηθφηεξν παξάγνληα γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο νξγάλσζεο. Μέζσ ηεο νξζήο παξαπάλσ ιεηηνπξγίαο, ε επηρείξεζε ζθνπφ έρεη λα αμηνπνηήζεη κε ην κέγηζην δπλαηφ ηξφπν ηνπο εξγαδφκελνπο ηεο πξνθεηκέλνπ λα απνθνκίζεη απφ απηνχο θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο ην κεγαιχηεξν δπλαηφ φθεινο, βαζηδφκελε ζηηο ηθαλφηεηεο θαη ηηο γλψζεηο ηνπο. Ζ απνηειεζκαηηθή εξγαζία ησλ εξγαδνκέλσλ ππφ ηελ επίβιεςε θαη ηελ θαζνδήγεζε ησλ ηζπλφλησλ ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ Αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ αληακείβεηαη ηφζν ζε πιηθφ, φζν θαη ζε ςπρνινγηθφ επίπεδν βάζεη ησλ επηδφζεσλ ηνπο. Δπηπξφζζεηα, ζηφρνο ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ηίζεηαη ζηα πιαίζηα ηεο νκαιήο ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο ε βειηίσζε ηεο απφδνζεο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο. Σα παξαπάλσ ζπληεινχληαη κέζα απφ ζπγθεθξηκέλεο δηαδηθαζίεο, φπσο (Παπαιεμαλδξή&Μπνπξαληάο. 2002): 1. Ζ πξφζιεςε ησλ ζσζηψλ αηφκσλ, ηα νπνία απαζρνινχληαη ζηηο θαηάιιειεο ζέζεηο βάζε ηθαλνηήησλ θαη γλψζεσλ ηνπο 2. Αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ θαη ηερληθψλ πξνθεηκέλνπ λα απμάλεηαη ε απνδνηηθφηεηα θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ 3. Δθηέιεζε δηαδηθαζηψλ γηα ηελ αχμεζε ησλ θεξδψλ ηεο επηρείξεζεο 4. Έιεγρνο ζεκάησλ αζθάιεηαο θαη πγείαο 5. Απφδνζε δηθαηνζχλεο θαη ηαθηηθέο αμηνινγήζεηο Μειεηψληαο ηηο βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο ζρεηηθά κε ηε Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ πφξσλ, παξαηεξείηαη φηη απηή δηαθξίλεηαη ζε δχν θαηεγνξίεο, νη νπνίεο είλαη ε καιαθή δηνίθεζε (Soft) θαη ε ζθιεξή (Hard) Γηνίθεζεο Αλζξσπίλσλ Πφξσλ. ηελ πεξίπησζε ηεο καιαθήο δηνίθεζεο έκθαζε δίδεηαη ζηελ επηθνηλσλία, ηελ ππνθίλεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ζηελ απνηειεζκαηηθή εγεζία ζηα πιαίζηα ηνπ νξγαληζκνχ. ηελ πεξίπησζε απηή, ην αλζξψπηλν δπλακηθφ αληηκεησπίδεηαη σο πιηθφο πφξνο ζηηο επηρεηξήζεηο θαη ε Γηνίθεζε αζρνιείηαη κε ηελ αληηκεηψπηζε ησλ [8]
ζεκάησλ πνπ αληηκεησπίδεη απηφ, ελψ παξάιιεια ηνλίδνληαη κε δηάθνξνπο ηξφπνπο ε αθνζίσζε ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ε κεηαμχ ηνπο ζπλεξγαζία. Ζ θιεξή Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ πφξσλ απφ ηελ άιιε πιεπξά δίδεη έκθαζε ζην δηνηθεηηθφ ξφιν απηήο, ελψ νη ππάιιεινη ησλ επηρεηξήζεσλ αληηκεησπίδνληαη σο έμνδν γηα ηελ επηρείξεζε θαη νη ηαθηηθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζθνπφ έρνπλ ηε ζπκκφξθσζή ηνπο θαη ηε ζπλερή επνπηεία ηνπο (Armostrong, 2000; UniversityofLeicester, 1997). Βέβαηα, αμίδεη λα ηνληζζεί φηη ε δεχηεξε πεξίπησζε ηεο Γηνίθεζεο ηνπ Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ (θιεξή Γηνίθεζε) νθείιεη λα κεηαβιεζεί ζηα πιαίζηα ηνπ λένπ παγθνζκηνπνηεκέλνπ νηθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο, ην νπνίν δελ πξέπεη λα αληηκεησπίδεη ηνπο εξγαδφκελνπο σο θφζηνο, αιιά αληηζέησο σο ην ζεκαληηθφηεξν πφξν ηεο επηρείξεζεο (Ηνξδάλνγινπ, 2008). Έρνπλ γίλεη ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο γηα λα θαζνξηζηνχλ ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλσλ Πφξσλ. χκθσλα κε ηνλ Walton (1995), έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξέπεη λα είλαη ε ακνηβαηφηεηα αλάκεζα ζηνπο εξγνδφηεο θαη ζηνπο εξγαδνκέλνπο, αλαθνξηθά κε ηα παξαθάησ ζηνηρεία: ζεβαζκφο, θνηλνί ζηφρνη, θνηλέο επηξξνέο, θνηλέο επζχλεο, ακνηβαίεο επηβξαβεχζεηο. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, ζεσξείηαη φηη ε ακνηβαηφηεηα κεηαμχ ησλ δπν πιεπξψλ κπνξεί λα ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζηε δέζκεπζε ησλ εξγαδνκέλσλ, ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο ζα ππνθέξεη ηφζν θαιχηεξε νηθνλνκηθή επίδνζε φζν θαη κεγαιχηεξε αλάπηπμε ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ. Γεληθφηεξα, ηνλίδεηαη φηη ε Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ πφξσλ δελ είλαη κηα απιή δηαδηθαζία. Αληηζέησο, είλαη κηα πνιχπιεπξε έλλνηα, ε νπνία ζα πξέπεη λα ζπλδπάδεη πνηθίια ζηνηρεία. Γηα παξάδεηγκα, νη άλζξσπνη ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη σο θνηλσληθά θεθάιαηα ηθαλά πξνο αλάπηπμε θαη ζηα πιαίζηα απηνχ ζα πξέπεη λα δηακνξθψλνληαη ηα θαηάιιεια θαλάιηα επηθνηλσλίαο γηα ηε δεκηνπξγία εκπηζηνζχλεο θαη αθνζίσζεο. Ζ ζπκκεηνρή θαη ε επηινγή ησλ εξγαδνκέλσλ ζα πξέπεη λα γίλεηαη έπεηηα απφ νινθιεξσκέλε [9]
ελεκέξσζε ηνπο γηα δηάθνξα ζέκαηα (πρ ηα θαζήθνληά ηνπο, ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο θηι). Ζ Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ζα πξέπεη λα εμηζνξξνπεί ηηο ππάξρνπζεο δπλάκεηο ζην εζσηεξηθφ ηεο επηρείξεζεο, πξνθεηκέλνπ λα αλαπηχζζεηαη κεηαμχ απηψλ ακνηβαία εκπηζηνζχλε θαη ζπλεξγαζία. Σέινο, ε δηνίθεζε αλζξψπηλσλ πφξσλ ζα πξέπεη λα ζπλάδεη κε ην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ ηεο επηρείξεζεο, ν νπνίνο κε ηε ζεηξά ηνπ ζα βαζίδεηαη ζηηο αιιαγέο ζηνπνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ ηεο επηρείξεζεο. 1.2 Η ιεηηνπξγία, ε νξγάλσζε θαη ε απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο Γηνίθεζεο Αλζξώπηλσλ Πόξσλ Ζ δηνίθεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ είλαη ηδηαίηεξα θξίζηκνο παξάγνληαο γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ζχγρξνλσλ επηρεηξήζεσλ, θαζψο κέζσ απηήο επηηπγράλεηαη ε ζπλελλφεζε κεηαμχ ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηεο επηρείξεζεο κέζσ θηλήηξσλ πνπ δίδνληαη ζηνπο πξψηνπο λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηελ επίηεπμε ησλ επηρεηξεζηαθψλ ζηφρσλ (Cole, 2002). Γεληθφηεξα, αλαθνξηθά κε ηε Γηνίθεζε ησλ Δπηρεηξήζεσλ ζεκεηψλεηαη φηη απηή αθνξά ηελ απνηειεζκαηηθή ρξήζε ησλ παξαγσγηθψλ πφξσλ, ηφζν πιηθψλ, φζν θαη άπισλ ηεο επηρείξεζεο, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ νη επηρεηξεκαηηθνί, αιιά θαη νη πξνζσπηθνί ζηφρνη ησλ αλψηεξσλ θαη θαηψηεξσλ ηεξαξρηθψλ επηπέδσλ ηεο επηρείξεζεο. Οη παξαπάλσ νκάδεο ζπλεξγάδνληαη γηα ηελ εθπιήξσζε θνηλψλ ζηφρσλ θαη γηα ηελ ιήςε ζσζηψλ απνθάζεσλ (Keiser, 1998). Δπνκέλσο, γίλεηαη αληηιεπηφ φηη αλεμάξηεηα απφ ην κέγεζνο θαη ην αληηθείκελν κηαο επηρείξεζεο, αιιά επίζεο αλεμάξηεηα θαη απφ ηνλ γεληθφηεξν ηξφπν ιεηηνπξγίαο θαη δνκήο ηεο ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ νξζή θαη απνηειεζκαηηθή δηνηθεηηθή ηεο ιεηηνπξγία παίδεη ε απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα(mullins, 1995). Δηδηθφηεξα νη κεγάινπ κεγέζνπο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο ραξαθηεξίδνληαη απφ πνιχπινθεο θαη πνηθίιεο ιεηηνπξγίεο, δνκέο θαη δηαδηθαζίεο ζα πξέπεη λα έρνπλ έλα μερσξηζηφ ηκήκα ππεχζπλν γηα ηε δηαρείξηζε ησλ αλζξσπίλσλ πφξσλ, ρσξίο φκσο απηφ λα ζεκαίλεη φηη θάηη ηέηνην δελ πξέπεη λα ππάξρεη ζε κεζαίνπ θαη κηθξνχ κεγέζνπο επηρεηξήζεηο (Ζarris, 2000). [10]
Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ παξαπάλσ ηκήκαηνο μεθηλά απφ ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ξεαιηζηηθψλ επηρεηξεζηαθψλ ζηφρσλ θαη απφ ηελ πηνζέηεζε ελφο θνηλνχ επηρεηξεζηαθνχ νξάκαηνο ην νπνίν πηνζεηείηαη απφ ην αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη εκθπζείηαη ζηηο θαζεκεξηλέο ηνπ δξαζηεξηφηεηεο, πξνθεηκέλνπ ε επηρείξεζε λα έρεη ηα ζσζηά απνηειέζκαηα (Παπαιεμαλδξή&Μπνπξαληάο, 2002). Οη ζηφρνη ηνπ ηκήκαηνο ηεο δηνίθεζεο ηνπ Αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζα πξέπεη λα ζπλάδνπλ κε ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο θαη λα θαιιηεξγνχλ ην αίζζεκα ηεο αθνζίσζεο ζηνπο εξγαδφκελνπο, νη νπνίνη ζα απαζρνινχληαη ζε ζέζεηο ζηηο νπνίεο ζα ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ην βέιηηζην δπλαηφ ηξφπν νη ηθαλφηεηεο ηνπο. Σα παξαπάλσ πξέπεη λα εληζρχνληαη ζπλερψο απφ ηελ θαηάιιειε επηρεηξεζηαθή θνπιηνχξα θαη ην θαιφ θνηλσληθφ θιίκα ην νπνίν ζα δεκηνπξγείηαη κέζα ζηελ επηρείξεζε, ψζηε λα βειηηψλεηαη ε πνηφηεηα ηνπ ηειηθνχ απνηειέζκαηνο (ππεξεζίαο ή πξντφληνο). Οη μεθάζαξνη ζηφρνη ηεο ιεηηνπξγίαο απηήο κέζα ζην παξαπάλσ πιαίζην ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζηελ αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο επηρείξεζεο, ζηνηρείν ην νπνίν είλαη θαζνξηζηηθφ ζηνπο γεληθφηεξνπο ζηφρνπο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο Γηνίθεζεο ηνπ Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ. Σέινο, έλαο απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο ζηφρνπο ηεο ελ ιφγσ ιεηηνπξγίαο είλαη ε δηαηήξεζε θαιψλ εξγαζηαθψλ, αιιά θαη δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ κέζα ζηελ επηρείξεζε κέζα ζε έλα θιίκα απνηειεζκαηηθήο επηθνηλσλίαο θαη νκαδηθφηεηαο, ζην νπνίν ζα δίδεηαη έκθαζε ζηηο πξνζσπηθέο αλάγθεο ησλ εξγαδνκέλσλ, ππνθηλψληαο ηνπο γηα πξνζσπηθή αλάπηπμε (Cole, 2002). Οη ζηφρνη ηεο ζπγθεθξηκέλεο ιεηηνπξγίαο είλαη δπλαηφλ λα επηηεπρζνχλ κέζσ ησλ επηκέξνπο ιεηηνπξγηψλ ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ. Αλαθνξηθά κε απηέο ηηο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο, απηέο θαηεγνξηνπνηνχληαη σο εμήο (Κσλζηαληέιινο, 2005; Παπαιεμαλδξή&Μπνπξαληάο, 2002; Fitzenz&Davison, 2002): ηειέρσζε (staffing). ηε ιεηηνπξγία απηή αλήθνπλ ζέκαηα αλάιπζεο ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο, δειαδή πην ζπγθεθξηκέλα ζηφρνο απηήο είλαη ε ιεπηνκεξήο πεξηγξαθή ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο πνπ ππάξρνπλ ή πξφθεηηαη λα δεκηνπξγεζνχλ ζηελ επηρείξεζε, θαζψο θαη πεξηγξαθή ησλ απαξαίηεησλ θαζεθφλησλ θαη πξνζφλησλ πνπ απαηηνχληαη γη απηέο. Δπίζεο, ζηε [11]
ιεηηνπξγία απηή αλήθεη ν Πξνγξακκαηηζκφο ηνπ Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνχ, δειαδή ε δηαδηθαζία κε ηελ νπνία θαζνξίδεηαη ν θαηαιιειφηεξνο αξηζκφο θαη είδνο εξγαδνκέλσλ, ζηηο θαηάιιειεο ζέζεηο, ηελ θαηάιιειε ζηηγκή, κε γλψκνλα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο. Ζ πξνζέιθπζε θαη ε επηινγή ηνπ θαηαιιειφηεξνπ ππνςεθίνπ γηα ηελ θάιπςε ησλ θελψλ ζέζεσλ είλαη επηπιένλ δηαδηθαζίεο γηα ηηο νπνίεο είλαη ππεχζπλε ε ελ ιφγσ ιεηηνπξγία. Αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. ε απηήλ πεξηιακβάλνληαη νη δηαδηθαζίεο εθπαίδεπζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο επηρείξεζεο, δηαρείξηζεο ηεο ζηαδηνδξνκίαο ηνπ θαη αλάπηπμεο ηνπ σο πξνο ηηο ηθαλφηεηεο θαη ηα ηαιέληα ηνπ κε απψηεξν ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ηνπ πξνο ράξηλ ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο. Αμηνιφγεζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. ηα πιαίζηα απηήο ηεο ιεηηνπξγίαο γίλεηαη ν ζρεδηαζκφο θαη ε εθαξκνγή ησλ θαηάιιεισλ κεζφδσλ γηα ηελ θαηά ην δπλαηφλ δηθαηφηεξε απνηίκεζε ηεο αμίαο ηεο εξγαζίαο ησλ εξγαδνκέλσλ. εκεηψλεηαη φηη ε αμηνιφγεζε ησλ εξγαδνκέλσλ κηαο επηρείξεζεο ζα πξέπεη λα ζπλδέεηαη άκεζα κε ηηο ακνηβέο ηνπο, νη νπνίεο κπνξεί λα είλαη νηθνλνκηθνχ ή φρη ραξαθηήξα θαη λα ρξεζηκνπνηνχληαη σο κέζνδνο παξαθίλεζεο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο ππεπζπλφηεηαο θαη ηεο δέζκεπζεο ηνπο. Σα ηειεπηαία ρξφληα θπξηαξρεί ε ηάζε αλάπηπμεο δηαθφξσλ κεζφδσλ κέηξεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο σο έλα ζχλνιν ιεηηνπξγηψλ θαη πξαθηηθψλ. Ζ αμηνιφγεζε ηεο δηνίθεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ είλαη κηα δχζθνιε, αιιά ζεκαληηθή ιεηηνπξγία, ε νπνία φκσο κπνξεί λα ζπκβάιιεη κε απνηειεζκαηηθφ θαη δπλακηθφ ηξφπν ζηελ πεξαηηέξσ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Σνλίδεηαη ζην ζεκείν απηφ φηη ε ζηξαηεγηθή ζεκαζία ηεο πνηφηεηαο ησλ πξντφλησλ θαη ησλ ππεξεζηψλ αλαγλσξίδεηαη κε απμαλφκελν ξπζκφ απφ ηηο επηρεηξήζεηο (αξκαληψηεο, 2005), θαζψο ε κείσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο πνιιψλ επηρεηξήζεσλ (εηδηθφηεξα πξνζθνξάο ππεξεζηψλ) ζε πνιιέο ρψξεο έρεη απνδνζεί, ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ θαηψηεξε πνηφηεηα πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Μάιηζηα, επηζεκαίλεηαη φηη ν αληαγσληζκφο κε βάζε ηελ ηηκή πψιεζεο έρεη ζηαδηαθά κεηαηξαπεί ζε αληαγσληζκφ κε βάζε ην επίπεδν παξερφκελσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. [12]
Πξνθεηκέλνπ ινηπφλ λα δηαηεξεζεί ε πνηφηεηα ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ πξνηείλεηαη αμηνιφγεζε, θαηά ηελ νπνία ζα ιακβάλνληαη ππφςε ηα παξαθάησ θξηηήξηα (Παπαιεμαλδξή&Μπνπξαληάο, 2002): -Κξηηήξηα αμηνιφγεζεο ηεο ζπλνιηθήο ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο -Πνζνηηθά θξηηήξηα αμηνιφγεζεο πεξηερνκέλσλ ππεξεζηψλ ηεο δηνίθεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. -Κξηηήξηα ζπκπεξηθνξάο εξγαδνκέλσλ. -Κξηηήξηα ηθαλνπνίεζεο εξγαδνκέλσλ 1.3Ο Σνπξηζκόο θαη ν ηνπξηζηηθόο θιάδνο Ο ηνπξηζκφο απνηειεί ηελ ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελε βηνκεραλία ζε παγθφζκην επίπεδν κε ηδηαίηεξα επλντθέο πξννπηηθέο νηθνλνκηθήο επξσζηίαο γηα ηηο ρψξεο πνπ πηνζεηνχλ θαη ελζαξξχλνπλ ηελ αλάπηπμή ηνπ. ηελ Διιάδα, ε ηνπξηζηηθή βηνκεραλία είλαη ίζσο ε ηζρπξφηεξε βηνκεραλία θαη απνηειεί θχξην κνριφ αλάπηπμεο ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο θαζψο φπσο ζεκεηψλεηαη ε πνζνζηηαία ζπλεηζθνξά ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα ζην ΑΔΠ ηεο ρψξαο θαζψο θαη ζηελ απαζρφιεζε ππεξβαίλνπλ ην 18%, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ηελ ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα ζεκαληηθφ παξάγνληα νηθνλνκηθήο εμέιημεο. Δμ νξηζκνχ ε ηνπξηζηηθή βηνκεραλία είλαη βηνκεραλία παξνρήο ππεξεζηψλ θαη ε νπνηαδήπνηε ππεξεζία παξέρεηαη απφ αλζξψπνπο ζε αλζξψπνπο. πλεπψο, ε βηνκεραλία ηνπ ηνπξηζκνχ έρεη έληνλα αλζξσπνθεληξηθφ ραξαθηήξα γεγνλφο πνπ γελλά ζην εζσηεξηθφ ηεο ζεκαληηθέο απαηηήζεηο σο πξνο ηε ζσζηή δηαρείξηζε ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ (ίκνο, 2007). Ο ηνπξηζκφο βέβαηα, δελ κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί ζαλ έλαο θιάδνο κε ηελ παξαδνζηαθή έλλνηα ηνπ, αιιά ζαλ κηα νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ εκπιέθεη φιε ηελ θνηλσλία, πεξηιακβάλνληαο πνιινχο θαη δηαθνξεηηθνχο ηνκείο ηεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο δσήο (Gilmore, 2006). Δπηπξφζζεηα, ν ηνπξηζκφο απνηειεί έλα πνιπδηάζηαην θαηλφκελν κε νηθνλνκηθέο θπξίσο, αιιά θαη κε θνηλσληθέο, πνιηηηζηηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο δηαζηάζεηο (Ζγνπκελάθεο θαη ζπλ., 1998), ελψ ρξεζηκνπνηείηαη απφ πνιιέο θπβεξλήζεηο σο έλα κέζν νηθνλνκηθφ-θνηλσληθήο αλάπηπμεο θαη βειηίσζεο ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ ηνπ ληφπηνπ πιεζπζκνχ. [13]
Σνλίδεηαη φηη ν ηνπξηζκφο ζπλζέηεη «κηα ηδηαίηεξα δηακνξθνχκελε ηδησηηθή θαηαλάισζε», ζηελ νπνία ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ε ζπκκεηνρή ησλ πεξηζζνηέξσλ θιάδσλ ησλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, θαζψο επίζεο θαη ησλ ηκεκάησλ ηνπ θξάηνπο θαη ηεο θνηλσλίαο, ζε κηα εγρψξηα νηθνλνκία θηινμελίαο θαη ππνδνρήο (Εαραξάηνο, 2006). Μάιηζηα, νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδεη ν ηνπξηζκφο είλαη θνηλσληθνί, ςπρνινγηθνί θαη νηθνλνκηθνί, ελψ ηαπηφρξνλα απνηειεί έλα θαηλφκελν πνπ απνξξέεη απφ ηελ δξάζε θαη ηελ αληίδξαζε θάπνησλ ζπληειεζηψλ πνπ ηνλ ππνθηλνχλ, φπσο ν ηνπξίζηαο επηζθέπηεο, ε θνηλσλία πξννξηζκνχ, ε ηνπξηζηηθή επηρείξεζε θαη ην θξάηνο. Σν θαζέλα απφ απηά ζπκβάιεη κε ην δηθφ ηνπ ηξφπν ψζηε ην ζχλνιν ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπο λα νξηνζεηνχλ ην πιαίζην αλαθνξάο ηεο έλλνηαο ηνπ ηνπξηζκνχ (Mankitosh&Goeldner, 1990). Γηα ηνπο αλζξψπνπο ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ ν φξνο ηνπ ηνπξηζκνχ είλαη γεληθφηεξα άκεζα ζπλδεφκελνο κε ην ηαμίδη γηα ηελ απφιαπζε ηνπ ηαμηδηνχ. Δλζαξξπκέλνο απφ ηελ παγθνζκηνπνίεζε, ν ηνπξηζκφο ηείλεη λα γίλεη κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο θηλεηήξηεο δπλάκεηο ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία. Ο ηνπξηζκφο φκσο δελ είλαη θάηη θαηλνχξγην. Απφ ηελ αξραηφηεηα αθφκα νη ηνπξηζηηθέο κεηαθηλήζεηο μεθηλάλε απφ ηελ αξραία Διιάδα. Καηά ηνλ κεζαίσλα επίζεο, νη πηζηνί ηαμίδεπαλ γηα ζξεζθεπηηθνχο ιφγνπο, ψζηε λα επηζθεθζνχλ ηεξέο ηνπνζεζίεο (Ceballos Lascurain 1996). Βέβαηα, ε πξψηε εκθάληζή ηνπ ζηα γλσζηά ιεμηθά ρξνλνινγείηαη γχξσ ζηα 1800 κ.υ.. Αλαθνξηθά κε ηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν, απηφο απνηειείηαη απφ επηρεηξήζεηο νη νπνίεο είλαη νηθνλνκηθέο κνλάδεο πνπ αμηνπνηνχλ ηνπο παξαγσγηθνχο ζπληειεζηέο, κε ζθνπφ ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ησλ ηνπξηζηψλ θαη ηελ επίηεπμε ηνπ θαιχηεξνπ δπλαηνχ νηθνλνκηθνχ απνηειέζκαηνο, κέζσ ηεο δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπο ζηελ παξαγσγή, πξνψζεζε θαη παξνρή ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Αλαθνξηθά κε ηελ έλλνηα «ηνπξηζηηθφ πξντφλ», απηή εκπεξηέρεη πιηθά θαη άπια αγαζά, αλζξψπηλν δπλακηθφ, ηνπνζεζίεο, επηζπκίεο θαη ηδέεο (Καξαηάζηνπ 1981). ηα άπια ηνπξηζηηθά αγαζά ηα νπνία εκπεξηέρνληαη ζηελ έλλνηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο κπνξνχκε λα ζπκπεξηιάβνπκε, πέξα απφ ηηο βαζηθέο ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο (πρ. Γηακνλή ζε έλα μελνδνρείν) θαη ηηο δηάθνξεο κνξθέο ελέξγεηαο (πρ. Ζιεθηξηζκφο), αιιά θαη ζπκπιεξσκαηηθέο ππεξεζίεο (πρ. Σειεθσληθή επηθνηλσλία, Γηαδίθηπν θηι), νη νπνίεο απνηεινχλ απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηελ παξαγσγή θαη πξνζθνξά κηαο νινθιεξσκέλεο ηνπξηζηηθήο ππεξεζίαο. χκθσλα κε έλαλ επξχηεξν νξηζκφ ην [14]
ηνπξηζηηθφ πξντφλ πεξηιακβάλεη ην ζχλνιν ηεο ηνπξηζηηθήο εκπεηξίαο πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηηο πξνζδνθίεο ηνπ θαηαλαισηή, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο εκπεηξίαο πνπ εθιακβάλεη απφ ηηο ππεξεζίεο δηακνλήο, ηα θπζηθά, πνιηηηζηηθά θαη θάζε άιινπ είδνπο αμηνζέαηα, ηηο δηάθνξεο πξνζθεξφκελεο κνξθέο ςπραγσγίαο, ηηο παληφο είδνπο ππνδνκέο, ηηο ππεξεζίεο κεηαθνξψλ, ηηο ππεξεζίεο θαη ηα πξντφληα εζηίαζεο θιπ 1. Ζ Διιάδα απνηειεί έλαλ απφ ηνπο πιένλ δεκνθηιείο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο παγθνζκίσο κε ηνλ αξηζκφ ησλ ηνπξηζηψλ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία λα απμάλεηαη κε ζηαζεξνχο ξπζκνχο. Σν 2004 επηζθέθζεθαλ ηελ Διιάδα 14,2 εθαηνκκχξηα άηνκα θαη 4 ρξφληα αξγφηεξα ν αξηζκφο απηφο απμήζεθε ζε 17 εθαηνκκχξηα. Αλακέλεηαη δε, φηη νη επηζθέπηεο ηεο Διιάδαο ζα απμεζνχλ ζε 20 εθαηνκκχξηα ζηα επφκελα ρξφληα 2. Κάπνηεο απφ ηηο βαζηθέο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ ππάξρνπλ είλαη απηέο πνπ ζα πάξνπλ κέξνο ζηελ έξεπλα.τπάξρνπλ ηα θιαζηθά ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα (μελνδνρεία, μελψλεο, παλδνρεία) θαη ηα ζχγρξνλα πνπ δηαθξίλνληαη ζε θχξηα θαηζπκπιεξσκαηηθά.ηα θχξηα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα ζπκπεξηιακβάλνληαη ηαμελνδνρεία θαηά κήθνο νδηθψλ αξηεξηψλ motel, ηα πισηά μελνδνρεία, ηαμελνδνρεία ρξνλνκεξηζηηθήο κίζζσζεο, ηα bungalows, ηα μελνδνρεία ζεξαπείαο, ηαμελνδνρεία ζε ρσξηά, ηα ζχλζεηα μελνδνρεηαθά ζπγθξνηήκαηα θαη ηα μελνδνρείααλαπήξσλ.ηα ζπκπιεξσκαηηθά ζπκπεξηιακβάλνληαη ε θαηαζθήλσζε camping,νη ελνηθηαδφκελεο βίιεο saleѐ, ηα ελνηθηαδφκελα δηακεξίζκαηα, ηα ελνηθηαδφκελα δσκάηηα (Ζγνπκελάθεο, 1997) Αλαιπηηθφηεξα θαη ζχκθσλα κε ην ειιεληθφ ζχζηεκα θαηεγνξηνπνίεζεο, ππάξρνπλ νη εμήο δηαθξίζεηο ζε θαηεγνξίεο θαη είδε μελνδνρεηαθψλ θαηαιπκάησλ: Πνιπηειείαο Καηεγνξίαο Α Καηεγνξίαο Β 1 Tourismproducts, http://www.turizam.privreda.gov.rs/index.php/en/about-us/tourism-products, Σειεπηαίαεπίζθεςε: 01/03/2014 2 InvestinGreeceAgency (2013), Σνπξηζκφο, ειεθηξνληθάδηαζέζηκν: http://www.investingreece.gov.gr/default.asp?pid=36§orid=37&la=2, ηειεπηαία επίζθεςε ζηηο 09/3/2014 [15]
Καηεγνξίαο Γ Καηεγνξίαο Γ Καηεγνξίαο Δ Καηεγνξίεο θαη είδε ζπκπιεξσκαηηθψλ θαηαιπκάησλ: Δλνηθηαδφκελα δηακεξίζκαηα (Α, Β, Γ ). Βίιεο. Δλνηθηαδφκελα δσκάηηα Σα μελνδνρεία ηχπνπ motel δηαθξίλνληαη ζε θαηεγνξίεο Α θαη Β θαη ηα μελνδνρεία ηχπνπ μελψλα ζε πνιπηειείαο, Α, Β θαη μελψλεο λεφηεηαο. Όζν αθνξά ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο, αλάινγα κε ηελ θαηεγνξία θαη ην είδνο ηεο επηρείξεζεο, κπνξεί λα παξέρεηαη: ζάνπλα, πηζίλα, παηρλίδηα, entertainment, ηαβέξλεο, bar, άζιεζε, θιηκαηηζκφο δσκαηίσλ, ηειεφξαζε. Οη δπλαηφηεηεο γηα δηαηξνθή πνπ πξνζθέξνληαη είλαη: πξσηλφ, εκηδηαηξνθή, πιήξεο δηαηξνθή, δηαηξνθή δηαίηεο, παηδηθή δηαηξνθή (Εαραξάηνο, 2000; Δπζπκηάηνπ-Πνπιάθνπ, 1994). Όιεο νη θαηεγνξίεο μελνδνρείσλ είλαη εθηθηφ λα δεκηνπξγεζνχλ ζε πεξηνρέο εληφο ζρεδίνπ πφιεσο, εληφο πφιεσλ ή νηθηζκψλ κε ζπγθεθξηκέλν ζρέδην ή θαη κέζα ζε νηθηζκνχο νξηνζεηεκέλνπο ρσξίο ζρέδην. Τπάξρεη δπλαηφηεηα λα δεκηνπξγεζνχλ θαη εθηφο ζρεδίνπ, κέζα ζε δψλεο νηθηζηηθνχ ειέγρνπ ή εθηφο ζρεδίνπ, εθηφο απφ ηα motel πνπ δεκηνπξγνχληαη κφλν ζε πεξηνρέο εθηφο ζρεδίνπ, εληφο ή εθηφο ζρεδίνπ. Δπηπιένλ κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί ζπλδπαζηηθά μελνδνρείν θιαζηθνχ ηχπνπ θαη επηπισκέλσλ δηακεξηζκάησλ ζε κηθηή επηρείξεζε ππφ ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο (Δπζπκηάηνπ- Πνπιάθνπ, 1994). Με βάζε ηελ ηνπνζεζία φπνπ δεκηνπξγνχληαη θαη ιεηηνπξγνχλ, ηαμελνδνρεία κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε αζηηθάθαη παξαζεξηζηηθά. Σα αζηηθά μελνδνρεία βξίζθνληαη κέζα ζε πφιε ή νηθηζκφ, ζε δηνηθεηηθφ ή εκπνξηθφ θέληξν, θνληά ζε αεξνδξφκην, ιηκάλη, ζηαζκφ ππεξαζηηθψλ ιεσθνξείσλ, ζηδεξνδξνκηθφ ζηαζκφ ή θνληά ζε εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα. πλήζσο ηα μελνδνρεία απηά παξέρνπλ ππεξεζίεο ζε άηνκα γηα νιηγνήκεξε παξακνλή. Σα παξαζεξηζηηθά μελνδνρεία βξίζθνληαη κέζα ζε πξνάζηην πφιεο ή νηθηζκφ, αθφκε θαη παξαδνζηαθφ νηθηζκφ ζε πεξηνρή εθηφο ζρεδίνπ. Οη πεξηνρέο ζηηο νπνίεο ππάξρνπλ μελνδνρεία απηνχ ηνπ ηχπνπ, βξίζθνληαη [16]
ζπλήζσο θνληά ζε ζάιαζζα, δάζνο ή βνπλφ, γηα λα πξνζθέξνπλ ζηνπο ηνπξίζηεο ηε δπλαηφηεηα άζιεζεο, πεξηπάηνπ θ.ά.(υπηήξεο, 1996). Σέινο θάπνηα απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ είλαη:νη πειάηεο, νη πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο, ηα ζεκεία πψιεζεο, ην εξγαηηθφ δπλακηθφ, ε δνκή νξγάλσζεο θαη ε θχζε ηεο εξγαζίαο (Υπηήξεο, 1996). Σα πεξηζζφηεξα μελνδνρεία ζηελ Διιάδα εληάζζνληαη ζηελ θαηεγνξία ησλ θαηαιπκάησλ 1 θαη 2 αζηέξσλ, πνπ ζεκαίλεη φηη ππάξρνπλ κεγάια πεξηζψξηα γηα ηνπο επελδπηέο λα δεκηνπξγήζνπλ μελνδνρεηαθέο κνλάδεο 4 θαη 5 αζηέξσλ. χκθσλα κε ην GreekHotelBrandingReport, ηα επψλπκα μελνδνρεία ζηελ Διιάδα απνηεινχλ ην 4% ζην ζχλνιν ησλ μελνδνρείσλ θαη ην 19% ζηε ζπλνιηθή δηαζεζηκφηεηα θιηλψλ, ελψ ζε άιιεο επξσπατθέο ρψξεο ην πνζνζηφ απηφ θπκαίλεηαη κεηαμχ 25 θαη 40%. Ξελνδνρεηαθέο αιπζίδεο πνπ ιεηηνπξγνχλ σο δηθαηνπάξνρνη (franchisors) ζα αλαθαιχςνπλ φηη ππάξρνπλ πξαγκαηηθά ειθπζηηθέο επθαηξίεο ζηελ ίδξπζε μελνδνρείσλ 2,3 θαη 4 αζηέξσλ 3. 1.4 Γηνίθεζε Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ ζηηο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο ηηο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο απνηεινχλ κνλάδεο πξνζθνξάο ππεξεζηψλ, ην αλζξψπηλν δπλακηθφ απνηειεί ην ζεκαληηθφηεξν παξαγσγηθφ ηνπο πφξν, θαζψο ε ηνπξηζηηθή ππεξεζία παξάγεηαη θαη θαηαλαιψλεηαη ηελ ίδηα ρξνληθή ζηηγκή. Δπνκέλσο, ε ιεηηνπξγία ηεο δηνίθεζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ είλαη ζηνηρείν δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ νξζή θαη απνηειεζκαηηθή ηνπο ιεηηνπξγία θαη γηα ηελ επηβίσζε ηνπο, ε νπνία είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλε κε ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ ηνπο. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ εμαξηάηαη απφ ηελ απφδνζε ηνπ ηκήκαηνο ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, ε νπνία δηαθνξνπνηείηαη απφ επηρείξεζε ζε επηρείξεζε (Λαινχκεο&Ρνχπαο, 1996). 3 InvestinGreeceAgency (2013), Σνπξηζκφο, ειεθηξνληθά δηαζέζηκν: http://www.investingreece.gov.gr/default.asp?pid=36§orid=37&la=2, ηειεπηαία επίζθεςε ζηηο 09/3/2014 [17]
Σν αλζξψπηλν δπλακηθφ παίδεη πξσηαξρηθφ ξφιν ζηελ ζπλνιηθή επηηπρία ελφο νξγαληζκνχ θάηη ην νπνίν είλαη πεξηζζφηεξν έληνλν ζηηο επηρεηξήζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ φπσο είλαη νη μελνδνρεηαθέο κνλάδεο (Mullins, 1992). Ηδηαίηεξε έκθαζε πξέπεη λα δίδεηαη ζηα πιαίζηα ιεηηνπξγίαο απηψλ ζηηο αιιειεπηδξάζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη αλάκεζα ζηνπο πειάηεο ησλ μελνδνρείσλ θαη ζηνπο εξγαδφκελνπο απηψλ, θαζψο νη ηειεπηαίνη έξρνληαη ζε άκεζε επαθή κε ηνπο πξψηνπο θαη γίλνληαη ζπλ-δεκηνπξγνί ηεο πνηφηεηαο ηεο ππεξεζίαο. Δπνκέλσο, δελ κπνξνχλ νη εξγαδφκελνη θαη ε πνηφηεηα ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ απφ απηνχο λα κελ απνηεινχλ θπξίαξρν ζέκα ησλ πξαθηηθψληεο δηνίθεζεο (Pandit, 2003). Ζ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο εμαξηάηαη φρη κφλν απφ ηηο δεμηφηεηεο αιιά θαη απφ ηελ ζηάζε ηνπ πξνζσπηθνχ απέλαληη ζηνπο πειάηεο. Σα παξαπάλσ ζηνηρεία είλαη ηαπηφρξνλα απαξαίηεηα, πξνθεηκέλνπ λα ηθαλνπνηεζνχλ νη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ Ο μελνδνρεηαθφο θιάδνο έρεη ζηελή ζρέζε κε ηελ αγνξά εξγαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο ζην νπνίν δξαζηεξηνπνηείηαη θαζψο απφ απηφ πξνέξρεηαη θαη ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ηνπ. Αλαθνξηθά κε ηελ μελνδνρεηαθή εξγαζία, ζεκεηψλεηαη φηη απηή δηαζέηεη θάπνηα ζεκαληηθά ραξαθηεξηζηηθά, ηα νπνία θαζηζηνχλ ηε δηνίθεζε πξνζσπηθνχ ηδηαίηεξα ζεκαληηθή θαη απαηηεηηθή. Σα ζηνηρεία απηά είλαη ηα εμήο (Λαινχκεο&Ρνχπαο, 1998; Πξηληαλάθε, 1995) : 1) πλερείο δηαθπκάλζεηο ηεο δήηεζεο. Σν απνηέιεζκα απηψλ ησλ δηαθπκάλζεσλ είλαη ηα δηαθεθνκκέλα σξάξηα εξγαζίαο, νη αληηθαλνληθέο ψξεο θαη εκέξεο εξγαζίαο, ε ρξεζηκνπνίεζε έθηαθηνπ πξνζσπηθνχ θαηά ηηο πεξηφδνπο αηρκήο θαη ε ππεξσξηαθή απαζρφιεζε. 2) Άκεζε απαίηεζε εξγαζίαο. χκθσλα κε απηή ε παξαγσγηθφηεηα βαζίδεηαη θπξίσο ζηελ πξνζσπηθή ηθαλφηεηα ησλ αλζξψπσλ θαη ζηελ πξνζπάζεηα ησλ απηψλ. 3) Τπνθεηκεληθή θχζε ησλ πξνηχπσλ. Ζ ππνθεηκεληθφηεηα σο πξνο ηα πξφηππα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη πεγάδεη απφ ην γεγνλφο φηη νη απφςεηο γηα ηηο έλλνηεο ηεο "θηινμελίαο" θαη ηεο " πνηνηηθήο ππεξεζίαο" είλαη θαζαξά ππνθεηκεληθέο θαη κεηαβάιινληαη απφ άλζξσπν ζε άλζξσπν. Απηφ ζεκαίλεη φηη θάζε εξγαδφκελνο ζε μελνδνρεηαθή κνλάδα, αιιά θαη γεληθφηεξα ζε νξγαληζκφ παξνρήο ππεξεζηψλ αληηιακβάλεηαη κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ηηο παξαπάλσ [18]
έλλνηεο θαη θαη επέθηαζε ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ. Ζ ππνθεηκεληθφηεηα απηή δελ κπνξεί λα κελ επεξεάδεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ πξντζηακέλσλ θαη ησλ εξγαδφκελσλ αλαθνξηθά κε ηα πξφηππα πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ. Απηφ βέβαηα δε ζεκαίλεη φηη θάπνηα πξφηππα δελ είλαη εμαξρήο ζεκαληηθά θαη δελ εθαξκφδνληαη ζηνλ ειάρηζην ηνπιάρηζηνλ βαζκφ. 4) Δλαιιαγή πξνζσπηθνχ. Σν θαηλφκελν απηφ είλαη ηδηαίηεξα έληνλν ζηελ μελνδνρεηαθή βηνκεραλία θαη νθείιεηαη θπξίσο ζηελ επνρηθφηεηα ηεο εξγαζίαο, ζην γεγνλφο φηη ε απαζρφιεζε ζηηο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο απφ ηελ πιεηνλφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ είλαη πεξηζηαζηαθή θαη νη ζπλζήθεο εξγαζίεο είλαη πνιιέο θνξέο αξθεηά δχζθνιεο. Καηά ζπλέπεηα, ζεκαληηθή είλαη ε ζχλζεζε θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, σο πξνο ηηο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξεη, πξνθεηκέλνπ λα ηθαλνπνηήζεη ηε δήηεζε ησλ επηζθεπηψλ (Baumetal.,, 1999). Όζν αθνξά ζηελ επίηεπμε πςειήο πνηφηεηαο παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηνλ ξφιν θιεηδί θαηέρεη ε δηνίθεζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ (Haynes&Fryer 2000), νη κέζνδνη θαη νη ηερληθέο ηεο νπνίαο, έρνπλ ζθνπφ κέζα απφ ηελ ππνθίλεζε θαη ηνλ έιεγρν λα επηηχρνπλ ηε κέγηζηε απφδνζε ηνπ πξνζσπηθνχ. Σνλίδεηαη φηη ζηηο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο, ε δηαπξνζσπηθή αιιειεπίδξαζε πειάηε-εξγαδφκελνπ είλαη ζπλερέο θαηλφκελν, θαζψο ε παξαγσγηθφηεηα κηαο επηρείξεζεο βαζίδεηαη ζηελ πξνζσπηθή ηθαλφηεηα, ηε δηάζεζε θαη ηελ πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεηαη. Δπνκέλσο, έλαο ππάιιεινο δελ κπνξεί λα δηαθφςεη ηελ ψξα πνπ εμππεξεηεί θάπνηνλ πειάηε γηα λα δερζεί ηπρφλ δηφξζσζε ή ππφδεημε ηνπ ηη πξέπεη λα θάλεη απφ ηνλ πξντζηάκελν ηνπ. Δπνκέλσο, ν έιεγρνο ηεο πνηφηεηαο ηεο πξνζθεξφκελεο ππεξεζίαο δελ είλαη δπλαηφλ λα πξαγκαηνπνηεζεί.σν κφλν πνπ κπνξεί λα επηηεπρζεί γηα ηε ζπλερή επηηπρία ηεο επηρείξεζεο είλαη ε ζπλερήο εθπαίδεπζε θαη ζπλερή αλάπηπμε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο (Jafari&Fayos-Sola, 1996), πξνθεηκέλνπ λα γλσξίδεη εθ ησλ πξνηέξσλ ηε ζεκαζία ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνληαη. 1.5 Πξνγξακκαηηζκόο Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ μελνδνρείσλ Ο πξνγξακκαηηζκφο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ είλαη ε βάζε ζηελ νπνίαζηεξίδεηαη ε Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ. Πξνγξακκαηηζκφο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ είλαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ε επηρείξεζε κέζσ ηεο Γηνίθεζεο Αλζξσπίλσλ Πφξσλ [19]
αληηιακβάλεηαη ηηο αλάγθεο ηεο γηα αλζξψπηλν δπλακηθφ. Πεξηιακβάλεη ηε ζπζηεκαηηθή πξφβιεςε ησλ αλαγθψλ ηεο Γηνίθεζε ΑλζξψπηλνπΓπλακηθνχ ζε μελνδνρεία (Ξεξνηχξε, 1997). Αλακθίβνια, ν πξνγξακκαηηζκφο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ αλαπηπμηαθή πνξεία ελφο μελνδνρείνπ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ν μελνδνρεηαθφο θιάδνο έρεη ηδηάδνληα ραξαθηήξα, ελψ νη ζέζεηο εξγαζίαο πνπ πεξηιακβάλεη δηαθξίλνληαη ζε κεγάιν βαζκφ γηα ηνλ επνρηαθφ ηνπο ραξαθηήξα.άιισζηε πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε πνηφηεηα ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ θαη νη αλζξψπηλνη πφξνη ζεσξνχληαη νη δχν ζεκαληηθφηεξνη άμνλεο πάλσ ζηνπο νπνίνπο βαζίδεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ε βησζηκφηεηα ησλ ελ ιφγσ επηρεηξήζεσλ (Σheocharis, 2008; Soteriades&Varvaressos, 2006). Ζ δηνίθεζε αλζξσπίλσλ πφξσλ πξνθεηκέλνπ λα πξνβεί ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ζπιιέγεη θαη αλαιχεη ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο πνπ παξέρνληαη απφ ηα γξακκηθά ζηειέρε αιιά θαη απφ ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ (αγνξά εξγαζίαο). Απνηειεί κέζνδν πνπ πξνβιέπεη ζπζηεκαηηθά ηηο αλάγθεο ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη εμαζθαιίδεη γηα ηελ ηνπξηζηηθή επηρείξεζε ην θαηάιιειν πνηνηηθά θαη πνζνηηθά πξνζσπηθφ. Με άιια ιφγηα, ν πξνγξακκαηηζκφο θαζνξίδεη ηηο αλάγθεο ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ ηφζν απφ πιεπξάο ηθαλνηήησλ φζν θαη ζε αξηζκφ ζε ζρέζε κε ηνλ φγθν ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ηνλ νξγαλσηηθφ ζρεδηαζκφ θαη ην πεξηερφκελν ηεο θάζε ζέζεο εξγαζίαο (Λαινχκεο&Ρνχπαο 1996;Ξεξνηχξε&Κνπθίδνπ 2001;Υπηήξεο 2001, Παπαιεμαλδξή&Μπνπξαληάο, 2002). Μπνξεί γηα θάπνηεο επηρεηξήζεηο, ν πξνγξακκαηηζκφο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ λα είλαη κηα δηνηθεηηθή δξαζηεξηφηεηα ελψ γηα θάπνηεο άιιεο λα απνηειεί κηα απιή δηαδηθαζία ζηειέρσζεο. Γίλεηαη σζηφζν φιν θαη πεξηζζφηεξν αληηιεπηφ φηη είλαη κηα πνιχπινθε δηαδηθαζία πνπ ζπκβάιιεη απνηειεζκαηηθά ζηελ πνξεία κηαο επηρείξεζεο πξνγξακκαηίδνληαο αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο θαη ζηξαηεγηθέο πνπ αιιάδνπλ ηελ θνπιηνχξα νιφθιεξνπ ηνπ νξγαληζκνχ (French, 1998). Σα ζηάδηα θαηά ηα νπνία ιεηηνπξγεί ε Γηνίθεζε αλζξψπηλσλ πφξσλ ζηηο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο είλαη ηα εμήο (ίκνο, 2007): [20]
Δπηινγή θαη πξφζιεςε πξνζσπηθνχ αλάινγα κε ηηο δηαζέζηκεο ζέζεηο θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο επηρείξεζεο. Σα μελνδνρεία επηιέγνπλ ην θαηάιιειν πξνζσπηθφ θαη ην ηνπνζεηνχλ ζηηο ζέζεηο πνπ ηνπ αξκφδνπλ αλάινγα κε ηα πξνζφληα, ηηο ηθαλφηεηεο θαη ζηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπο. Γχν είλαη ηα βαζηθφηεξα ζηνηρεία, ηα νπνία πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε, ε πεξηγξαθή ηεο ζέζεο εξγαζίαο θαη ησλ απαηηήζεψλ ηεο θαη ε πεξηγξαθή ησλ απαηηνχκελσλ δεμηνηήησλ θαη άιισλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ αηφκνπ πνπ ζα θιεζεί λα εθηειέζεη ηελ εξγαζία, ηα νπνία έρνπλ γίλεη μεθάζαξα ήδε πξηλ ηελ έλαξμε ηεο επηινγήο θαη ηεο πξφζιεςεο ηνπ πξνζσπηθνχ. Έληαμε θαη αξρηθή εθπαίδεπζε πξνζσπηθνχ. Δπηζεκαίλεηαη φηη άζρεηαη απφ ηελ νπνηαδήπνηε θαηάξηηζε ή εκπεηξία ηελ νπνία δηαζέηεη ν λένο εξγαδφκελνο, ε αξρηθή εθπαίδεπζε πάλσ ζηε δνπιεηά είλαη ν αθξνγσληαίνο ιίζνο ηεο εμέιημεο ηνπ θαη ζα πξέπεη ε ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία λα είλαη ζσζηά δνκεκέλε, πξνθεηκέλνπ λα είλαη θαη απνηειεζκαηηθή. Αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο ηνπ πξνζσπηθνχ. ηα πιαίζηα ηνπ ζσζηνχ πξνγξακκαηηζκνχ ηνπ Αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηηο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο, αιιά θαη ζε φιεο ηηο νηθνλνκηθέο κνλάδεο, δε ζα πξέπεη λα ακειείηαη ε νξζή δηαδηθαζία θαη ε πηνζέηεζε απνηειεζκαηηθψλ πξαθηηθψλ θαη ηερληθψλ αμηνιφγεζεο ηνπ πξνζσπηθνχ. πγθεθξηκέλα, ε αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο ηνπ πξνζσπηθνχ ζα πξέπεη λα κεηξάεη ηα απνηειέζκαηα πνπ επηηεχρζεθαλ ζε ζρέζε κε πξνθαζνξηζκέλνπο ζηφρνπο, λα ηνλίδεη ηηο πξνζσπηθέο αδπλακίεο ή ειιείςεηο ηνπ θάζε αμηνινγνχκελνπ, αιιά θαη ηηο δπλαηφηεηέο ηνπ, λα ππνδεηθλχεη ηελ εθπαίδεπζε θαη ηε βειηίσζε πνπ απαηηείηαη ζε θάζε πεξίπησζε, λα πξνζδηνξίδεη ηνπο ππνςήθηνπο γηα πξναγσγή θαη λα πεξηέρεη ζηνηρεία γηα ηελ αληακνηβή ηνπ αμηνινγνχκελνπ. 1.6 Απνηειέζκαηα εξεπλώλ ζε μελνδνρεηαθέο κνλάδεο Όιεο νη έξεπλεο ηνπ 20νπ θαη 21νπ αηψλα καξηπξνχλ φηη ν ηνπξηζκφο καδί κε ηηο βηνκεραλίεο κεηαθνξψλ, πιεξνθνξηθήο θαη βηνηερλνινγίαο είλαη θαη ζα είλαη νη πην εμειίμηκεο κνξθέο βηνκεραλίαο θαη παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ηφζν ζε εγρψξην φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. Όζν αλ αθνξά ην εγρψξην θνκκάηη ε Διιάδα ελδείθλπηαη γηα θάζε κνξθή ηνπξηζκνχ θαζψο δηαζέηεη κηα πινχζηα θιεξνλνκηά. Τπήξμε αθεηεξία ησλ ηερλψλ θαη ηνπ πνιηηηζκνχ, θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο [21]
ηεο, πνπ ζπλδπάδεη φιεο ηηο αλάγθεο πνπ κπνξεί λα έρεη ν ηνπξίζηαο ηελ θαηαηάζζνπλ ζηνπο πιένλ ηδαληθνχο πξννξηζκνχο γηα φινπο ηνπο ηχπνπο ηνπξηζκνχ (Κνιηζηδφπνπινο 2000). έλα δηαξθψο θαη δπλακηθά κεηαβαιιφκελν επηρεηξεζηαθφ πεξηβάιινλ, είλαη πνιχ βαζηθφ λα εμαζθαιηζηεί φηη νη πξνζπάζεηεο ησλ εξγαδνκέλσλ ζα ζπκβάιινπλ ηα κέγηζηα ζηελ επίηεπμε ησλ επηρεηξεζηαθψλ ζηφρσλ. Οη δηαθνξεηηθνί άλζξσπνη πνπ εξγάδνληαη ζε κηα επηρείξεζε, νη νπνίνη ραξαθηεξίδνληαη απφ δηαθνξεηηθέο αλάγθεο, ζηφρνπο, γλψζεηο θαη ηθαλφηεηεο παξαθηλνχληαη λα εξγαζζνχλκαδί, κέζα ζε ηέηνηα ζπζηήκαηα θαη κε ηέηνηεο δηαδηθαζίεο ψζηε, ελεξγνπνηψληαο ηνπο άιινπο ζπληειεζηέο παξαγσγήο λα επηηχρνπλ ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο θνηλνχο ζηφρνπο ηεο επηρείξεζεο. Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη ζηηο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο δηέπνληαη απφ έλα ζχλνιν δηαθνξεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. Ηδηαίηεξν βάξνο ζηηο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο δίδεηαη ζηελ θαηάιιειε εθπαίδεπζε ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα. πγθεθξηκέλα, ζεκεηψλεηαη φηη ε θαηάιιειε εθπαίδεπζε ησλ ππαιιήισλ είλαη κηα απφ ηηο βαζηθέο ππεπζπλφηεηεο ηνπ ηκήκαηνο αλζξσπίλσλ πφξσλ θαη ησλ δηεπζπληψλ ησλ ηκεκάησλ. Οη δηεπζπληέο θαη νη εθπαηδεπηέο ρξεηάδνληαη έλα πιαίζην γηα ηελ εθπαίδεπζε. Σν πιαίζην απηφ παξέρεη κηα κέζνδνο ηεζζάξσλ βεκάησλ. Σα βήκαηα είλαη: πξνεηνηκαζία γηα ηελ εθπαίδεπζε, δηεμαγσγή ηεο εθπαίδεπζεο, εμάζθεζε ησλ δεμηνηήησλ θαη ζπλερήο παξαθνινχζεζε. Σελ επζχλε γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηελ ηνπξηζηηθή βηνκεραλία πξέπεη λα έρνπλ ε Πνιηηεία, ηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, νη επηρεηξεκαηίεο, ηα ζηειέρε ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ, νη ίδηνη νη εξγαδφκελνη. Μηα ζσζηή αξρηθή εθπαίδεπζε ζέηεη ηηο βάζεηο ηεο κεηέπεηηα επαγγεικαηηθήο εμέιημεο ηνπ εξγαδνκέλνπ. Γελ πξέπεη φκσο λα ζηακαηάεη εθεί (ίκνο, 2007). Γεληθφηεξα, αλαθνξηθά κε έξεπλα ζρεηηθά κε ηνλ ηνπξηζκφ θαη ζηνηρεία ηνπ επηεκβξίνπ 2011, «Ο ηνπξηζκόο είλαη ζεκαληηθόο ιόγω ηνπ νηθνλνκηθνύ ηνπ δπλακηθνύ θαη ηνπ δπλακηθνύ δεκηνπξγίαο ζέζεωλ απαζρόιεζεο, θαζώο θαη ιόγω ηωλ θνηλωληθώλ θαη πεξηβαιινληηθώλ ζπλεπεηώλ ηνπ». Μάιηζηα, ν ξφινο ηνπ ηνπξηζκνχ θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ηφζν γηα ηηο επηρεηξήζεηο φζν θαη ηνπο πνιίηεο, έρεη απμεζεί ζεκαληηθά θαη ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Δπηρεηξήζεσλ θαη Βηνκεραλίαο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, ν ηνπξηζκφο [22]
αληηπξνζσπεχεη πνζνζηφ κεγαιχηεξν απφ ην 5 % ηνπ αθαζάξηζηνπ εγρψξηνπ πξντφληνο (ΑΔΠ) ηεο EU-27 (EU-25+ Βνπιγαξία Ρνπκαλία). Ο ηνκέαο ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ απαζρνιεί 2,3 εθαη. εξγαδνκέλνπο ζηελ ΔΔ-27, θαη ε ζπλνιηθή απαζρφιεζε ζην ζχλνιν ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο ηεο ΔΔ-27 εθηηκάηαη φηη θπκαίλεηαη κεηαμχ 12 θαη 14 εθαη. εξγαδνκέλσλ 4. Όζνλ αθνξά ηε ζπκβνιή ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο ζε εζληθφ επίπεδν, απηή θξίλεηαη επίζεο δσηηθήο ζεκαζίαο πγθεθξηκέλα, ε ζπκβνιή ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο ζην ΑΔΠ ηεο Διιάδαο θαηά ην έηνο 2011, παξφιε ηελ νηθνλνκηθή θξίζε έθηαζε ζην 15,8%. πγθξηηηθά κε ηνλ παγθφζκην, ν ειιεληθφο ηνπξηζκφο θαηαγξάθεη αθφκε θαη κεηά ηηο απαξρέο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ηθαλνπνηεηηθέο επηδφζεηο. χκθσλα κε ηα ηειεπηαία δηαζέζηκα ζηνηρεία ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Σνπξηζκνχ (WTO), ε Διιάδα ην 2011 ήηαλ 17ε ζε επίπεδν δηεζλψλ αθίμεσλ θαη 19ε ζε επίπεδν εζφδσλ. Δπίζεο, ζχκθσλα κε ην Παγθφζκην Οηθνλνκηθφ Φφξνπκ (WEF) ην 2011, ε ρψξα καο θαηαιακβάλεη ηελ 29ε ζέζε κεηαμχ 139 ρσξψλ ζην Γείθηε Σαμηδησηηθήο θαη Σνπξηζηηθήο Αληαγσληζηηθφηεηαο, ελψ ζην Γεληθφ Γείθηε Αληαγσληζηηθφηεηαο θαηαιακβάλεη κφιηο ηελ 83ε. Σα ζηνηρεία απηά απνδεηθλχνπλ φηη ν ειιεληθφο ηνπξηζκφο είλαη έλαο απφ ηνπο ειάρηζηνπο ηνκείο ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο, ν νπνίνο είλαη αληαγσληζηηθφο ζε παγθφζκην επίπεδν. χκθσλα δε κε ηα δηαζέζηκα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ησλ ηνπξηζηηθψλ αθίμεσλ ζηα θπξηφηεξα αεξνδξφκηα ηεο ρψξαο, ην δηάζηεκα Ηαλνπαξίνπ - Φεβξνπαξίνπ 2014 ζεκεηψλεηαη αχμεζε ζρεδφλ 28,8% ζε ζρέζε κε ην ίδην δηάζηεκα 2013, ελψ ε θίλεζε ζηνλ εζληθφ αεξνιηκέλα Δι Βεληδέινο, παξνπζίαζε άλνδν αθίμεσλ +30% ην δηάζηεκα Ηαλνπάξηνπ Φεβξνπαξίνπ 2014 ζρέζε κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ην 2013 5. Μειέηε γηα ηελ αλαδηάξζξσζε θαη αλαβάζκηζε ηεο ηνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο, ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηηο εηαηξείεο EEO GROUP θαη 4 EuropeanCommission (2012), Σάζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ», ειεθηξνληθά δηαζέζηκν: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/tourism_trends/el, ηειεπηαία επίζθεςε ζηηο 25/2/2014 5 χλδεζκνο ειιεληθψλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ (2014), «Γηεζλείο ηνπξηζηηθέο αθίμεηο, Ηαλ. - Φεβ. 2014», ειεθηξνληθά δηαζέζηκν: http://sete.gr/gr/kentro%20typoy/idisis%20ke%20anakinosis/?naid=2290, ηειεπηαία επίζθεςε 10/3/2014 [23]
KANITOR γηα ινγαξηαζκφ ηνπ Οξγαληζκνχ Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο (ΟΣΔΚ, πξψελ ρνιέο Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο-ΣΔ), δηαπηζηψλεη φηη έλα ζεκαληηθφ κέξνο ησλ μελνδνρνυπαιιήισλ είλαη επνρηθνί εξγαδφκελνη, αθφκε θαη φηαλ εξγάδνληαη ζε κνλάδεο δσδεθάκελεο ιεηηνπξγίαο. πγθεθξηκέλα, κφληκα απαζρνιείηαη ην 42,1% ηνπ πξνζσπηθνχ ζηα μελνδνρεία ηνπ δείγκαηνο, ελψ ην 57,9% αληηζηνηρεί ζε επνρηθφ πξνζσπηθφ. Ζ πιεηνςεθία ησλ μελνδνρείσλ πνπ απάληεζαλ ζηελ έξεπλα βξίζθεηαη ζηηο ηνπξηζηηθά αλεπηπγκέλεο παξαζεξηζηηθέο πεξηνρέο ηεο Κξήηεο, ηνπ Ννηίνπ Αηγαίνπ, ηνπ Ηνλίνπ θαη ηεο Υαιθηδηθήο (51,7%), ελψ ην 29,2% είλαη μελνδνρεία πφιεο 6. ηα μελνδνρεία ηνπ δείγκαηνο απαζρνινχληαη ζπλνιηθά 12.768 άηνκα, δειαδή 29,9 θαηά κέζν φξν. ε θάζε απαζρνινχκελν αλαινγνχλ 8,99 θιίλεο, αιιά απηφ ην κέγεζνο δηαθνξνπνηείηαη κε βάζε ηελ θαηεγνξία ηνπμελνδνρείνπ. Έηζη, ζηα μελνδνρεία Α' θαηεγνξίαο αλαινγνχλ κφιηο 3,5 θιίλεο ζε θάζε απαζρνινχκελν, έλαληη 13,98 θιηλψλ ζηα μελνδνρεία Γ' θαηεγνξίαο. Πνζνζηφ 70,28% ησλ απαζρνινπκέλσλ δελ έρεη πηπρίν, ελψ ην 9,5% έρεη πξαγκαηνπνηήζεη κε ηνπξηζηηθέο ζπνπδέο ζε ΑΔΗ ή ΣΔΗ. Απηφ ζεκαίλεη, φηη ζηα μελνδνρεία ηνπ δείγκαηνο κφιηο ην 20% ησλ απαζρνινπκέλσλ, θαηά κέζν φξν, έρεη πξαγκαηνπνηήζεη ηνπξηζηηθέο ζπνπδέο. Ηδηαίηεξα πςειφ είλαη ην πνζνζηφ ησλ κε πηπρηνχρσλ κεηαμχ ησλ γπλαηθψλ (48,49%), αθνχ ηξεηο ζηηο ηέζζεξηο γπλαίθεο (76,6%) πνπ απαζρνινχληαη ζε μελνδνρεία δελ έρνπλ πηπρίν (ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ησλ αλδξψλ είλαη 59%). Γεληθά, παξαηεξείηαη απμεκέλν πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ γπλαηθψλ ζηα μελνδνρεία ηνπ δείγκαηνο, αθνχ δχν ζηνπο ηξεηο εξγαδφκελνπο είλαη γπλαίθεο 7. Ζ έξεπλα ηνπ ΟΣΔΚ θαηαγξάθεη επίζεο ηα αθφινπζα ζηνηρεία: ηξεηο ζηνπο ηέζζεξηο δηεπζπληέο ησλ μελνδνρείσλ πνπ έιαβαλ κέξνο ζηελ έξεπλα (74,4%) δήισζαλ φηη δπζθνιεχνληαη λα βξνπλ πξνζσπηθφ ζε ηνπιάρηζηνλ κία εηδηθφηεηα. Παξφκνην ήηαλ θαη ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ησλ δηεπζπληψλ ηνπξηζηηθψλ γξαθείσλ, αθνχ ην 72,4% αλέθεξε δπζθνιία ζηελ εμεχξεζε εηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ. Δηδηθφηεξα, ηα μελνδνρεία θαίλεηαη λα αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα ζηε ζηειέρσζε ηεο ππνδνρήο θαη ησλ επηζηηηζηηθψλ ηκεκάησλ. πγθεθξηκέλα, ην 31,6% ησλ δηεπζπληψλ πνπ απάληεζαλ αλαθέξνπλ δπζθνιία ζηελ εμεχξεζε πξνζσπηθνχ ππνδνρήο, ελψ ζε πνζνζηφ 6,1% αλαθέξεηαη επηπιένλ δπζρέξεηα ζε φ,ηη αθνξά λπρηεξηλνχο receptionist. ηα επηζηηηζηηθά ηκήκαηα επηζεκαίλεηαη δπζθνιία εμεχξεζεο πξνζσπηθνχ γηα καγείξνπο (31,3%), ζεξβηηφξνπο (29,8%), βνεζνχο καγείξνπο 6 http://www.xenianews.gr 7 http://www.xenianews.gr [24]
(19,3%), πξνζσπηθφ γηα κπαξ, ζλαθ κπαξ θαη θαθεηέξηα (15,6%), θαζψο θαη γηα κεηξ (6,1%). Δπηπιένλ, απφ ην 2,5% ησλ μελνδνρείσλ ηνπ δείγκαηνο ππνδεηθλχεηαη δπζθνιία εμεχξεζεο ζηειερψλ Σξνθίκσλ πνηψλ θαη δεμηψζεσλ. Τςειφ είλαη, επηπιένλ, ην πνζνζηφ ησλ μελνδνρείσλ πνπ δπζθνιεχνληαη λα βξνπλ θακαξηέξεο (25,8%), ζπληεξεηέο θαη θεπνπξνχο (7,1%), αληκαηέξ (6,7%), θαζψο θαη ζηειέρε Κξαηήζεσλ, Πσιήζεσλ, Μάξθεληηγθ θαη δεκνζίσλ ζρέζεσλ (6,1%). χκθσλα κε ηελ ίδηα έξεπλα, ζεκαληηθφ ήηαλ θαη ην πνζνζηφ ησλ δηεπζπληψλ πνπ επεζήκαλαλ δπζθνιία εμεχξεζεο πξνζσπηθνχ ζε φιεο ηηο εηδηθφηεηεο (6,4%). Σα μελνδνρεία ΑΑ θαη Α θαηεγνξίαο αληηκεησπίδνπλ έιιεηςε πξνζσπηθνχ θπξίσο ζηα επηζηηηζηηθά ηκήκαηα, ελψ ζηηο θαηψηεξεο θαηεγνξίεο ην πξφβιεκα κεηαηνπίδεηαη ζηα ππφινηπα ηκήκαηα ηνπ μελνδνρείνπ, φπσο ππνδνρή θαη ηκήκα νξφθσλ 8. ηα πιαίζηα ησλ πξνβιέςεσλ δήηεζεο, ζεκεηψλεηαη φηη κε βάζε ηηο εθηηκήζεηο ησλ δηεπζπληψλ μελνδνρείσλ, πξνθχπηεη απμεκέλε δήηεζε γηα κάγεηξεο,φπσο αλαθέξεη ην 30,1% φζσλ απάληεζαλ ζηε ζρεηηθή εξψηεζε. Απμεκέλε είλαη εμάιινπ ε δήηεζε γηα ζηειέρε πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ (26,2%), θαζψο θαη γηα ην πξνζσπηθφ ππνδνρήο (24,2%). εκαληηθά επίζεο είλαη ηα πνζνζηά θαη γηα δηεπζπληηθά ζηειέρε (12,6%), ζεξβηηφξνπο θαη κεηξ (10,9%), ζηειέρε δηνίθεζεο ηξνθίκσλ θαη πνηψλ (10,2%),ζηειέρε θξαηήζεσλ (9,9%) θαη πξνζσπηθφ ςπραγσγίαο θαη άζιεζεο (9,6%). Δπηπξφζζεηα, ην 12,9% ησλ δηεπζπληψλ μελνδνρείσλ πηζηεχεη φηη ζα ππάξμεη απμεκέλε δήηεζε γηα φιεο ηηο ηνπξηζηηθέο εηδηθφηεηεο, ρσξίο λα ηηο πξνζδηνξίδνπλ πεξαηηέξσ 9. Μηα απφ ηηο ζπλεζέζηεξεο αληηιήςεηο είλαη φηη πιένλ απνδνηηθνί ππάιιεινη ζεσξνχληαη εθείλνη πνπ αηζζάλνληαη επηπρηζκέλνη ζην ρψξν εξγαζίαο ηνπο, θάηη ην νπνίν είλαη ηδηαίηεξα έληνλν ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν θαη ηηο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο. Αλαθνξηθά κε ηα παξαπάλσ, ζεσξείηαη απφ ηηο επηρεηξήζεηο φηη ε επέλδπζε ζηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ πξνζσπηθνχ εμαζθαιίδεη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ ηνπο, δειαδή φηη ππάξρεη κηα άκεζε επίδξαζε ηεο εξγαζηαθήο ηθαλνπνίεζεο θαη επηπρίαο κε ηελ απφδνζε ησλ ππαιιήισλ θαη θαη επέθηαζε κε ηνλ ηξφπν αληηκεηψπηζεο ησλ πειαηψλ ηνπ μελνδνρείνπ. Παξφιν ηνπ φηη ε παξαπάλσ αληίιεςε έρεη εδξαησζεί γηα πνιιά ρξφληα, ζεκεηψλεηαη φηη ε εξγαζηαθή επηπρία έρεη ππεξεθηηκεζεί, θαζψο επηζηεκνληθέο έξεπλεο έρνπλ θαηαδείμεη φηη δελ ππάξρεη 8 http://www.xenianews.gr 9 http://www.xenianews.gr [25]
επζεία ζρέζε πνπ λα ζπλδέεη ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ πξνζσπηθνχ κε ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ ελφο μελνδνρείνπ. Αληηζέησο, νη έξεπλεο απνδεηθλχνπλ φηη νη εξγαδφκελνη δείρλνπλ κεγαιχηεξε πξνζπκία φηαλ ε ίδηα ε επηρείξεζε (θαη φρη ηφζν νη πειάηεο ηεο) αλαγλσξίδνπλ θαη επηθξνηνχλ ηε δνπιεηά ηνπο, ελψ ε πνηφηεηα ηεο εμππεξέηεζεο πνπ πξνζθέξνπλ νη εξγαδφκελνη αλαβαζκίδεηαη, φηαλ ε δηεχζπλζε ηεο επηρείξεζεο ελζαξξχλεη επηβξαβεχεη ηελ πξνζπάζεηα ηνπο (Sturman&Oswald, ρ.ρ.). [26]
Κεθάιαην 2 ν Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο 2.1 θνπόο ηεο έξεπλαο θνπφο ηεο παξνχζαο κειέηεο ήηαλ ε δηεξεχλεζε ηνπ ξφινπ ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ησλ μελνδνρείσλ ηεο Κξήηεο σο πξνο ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηνπο. Δπίζεο, ηέζεθε σο ζηφρνο ε δηεξεχλεζε ηεο ζπλνιηθφηεξεο ηθαλνπνίεζεο ησλ πειαηψλ ζηα μελνδνρεία ηεο Κξήηεο.Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε κεηαμχ ησλ κελψλ Μάηνπ επηεκβξίνπ 2013 θαη 2012 αληίζηνηρα. Μέζσ εκπεηξηθήο δηεξεχλεζεο κε ηε ρξήζε δνκεκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ έγηλε κηα πξνζπάζεηα πξνζέγγηζεο ησλ πξαθηηθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηα μελνδνρεία ηνπ Ννκνχ Ζξαθιείνπ σο πξνο ηε δηαρείξηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηνπο θαη πσο απηέο ζρεηίδνληαη κε ηελ πνηφηεηα ηεο πξνζθεξφκελεο ππεξεζίαο. Βαζηθφο παξάγνληαο ζηνλ νπνίν δφζεθε ηδηαίηεξε έκθαζε ήηαλ ε ζπκπεξηθνξά ησλ εξγαδνκέλσλ ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ηεο Κξήηεο. χκθσλα κε ηνπο Bitneretal (1990), Farrelletal., (2001) θαη Parasuramanetal., (1988), ππάξρεη κηα ζεκαληηθή ζχλδεζε κεηαμχ ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηεο αληίιεςεο πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ ηνπο πειάηεο ζρεηηθά κε ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Δπίζεο, ζεκεηψλεηαη φηη νη εξγαδφκελνη πξέπεη λα ιάβνπλ ηελ αλαγθαία θαηάξηηζε γηα ηελ παξνρή πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ (Hartline θαη Jones, 1996). Δπίζεο, ε επηινγή, πξφζιεςε, ε αμηνιφγεζε, νη πξναγσγέο, θαη ηηο πξαθηηθέο δηνίθεζεο αληακνηβήο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα απμεζεί ε θνηλή λννηξνπία κεηαμχ ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ πειαηψλ, ε νπνία νδεγεί ζηελ πξνζέιθπζε ησλ πειαηψλ. Με άιια ιφγηα, φηαλ νη εξγαδφκελνη πξέπεη λα αηζζάλνληαη φηη αληηκεησπίδνληαη κε θαιφ ηξφπν απφ ηε δηνίθεζε (Ulrichetalk., 1991). Δπίζεο, ζεηξά εξεπλψλ έρεη ππνδείμεη φηη ππάξρεη ζεκαληηθή ζρέζε κεηαμχ ζπκπεξηθνξάο ησλ πειαηψλ θαη αμηνιφγεζεο ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ. Βαζηθέο [27]
δηαζηάζεηο ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ είλαη ε ελζπλαίζζεζε (empathy), ε δηαζθάιηζε (Assurance) θαη ηελ αληαπφθξηζε (responsiveness) (Parasuramanetal., 1988). 2.2 Μέζνδνο ζπιινγήο ζηνηρείσλ Γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, ρξεζηκνπνηήζεθαλ δηάθνξεο κεζφδνπο γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ. Αξρηθά, ηα δεπηεξνγελή δεδνκέλα ηεο παξνχζαο κειέηεο ζπιιέρζεθαλ κέζσ ηεο βηβιηνγξαθηθήο ελαζθφπεζεο πεγψλ ειιελφγισζζσλ θαη μελφγισζζσλ (βηβιηνγξαθία θαη αξζξνγξαθία), αιιά θαη ειεθηξνληθέο πεγέο. Βαζηθφο ζθνπφο ηεο βηβιηνγξαθηθήο επηζθφπεζεο ήηαλ λα είκαζηε ζε ζέζε λα ζπλζέζνπκε ην ζεσξεηηθφ κνληέιν ηεο παξνχζαο έξεπλαο. Σα απαξαίηεηα πξσηνγελή ζηνηρεία ζπιιέρζεθαλ κε ηε κέζνδν ηεο δεκνζθφπεζεο θαη ηε ρξήζε εξσηεκαηνινγίνπ, ελψ ην εξσηεκαηνιφγην δεκηνπξγήζεθε κε ηέηνην ηξφπν ψζηε νη εξσηψκελνη λα είλαη ζε ζέζε λα ην θαηαλνήζνπλ θαη λα ην ζπκπιεξψζνπλ κε επθνιία ρσξίο λα απαηηνχληαη ηδηαίηεξεο ή εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο. Ζ γλσζηνπνίεζε ηνπ ιφγνπ πνπ δηελεξγείην ε έξεπλα έγηλε ζηνπο εξσηψκελνπο κε ηελ πξνζζήθε κηαο ζειίδαο θεηκέλνπ ζηελ αξρή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, φπνπ αλαθέξνληαλ ν ζθνπφο ηεο έξεπλαο θαη ηνλίδνληαλ ε αλσλπκία ησλ απαληήζεσλ. Ζ ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ έγηλε κε απνζηνιή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ κέζσ e-mail ζε φια ηα μελνδνρεία ηεο Κξήηεο, ηα νπνία είραλ ειεθηξνληθή πξφζβαζε. Σν εξσηεκαηνιφγην ζπκπιεξψζεθε απφ ηνπο εξγαδφκελνπο ησλ μελνδνρείσλ, αιιά θαη απφ ελνίθνπο θαηά ηελ εκέξα απνρψξεζεο ηνπο απφ απηά. Έπεηηα, ελεκεξσζήθακε κέζσ Email απφ ηα μελνδνρεία, φηη ηα εξσηεκαηνιφγηα ήηαλ έηνηκα απφ κέξνπο ηνπο νπφηε θαη πξνρσξήζακε ζηε ζπιινγή ηνπο. Ζ δηάξθεηα ζπκπιήξσζεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ήηαλ γχξσ ζηα 10 ιεπηά. Έπεηηα, ηα δεδνκέλα ηα νπνία ζπιιέρζεζαλ κέζσ ησλ εξσηεκαηνινγίσλ θσδηθνπνηήζεθαλ θαη ηνπνζεηήζεθαλ ζε εηδηθά δηακνξθσκέλε βάζε ηνπ SPSS,απ φπνπ έγηλε θαη ε ζηαηηζηηθή ηνπο αλάιπζε. [28]