[Βιβλιογραφίες-Ηλεκτρονικές πηγές] Οδηγός Πλοήγησης στην Ηλεκτρονική Αρχαιογνωσία Λογισμικά και Πολυμέσα ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Ομάδα εργασίας Φορέας υλοποίησης Το εκπαιδευτικό λογισμικό «Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος στην Αρχαία Ελλάδα» αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου «Αναδιατύπωση και Εκσυγχρονισμός των Προγραμμάτων Σπουδών στον Τομέα των Ανθρωπιστικών Επιστημών με Σύγχρονη Παραγωγή Διδακτικού Υλικού» του ΥπΕΠΘ και με την εποπτεία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, 2 ο Κ.Π.Σ./Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ.-Ενέργεια 1.1 α Συντελεστές Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Υπεύθυνη Οργάνωσης: Χρυσάνθη Κοντάκη, Αρχαιολογικός Τομέας: Επιστημονικός Υπεύθυνος: Χρήστος Μπουλώτης, Αρχαιολογική έρευνα και κείμενα: Γεωργία Γκίνη, Χρυσάνθη Κοντάκη, Τίνα Μπολώτη, Φιλολογικός Τομέας: Μαριέλλα Κορακάκη-Σαμαρά, Θ.Κ. Στεφανόπουλος, Άννα Τηγάνη, Γεράσιμος Χρυσάφης, Καλλιτεχνικός Υπεύθυνος: Νικόλαος Στασινόπουλος, Σενάριο/Σκηνοθεσία: Χρυσάνθη Κοντάκη, Δημιουργία Video και τρισδιάστατων εφαρμογών: Στέργιος Στασινόπουλος, Δημιουργία παιχνιδιών: Στέργιος Στασινόπουλος, Προγραμματισμός: Θεόδωρος Αργιαδίτης, Εικονογράφηση/Ένδυση: Ανδρέας Ζαφειράτος, Ζωγραφική: Σπύρος Κουρσάρης, Βοηθοί γραφίστες: Αλεξάνδρα Μπάκα, Δημήτρης Πόντης, Νικόλας Σακελαράκης, Δανάη Στασινοπούλου, Γραμματική Υποστήριξη: Γεωργία Γκίνη, Μουσική Επένδυση: Σπύρος Κοντάκης, Αφηγήσεις: Ομάδα Παραγωγής Γενική Περιγραφή Περιεχόμενα Το λογισμικό «Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος στην Αρχαία Ελλάδα» αποτελείται από δύο cd, από τα οποία το πρώτο περιλαμβάνει τον «Ιδιωτικό Βίο» και το δεύτερο τον «Δημόσιο Βίο» και το «Παράρτημα». ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ 1) Το παιδί και ο κόσμος του: θεότητες τοκετού, θαυμαστές γεννήσεις, θεοί βρέφη, παιχνίδια, γέννηση. 2) Εφηβική Ηλικία: καλός και αγαθός, στρατιωτικός θεσμός, γυμνάσιο. 3) Εκπαίδευση: μουσικός άνδρας, η μόρφωση για τους Αθηναίους, ο παιδονόμος, οι ξύλινες πινακίδες για τη γραφή, η γυμναστική, ανάγνωση-γραφή-ποίηση-αριθμητική. 4) Ένδυση: γυναικεία ενδυμασία, ανδρική ενδυμασία, θεϊκή ενδυμασία, τύποι ενδυμασίας, κατασκευή υφάσματος. 5) Διατροφή: μαγειρική, είδη διατροφής. (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 1 / 5
6) Οικογενειακή Ζωή: ανδρώνας, γυναικείες ασχολίες, γυναικωνίτης, ο γάμος. 7) Τρίτη ηλικία, θάνατος: θάνατος, έθιμα ταφής, δοξασίες του Κάτω Κόσμου, ταφικά μνημεία, τρίτη ηλικία. 8) Κατοικία, Έπιπλα, Σκεύη: κατοικία, έπιπλα, σκεύη. ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΒΙΟΣ 1) Θρησκεία-Θρησκευτικός Βίος: θεοί, ιερά-λατρευτικοί χώροι, γιορτές. 2) Γράμματα-Επιστήμες: ιστοριογραφία, ποίηση, ρητορική, φιλοσοφία, ιατρική, φυσική θεωρία, ζωολογία, βοτανική, βιολογία, μαθηματικά, αστρονομία, γεωγραφία. 3) Κοινωνική οργάνωση: πολιτεύματα, επαγγελματική ζωή. 4) Μουσική-Θέατρο: όργανα (πνευστά, κρουστά, έγχορδα), φωνή. 5) Τέχνη: γλυπτική (περίοδοι, μεγάλοι γλύπτες, ναοί), αρχιτεκτονική (πολεοδομία, αρχιτεκτονική ναών), ζωγραφική (ζωγραφική αγγείων, μεγάλη ζωγραφική). 6) Αθλητισμός: το αγωνιστικό πνεύμα, γυμνότητα αθλητών, το αθλητικό πνεύμα, πανελλήνιοι αγώνες, η νίκη. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1) Παιχνίδι 2) Χρονολόγιο 3) Συντελεστές Τρόπος οργάνωσης και κατάταξης της πληροφορίας Η πλοήγηση στο λογισμικό γίνεται με την επιλογή θεματικών ενοτήτων και υποενοτήτων σε σταθερούς καταλόγους. Διαδραστικότητα-Μορφή διάταξης του υλικού Η αρχική οθόνη αποτελείται από δύο θεματικούς καταλόγους που αντιστοιχούν στον «Ιδιωτικό Βίο» ο πρώτος και στον «Δημόσιο Βίο» ο δεύτερος, καθώς και από το «Παράρτημα». Με την επιλογή μιας από τις θεματικές αυτές περιοχές ο χρήστης εισάγεται στο περιεχόμενό της. - Εμφανίζονται κατάλογοι και πίνακες σε επιμέρους υποενότητες, όπως για παράδειγμα ο κανόνας των εννέα πιο σημαντικών λυρικών ποιητών και των δέκα ρητόρων. Υπάρχει, ακόμη, εποπτικός πίνακας με τους πιο γνωστούς φιλοσόφους της αρχαιότητας, ο οποίος περιλαμβάνει και συνοπτική απόδοση των θέσεών τους. Ειδικά για τη φιλοσοφία του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη εμπεριέχεται και σχεδιαγραμματική παρουσίαση των πιο βασικών απόψεών τους. - Τα σενάρια πλοήγησης στο υλικό είναι προδιαγεγραμμένα. (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 2 / 5
Ειδικότερα τεχνικά χαρακτηριστικά Το λογισμικό περιλαμβάνει εισαγωγικά κείμενα σε κάθε θεματική περιοχή τα οποία παρέχουν τις αναγκαίες θεωρητικές πληροφορίες. Επίσης, πληθώρα αποσπασμάτων από κείμενα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων που συνδέσουν την κοινωνική και πολιτιστική πραγματικότητα της αρχαιότητας με την κλασική λογοτεχνία. Παράλληλα με την προβολή των αρχαίων κειμένων στην οθόνη, εκφωνείται η νεοελληνική μετάφρασή τους. - Περιέχονται πολυάριθμες εικόνες, στατικές και κινούμενες. Οι εικόνες αυτές είναι φωτογραφίες και αναπαραστάσεις αγγείων, ψηφιδωτών, αγαλμάτων, καθώς και απεικονίσεις ναών με δυνατότητα μεγέθυνσης επιμέρους τμημάτων τους. Επιπλέον, υπάρχουν χάρτες που αποδίδουν την πολεοδομία των πιο σημαντικών πόλεων του αρχαίου κόσμου, όπως είναι η Αθήνα, η Σμύρνη, η Μίλητος, η Ρόδος. - Κινούμενα σχέδια που συνοδεύονται από ηχογραφημένους διαλόγους συνθέτουν ένα περιβάλλον ευχάριστο για το χρήστη. - Το Χρονολόγιο που συμπεριλαμβάνεται στο Παράρτημα διευκολύνει τους μαθητές στην εποπτεία όλων των πολιτικών και πολιτιστικών γεγονότων από το 700 μέχρι το 30 π.χ. -Η δυνατότητα αλληλεπίδρασης είναι περιορισμένη. Δεν αξιοποιούνται πλήρως υπερκειμενικές συνδέσεις και η πλοήγηση γίνεται κυρίως γραμμικά και καθοδηγούμενα. Λειτουργικότητα-αισθητική του σχεδιασμού Τα γραφικά βασίζονται σε αγγειογραφικές παραστάσεις, είναι εξαιρετικής ποιότητας και διακρίνονται για την υψηλή αισθητική καθώς και την υποβλητική μουσική επένδυση. - Οι ηχογραφημένοι διάλογοι είναι ευχάριστοι και συμβάλλουν στην καλύτερη αφομοίωση του εκπαιδευτικού υλικού του λογισμικού. - Το φόντο της επιφάνειας είναι πολύ σκούρο και δυσκολεύει την ανάγνωση. Σχόλια για την πλοήγηση Η πλοήγηση δεν απαιτεί ειδική τεχνογνωσία. Υπάρχει εργαλειοθήκη που λειτουργεί ως μπάρα πλοήγησης, με λίγες όμως επιλογές: Πίσω, Βασικές Επιλογές, Έξοδος. - Η μετάβαση από τη μια εικόνα στην άλλη στα πλαίσια μιας υποενότητας δεν γίνεται πάντα με ευδιάκριτο τρόπο. - Στα εισαγωγικά κείμενα κάθε θεματικής περιοχής ενεργοί δεσμοί παραπέμπουν σε άλλα κείμενα, σε εικόνες, φωτογραφίες, απεικονίσεις, κλπ. Σχόλιο για τις γνώσεις-πληροφορίες Το υλικό που εμπεριέχεται στο λογισμικό διακρίνεται για το εύρος και την πολυμορφία. Είναι επιστημονικά έγκυρο, παρουσιάζει ωστόσο μια ομογενοποιημένη και στατική εικόνα του αρχαίου κόσμου. Συχνά ο όγκος των πληροφοριών είναι δυσανάλογα μεγάλος. - Σε μερικά αρχαία κείμενα λείπει η αναφορά του ονόματος του συγγραφέα. (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 3 / 5
Πηγές πληροφοριών Δεν αναφέρονται πηγές πληροφοριών, δεν υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές ούτε κατάλογος βιβλιογραφίας. Συνδέσεις με ιστοσελίδες - άλλα προγράμματα Δεν υπάρχουν παραπομπές σε ηλεκτρονικές διευθύνσεις. Ειδική περιγραφή Ένταξη στο Πρόγραμμα Σπουδών Το λογισμικό μπορεί να αξιοποιηθεί για τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας και της Ιστορίας στο Γυμνάσιο (και πιθανώς και στο Λύκειο). Μπορεί να αξιοποιηθεί ιδιαίτερα για τη διδασκαλία του αντικειμένου των Αρχαίων Ελληνικών από μετάφραση «Αρχαία Ελλάδα, Τόπος και Άνθρωποι», της Β' Γυμνασίου. Διδακτικό υλικό Το λογισμικό προσφέρει πλούσιο και ποικίλο υλικό που μπορεί να εμπλουτίσει την διδασκαλία, στα πλαίσια όμως μιας παραδοσιακής παιδαγωγικής προσέγγισης. - Εισαγωγικά κείμενα στην αρχή κάθε θεματικής ενότητας παρέχουν τον αναγκαίο θεωρητικό εξοπλισμό για την καλύτερη προσέγγιση των φαινομένων που αυτή συμπεριλαμβάνει ενώ το Χρονολόγιο προσφέρει μια θεώρηση της ιστορικής εξέλιξης. - Φωτογραφίες αγγείων, αγαλμάτων και γενικότερα πολυάριθμων μουσειακών εκθεμάτων κάθε μορφής ενισχύουν την εποπτικότητα της διδασκαλίας. - Το υλικό προσφέρεται ως πηγή πληροφοριών για την εκπόνηση συνθετικών εργασιών. - Τα κινούμενα σχέδια και οι εικονικές αναπαραστάσεις ζωντανεύουν πτυχές της καθημερινής ιδιωτικής και δημόσιας ζωής του αρχαίου κόσμου. - Τα αρχαία κείμενα διαφόρων λογοτεχνικών ειδών, με παράλληλη εκφώνηση της νεοελληνικής μετάφρασής τους μπορούν να αξιοποιηθούν διδακτικά ως προς την ένταξη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στο ευρύτερο πολιτιστικό και κοινωνικό πλαίσιο. - Το Παιχνίδι που ενσωματώνεται στο Παράρτημα μπορεί να αξιοποιηθεί στα πλαίσια δραστηριοτήτων αυτό-αξιολόγησης. Παιδαγωγικές αρχές και στόχοι Στόχος του λογισμικού είναι η προσέλκυση του ενδιαφέροντος των μαθητών μέσα από ένα ελκυστικό πολυμεσικό περιβάλλον και ο εμπλουτισμός της παραδοσιακής διδασκαλίας. - Ως γενική αρχή εφαρμόζεται η διαθεματικότητα στην προσέγγιση της γλωσσικής και της ιστορικής διδασκαλίας. (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 4 / 5
-Έμφαση δίνεται στην παρουσίαση της πληροφορίας και τη μετάδοση της γνώσης κυρίως με αφηγηματικό τρόπο, χωρίς να αξιοποιείται το τεχνολογικό μέσο προς την κατεύθυνση της ανακάλυψης και της διερευνητικής μάθησης. Στα πλαίσια αυτά ο μαθητής δεν είναι ενεργός δημιουργός της γνώσης αλλά παθητικός δέκτης και καταναλωτής. Χρήση στην τάξη Το λογισμικό προσφέρεται ιδιαίτερα για διαθεματική προσέγγιση, καθώς εμπεριέχει υλικό μεγάλης έκτασης και πολυμορφίας που ενοποιεί τα διάφορα επίπεδα της κοινωνικής και πολιτιστικής πραγματικότητας του αρχαίου κόσμου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο ατομικά όσο και ομαδικά για τη σύνθεση εργασιών. Σενάρια διδασκαλίας Δεν παρέχονται σενάρια διδασκαλίας μαζί με το λογισμικό. Στη σελίδα της Εκπαιδευτικής Πύλης του ΥπΕΠΘ www.e-yliko.sch.gr προτείνονται αρκετές απόπειρες διδακτικής προσέγγισης με τη βοήθεια του λογισμικού (αφορούν κυρίως ενότητες από το μάθημα «Αρχαία Ελλάδα, Τόπος και Άνθρωποι» όπως η διατροφή τα επαγγέλματα, φαγητά και συμπόσια, η ενδυμασία και η κατοικία). Συνοδευτικό υλικό Δεν υπάρχει ειδικό εγχειρίδιο για τον καθηγητή που να συνοδεύει το λογισμικό. Αξιολογικό σχόλιο Το εκπαιδευτικό λογισμικό ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ αποτελεί μια συλλογή πολυμεσικού υλικού για τον εμπλουτισμό της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών και της Ιστορίας στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. - Η εγκατάσταση του λογισμικού είναι εύκολη. - Το υλικό που εμπεριέχεται αφορά την ιστορία, την αρχαιολογία, τη λογοτεχνία, την πολιτική οργάνωση και την καθημερινή ζωή στην αρχαιότητα και οι πληροφορίες που προσφέρονται είναι επιστημονικά έγκυρες, απλά και ελκυστικά παρουσιασμένες. - Το λογισμικό είναι «κλειστού τύπου», χωρίς δυνατότητες επέμβασης και παραμετροποίησης από τον εκπαιδευτικό ή το μαθητή. Δίνει έμφαση στην πολυμεσική παρουσίαση της πληροφορίας και όχι σε διερευνητικές δραστηριότητες μάθησης. - Λειτουργεί υποστηρικτικά της παραδοσιακής διδασκαλίας, εμπλουτίζοντάς την με ελκυστικό εποπτικό υλικό, χωρίς όμως να προσφέρει ένα καινοτόμο μαθησιακό περιβάλλον. Η πρόσβαση στη γνώση είναι απόλυτα καθοδηγούμενη ενώ ο μαθητής βρίσκεται στη θέση του παθητικού δέκτη, που πλοηγείται ανάμεσα στο υλικό (όπως αντίστοιχα θα ξεφύλλιζε ένα βιβλίο). Παρουσίαση: ΜΑΡΙΑ ΑΚΡΙΤΙΔΟΥ - ΣΟΦΙΑ ΑΛΑΓΚΙΟΖΙΔΟΥ (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 5 / 5