Η κινητικότητα των εταιρειών στην ευρωπαϊκή αγορά

Η κινητικότητα των εταιρειών στην ευρωπαϊκή αγορά Μαγδαληνή Μίντζα Διπλωματική Εργασία που υπεβλήθη για τη μερική ικανοποίηση των απαιτήσεων για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην «Εφαρμοσμένη Οικονομική και Ανάλυση Δεδομένων» Αύγουστος 2016

Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Μαγδαληνή Μίντζα 2016 - Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος

Τριμελής Επιτροπή Επίβλεψης διπλωματικής εργασίας Επιβλέπων: Γεώργιος Αργυρός Αναπληρωτής Καθηγητής Μέλος Επιτροπής: Αθηνά Ζερβογιάννη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μέλος Επιτροπής: Αντώνιος Γεωργόπουλος Καθηγητής Η παρούσα διατριβή με τίτλο «Η κινητικότητα των εταιρειών στην ευρωπαϊκή αγορά» εκπονήθηκε από την Μαγδαληνή Μίντζα, Α.Μ 1021425, για τη μερική ικανοποίηση των απαιτήσεων για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην «Εφαρμοσμένη Οικονομική και Ανάλυση Δεδομένων» από το Πανεπιστήμιο Πατρών και εγκρίθηκε από τα μέλη της τριμελούς επιβλέπουσας επιτροπής.

Θα ήθελα να αφιερώσω τη διπλωματική μου εργασία στην οικογένεια μου και στους φίλους μου, οι οποίοι με υποστήριξαν καθ όλη τη διάρκεια των σπουδών μου. Ειδικότερα στους φίλους μου Αγγελική, Αντώνη, Βίκη και Έλενα, με αγάπη.

Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου, κύριο Γεώργιο Αργυρό, για την βοήθεια και την καθοδήγησή που μου προσέφερε καθ' όλη τη διάρκεια της εκπόνησης της διπλωματικής μου εργασίας.

Περίληψη Ο έντονος ανταγωνισμός που επικρατεί σήμερα,στην οικονομική αγορά, συνεπάγεται για τις εταιρείες, την αναζήτηση μια αγοράς, με χαμηλό κόστος ίδρυσης και λειτουργίας, επιεική φορολογική νομοθεσία και φυσικά υψηλές χρηματικές αποδόσεις. Είναι γεγονός ότι μια εταιρεία πρέπει να ξεπεράσει πολλά εμπόδια ώστε να μεταφέρει την υπάρχουσα έδρα της από ένα κράτος-μέλος της ΕΕ σε ένα άλλο. Αυτό εμποδίζει την εταιρική κινητικότητα και είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν μπορεί να επιτευχθεί πλήρως το δικαίωμα εγκατάστασης των εταιρειών στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ορίζει τις προϋποθέσεις μετακίνησης των εταιριών μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το δίκαιο προσπαθεί να παράσχει τη δυνατότητα σε μία εταιρεία η οποία θέλει να μεταφέρει την έδρα της από το ένα κράτος-μέλος σε ένα άλλο, να το κάνει, χωρίς να λυθεί στο κράτος προέλευσης και να συσταθεί εκ νέου στο κράτος υποδοχής. Ωστόσο, παρουσιάζονται πολλά αδύναμα σημεία που τελικά, φέρνουν, ίσως και, περισσότερα εμπόδια στην κινητικότητα των εταιρειών. Έτσι, είναι αναγκαίο να συσταθεί η δέκατη τέταρτη οδηγία του Ευρωπαϊκού εταιρικού δικαίου για τη μεταφορά της καταστατικής έδρας, όπου θα πρέπει να πραγματοποιηθεί ένας συμβιβασμός μεταξύ της θεωρίας της πραγματικής έδρας της θεωρίας ενσωμάτωσης. Στην παρούσα εργασία αρχικά, εξετάζεται η ελευθερία κινητικότητας των εταιρειών με βάση τη Συνθήκη και την νομολογία του δικαστηρίου σχετικά με την προσπάθεια εταιρειών που θέλησαν να μεταφέρουν την έδρα τους σε κάποιο άλλο κράτος-μέλος, καθώς και τα εμπόδια που αντιμετώπισαν, προκειμένου να το επιτύχουν λόγω σύγκρουσης των δύο θεωριών της καταστατικής έδρας και της πραγματικής έδρας που διέπουν το δίκαιο της σύστασης και λειτουργίας των εταιριών στα κράτη μέλη της ΕΕ. Έπειτα διερευνάται η αναγκαιότητα και το περιεχόμενο νομοθετικής πρωτοβουλίας από την ΕΕ και ειδικότερα η υιοθέτηση της 14 ης εταιρικής οδηγίας, έτσι ώστε να υπάρξει ένα ενιαίο νομικό πλαίσιο που θα ρυθμίζει τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία συμφώνα με την οποία οι εταιρείες θα μπορούν να διακινούνται μέσα στην ευρωπαϊκή αγορά της ΕΕ. Στη συνέχεια, εξετάζεται η δυνατότητα κινητικότητας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας μέσα στην ευρωπαϊκή αγορά. Επίσης, συζητούνται τα δύο μοντέλα συμμετοχής των εργαζομένων που προβλέπονται στις ρυθμίσεις για την Ευρωπαϊκή Εταιρία και για τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις ώστε να εκτιμηθεί ποιο από αυτά είναι προτιμητέο να ακολουθηθεί από τη 14 η εταιρική οδηγία. Το τελευταίο μέρος της εργασίας αφιερώνεται στα συμπεράσματα.

Λέξεις κλειδιά: εταιρική κινητικότητα, ελευθερία εγκατάστασης, ευρωπαϊκή εταιρεία, διασυνοριακές συγχωνεύσεις.

Summary It is a fact that a company has to overcome many obstacles in order to transfer the registered office to another Member State from where it was established. This prevents corporate mobility and is one of the reasons why the freedom of establishment of companies cannot be fully achieved within the European Union. The ECJ defines the conditions of movement of companies within the European Union. The law makes it possible for a company that wants to transfer its registered office from one Member State to another, to do it without being wound up in its home state and reincorporate in the host state. Thus, it is necessary to reengage with the Fourteenth European Company Law Directive on the transfer of the registered office, which achieves a compromise between the real seat theory and the incorporation theory. This paper is organized as follows: The second chapter examines the freedom of establishment and the two basic law theories of companies and discusses the relevant case-law of the European Court Justice (ECJ) regarding, the companies that had to overcome several obstacles encountered, in order to transfer their registered office abroad, due to the conflict between the two theories - the real seat theory and the incorporation theory. The necessity of the 14 th Company Law Directive on the Transfer of Registered Office and its content in order, for the companies, to be able to transfer within the EU's European Market is investigated in chapter three. In chapter four and five it is analyzed the transfer of company s seat of European Company and the crossborder mergers. Chapter 6 examines the participation of employees in corporate mobility. The last Chapter concludes. Keywords: corporate mobility, freedom of establishment, European Company, Cross-border mergers.

Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή 1.1. Σκοπός 1.2. Μέθοδος 1.3. Ορισμοί και έννοιες 2. Ελευθερία Εγκατάστασης 2.1. Η εταιρική κινητικότητα μέσα από τη Συνθήκη 2.2. Συστήματα διεθνούς εταιρικού δικαίου 2.3. Η εταιρική κινητικότητα μέσα από τη νομολογία του ΔΕΚ 2.3.1. Υπόθεση Daily Mail 2.3.2. Υπόθεση Centros 2.3.3. Υπόθεση Überseering 2.3.4. Υπόθεση Inspire Art 2.3.5. Υπόθεση Cartesio 2.3.6. Υπόθεση Vale 2.4. Συμπεράσματα από τη νομολογία του ΔΕΚ 3. Η 14 η Οδηγία 3.1. Αναγκαιότητα για την υιοθέτηση της 14 ης Εταιρικής Οδηγίας 3.2. Το περιεχόμενο της 14ης Εταιρικής Οδηγίας 4. Διασυνοριακές συγχωνεύσεις και κινητικότητα εταιρειών 4.1.Υπόθεση Sevic 4.2. Το περιεχόμενο της 10ης Εταιρικής Οδηγίας για τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις 5. Ευρωπαϊκή εταιρεία, κινητικότητα των εταιρειών και ο ανταγωνισμός δικαίων 5.1.Χαρακτηριστικά και σύσταση της Ευρωπαϊκής εταιρείας 5.2.Μεταφορά της έδρας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας

6. Ο ρόλος των εργαζομένων στην εταιρική διακυβέρνηση και κινητικότητα των εταιρειών 6.1. Η συμμετοχή των εργαζομένων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας 6.2. Η συμμετοχή των εργαζομένων στο πλαίσιο των διασυνοριακών συγχωνεύσεων 7. Συμπεράσματα...58 Βιβλιογραφία...61

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή 1. Εισαγωγή Η ελευθερία εγκατάστασης των επιχειρήσεων είναι ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στη Συνθήκη για τη λειτουργία της ΕΕ. Οι διατάξεις της Συνθήκης δίνουν στις εταιρείες την ελευθερία να αναλαμβάνουν και να ασκούν δραστηριότητες σε οποιοδήποτε κράτος μέλος της ΕΕ χωρίς περιορισμούς. Το δικαίωμα αυτό έχει επεκταθεί περαιτέρω με την υιοθέτηση νέων μορφών εταιρείας (Ευρωπαϊκή Εταιρεία) εναρμονισμένες με τo διαφορετικό εταιρικό δίκαιο ανά τα κράτη-μέλη. Το ΔΕΕ (Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης) σταδιακά έκανε το θεσμικό πλαίσιο της ελευθερίας εγκατάστασης σαφέστερο. Καταρχάς το Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι μια εταιρεία που έχει συσταθεί σύμφωνα με την νομοθεσία ενός κράτους μέλους και έχει την καταστατική της έδρα σε ένα κράτος-μέλος μπορεί να μεταφέρει την πραγματική της έδρα μέσω δευτερεύουσας εγκατάστασης ελεύθερα εντός της ΕΕ, χωρίς να χάσει τη νομική της προσωπικότητα. Κατά δεύτερον δεν έχει αποσαφηνιστεί ότι η Συνθήκη παρέχει επίσης τις εταιρείες την ελευθερία να αλλάξουν την εθνικότητά τους, μετακινώντας την έδρα τους σε άλλο κράτος-μέλος. 1

Το σχετικό ζήτημα αποσαφηνίσθηκε σε δύο πρόσφατες υποθέσεις: Στην υπόθεση Cartesio καθώς και στην υπόθεση ValeEpitesi. Ωστόσο, το θεσμικό πλαίσιο σχετικά με την ελεύθερη κινητικότητα των εταιριών στην ευρωπαϊκή αγορά, δεν παρέχει πλήρη δυνατότητα στις εταιρίες να μετακινηθούν, μολονότι έχει ερμηνευθεί διασταλτικά από τη νομολογία του Δικαστηρίου. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται νομοθετική παρέμβαση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως η 14 η εταιρική οδηγία, η οποία θα ρυθμίζει το θέμα διεξοδικά, δεν έχει υιοθετηθεί μέχρι σήμερα, μολονότι είχε έχει ξεκινήσει από τα μέσα της δεκαετίας του '90, εγκαταλείφθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2007 και επανήλθεπριν από δύο χρόνια από αυτή στο προσκήνιο με το αίτημα για δημόσια διαβούλευση. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η απόφαση της Επιτροπής για διακοπή των εργασιών προς διαμόρφωση πρότασης σχετικά με το νομοθετικό πλαίσιο για την κινητικότητα των εταιριών στην ευρωπαϊκή αγορά. Προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στους επιστημονικούς και επιχειρηματικούς κύκλους. 1.1. Σκοπός Ο σκοπός της διπλωματικής εργασίας είναι να εξετάσει την εταιρική κινητικότητα τν εταιρειών εντός ΕΕ, και ειδικότερα, τη δυνατότητα των εταιριών να μεταφέρουν την έδρα τους από το ένα κράτος-μέλος στο άλλο κράτος-μέλος χωρίς να λυθούν και εκκαθαρισθούν. Επιπλέον, θα διερευνήσει την ανάγκη υιοθέτησης και το περιεχόμενο της 14ης εταιρικής οδηγίας ώστε να διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο κινητικότητας των εταιριών. Για την πλήρη κατανόηση του 2

σχετικού ζητήματος απαιτείται και η συζήτηση των δυνατοτήτων κινητικότητας των εταιριών που προσφέρονται από τις ρυθμίσεις του ευρωπαίου νομοθέτη σχετικά με την Ευρωπαϊκή Εταιρία και τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις. Η οργάνωση της εργασίας είναι η ακόλουθη: Στο Κεφάλαιο 2, διερευνάται το δικαίωμα της ελευθερίας εγκαταστάσεως βάσει της Συνθήκης, καθώς και η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δημιουργήθηκε από μια σειρά υποθέσεων, οι οποίες, είχαν ως αντικείμενο την επίκληση από εταιρίες συσταθείσες σύμφωνα με το δίκαιο ενός κράτους-μέλους και έχουσες την έδρα τους σε ένα κράτοςμέλος του δικαιώματος εγκατάστασης ώστε να επιτύχουν την εταιρική κινητικότητα. Στο κεφάλαιο 3, εξετάζεται η αναγκαιότητα και το πιθανό περιεχόμενο της 14 ης Οδηγίας καθώς και το τι μπορεί να επιτύχει. Στο κεφάλαιο 4 συζητείται η περίπτωση των διασυνοριακών συγχωνεύσεων (Υπόθεση SEVIC) και η αναφορά της 14 ης Οδηγίας περί αυτών. Το κεφάλαιο 5, επικεντρώνεται στα χαρακτηριστικά της Ευρωπαϊκής Εταιρείας, στις διαδικασίες για τη μεταφορά της έδρας της και στις επιπτώσεις που έχει αυτή στον ανταγωνισμό δικαίου. Τέλος, στο Κεφάλαιο 6, εξετάζονται τα δύο συστήματα συμμετοχής των εργαζομένων, δηλαδή, στην Ευρωπαϊκή Εταιρία και στις διασυνοριακές συγχωνεύσεις ώστε να καταδειχθούν οι ενδεχόμενες δυνατές μορφές που μπορούν να λάβουν οι συμμετοχικές διαδικασίες αναφορικά με τους εργαζόμενους στην εταιρική διακυβέρνηση στην περίπτωση της κινητικότητας των εταιριών Το τελευταίο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο σε συμπερασματικές παρατηρήσεις. 3

1.2. Μεθοδολογία και δεδομένα Προκειμένου να αναλύσουμε το θέμα της διπλωματικής, αντλήσαμε πληροφορίες από διαφορετικές πηγές δικαίου. Οι πηγές του ενωσιακού δικαίου που έχουν χρησιμοποιηθεί, είναι σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος βάση για ανάλυση αποτέλεσαν, νομικά βιβλία και άρθρα περιοδικών. 1.3. Ορισμοί και διασαφηνίσεις Για λόγους σαφήνειας, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν τα άρθρα της Συνθήκης καθ 'όλη τη διπλωματική εργασία, παρά το γεγονός ότι ενώ η Συνθήκη εφαρμόστηκε σε όλες τις υποθέσεις, αυτές παραπέμφθηκαν στο ΔΕΕ. Το περιεχόμενο των άρθρων, ωστόσο, δεν έχει αλλάξει λόγω της Συνθήκης της Λισαβόνας. 1 Προκειμένου να διαφοροποιήσουμε τη γλώσσα, χρησιμοποιούμε διαφορετικούς όρους για να περιγράψουμε τον ίδιο τύπο έδρας. Δηλαδή ως «καταστατική έδρα» και «επίσημη έδρα» θα εννοούμε τη θέση όπου η εταιρεία είναι εγγεγραμμένη. Παρομοίως, η «πραγματική έδρα», ή «κέντρο διοίκησης» αποτελούν τη θέση όπου γίνεται η διαχείριση και η διοίκηση της εταιρείας. Το κράτος σύστασης είναι το κράτος μέλος στο οποίο η εταιρεία είναι εγγεγραμμένη, ενώ το κράτος υποδοχής είναι το κράτος όπου μια εταιρεία έχει ή επιθυμεί να έχει μια κύρια ή δευτερεύουσα εγκατάσταση. 1 Η Συνθήκη της Λισαβόνας που τροποποιεί τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη συνθήκη ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, υπογράφηκε, στις 13 Δεκεμβρίου, 2007 2010 / C 83/01. 4

Αυτό το είδος του θέματος αναφέρεται σε πολλούς διαφορετικούς τομείς του δικαίου, όπως η φορολογία, ο ανταγωνισμός, η εργασία, και εταιρείες ιδιωτικού και διεθνούς δικαίου. Τέλος, η διπλωματική εργασία επικεντρώνεται σε θέματα ευρωπαϊκού εταιρικού δικαίου, ωστόσο σε ορισμένα σημεία θα συζητηθούν και άλλοι τομείς του δικαίου, όπως το φορολογικό δίκαιο και το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο. 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ελευθερία εγκατάστασης 2. Ελευθερία εγκατάστασης 2.1. Η εταιρική κινητικότητα μέσα από τη Συνθήκη Η ελευθερία εγκατάστασης αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις οικονομικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διατάξεις σχετικά με την ελευθερία εγκατάστασης βρίσκονται στα άρθρα της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν το δικαίωμα εγκατάστασης στην ευρωπαϊκή αγορά. Όπως ορίζεται και κατοχυρώνεται περαιτέρω από τη νομολογία του ευρωπαϊκού δικαστηρίου, η ελευθερία εγκατάστασης και η ελευθερία παροχής υπηρεσιών διασφαλίζουν τη κινητικότητα των επιχειρήσεων και των επαγγελματιών εντός της ΕΕ. Περιεχόμενο του δικαιώματος εγκατάστασης είναι το δικαίωμα των πολιτών των κρατών- μελών καθώς και των ενωσιακών εταιρειών να εγκατασταθούν και να ασκούν τη δραστηριότητα τους σε ένα άλλο κράτος-μέλος με τους ίδιους όρους που ισχύουν για τους υπηκόους και τις επιχειρήσεις του τελευταίου. 2 Η άσκηση του δικαιώματος εγκατάστασης από τις εταιρείες προϋποθέτει την ίδρυση της εταιρίας κατά το δίκαιο ενός κράτους μέλους και τη συνδρομή ενός από τα τρία εναλλακτικά κριτήρια: η 2 Π.Δ. Δαγτόγλου, Ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο, 1998, σελ. 196 6

καταστατική έδρα, ή η κεντρική διοίκηση (πραγματική έδρα), ή η κύρια εγκατάσταση (κεντρικό κατάστημα) να είναι εντός της κοινότητας. Τα τρία αυτά συνδετικά στοιχεία χρησιμεύουν, όπως η ιθαγένεια για τα φυσικά πρόσωπα, για τον προσδιορισμό της σύνδεσης των εταιριών με την έννομη τάξη ενός κράτους μέλους. Η εταιρεία, λοιπόν, που έχει ιδρυθεί σύμφωνα με το ουσιαστικό δίκαιο ενός κράτους μέλους (και συνεπώς έχει την καταστατική της έδρα στο έδαφος αυτού του κράτους μέλους) αναγνωρίζεται ως ενωσιακή. Επομένως, απολαμβάνει το δικαίωμα εγκατάστασης, ακόμα και αν η κεντρική του διοίκηση βρίσκεται σε άλλο κράτος. 3 Ως εγκατάσταση ορίζεται «η πραγματική άσκηση μιας οικονομικής δραστηριότητας μέσω μιας μόνιμης εγκατάστασης σε άλλο κράτος μέλος για αόριστο χρονικό διάστημα.» 4 Λεπτομερέστερα, τo άρθρο 49 ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 43 της ΣΕΚ) ορίζει πως οι περιορισμοί της ελευθερίας εγκαταστάσεως των υπηκόων ενός κράτους μέλους στην επικράτεια ενός άλλου κράτους μέλους απαγορεύονται. Η απαγόρευση αυτή εκτείνεται επίσης στους περιορισμούς για την ίδρυση πρακτορείων, υποκαταστημάτων ή θυγατρικών εταιρειών από τους υπηκόους ενός κράτους μέλους που είναι εγκατεστημένοι στην επικράτεια άλλου κράτους μέλους. Η ελευθερία εγκαταστάσεως περιλαμβάνει την ανάληψη και την άσκηση μη μισθωτών δραστηριοτήτων, καθώς και τη σύσταση και τη διαχείριση 3 3 Αργυρός Γ., «Η μετανάστευση των εταιρειών και το ευρωπαϊκό δίκαιο: Νομολογιακές τάσεις και νομοθετικές πρωτοβουλίες», ΔΕΕ 1/2002, σελ. 27 4 4 C-221/89 R. v. Secretary of State for Transport, ex p. Factortame [1991] ECR I-3905, παρ. 20. 7

επιχειρήσεων, και ιδίως εταιρειών κατά την έννοια του άρθρου 54, δεύτερη παράγραφος, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται από τη νομοθεσία της χώρας εγκαταστάσεως για τους δικούς της υπηκόους, με την επιφύλαξη των διατάξεων του κεφαλαίου της παρούσας Συνθήκης που αναφέρονται στην κυκλοφορία κεφαλαίων. Σύμφωνα με το άρθρο 54, οι εταιρείες που έχουν συσταθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία ενός κράτους μέλους και οι οποίες έχουν την καταστατική τους έδρα, την κεντρική τους διοίκηση ή την κύρια εγκατάστασή τους εντός της Ένωσης εξομοιώνονται, για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος κεφαλαίου, προς τα φυσικά πρόσωπα που είναι υπήκοοι των κρατών μελών. Ως εταιρείες νοούνται οι εταιρείες αστικού ή εμπορικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των συνεταιρισμών, και των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, με εξαίρεση εκείνων που δεν επιδιώκουν κερδοσκοπικό σκοπό. Έτσι, η Συνθήκη προβλέπει δύο δικαιώματα εγκατάστασης, την κύρια και τη δευτερεύουσα. Στην πρωτεύουσα εγκατάσταση βρίσκεται το κέντρο των οικονομικών δραστηριοτήτων του φυσικού προσώπου ή της εταιρείας. Περιλαμβάνει την ενσωμάτωση μιας νέας επιχείρησης ή τη μεταβίβαση του συνόλου της εταιρείας σε άλλο κράτος-μέλος. Επίσης συγχωνεύσεις και μετατροπές στον τύπο των εταιρειών μπορούν να ταξινομηθούν εδώ. 5 Η δευτερεύουσα εγκατάσταση, από την άλλη πλευρά, περιλαμβάνει το δικαίωμα ίδρυσης υποκαταστήματος, πρακτορείου ή θυγατρικής ή οποιασδήποτε άλλης υποδομής που δηλώνει την πρόθεση διατήρησης μόνιμης παρουσίας σε κράτος-μέλος εκ μέρους επιχείρησης 5 Παμπούκης, Κ., ό.π. υπος. 11 σελ.286 8

εγκατεστημένης σε άλλο κράτος-μέλος. Το δικαίωμα αυτό χρησιμοποιείται συχνά για να ενσωματώσει μια επιχείρηση σε ένα κράτος-μέλος με ευνοϊκότερους κανόνες εταιρικού δικαίου επιτρέποντας τη δημιουργία υποκαταστήματος σε άλλο κράτος-μέλος, προκειμένου να κάνει το σύνολο των δραστηριοτήτων της στο τελευταίο. Για την καλλίτερη κατανόηση της κινητικότητας των εταιριών μέσα στην ευρωπαϊκή αγορά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν θα πρέπει να εξετάσουμε τα συστήματα που υπάρχουν στο διεθνές εταιρικό δίκαιο σχετικά με τη σύσταση και λειτουργία των εταιριών. 2.2. Συστήματα διεθνούς εταιρικού δικαίου Δύο είναι οι βασικές θεωρίες που διέπουν το δίκαιο της σύστασης και λειτουργίας των εταιρειών στα κράτη μέλη της ΕΕ. Είναι η θεωρία καταστατικής έδρας (θεωρία ενσωμάτωσης) και η θεωρία της πραγματικής έδρας. Καταστατική έδρα, είναι αυτή, η οποία συμπίπτει με το κράτος όπου συστάθηκε η εταιρεία, με αποτέλεσμα την καταγραφή της έδρας της στο καταστατικό της εταιρείας και συνακολούθως στο σχετικό μητρώο εταιρειών του κράτους, στο οποίο ιδρύθηκε. Τα κράτη που έχουν υιοθετήσει τη θεωρία της ενσωμάτωσης θεωρούν ότι ο κρίκος σύνδεσης μιας εταιρείας με το δίκαιο του κράτους που τη διέπει είναι η καταστατική της έδρα. 6 Οι εταιρείες σύμφωνα, με τη 6 http://www.capital.gr/tax/3072601/i-katastatiki-kai-i-pragmatiki-edra-ton-etaireion 9

συγκεκριμένη θεωρία, έχουν τη δυνατότητα να ασκούν την οικονομική τους δραστηριότητα ή να ορίζουν την κεντρική διοίκηση τους σε διαφορετικό κράτος-μέλος από το κράτος, όπου έχουν συσταθεί. Μπορούν να μεταφέρουν την πραγματική τους έδρα σε άλλο κράτοςμέλος χωρίς να συνεπάγεται η λύση τους και η αλλαγή στο δίκαιο που τις διέπει. Οι εταιρείες, λοιπόν,έχουν τη δυνατότητα να εγκαταστήσουν την πραγματική τους έδρα στο κράτος με το πιο κερδοφόρο περιβάλλον και την καταστατική τους έδρα στο κράτος με το ευνοϊκότερο δίκαιο. 7 Πραγματική έδρα, είναι ο τόπος που λαμβάνονται οι αποφάσεις των οργάνων, γίνεται η πραγματική διοίκηση και διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων και λειτουργιών της εταιρείας. 8 Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, προκειμένου να καθορίσουμε το δίκαιο που διέπει μια εταιρεία, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε που ασκείται η κεντρική διοίκηση δηλαδή ποιος είναι ο τόπος της πραγματικής έδρας. Τα κράτη που ακολουθούν τη θεωρία της πραγματικής έδρας θεωρούν ότι το δίκαιο που εφαρμόζεται για την ίδρυση, τη λειτουργία και την αναγνώριση μιας εταιρείας είναι το δίκαιο του κράτους όπου ασκείται η κεντρική της διοίκηση. Στα κράτη αυτά για να είναι έγκυρη η σύσταση μιας εταιρείας πρέπει αυτή να εγκαθιστά την καταστατική και την πραγματική έδρα εντός των συνόρων τους. Τόσο, η θεωρία της καταστατικής έδρας όσο και αυτή της πραγματικής, θεωρούν ότι μια εταιρεία πρέπει να διαμορφωθεί σύμφωνα με το εταιρικό 7 Α. Μάλλιου, Η θεωρία της πραγματικής έδρας και η θεωρία της ίδρυσης για τον καθορισμό της εθνικότητας των νομικών προσώπων, σε σχέση με την αρχή της ελεύθερης εγκατάστασης (άρ. 43 και 48 ΣυνθΕΚ, ΔΦΝ 2003, σελ. 1526 επ. 8 http://www.capital.gr/tax/3072601/i-katastatiki-kai-i-pragmatiki-edra-ton-etaireion 10

δίκαιο του τόπου όπου έχει συσταθεί, ωστόσο η δεύτερη απαιτεί το κέντρο της διαχείρισης και του ελέγχου της εταιρείας να βρίσκεται στο κράτος εγκατάστασης. Αντίθετα, η θεωρία της ενσωμάτωσης επιτρέπει σε μεγαλύτερο βαθμό την ελεύθερη επιλογή εγκατάστασης της πραγματικής έδρας από τις εταιρείες και συνεπώς διευκολύνει και ενισχύει τον ανταγωνισμό δικαίων μεταξύ των κρατών, αφού υποστηρίζει ότι εκτός από την ύπαρξη της καταστατικής έδρας της εταιρίας δεν απαιτείται από την εταιρία καμία άλλη σχέση με τη χώρα εγκατάστασης. Στην προκειμένη δηλαδή περίπτωση, όσες και οποιεσδήποτε δραστηριότητες, αναπτύξει η εταιρεία σε άλλα κράτη, δεν θα χάσει την αρχική της έδρα. Αντίθετα, η θεωρία της πραγματικής έδρας τείνει να περιορίσει την εταιρική κινητικότητα καθώς απαιτεί να βρίσκεται η καταστατική έδρα στο ίδιο κράτος στο οποίο ασκείται η πραγματική της δραστηριότητα. Συνεπώς, παρουσιάζονται περισσότερα προβλήματα στη θεωρία της πραγματικής έδρας καθώς μια νεοσύστατη εταιρεία που επιλέγει κράτοςμέλος που υιοθετεί αυτήν τη θεωρία, πρέπει να έχει και την καταστατική και την πραγματική της έδρα εκεί. Αυτό την αποτρέπει να μετακινηθεί και να ασκήσει την πραγματική της δραστηριότητά της σε άλλο κράτοςμέλος, λόγω του γεγονότος ότι είναι άκυρη η σύστασή της. Επιπλέον, όσον αφορά τις ήδη συστημένες εταιρείες που επιθυμούν να μεταφέρουν την κεντρική τους διοίκηση σε άλλο κράτος-μέλος από αυτό της σύστασης τους, η μεταφορά αυτή συνεπάγεται τη λύση, εκκαθάριση και επανασύσταση τους. Ή, αν επιθυμούν να μεταφέρουν την πραγματική τους έδρα σε κράτος υποδοχής που, επίσης, ακολουθεί τη θεωρία της 11

πραγματικής έδρας παρουσιάζονται προβλήματα αφού δεν αναγνωρίζονται από το κράτος αυτό. 2.3. Η εταιρική κινητικότητα μέσα από τη νομολογία του ΔΕΚ Η κινητικότητα, των εταιρειών επιτυγχάνεται με τη μεταφορά και εγκατάσταση εκτός του τόπου ίδρυσης είτε της καταστατικής, είτε της πραγματικής έδρας. Στην περίπτωση αυτή, κατά την οποία η καταστατική έδρα δε συμπίπτει με την πραγματική συνεπάγεται πως εμπλέκονται δύο διαφορετικές έννομες τάξεις όσον αφορά την υπόσταση και τη λειτουργία αυτής της εταιρείας. Παρακάτω ακολουθούν οι πιο σημαντικές υποθέσεις εταιρειών που θέλησαν να μετακινηθούν εντός της ΕΕ και επικαλέστηκαν τα άρθρα 49 και 54 που αφορούν το δικαίωμα ελεύθερης εγκατάστασης, ώστε να το καταφέρουν. 12

2.3.1. DAILY MAIL (Υπόθεση C-81/87, 27 Σεπτεμβρίου 1988) Η υπόθεση της Daily Mail αφορούσε τη μεταφορά έδρας από το ένα κράτος-μέλος της ΕΕ, σε ένα άλλο, έχοντας φορολογικά κίνητρα. Πιο συγκεκριμένα, η Daily Mail, είναι μια εταιρεία που είχε συσταθεί σύμφωνα με το βρετανικό δίκαιο και ήθελε να μεταφέρει την κεντρική της διοίκηση στην Ολλανδία, λόγω του ευνοϊκότερου φορολογικού καθεστώτος εκεί, διατηρώντας όμως τη νομική της προσωπικότητα και την καταστατική της έδρα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στόχος της εταιρίας, ουσιαστικά, ήταν να αποφύγει τον υψηλό φόρο υπεραξίας από την πώληση περιουσιακών της στοιχείων. Το Υπουργείο Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου αρνήθηκε να δώσει άδεια για την μεταφορά της έδρας -η οποία είναι απαραίτητη σύμφωνα με τη νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου - πριν να πουλήσει η εταιρεία ένα μέρος των περιουσιακών της στοιχείων. Μετά την άρνηση του Υπουργείου Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου να επιτρέψει τη μεταφορά της de facto έδρας της, η εταιρεία Daily Mail, υποστήριξε ότι σύμφωνα με το άρθρο 43 της Συνθήκης ΕΟΚ η επίσημη έγκριση των αρχών δεν ήταν αναγκαία για μια τέτοια μεταφορά. Η σύγκρουση έφερε στο ΔΕΚ το συγκεκριμένο προδικαστικό ερώτημα, προς έλεγχο. 9 9 Τζουγανάτος, ο.π., σελ. 14 επ. 13

Το ΔΕΚ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ζήτημα αυτό εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων της Συνθήκης περί ελευθερίας εγκαταστάσεως. 10 Έκρινε ότι η ελευθερία εγκατάστασης ασκείται μέσω της δημιουργίας δευτερευουσών εγκαταστάσεων, όπως υποκαταστήματα, θυγατρικές εταιρείες και πρακτορεία. Υποστήριξε ότι το τότε άρθρο 43 δεν ισχύει και έτσι οι κανόνες που απαιτούν από το Υπουργείο Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου την άδεια ήταν σε ισχύ. Επιπλέον, το Δικαστήριο προσέθεσε κάποια σχόλια σχετικά με τη σύγκρουση μεταξύ καταστατικής και πραγματικής έδρας που υπάρχει στα εταιρικά δικαία των κρατών μελών: «Ορισμένα κράτη-μέλη απαιτούν ότι όχι μόνο η καταστατική έδρα, αλλά και η πραγματική έδρα, δηλαδή η κεντρική διοίκηση της εταιρείας, να βρίσκονται στο έδαφός τους, καθώς και η αφαίρεση της κεντρικής διοίκησης από το έδαφος αυτό προϋποθέτει συνεπώς την εκκαθάριση της εταιρείας με όλες τις συνέπειες που συνεπάγεται το εταιρικό δίκαιο και το φορολογικό δίκαιο. Η νομοθεσία των άλλων μελών επιτρέπει στις εταιρείες να μεταφέρουν την κεντρική τους διοίκηση σε μια ξένη χώρα, αλλά ορισμένα από αυτά, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, θεωρούν ότι το σχετικό δικαίωμα υπόκειται σε ορισμένους περιορισμούς, ιδίως όσον αφορά τη φορολογία». Συνεχίζοντας το δικαστήριο έκρινε ότι οι εταιρείες είναι οντότητες η ύπαρξη των οποίων στηρίζεται μόνο στις διάφορες εθνικές νομοθεσίες που ρυθμίζουν τη σύσταση και λειτουργία τους. Οι διαφορές ωστόσο και 10 Βλ. Τζάκας, ο.π., σελ. 528-9, Τζουγανάτος, ο.π. σελ. 14 επ., Γ. Αργυρός, Η μετανάστευση των εταιριών και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο: Νομολογιακές τάσεις και πρωτοβουλίες, ΔΕΕ 2002, σελ. 28-29 14

τα εμπόδια που προκύπτουν από τις εν λογω εθνικές νομοθεσίες αποτελούν προβλήματα τα όποια δεν έχουν ρυθμιστεί ακόμη με τις σχετικές, για ελεύθερη κινητικότητα των εταιριών, διατάξεις της συνθήκης. Συνεπώς δεν επιτρέπεται σε μια εταιρία που έχει συσταθεί συμφώνα με τη νομοθεσία ενός κράτους μέλους, στο όποιο έχει την καταστατική της έδρα, να μεταφέρει την κεντρική διοίκηση και τη διαχειριστική έδρα σε άλλο κράτος μέλος. Αυτή η άρνηση της ελευθερίας εγκατάστασης μιας πρώτης εγκατάστασης, έλαβε μεγάλη κριτική από δικηγόρους και πανεπιστημιακούς. 2.3.2. CENTROS (Υπόθεση C-212/97, 9 Μαρτίου 1999) Η εταιρεία Centros Ltd ιδρύθηκε από Δανούς,υπό το βρετανικό δίκαιο. Ωστόσο όλες οι συναλλαγές της εταιρείας και γενικότερα η εσωτερική διαχείριση γίνονταν στη Δανία. Οι ιδρυτές της παραδέχθηκαν ότι είχαν ιδρύσει την εταιρεία σύμφωνα με το αγγλικό δίκαιο, αποκλειστικά για να αποφευχθεί η καταβολή ελάχιστου κεφαλαίου, που επέβαλε η Δανία για τις δανικές εταιρείες περιορισμένης ευθύνης. Ουσιαστικά, σκοπός τους ήταν να ιδρύσουν μια θυγατρική εταιρεία στη Δανία και η κεντρική διοίκηση να μεταφερθεί εκεί, μέσω αυτού του υποκαταστήματος. Η διεύθυνση μητρώου εταιρειών της Δανίας υποστήριξε ότι η επιβολή κατώτατου κεφαλαίου εξασφάλιζε την προστασία των πιστωτών. Θεώρησε ότι πρόκειται για μια παράνομη διαδικασία καθώς καταπατά τους κανόνες δικαίου περί ελάχιστου 15

κεφαλαίου και έτσι αρνήθηκε να εγγράψει το υποκατάστημα της εταιρείας στη Δανία. Αφού η διεύθυνση μητρώου εταιρειών απέρριψε την αίτηση για εγκατάσταση δευτερεύουσας έδρας στη Δανία, οι νόμιμοι εκπρόσωποι κατέφυγαν στο ΔΕΚ. Κατέθεσαν ένσταση και ζητώντας διευκρινίσεις για το κατά πόσο νόμιμο είναι το δικαίωμα της διεύθυνσης μητρώου εταιρειών της Δανίας να αρνηθεί την καταχώριση ενός υποκαταστήματος μιας εταιρείας που έχει την καταστατική της έδρα σε άλλο κράτος μέλος, εφόσον η έννοια και η πράξη της ελευθερίας εγκατάστασης είναι συμβατή με την απόφαση ίδρυσης ενός υποκαταστήματος σε διαφορετικό κράτος- μέλος, από αυτό της κύριας εγκατάστασης. 11 Το Δικαστήριο δικαίωσε τους Δανούς υπηκόους και ιδρυτές της εταιρείας υποστηρίζοντας ότι μια εταιρεία βασιζόμενη στο δικαίωμα της ελευθερίας εγκατάστασης απαγορεύεται να δεχθεί περιορισμούς από άλλα κράτη-μέλη με την αιτιολογία ότι είχε συσταθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία του κράτους στο οποίο έχει της καταστατική έδρα, αλλά δεν ασκεί οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα εντός κοινότητας. Επίσης, ανέφερε ότι «ένα κράτος δεν επιτρέπεται να περιορίζει την ελευθερία εγκαταστάσεως, με την αιτιολογία της προστασίας των πιστωτών ή την πρόληψη της απάτης, αν υπάρχουν και άλλοι τρόποι για την καταπολέμηση της απάτης ή την προστασία των πιστωτών». 11 Απόφαση Centros, ό.π., υποσελ. 27, παρ 22 16

2.3.3. ÜBERSEERING (Υπόθεση C-208/00, 5 Νοεμβρίου 2002) Η Überseering, είναι μια εταιρεία περιορισμένης ευθύνης που ιδρύθηκε σύμφωνα με το ολλανδικό δίκαιο. Η πλειοψηφία των μετόχων της ήταν κάτοικοι Γερμανίας κι έτσι η εταιρεία αποφάσισε να αγοράσει ένα οικόπεδο, με δυο κτίρια, στο Düsseldorf, όπου εκεί θα πραγματοποιούσε τις επαγγελματικές της δραστηριότητες. Η ολλανδική εταιρεία, ανέθεσε στη γερμανική εταιρεία Nordic Costruction Company Baumanagement GmbH την ανακαίνιση των δύο αυτών κτιρίων. Αφού όλα τα μερίδια της Überseering πέρασαν στην κυριότητα δύο Γερμανών υπηκόων, όταν ολοκληρώθηκε η ανακαίνιση των δυο οικοδομημάτων, η εταιρεία έκανε αγωγή στη NCC, ισχυριζόμενη ότι υπήρχαν ελαττώματα στην κατασκευή τους, ζητώντας αποζημίωση. Το γερμανικό δίκαιο απέρριψε την αγωγή με την αιτιολογία ότι η εταιρεία αποφάσισε να μεταφέρει την πραγματική της έδρα στη Γερμανία, αφού όλα της τα μερίδια πέρασαν σε γερμανική ιδιοκτησία. Έκρινε ότι τα νομικά δικαιώματα των εταιρειών θα πρέπει να αναγνωρίζονται βάσει του νόμου της χώρας, όπου βρίσκεται η πραγματική τους έδρα. Έτσι, παρόλο που η Überseering χρησιμοποιούσε τη Γερμανία για όλες της τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η πραγματική της έδρα βρισκόταν στην Ολλανδία άρα δεν μπορεί να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις σύμφωνα με το γερμανικό δίκαιο. Η μόνη προϋπόθεση για να μπορέσει να γίνει κάτι τέτοιο, ήταν να συσταθεί εκ νέου στη Γερμανία, άρα να μπορούσε πλέον να επικαλεστεί το δίκαιο της. Η Überseering BV υποστήριξε ότι η απόφαση αυτή στερούσε το δικαίωμα 17

της ελευθερίας εγκατάστασης, και αυτό απαγορεύεται σύμφωνα με τα άρθρα 43 και 48 (τώρα 49 και 54). Το γερμανικό δικαστήριο υπέβαλε στο ΔΕΚ το ερώτημα αν το γερμανικό δίκαιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυτό το αποτέλεσμα. Το ερώτημα υποβλήθηκε στο ΔΕΚ. 12 Στην απόφαση αυτή, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (σήμερα ΔΕΕ) έκρινε ότι τα άρθρα της ΣΕΚ 43 και 48 (σήμερα 49 και 54 ΣΛΕΕ) δεν επέτρεπαν στα γερμανικά δικαστήρια να αρνηθούν τα νομικά δικαιώματα σε εταιρείες όπως η Überseering, που δημιουργήθηκε σε ένα κράτος μέλος και μετέφερε την κεντρική της διοίκηση σε άλλο κράτος-μέλος. Δήλωσε ότι, όταν μια εταιρεία που έχει συσταθεί σε άλλο κράτος μέλος ασκεί την ελευθερία εγκαταστάσεως σε άλλο κράτος μέλος, το άλλο κράτος μέλος οφείλει να αναγνωρίσει τη νομική ικανότητα που διαθέτει η εταιρεία σύμφωνα με τους νόμους του κράτους της ενσωμάτωσης. 13 Σε συνέχεια της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, μια εταιρεία που έχει συσταθεί σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ έχει το δικαίωμα ελευθερίας εγκαταστάσεως και αυτό δεν παρεμποδίζεται από οποιαδήποτε άρνηση του κράτους υποδοχής να την αναγνωρίσει ως νομική οντότητα και να είναι διάδικος σε νομικές διαδικασίες. Εν συντομία, οποιαδήποτε εταιρεία έχει την καταστατική της έδρα σε κράτος-μέλος της ΕΕ, μπορεί, κατόπιν έγκρισης του, να μεταφέρει την κύρια ή δευτερεύουσα έδρα της σε άλλο κράτος- μέλος της ΕΕ αποκτώντας ίσα δικαιώματα με τις ήδη υπάρχουσες εθνικές εταιρείες. 12 Απόφαση του Δικαστηρίου 5 Νοεμβρίου 2002 στην υπόθεση C-208/00, Überseering ΒV v. Nordic Construction Company Baumanagement GmbH (NCC), παρ.22 13 Απόφαση Überseering, ό.π., υποσελ. 39, παρ 52 18

Εάν κάποιος επιχειρήσει να συγκρίνει τις τρείς υποθέσεις μεταξύ τους θα μπορούσε να πεί ότι η διαφορά στις υποθέσεις των Daily Mail και Überseering BV, είναι αξιοσημείωτη. Η πρώτη αφορά τις σχέσεις μεταξύ μιας εταιρείας και του κράτους μέλους σύμφωνα με το δίκαιο, του οποίου είχε συσταθεί και πραγματεύεται την περίπτωση που η εταιρεία επιθυμούσε να μεταφέρει την πραγματική της έδρα σε άλλο κράτος μέλος, διατηρώντας παράλληλα και τη νομική της προσωπικότητα στο κράτος ίδρυσής της. Αντίθετα, η τελευταία αφορά την αναγνώριση και τη μεταχείριση που επιφυλάσσει ένα κράτος-μέλος σε μια εταιρεία που έχει συσταθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία άλλου κράτους μέλους και επιθυμεί να μεταφέρει την κύρια ή δευτερεύουσα έδρα της στο κράτος αυτό. 2.3.4. INSPIRE ART (Υπόθεση C-167/01, 30 Σεπτεμβρίου 2003) Η εταιρεία Inspire Art Ltd ιδρύθηκε από έναν Ολλανδό, στην Αγγλία, σύμφωνα με το βρετανικό δίκαιο. Ίδρυσε, ωστόσο, ένα υποκατάστημα στην Ολλανδία, όπου εκεί θα γίνονταν όλες οι επιχειρηματικές δραστηριότητες της και το οποίο έπρεπε να καταχωρηθεί στο εμπορικό μητρώο της Ολλανδίας. Στόχος της ήταν να εκμεταλλευτεί τις ευνοϊκότερες συνθήκες και νομοθετικές διατάξεις της Αγγλίας περί ίδρυσης μιας εταιρείας και καταβολής κατώτατου κεφαλαίου. Η ολλανδική νομοθεσία επιβάλλει σε αλλοδαπές εταιρίες που ασκούν πλήρως ή μερικώς τις δραστηριότητες τους στην Ολλανδίας, ενώ έχουν ιδρυθεί σε κάποιο άλλο κράτος-μέλος (τύποις αλλοδαπές εταιρίες 19

κατά το ολλανδικό δίκαιο) με πρόσθετες υποχρεώσεις, ώστε να καταχωρηθούν στο εμπορικό της μητρώο, αλλά και επιβολή κατώτατου κεφαλαίου. Προβλέπει μάλιστα αυστηρές κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης στις υποχρεώσεις αυτές. Επιβάλλει στις εταιρείες που πληρούν τα κριτήρια των τύποις αλλοδαπών εταιριών να εγγράφονται στο εμπορικό της μητρώο με την ιδιότητα αυτή. Η Inspire Art Ltd καταχώρησε μεν το υποκατάστημα της στο μητρώο του εμπορικού μητρώου του Άμστερνταμ χωρίς όμως να δηλώσει ότι πρόκειται για τύποις αλλοδαπή εταιρεία. Το εμπορικό επιμελητήριο ζήτησε η εταιρεία να καταχωρηθεί εκ νέου στο εμπορικό μητρώο του Άμστερνταμ, αυτή τη φορά όμως, με την ιδιότητα της τύποις αλλοδαπής εταιρείας ώστε οι υποχρεώσεις της και η επιβολή κατώτατου κεφαλαίου να επαναπροσδιοριστούν σύμφωνα με το ολλανδικό εταιρικό δίκαιο. Η εταιρεία κατέφυγε στη δικαιοσύνη υποστηρίζοντας ότι αυτή η μεταχείριση εμποδίζει το δικαίωμα της ελευθερίας εγκατάστασης. Το δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι η εταιρεία θα έπρεπε να δηλωθεί ως τύποις αλλοδαπή εγκατάσταση. Όσον αφορούσε όμως τη σύγκρουση κοινοτικού δικαίου και δικαιώματος ελευθερίας εγκατάστασης, έθεσε στο ΔΕΚ (σήμερα ΔΕΕ) το ερώτημα και το δικαίωμα να πάρει την τελική απόφαση. Το δικαστήριο στηριζόμενο στις υποθέσεις Centros και Überseering επανέλαβε ότι η ελευθερία εγκατάστασης δε συνδέεται με τα κίνητρα που έχει μια εταιρεία, ώστε να επιλέξει σε ποιο κράτος-μέλος θα συσταθεί. 14 Το κίνητρο της ευνοϊκότερης νομοθεσίας δε θεωρείται κατάχρηση και 14 Απόφαση Inspire Art, ό.π., υποσελ. 47, παρ 95 20

απαγορευτικό, οπότε μια εταιρεία μπορεί να επιλέξει ένα κράτος-μέλος όπου εκεί θα βρίσκεται η κεντρική της διοίκηση, ανεξάρτητο από το κράτος της σύστασης της. Είναι δικαίωμα της, μέσω υποκαταστήματος (δευτερεύουσα εγκατάσταση), να ασκήσει τις επαγγελματικές της δραστηριότητες όπου αλλού θέλει, εκτός του κράτους ίδρυσης της. Συνεπώς, το ΔΕΚ έκρινε ότι το δικαστήριο του Άμστερνταμ έθετε περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης του υποκαταστήματος και τελικά δικαίωσε την ένσταση της Inspire Art. 2.3.5. CARTESIO (Υπόθεση C-210/06, 16 Δεκεμβρίου 2008) Cartesio. Η απόφαση της Daily Mail επιβεβαιώθηκε με την υπόθεση Η εταιρεία Cartesio είναι μια ουγγρική ετερόρρυθμη εταιρεία που ήθελε να μεταφέρει την πραγματική έδρα της στην Ιταλία, εγγράφοντας την στο μητρώο των εταιρειών, διατηρώντας ωστόσο την ιδιότητά της ως εταιρεία ουγγρικού δικαίου. Η αίτηση για την καταχώρηση της μεταφοράς της έδρας της εταιρείας στην Ιταλία απορρίφθηκε από το Δικαστήριο της Ουγγαρίας, καθώς απαιτούνταν από την εταιρεία να λυθεί και να εκκαθαρισθεί κι έπειτα να επανασυσταθεί στην Ιταλία, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Έπειτα από την άρνηση του ουγγρικού επιμελητηρίου να επιτρέψει αυτή τη μεταφορά χωρίς να επέλθει λύση και εκκαθάριση, η εταιρεία προσέφυγε στο Εφετείο υποστηρίζοντας ότι η επιβολή του ουγγρικού δικαίου, στις εταιρείες, να διαλέγουν την Ουγγαρία ως τόπο έδρας, ήταν ενάντια με τα άρθρα 43 και 48 ΣΕΚ (σήμερα 49 και 54 ΣΛΕΕ). Το 21

εφετείο έφερε στο ΔΕΚ (σήμερα ΔΕΕ), τέσσερα προδικαστικά ερωτήματα περί αυτού. Η ουγγρική Διοίκηση ζήτησε να καθοριστεί κατά πόσο τα άρθρα 43 και 48 της Συνθήκης είναι σε θέση να απαγορεύουν σε ένα κράτος-μέλος να επιβάλλει πλήρη απαγόρευση της εταιρείας που έχει συσταθεί στο πλαίσιο της νομοθεσίας του, να μεταφέρει την πραγματική έδρα της σε άλλο κράτος-μέλος, χωρίς να χρειάζεται πρώτα να λυθεί και να εκκαθαρισθεί στην Ουγγαρία και παράλληλα να λειτουργούν σύμφωνα με το ουγγρικό δίκαιο. Είναι αξιοσημείωτο ότι η υπόθεση Cartesio μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με αυτήν της Daily Mail δεδομένου ότι και σε αυτήν την περίπτωση τίθεται στο ΔΕΚ (σήμερα ΔΕΕ) το ζήτημα της μεταφοράς της πραγματικής έδρας μιας εταιρείας στο εξωτερικό. Το Δικαστήριο δεν ακυρώνει την απόφαση της «Daily Mail», η οποία επιτρέπει στα κράτη μέλη να περιορίζουν τη μεταφορά της έδρας της εταιρίας. Αντίθετα, ενέμεινε στις θέσεις που είχε διατυπώσει στην απόφαση Daily Mail, επαναλαμβάνοντας ότι «εταιρία συσταθείσα βάσει μιας εθνικής έννομης τάξης στηρίζει την ύπαρξή της μόνο στην εν λόγω εθνική νομοθεσία που ρυθμίζει τη σύσταση και τη λειτουργία της». 15 Τόνισε ότι «ένα κράτος μέλος έχει την ευχέρεια να προσδιορίζει τόσο το συνδετικό στοιχείο που απαιτείται από μια εταιρία προκειμένου αυτή να μπορεί να θεωρηθεί ως συσταθείσα σύμφωνα με το εθνικό του δίκαιο και δυνάμενη, εκ του 15 Απόφαση του Δικαστηρίου 16 Δεκεμβρίου 2008 στην υπόθεση C-210/06, CARTESIO Oklato es Szolgaltato br., παρ.104 22

λόγου αυτού, να απολαύει του δικαιώματος εγκαταστάσεως όσο και το στοιχείο που απαιτείται για να διατηρηθεί στη συνέχεια η ιδιότητα αυτή». Συνέχισε αφού αναγνώρισε τις διαφορές στις εθνικές νομοθεσίες σχετικά με το συνδετικό στοιχείο που χρησιμοποιείται αποδέχθηκε τη δυνατότητα μεταφοράς της έδρας της εταιρίας με την ταυτόχρονη τη δυνατότητα αλλαγής το συνδετικού στοιχείου αυτού. Ειδικότερα, το Δικαστήριο έκρινε ότι «Μια τέτοια περίπτωση μεταφοράς της έδρας μιας εταιρίας, συσταθείσας σύμφωνα με το δίκαιο κράτους μέλους, σε άλλο κράτος μέλος χωρίς μεταβολή του δικαίου που τη διέπει πρέπει να διακρίνεται από αυτή που αφορά τη μετακίνηση μιας εταιρίας συσταθείσας εντός κράτους μέλους προς άλλο κράτος μέλος με μεταβολή του εφαρμοστέου εθνικού δικαίου, οπότε η εταιρία μετατρέπεται σε μια μορφή εταιρίας διεπόμενη από το εθνικό δίκαιο του κράτους μέλους εντός του οποίου μεταφέρθηκε. Δε δικαιολογείται, το κράτος μέλος συστάσεως, να επιβάλλει τη λύση και την εκκαθάριση της εταιρίας αυτής, να την εμποδίζει να μετατραπεί σε εταιρία του εθνικού δικαίου του άλλου κράτους μέλους, αρκεί να το επιτρέπει το δίκαιο αυτό. Ένα τέτοιο εμπόδιο στην αποτελεσματική μετατροπή μιας τέτοιας εταιρίας, χωρίς προηγούμενη λύση και εκκαθάριση, σε εταιρία του εθνικού δικαίου του κράτους μέλους εντός του οποίου επιθυμεί να μετακινηθεί συνιστά περιορισμό της ελευθερίας εγκαταστάσεως της οικείας εταιρίας ο οποίος, 23

αν δεν δικαιολογείται από επιτακτικό λόγο γενικού συμφέροντος, απαγορεύεται δυνάμει του άρθρου 43 ΕΚ» 16 Επίσης, το Δικαστήριο επιμένει ότι η διαφοροποίηση από ένα κράτος μέλος στο άλλο που αφορά τη χρήση της θεωρίας της πραγματικής έδρας ή της καταστατικής έδρας αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα που δεν έχει επιλυθεί από τους κανόνες που αφορούν το δικαίωμα εγκαταστάσεως, αλλά πρέπει να αντιμετωπιστεί μελλοντικά από το νόμο. 2.3.6. VALE (Υπόθεση C-378/10, 12 Ιουλίου 2012) Η ιταλική εταιρεία VALE COSTRUZIONI S.r.l. ιδρύθηκε στην Ιταλία και ήταν εγγεγραμμένη στο εμπορικό μητρώο της Ρώμης. Το 2006, η εταιρεία ζήτησε να διαγραφεί από το μητρώο, καθώς είχε σκοπό να μεταφέρει την έδρα και τις δραστηριότητές της στην Ουγγαρία και να διακόψει τις επιχειρήσεις στην Ιταλία. Στις 13 Φεβρουαρίου 2006, η εταιρεία είχε αφαιρεθεί από το ιταλικό εμπορικό μητρώο, στο οποίο σημειώθηκε ότι «η εταιρεία είχε μετακινηθεί στην Ουγγαρία». Μόλις η εταιρεία είχε διαγραφεί από το μητρώο, ο διευθυντής του VALE COSTRUZIONI ζήτησε από το ουγγρικό δικαστήριο να καταχωρήσει την εταιρεία στο ουγγρική εμπορικό μητρώο, με την επωνυμία Vale Epitesi kft. Το εμπορικό δικαστήριο της Ουγγαρίας απέρριψε την αίτηση αυτή υποστηρίζοντας ότι μια εταιρεία που ιδρύθηκε και είναι εγγεγραμμένη 16 Απόφαση Cartesio, ό.π., υποσελ. 52, παρ 111-113 24

στην Ιταλία δεν μπορεί να μεταφέρει την έδρα της στην Ουγγαρία και δεν μπορεί να καταχωρηθεί στην ουγγρική εμπορικό μητρώο ως διάδοχος της ιταλικής εταιρείας, βάσει του νόμου της Ουγγαρίας. Η υπόθεση έφτασε στο ανώτερο δικαστήριο της Ουγγαρίας, το οποίο απέστειλε το προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΚ. (σήμερα ΔΕΕ). Το Ουγγρικό δικαστήριο ζητά από το Δικαστήριο να διευκρινίσει αν η ουγγρική νομοθεσία η οποία επιτρέπει ουγγρικές εταιρείες να μετατραπούν, αλλά απαγορεύει σε εταιρείες που είναι εγκατεστημένες σε άλλο κράτος μέλος να μετατραπούν σε ουγγρικές, είναι συμβατή με την αρχή της ελευθερίας εγκατάστασης. Το ΔΕΚ ((ΔΕΕ) πρέπει να αποφασίσει αν κατά την εγγραφή μιας εταιρείας στο εμπορικό μητρώο, ένα κράτος-μέλος μπορεί να αρνηθεί την καταχώρηση του προηγούμενου δικαιούχου της εταιρείας ο οποίος προέρχεται από άλλο κράτος-μέλος. Αποφάνθηκε λοιπόν ότι η απόφαση της άρνησης έρχεται σε σύγκρουση με τα άρθρα 49 και 54 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ, καθώς το ουγγρικό δίκαιο εισάγει διαφορετική μεταχείριση μεταξύ εταιρειών ανάλογα με τον εγχώριο ή διασυνοριακό χαρακτήρα της μετατροπής κι έτσι περιορίζει το δικαίωμα της ελευθερίας εγκατάστασης. 17 Επίσης, η άρνηση του κράτους υποδοχής να δεχθεί τα έγγραφα που χρειάζονται, από τις αρχές του κράτους προέλευσης ώστε να πραγματοποιηθεί η διαδικασία καταχώρησης της εταιρείας, είναι αντίθετη με τη γενική αρχή της αποτελεσματικότητας του κοινοτικού δικαίου. 17http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d576f6d78ba 2be4361b46bb29d496ff5f3.e34KaxiLc3eQc40LaxqMbN4Pa3mMe0? text=&docid=124998&pageindex=0&doclang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=39608 25

2.1. Συμπεράσματα από τη νομολογία ΔΕΚ Όπως προκύπτει από τις προαναφερθείσες υποθέσεις, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν κατάφερε να δώσει οριστική λύση και να προσδιορίσει πλήρως το περιεχόμενο της ελευθερίας εγκατάστασης της Συνθήκης (άρθρα 49 και 53 ΣΛΕΕ), ώστε να διευκολυνθεί ή να περιοριστεί η κινητικότητα των εταιριών εντός της Κοινότητας. Συμπεραίνεται ότι ενώ σε όλες τις περιπτώσεις η μεταφορά της έδρας των εταιρειών σε άλλο κράτος μέλος είχε ίδια κίνητρα (π.χ. φορολογικούς λόγους, λόγους αναδιοργάνωσης κλπ.), οι αποφάσεις του διέφεραν, ανάλογα με το αν η υπόθεση αφορούσε τη μετακίνηση της πρωτεύουσας εγκατάστασης ( Daily Mail, Cartesio,VALE), ή την ίδρυση δευτερεύουσας εγκατάσταση σε άλλο κράτος-μέλος διαφορετικό από αυτό της πρωτεύουσας εγκατάστασης (Centros, Uberseering, Inspire Art). Ειδικότερα, στην απόφαση Cartesio το Διακστήριο όρισε ότι το κράτος προέλευσης δεν μπορεί να απαιτήσει με βάση το εθνικό δίκαιο τη λύση και εκκαθάριση μιας εταιρείας, σε περίπτωση που αυτή σκοπεύει να μεταφερθεί πλήρως και να λειτουργήσει σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο άλλου κράτους-μέλους, υπό την προϋπόθεση ότι το κράτος υποδοχής εγκρίνει αυτήν την μεταφορά. Τέλος, στην υπόθεση Vale το ΔικΕΕ εξετάζοντας το ζήτημα της διασυνοριακής μετατροπής, αποφάσισε ότι μια εταιρία δικαιούται να μεταφέρει την καταστατική της έδρα από το κράτος προέλευσης και να μετατραπεί σε εταιρεία του κράτους υποδοχής καθώς 26

και ότι το κράτος υποδοχής έχει το δικαίωμα να καθορίζει την διαδικασία της μετατροπής και να αρνείται την καταχώρηση της εταιρείας στο εμπορικό μητρώο. Η απόφαση VALE έχει μεγάλη σημασία για την διασυνοριακή μετατροπή των εταιρειών, καθώς στις εθνικές νομοθεσίες των περισσοτέρων κρατών μελών δεν υπάρχουν διατάξεις για τη ρύθμισή της. Επόμενο βήμα, τώρα, είναι η αναμενόμενη υιοθέτηση της 14ης Οδηγίας για την μεταφορά έδρας, που έχει σκοπό να επιφέρει μία ενιαία ρυθμιστική νομοθεσία, όσον αφορά το ζήτημα της μεταφοράς της έδρας σε άλλο κράτος-μέλος. 27

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η 14 η Οδηγία 3. Η 14 η Οδηγία 3.1. Η αναγκαιότητα για την υιοθέτηση της 14 ης Εταιρικής Οδηγίας Τα προβλήματα που προέκυψαν κατά τη μεταφορά έδρας των παραπάνω εταιρειών υπονοούν ότι το δικαίωμα της ελευθερίας εγκατάστασης παρουσιάζει κάποιες αδυναμίες στην εφαρμογή του, που πρέπει να επιλυθούν άμεσα. Συγκεκριμένα, όπως προαναφέρθηκε, όταν μία εταιρεία, η οποία έχει την καταστατική της έδρα σε ένα κράτος-μέλος που αποδέχεται τη θεωρία της ενσωμάτωσης, επιλέξει να μεταφέρει την πραγματική της έδρα σε ένα κράτος- μέλος που έχει υιοθετήσει τη θεωρία της ενσωμάτωσης, αυτό είναι εφικτό να γίνει. Συναντά, ωστόσο εμπόδια, όταν αποφασίσει να μεταφέρει την καταστατική της έδρα. 28

Από την άλλη πλευρά αν το κράτος προέλευσης λειτουργεί σύμφωνα με τη θεωρία της πραγματικής έδρας, και θέλει μια εταιρία να μεταφέρει την πραγματική της έδρα σε άλλο κράτος-μέλος τότε είναι αναγκαία η λύση και εκκαθάριση της εταιρείας, προτού μεταφερθεί στο κράτος υποδοχής. Όπως είναι, λοιπόν, φανερό, η κινητικότητα των εταιριών σε πολλές περιπτώσεις απαιτεί τη λύση και εκκαθάριση τους, γεγονός το οποίο Αυτό αποτελεί μια χρονοβόρα αλλά και κοστοβόρα διαδικασία που τείνουν όλες οι εταιρείες να αποφύγουν, προς το συμφέρον τους. Λόγω των παραπάνω, η Επιτροπή έχει καταρτίσει πρόταση για την Δέκατη Τέταρτη (14η) Οδηγία του εταιρικού δικαίου, η οποία σχετίζεται με την μεταφορά της έδρας μιας εταιρίας από ένα κράτος μέλος σε άλλο κράτος μέλος με μία αλλαγή του εφαρμοστέου δικαίου, χωρίς να υπάρξει λύση και εκκαθάριση της εταιρείας. Η πρόταση αυτή αφορά την ελεύθερη μεταφορά έδρας των εταιρειών χωρίς τη λύση και επανασύσταση τους στο κράτος υποδοχής, εξασφαλίζοντας παράλληλα τη νομική τους συνέχεια. Η οδηγία αποσκοπεί στο να δοθούν στις εταιρείες τα αναγκαία μέσα για την κινητικότητα τους εντός ΕΕ καθώς και τη μεταφορά τους,διατηρώντας τη νομική φύση τους. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα συμβιβασμό (ή συνδυασμό) μεταξύ των δυο θεωριών, της πραγματικής και της καταστατικής έδρας με την, όσο το δυνατό λιγότερη μεταβολή τους. Μέσα από την οδηγία αναλύονται τα χαρακτηριστικά αυτού του κοινού μηχανισμού ο οποίος επιτρέπει σε μια εταιρεία αφού λάβει τα 29

απαραίτητα μέτρα στο κράτος σύστασης, να μεταφέρει την έδρα της στο κράτος προορισμού, αφού συμμορφωθεί με τις απαιτούμενες διατυπώσεις για την καταχώρησή της στο εταιρικό μητρώο του κράτους αυτού. 18 Από τη στιγμή που θα ολοκληρωθεί η εγγραφή αυτή στο μητρώο του κράτους υποδοχής, την εταιρεία πλέον τη διέπει το εθνικό δίκαιο του κράτους αυτού. Όσον αφορά τον ορισμό, πλέον, της έννοιας «έδρα», σύμφωνα με το άρθρο 2, με βάση το δίκαιο, με το οποίο λειτουργεί μια εταιρεία, ορίζεται ως ο τόπος όπου έχει ιδρυθεί και είναι καταχωρημένη στο μητρώο ή ο τόπος όπου η κεντρική της διοίκηση είναι καταχωρημένη. Αυτό σημαίνει ότι στα κράτη-μέλη που έχουν υιοθετήσει τη θεωρία της ενσωμάτωσης η έδρα χαρακτηρίζεται σύμφωνα με τον πρώτο ορισμό. Αντίθετα, στα κράτη που επικρατεί η θεωρία της πραγματικής έδρας, τότε η έδρα συνάδει με το δεύτερο ορισμό. Παρόλο που η πρόταση υιοθέτησης της 14ης Οδηγίας συνάντησε ευρύτατη υποστήριξη, τον Οκτώβριο του 2007 η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι οι ενέργειες για την υιοθέτηση της, εγκαταλείπονται και έτσι δεν εκδόθηκε ποτέ. Η Επιτροπή δικαιολόγησε αυτή την επιλογή της, στηριζόμενη, τότε, στην αναμενόμενη απόφαση Cartesio. Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (σήμερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης) έχει προσπαθήσει μέσω των υποθέσεων Daily Mail, Centros, Überseering, Inspire Act, Cartesio, να διαμορφώσει το πλαίσιο εφαρμογής της ελεύθερης εγκατάστασης σχετικά με τις εταιρίες. 18 Σχετικά με τη 14 η Οδηγία βλ. Αργυρός Γ., ό.π., υπος.3 σελ. 32,33 30

Πριν την υπόθεση Cartesio υποστήριζε ότι μία εταιρεία μπορεί να επικαλεστεί την ελευθερία εγκατάστασης μόνο έναντι του κράτους μέλους υποδοχής κι ότι το κράτος μέλος υποδοχής έχει το δικαίωμα να περιορίσει τη μεταφορά της μόνο για λόγους γενικού συμφέροντος, όπως για παράδειγμα την προστασία των πιστωτών, των εργαζομένων, ή των φορολογικών αρχών. Από την άλλη, ένα κράτος μέλος μπορεί να επιβάλλει περιορισμούς στην μεταφορά της πραγματικής έδρας μιας εταιρείας που έχει συσταθεί σύμφωνα με την νομοθεσία του, ώστε να μπορεί η εν λόγω εταιρία να διατηρεί τη νομική προσωπικότητα που διαθέτει με βάση το δίκαιο του κράτους αυτού. Με την απόφαση Cartesio ναι μεν, η ελευθερία εγκατάστασης δεν αποκλείει τη δυνατότητα του κράτους προέλευσης να εμποδίσει εταιρεία που διέπεται από το εθνικό του δίκαιο να μεταφέρει την έδρα της σε άλλο κράτος μέλος διατηρώντας της ιδιότητά της αυτή αλλά επιτρέπει την μεταφορά της έδρας εφόσον η εταιρία μετατραπεί σε εταιρία του κράτους-μέλους υποδοχής. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η δυνατότητα μεταφοράς της έδρας με το σύστημα της συγχώνευσης των εταιριών. η εταιρεία οφείλει να συστήσει νέο νομικό πρόσωπο στο κράτος υποδοχής κι έπειτα να προχωρήσει σε συγχώνευση, πράγμα το οποίο είναι επίσης κοστοβόρο και βρίσκει διοικητικά εμπόδια. Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η ελευθερία κινητικότητας των εταιρειών εντός ΕΕ δεν έχει επιτευχθεί πλήρως και η 31

14η Οδηγία σίγουρα μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για την εφαρμογή της, χωρίς παρεμβολή εμποδίων. 3.2. Το περιεχόμενο της 14 ης Εταιρικής Οδηγίας Σε αυτό μέρος της διπλωματικής εργασίας περιέχονται συστάσεις σχετικά με ποια στοιχεία θα πρέπει να περιλαμβάνει η πρόταση της 14 ης Οδηγίας. Η πρώτη σύσταση αφορά τις συνέπειες στη διασυνοριακή μεταφορά της καταστατικής έδρας. Η μεταφορά δεν πρέπει να συνεπάγεται την εκκαθάριση του ενδιαφερομένου ή οποιαδήποτε απώλεια της νομικής προσωπικότητας της εταιρείας. Έτσι, η νομική ταυτότητα της εταιρίας και όλα τα περιουσιακά στοιχεία πρέπει να διατηρούνται. Η δεύτερη σύσταση θα πρέπει να ορίζει τις διαδικασίες που πρέπει να κάνει η ίδια η εταιρεία προκειμένου να μεταφερθεί. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας που σχεδιάζει τη μεταφορά να εκπονήσει πρόταση μεταφοράς. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην περίπτωση αυτην, είναι υποχρεωτικό να συμπεριλαμβάνονται βασικές ιδιότητες και χαρακτηριστικά της εταιρείας, όπως η τρέχουσα νομική της μορφή, η επωνυμία και η έδρα της, το μνημόνιο και το καταστατικό της, το χρονοδιάγραμμα μεταφοράς, τα κατοχυρωμένα δικαιώματα των μελών της εταιρείας, των εργαζόμενων και τους πιστωτών, κ.λπ. Σύμφωνα με την τρίτη σύσταση, οι μέτοχοι θα πρέπει κατόπιν συνελεύσεως και απαιτούμενης πλειοψηφίας, να εγκρίνουν ή όχι την 32